پرسش :
حضرت محمد-صلی الله علیه و آله - چه مذهبي داشتند؟
پاسخ :
اين سؤال را مي توان از دو منظر پاسخ گفت يكي از منظر دين نبي مكرم اسلام ـ صلّي الله عليه و آله ـ قبل از بعثتش و ديگر مذهب او بعد از بعثتش اما قبل از قضاوت در خصوص دين نبي مكرم اسلام ـ صلّي الله عليه و آله ـ بايد به دو نكته توجه كرد.
اول آنكه دين يكي است زيرا:
اولاً عقلايي نيست كه از خداي واحد احد اديان مختلفي براي هدايت بشر صادر شده باشد ثانياً خداي سبحان در قرآن كريم مي فرمايند: «اِن الدين عندالله الاسلام» [1]. يعنی دين نزد خداي متعال يكي است و اختلافي در آن نيست و بندگان خود را امر نكرده مگر به پيروي از همان دين و بر انبياي خود هيچ كتابي نازل نكرده مگر در بارة همان دين و هيچ آيت و معجزه اي به پا نكرده مگر براي همان دين. [2]
البته اگر چه اين دين واحد در تمامي اعصار و در سير تاريخي بشر يك نواخت نبوده بلكه به حسب مرور زمان و به موازات شكوفا شدن استعداد هاي بشري، از ناحية خداي منان كاملتر شده است فلذا هر يك از انبياء به منزلة بنيانگذار يك مرحله از آن هستند. [3]
از اين رو خداوند متعال در قرآن كريم مي فرمايد: «لا نفرق بين احد منهم»[4]. (فرق نمي‌گذاريم بين هيچكدام از پيامبران)
دوم آنكه نام اين دين حقيقتاً همانظور كه خداوند سبحان فرموده اسلام است. [5] به معناي تسليم حق شدن و بعقيدة حق معتقد گشتن و اعمال حق انجام دادن است يا به عبارت ديگر آن دين واحد عبارت است از تسليم شدن در برابر بياني كه از مقام ربوبي در مورد عقائد و اعمال و يا در مورد معارف و احكام صادر مي شود. [6]
پس معناي جامع همة اديان عبارت است از تسليم شدن به خدا در انجام شرايعش و اطاعت او در آنچه كه در هر عصري با زبان پيامبرش از بندگانش مي خواهد.
نتيجه آنكه با توجه به آيات قرآن كريم
پيامبر گرامي اسلام ـ صلّي الله عليه و آله ـ پيرو همان ديني بوده است كه ساير انبياء الهي ـ عليهم السّلام ـ پيرو آن بوده اند که عبارت از دین اسلام باشد. اگر چه خداوند متعال در خصوص حضرت ابراهيم ـ عليه السّلام ـ تعبير به حنيف كرده و فرموده است: «قل بل ملة ابراهيم حنيفاً» [7] و ليكن در جايي تعبير به حنيف مسلم كرده و فرموده است: «و لكن كان حنيفاً مسلماً»[8] بنابراين اشكالي ندارد كه بگوييم دين نبي مكرم اسلام ـ صلّي الله عليه و آله ـ قبل از بعثت دين حنيف يا اسلام بوده است. از اين رو در روايات دين نبي مكرم اسلام ـ صلّي الله عليه و آله ـ قبل از بعثت دين حضرت ابراهيم ـ عليه السّلام ـ معرفي شده است.
و اما مذهب آن حضرت بعد از آغاز رسالتش
در خصوص اينكه پيامبر بزرگوار اسلام ـ صلّي الله عليه و آله ـ پيرو كدام يك از مذاهب اسلامي عصر حاضر بوده‌اند مي توان گفت يقيناً پيرو هيچ كدام از مذاهب كلامي و فقهي اهل سنت نبوده است چرا كه اولاً تمامي مذاهب اهل سنت اعم از كلامي و فقهي زمان پيدايش‌شان بعد از عصر حضرت ختمي مرتبت بوده است بعنوان مثال:
احمد بن حنبل امام حنابله متولد سال 164 ه.ق و متوفاي سال 241 ه.ق مي باشد.[9] مالك بن انس امام مالكيه متولد سال 93 ه.ق و متوفاي سال 179 ه.ق مي باشد.[10] محمد بن ادريس شافعي امام شافعيه متولد سال 150 ه.ق و متوفاي سال 204 ه.ق مي باشد.[11] ابو منصور ماتريدي مؤسس مذهب كلامي ماترديه متوفاي 333 ه.ق مي باشد.[12] و همچنين ساير مذاهب اهل سنت.
ثانياً تمام اين مذاهب فروعي هستند كه از اصل (دين اسلام) جدا شده اند و معقول و منطقي نيست كه آورندة اصل پيرو يكي از فروع باشد.
در مورد فرقه‌های مختلف شيعه مانند زيديه و اسماعيليه وضع به همين صورتي است كه در خصوص فرقه‌های اهل سنت گفته شد.
اما در مورد مذهب شيعة اثني عشري بايد گفت كه اولاً شيعيان اثني عشري، مذهب و مرام خود را فرعي جدا شده از اصل اسلام نمي دانند چرا كه با نگاه به تاريخ اتصاف آنها به نام و عنوان شيعه به زمان خود نبي مكرم اسلام ـ صلّي الله عليه و آله ـ بر مي گردد.
ثانياً دوازده امامي‌ها بنابر دستور و فرمان خود نبي مكرم اسلام ـ صلّي الله عليه و آله ـ به امامان دوازده گانة بعد از آن حضرت در اخذ احكام و دستورات دين و تفسير قرآن كريم رجوع كرده اند و آنها براي اين كارشان ادلة متقن و محكم و فراواني دارند كه بارزترين آنها عبارتند از:
1. حديث غدير: من كنت مولاه فهذا علي مولاه.[13]
2. حديث ثقلين: اني قد تركت فيكم ... كتاب الله ... و عترتي اهل بيتي.[14]
3. حديث اثنا عشر خليفه لايزال امر الاسلام عزيزاً الي اثني عشر خليفة كلهم من قريش[15] .
ثالثاً شيعيان دوازده امامي هيچگاه مدعي نيستند كه نبي مكرم اسلام ـ صلّي الله عليه و آله ـ از مذهب شيعه پيروی می کرده، بلكه مدعي هستند كه آن بزرگوار امر فرموده به پيروي از امامان دوازده گانه.
نتيجه آنكه پيامبر اسلام پيرو اسلام اصيل بوده و از آن اصل هيچگاه جدا نشده است. و در زمان حيات آن حضرت هيچ مذهبي به جز دين اصيل اسلام وجود نداشته است و مذهب شيعه اماميه هم در حقيقت همان اسلامي است كه رسول خدا آورده است، منتهي در اثر تعدد فرقه ها و مذاهب جهت تمايز به اين نام ياد شده است.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. تفسير نمونه، ج 2، (19 / آل عمران).
2. الميزان، ج 3، (19 / آل عمران).
پی نوشتها:
[1] . قرآن كريم، آل عمران، آية 19.
[2] . طباطبایی، محمد حسين، المیزان، مؤسسه الاعلمي للمطبوعات، ج 3، ص 120 .
[3] . الميزان: ترجمه: موسوی همدانی، جامعه مدرسين، ج 3، صفحات 398 و 399.
[4] . بقره/ 136.
[5] . طبرسی، فضل بن حسن، ترجمه مجمع البيان، (گروه مترجمان)، ج 3، ص 269 (ذیل آیه 19آل عمران)، فراهاني، ط اول، 1350.
[6] . ترجمه الميزان، ج 3، صفحات 189 و 190.
[7] . بقره/ 135.
[8] . آل عمران/ 67.
[9] . ربانی گلپایگانی، علی، فرق و مذاهب كلامي، مركز جهاني علوم اسلامي، ط 3، 1383 ش، ص 175.
[10] . فرق و مذاهب كلامي، ص 175.
[11] . همان، ص 176.
[12] . همان، ص 216.
[13] . حلی، حسن بن یوسف، نهج الحق و كشف الصدق، ص 192، دار الهجرة، قم، 1421 ه.ق.
[14] . همان، ص 226.
[15] . همان، ص 230.
منبع: اندیشه قم
اين سؤال را مي توان از دو منظر پاسخ گفت يكي از منظر دين نبي مكرم اسلام ـ صلّي الله عليه و آله ـ قبل از بعثتش و ديگر مذهب او بعد از بعثتش اما قبل از قضاوت در خصوص دين نبي مكرم اسلام ـ صلّي الله عليه و آله ـ بايد به دو نكته توجه كرد.
اول آنكه دين يكي است زيرا:
اولاً عقلايي نيست كه از خداي واحد احد اديان مختلفي براي هدايت بشر صادر شده باشد ثانياً خداي سبحان در قرآن كريم مي فرمايند: «اِن الدين عندالله الاسلام» [1]. يعنی دين نزد خداي متعال يكي است و اختلافي در آن نيست و بندگان خود را امر نكرده مگر به پيروي از همان دين و بر انبياي خود هيچ كتابي نازل نكرده مگر در بارة همان دين و هيچ آيت و معجزه اي به پا نكرده مگر براي همان دين. [2]
البته اگر چه اين دين واحد در تمامي اعصار و در سير تاريخي بشر يك نواخت نبوده بلكه به حسب مرور زمان و به موازات شكوفا شدن استعداد هاي بشري، از ناحية خداي منان كاملتر شده است فلذا هر يك از انبياء به منزلة بنيانگذار يك مرحله از آن هستند. [3]
از اين رو خداوند متعال در قرآن كريم مي فرمايد: «لا نفرق بين احد منهم»[4]. (فرق نمي‌گذاريم بين هيچكدام از پيامبران)
دوم آنكه نام اين دين حقيقتاً همانظور كه خداوند سبحان فرموده اسلام است. [5] به معناي تسليم حق شدن و بعقيدة حق معتقد گشتن و اعمال حق انجام دادن است يا به عبارت ديگر آن دين واحد عبارت است از تسليم شدن در برابر بياني كه از مقام ربوبي در مورد عقائد و اعمال و يا در مورد معارف و احكام صادر مي شود. [6]
پس معناي جامع همة اديان عبارت است از تسليم شدن به خدا در انجام شرايعش و اطاعت او در آنچه كه در هر عصري با زبان پيامبرش از بندگانش مي خواهد.
نتيجه آنكه با توجه به آيات قرآن كريم
پيامبر گرامي اسلام ـ صلّي الله عليه و آله ـ پيرو همان ديني بوده است كه ساير انبياء الهي ـ عليهم السّلام ـ پيرو آن بوده اند که عبارت از دین اسلام باشد. اگر چه خداوند متعال در خصوص حضرت ابراهيم ـ عليه السّلام ـ تعبير به حنيف كرده و فرموده است: «قل بل ملة ابراهيم حنيفاً» [7] و ليكن در جايي تعبير به حنيف مسلم كرده و فرموده است: «و لكن كان حنيفاً مسلماً»[8] بنابراين اشكالي ندارد كه بگوييم دين نبي مكرم اسلام ـ صلّي الله عليه و آله ـ قبل از بعثت دين حنيف يا اسلام بوده است. از اين رو در روايات دين نبي مكرم اسلام ـ صلّي الله عليه و آله ـ قبل از بعثت دين حضرت ابراهيم ـ عليه السّلام ـ معرفي شده است.
و اما مذهب آن حضرت بعد از آغاز رسالتش
در خصوص اينكه پيامبر بزرگوار اسلام ـ صلّي الله عليه و آله ـ پيرو كدام يك از مذاهب اسلامي عصر حاضر بوده‌اند مي توان گفت يقيناً پيرو هيچ كدام از مذاهب كلامي و فقهي اهل سنت نبوده است چرا كه اولاً تمامي مذاهب اهل سنت اعم از كلامي و فقهي زمان پيدايش‌شان بعد از عصر حضرت ختمي مرتبت بوده است بعنوان مثال:
احمد بن حنبل امام حنابله متولد سال 164 ه.ق و متوفاي سال 241 ه.ق مي باشد.[9] مالك بن انس امام مالكيه متولد سال 93 ه.ق و متوفاي سال 179 ه.ق مي باشد.[10] محمد بن ادريس شافعي امام شافعيه متولد سال 150 ه.ق و متوفاي سال 204 ه.ق مي باشد.[11] ابو منصور ماتريدي مؤسس مذهب كلامي ماترديه متوفاي 333 ه.ق مي باشد.[12] و همچنين ساير مذاهب اهل سنت.
ثانياً تمام اين مذاهب فروعي هستند كه از اصل (دين اسلام) جدا شده اند و معقول و منطقي نيست كه آورندة اصل پيرو يكي از فروع باشد.
در مورد فرقه‌های مختلف شيعه مانند زيديه و اسماعيليه وضع به همين صورتي است كه در خصوص فرقه‌های اهل سنت گفته شد.
اما در مورد مذهب شيعة اثني عشري بايد گفت كه اولاً شيعيان اثني عشري، مذهب و مرام خود را فرعي جدا شده از اصل اسلام نمي دانند چرا كه با نگاه به تاريخ اتصاف آنها به نام و عنوان شيعه به زمان خود نبي مكرم اسلام ـ صلّي الله عليه و آله ـ بر مي گردد.
ثانياً دوازده امامي‌ها بنابر دستور و فرمان خود نبي مكرم اسلام ـ صلّي الله عليه و آله ـ به امامان دوازده گانة بعد از آن حضرت در اخذ احكام و دستورات دين و تفسير قرآن كريم رجوع كرده اند و آنها براي اين كارشان ادلة متقن و محكم و فراواني دارند كه بارزترين آنها عبارتند از:
1. حديث غدير: من كنت مولاه فهذا علي مولاه.[13]
2. حديث ثقلين: اني قد تركت فيكم ... كتاب الله ... و عترتي اهل بيتي.[14]
3. حديث اثنا عشر خليفه لايزال امر الاسلام عزيزاً الي اثني عشر خليفة كلهم من قريش[15] .
ثالثاً شيعيان دوازده امامي هيچگاه مدعي نيستند كه نبي مكرم اسلام ـ صلّي الله عليه و آله ـ از مذهب شيعه پيروی می کرده، بلكه مدعي هستند كه آن بزرگوار امر فرموده به پيروي از امامان دوازده گانه.
نتيجه آنكه پيامبر اسلام پيرو اسلام اصيل بوده و از آن اصل هيچگاه جدا نشده است. و در زمان حيات آن حضرت هيچ مذهبي به جز دين اصيل اسلام وجود نداشته است و مذهب شيعه اماميه هم در حقيقت همان اسلامي است كه رسول خدا آورده است، منتهي در اثر تعدد فرقه ها و مذاهب جهت تمايز به اين نام ياد شده است.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. تفسير نمونه، ج 2، (19 / آل عمران).
2. الميزان، ج 3، (19 / آل عمران).
پی نوشتها:
[1] . قرآن كريم، آل عمران، آية 19.
[2] . طباطبایی، محمد حسين، المیزان، مؤسسه الاعلمي للمطبوعات، ج 3، ص 120 .
[3] . الميزان: ترجمه: موسوی همدانی، جامعه مدرسين، ج 3، صفحات 398 و 399.
[4] . بقره/ 136.
[5] . طبرسی، فضل بن حسن، ترجمه مجمع البيان، (گروه مترجمان)، ج 3، ص 269 (ذیل آیه 19آل عمران)، فراهاني، ط اول، 1350.
[6] . ترجمه الميزان، ج 3، صفحات 189 و 190.
[7] . بقره/ 135.
[8] . آل عمران/ 67.
[9] . ربانی گلپایگانی، علی، فرق و مذاهب كلامي، مركز جهاني علوم اسلامي، ط 3، 1383 ش، ص 175.
[10] . فرق و مذاهب كلامي، ص 175.
[11] . همان، ص 176.
[12] . همان، ص 216.
[13] . حلی، حسن بن یوسف، نهج الحق و كشف الصدق، ص 192، دار الهجرة، قم، 1421 ه.ق.
[14] . همان، ص 226.
[15] . همان، ص 230.
منبع: اندیشه قم
