اختلال خُلقي دو قطبي در کودکان و نوجوانان

بسياري از کودکان و به خصوص نوجوانان تغييرات خلق و خو را به عنوان بخشي از فرآيند رشد تجربه کرده اند، اما وقتي اين احساسات ادامه داشته باشد و با توانايي کودک در فعاليت هاي او در زندگي روزمره تداخل يابد، علت آن را مي توان اختلال «خلقي دو قطبي» دانست. اختلال خلقي دو قطبي که به آن شيدايي -افسردگي نيز گفته مي شود حالتي را گويند که تغييرات فوق العاده اي را در خلق و خوي، ميزان انرژي و رفتار کودک نشان دهد.
علائم در سال هاي اوليه ي کودکي شروع مي شود اما معمولاً در نوجواني يا دوران بلوغ، ظاهر مي گردد. تا چندي پيش اين اختلال در نوجوانان تشخيص داده نمي شد. اکنون پزشکان اين اختلال را تشخيص مي دهند و درمان مي نمايند ولي هنوز در زمره ي بيماري هايي است که در مراحل اوليه ي تشخيص هستند.
کودکاني که دچار اختلال خلقي دو قطبي هستند معمولاً به سرعتي از حالت«شيدايي » به «افسردگي»تغيير وضعيت مي دهند. اين دگرگوني حالت، ممکن است در عين سرحال بودن، باعث تندخويي و تحريک پذيري شود و يا در کودکان در يک لحظه هر دو حالت را ايجاد نمايد. پدران و مادران اين دسته از کودکان، آن ها را «غير قابل پيش بيني» توصيف مي نمايند که يک باره از حالت پرخاش گري و ستيزه جويي فوق العاده، به درون گرايي تغيير مي يابند. کودکان مبتلا به اختلال خلقي دو قطبي، در معرض خطر اختلالات اضطرابي و اختلال بيش فعالي نقصان توجه، هستند. اين هم زماني اختلالات، تشخيص را مشکل کرده باعث عدم شناخت بيماري در کودکان مي گردد.

علايم و نشانه ها کدامند؟
 

اختلال خلقي دو قطبي با حالت شيدايي يا افسردگي شروع مي شود. همه ي بچه هاي مبتلا به اين عارضه، تمام نشانه ها را ندارند. اين دسته از کودکان احتمالاً داراي سابقه ي خانوادگي يا خويشاوندي هستند. اگر کودک مورد نظر شما، بيش از دو هفته درگير يکي از علائم زير است حتماً با پزشک يا متخصص سلامت روان، مشاوره نماييد.

نشانه هاي «شيدايي»
 

ـ تغييرات جدي در خلق و خوي-از شادي غير متعارف به زودرنجي، عصبانيت يا پرخاش گري.
ـ اعتماد به نفس فوق العاده غير واقعي.
ـ ازدياد بيش از حد ميزان انرژي. کم خوابي بدون احساس خستگي.
ـ درگيري فوق العاده در چند برنامه و فعاليت. از يک شاخه به شاخه ي ديگر پريدن و به آساني آشفته و بي قرار شدن.
ـ زياد صحبت کردن. تند صحبت کردن. به سرعت از موضوعي به موضوع ديگر پرداختن. و اجازه ندادن به کسي تا صحبتش را قطع کند.
ـ رفتار مخاطره آميز مانند:مصرف مواد مخدر يا الکل، انجام کارهاي نمايشي بي باکانه.

نشانه هاي «افسردگي»
 

ـ غالباً غمگين بودن يا گريه کردن.
ـ کناره گيري از دوستان و فعاليت ها.
ـ کم شدن سطح انرژي و توان.
ـ احساس بي ارزشي يا تقصير فوق العاده کردن.
-حساسيت فوق العاده به عدم پذيرش يا شکست.
ـ تغييرات اساسي در عادت ها، نظير:زياد خوردن، زياد خوابيدن و... .
ـ شکايت هاي گاه و بي گاه از ناراحتي هايي نظير سردرد، دل درد و... .
ـ افکار تکراري درباره ي مرگ، خودکشي يا رفتار خودتخريبي.
تعداد زيادي از جواناني که مبتلا به اختلال خلقي دو قطبي هستند، مشروبات الکلي و مواد مخدر را به عنوان راهي براي فرار از ناآرامي ها و تشويش ها، مصرف مي کنند و بايد از نظر اختلال در سلامت رواني بررسي شوند.

پدران و مادران و سرپرستان چه بايد بکنند؟
 

اختلال خلقي دو قطبي قابل درمان است. شناسايي سريع، تشخيص و درمان، به کودکان کمک مي کند تا نيروهاي نهفته ي خود را آشکار کنند. کودکاني که علائمي از اختلال خلقي دو قطبي بروز مي دهند، بايد به وسيله ي يک متخصص سلامت روان که تخصص او در درمان بچه ها باشد، مورد بررسي قرار گيرند. اين بررسي مي توان شامل مشاوره با روان پزشک کودک، تست هاي روان شناسي و آزمايش هاي پزشکي باشد تا شرايط نهفته ي جسمي که ممکن است نشانه هاي بيماري در کودک را توجيه کند، تشخيص داده شود. طرح جامع درمان بايد شامل روان درماني و در بيش تر موارد دارو درماني باشد. اين طرح بايد خانواده را نيز مد نظر قرار دهد.
منبع:نشريه پيام زن، شماره 218