پرسش :

اعتماد به نفس، عزت نفس و هويت يعني چه؟ چگونه مي‏توان به اينها دست يافت؟

پاسخ :
اعتماد به نفس به معناي خود اتكايي است. نقطه مقابل آن، اعتماد به ديگران در همه كارها فرهنگ معين، ج 3، ص 302.
داشتن است كسي كه روي پاي خود بايستد و منتظر ياري ديگران نباشد، اعتماد به نفس دارد، اما اگر فردي هميشه خود را ناتوان بپندارد و در تصميم‏گيري عاجز باشد و ديگران به جاي دو تصميم‏گيري نمايند، فاقد اعتماد به نفس است.
در يك كلمه مي‏توان گفت: اعتماد به نفس، نتيجه خود باوري است. براي رسيدن به اين امر مهم بايد تلاش نماييد احساس كارا بودن، مفيد واقع شدن و خود ارزش مندي و قابل احترام بودن را در خود تقويت كنيد. در اين جهت لازم است :
1 - توانمندي‏هاي خود را مدنظر بگيريد، نه ضعف‏ها و ناتواني‏ها را
2 - تجارب خوشايندي از فعاليت‏هاي مستقل را فراهم سازيد؛ يعني كارهايي را بدون دخالت ديگران انجام دهيد.
3 - برنامه‏هاي آموزشي و هنري و غيره را كه اميد موفقيت در آن است، تجربه كنيد.
هيچ چيز به اندازه موفقيت در كار، اعتماد به نفس را تقويت نمي‏كند.
4 - قدرت تحمل در برابر ناكامي‏ها را افزايش دهيد.
5 - درباره مسائل مختلف نظرات محكم و قاطع خود را ابراز داريد.
6 - با دوستان و هم‏سالان و هم‏كلاسي‏هاي خود مأنوس باشيد و با آن‏ها رابطه برقرار كنيد.
ر. ك: دكتر افروز، روان‏شناسي و تربيت كودكان و نوجوانان، ص 120 - 115.
عزت نفس را مي‏توان به معناي ارزيابي مثبت از خود گرفت. شخصي كه از عزت نفس برخوردار است، دكتر بيابانگرد، روش‏هاي افزايش عزت نفس در كودكان و نوجوانان، ص 25.
خودش را به گونه مثبتي ارزش يابي كرده، برخورد مناسبي نسبت به نظريات مثبت خود و ديگران دارد. مهم‏ترين عامل در پيدايش عزت نفس، رفتار مناسب والدين است. كارايي و اعتماد به نفس و عزت نفس در كودكان به بهترين وجه رشد مي‏كند كه در خانواده‏هاي گرم و نوازش گر پرورش مي‏يابند.
خانواده هايي كه در آن‏ها رفتار مسؤلانه را پاداش مي‏دهند و همراه با آن فعاليت‏هاي مستقل و تصميم‏گيري را نيز تشويق مي‏كنند.
"هويت عبارت است از افتراق و تميزي است كه فرد بين خود و ديگران مي‏گذارد.
هويت شخص يك سازه و ساختار رواني اجتماعي است، يعني هم شامل طرز فكرها و عقايد مي‏شود كه معرف فرد است و هم نحوه ارتباط فرد با ديگران را مي‏رساند". تحول بلوغ، تصوير ذهني از بدن و هويت‏ دكتر احمد احمدي، روان‏شناسي نوجوانان و جوانان، ص 28.
شخص نوجوان را تهديد مي‏كند. نوجوان با در نظر گرفتن تجربيات گذشته و قبول تحولات بلوغ مي‏خواهد هويت خويش را بازسازي كند حتي مخالفت و ستيز نوجوانان با والدين خود و عصيان آنان در برابر ارزش‏ها و قدرت‏ها و دخالت‏هاي ديگران براي تثبيت هويت و جدا نمودن هويت خويش از سايرين است. بحران هويت، نوجوان را به ابهام و سردرگمي مي‏كشاند.
براي عبور از اين بحران بايد روابط باز و صميمانه‏اي ايجاد كرد و مشاوره فردي و گروهي را ترتيب داد. "اريكسون متذكّر شده است: هويت ممكن است از دو راه منحرف شود: ممكن است پيش از آن كه رشد كند، تثبيت شود (هويت يابي زودرس) و يا اين كه بدون هيچ محدوديتي گسترش پيدا كند (هويت يابي)
در دوران نوجواني هويت يابي مسئله‏اي حاد مي‏شود كه دليلش تغييرات روز به روز اين دوره است. دست يافتن به احساس هويت فردي مشخص تا حدودي به مهارت‏هاي شناختي بستگي دارد "هر عامل رشدي كه به نوجوان كمك كند تا با اطمينان از خود، درك كند كه از ديگران متمايز و مجزاست... سبب مي‏شود كه در نوجوان احساس هويت كاملي از خود ايجاد شود". همان، ص 579.
eporsesh.com