پرسش :
كربلاي معلي يعني چه؟ و چرا اين طوري ناميده‌اند؟
پاسخ :
كربلا مدفن سيد الشهداء ـ عليه السّلام ـ ، سرزميني كه عظيمترين حماسه خدايي بشر، در عاشوراي سال 61 هجري در آن اتفاق افتاد و موجش سراسر تاريخ و پهنه جهان را فرا گرفت. خاك آن بوي خون مي‌دهد و تربت كربلا مقدس و الهام بخش است و در فضيلت آن روايات بسياري نقل شده است.
كربلا يكي از شهرهاي عراق است كه در كنار رودخانه فرات قرار داشته است اين شهر تا سال 61 هـ بيابان بوده است از آن زمان به بعد بر اثر شهادت امام حسين ـ عليه السّلام ـ رفته رفته، مركز جمعيت گرديد و مورد توجه شيعيان آل علي ـ عليه السّلام ـ قرار گرفت كه امروزه يكي از شهرهاي زيارتي عراق است.
در اينكه «كربلا» يعني چه و ريشه لغوي آن چيست بحثهاي مفصلّي انجام گرفته، طبق برخي نقل‌ها، اين شهر از تركيب «كرب» و «آل» ساخته شده است يعني حرم الله، «كرب» در لغت سامي به معناي «قرب» در عربي است. اگر «آل» به معني الله باشد، كربلا به معني محلي است كه نزد خدا، مقدس و مقرّب است. يا «حرم خداست».[1] برخي هم آن را تركيب يافته از «كور بابل»دانسته‌اند يعني مجموعه‌اي از رو.ستاها و آبادي‌هاي بابل، موقعيتي كه كربلا در آن قرار دارد در بين النهرين است، اين منطقه در گذشته‌هاي دور مهد حوادث و احياناً تمدن‌ها بوده است. بخش‌هاي گوناگوني از اين منطقه، نام‌هاي مختلفي داشته است. كربلا، كور بابل، نينوا، عمورا، حير، طف، عقلرس، نهر علقمي، ماريه و ... كه بعضي از اينها نام روستا و آبادي‌هايي در اين منطقه وسيع بوده است.[2]
مرحوم شيخ عباس قمي در منتهي الآمال مي‌نويسد: «... و چون امام حسين عليه السلام به آن سرزمين رسيد، پرسيد كه اين زمين چه نام دارد؟ عرض كردند: كربلا مي‌نامندش، چون حضرت نام كربلا را شنيد گفت: اللهم اني اعوذ بك من الكرب و البلاء، پس فرمود: كه اين موضع كرب و بلا و محلّ محنت و عنا است فرود آئيد كه اينجا منزل و محلّ خيام ماست...»[3]
معلي: يعني بلند شده و برافراشته، بلند و رفيع، بزرگ و بزرگ گشته، بزرگ قدر معنا شده است.[4] كه اسم مفعول است، يعني كربلايي كه داراي علوّ و منزلت و بزرگي شرافت است. در پيشگاه خداوند و در پيشگاه اولياء الهي و تمام انبياء و فرشتگان جايگاهي بس بزرگ و رفيع براي كربلا است و بدين جهت است كه به كربلاي معلّي موسوم شده است.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. كتاب منتهي الآمال شيخ عباس قمي
2. كتاب حضائض الحسنّه شيخ جعفر شوشتري
3. حيات فكري و سياسي امامان شيعه رسول جعفريان.
پی نوشتها:
[1] . خليلي، جعفر، موسوعة العتبات المقدسه، ج8، بي‌جا، مؤسسة علمي للمطبوعات، 1407، ص 9 و 10.
[2] . محدثي، جواد، فرهنگ عاشورا، چاپ اول، قم، انتشارات الهادي، 1374، ص 369.
[3] . قمي، شيخ عباس، منتهي الامال، ج1، چاپ قم، انتشارات هجرت، بي‌تا،و ص 622.
[4] . دهخدا، علي اكبر، لغت نامه، چ 13، چاپ اول، تهران، انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، سال 1373، ص 18703.
منبع: اندیشه قم
كربلا مدفن سيد الشهداء ـ عليه السّلام ـ ، سرزميني كه عظيمترين حماسه خدايي بشر، در عاشوراي سال 61 هجري در آن اتفاق افتاد و موجش سراسر تاريخ و پهنه جهان را فرا گرفت. خاك آن بوي خون مي‌دهد و تربت كربلا مقدس و الهام بخش است و در فضيلت آن روايات بسياري نقل شده است.
كربلا يكي از شهرهاي عراق است كه در كنار رودخانه فرات قرار داشته است اين شهر تا سال 61 هـ بيابان بوده است از آن زمان به بعد بر اثر شهادت امام حسين ـ عليه السّلام ـ رفته رفته، مركز جمعيت گرديد و مورد توجه شيعيان آل علي ـ عليه السّلام ـ قرار گرفت كه امروزه يكي از شهرهاي زيارتي عراق است.
در اينكه «كربلا» يعني چه و ريشه لغوي آن چيست بحثهاي مفصلّي انجام گرفته، طبق برخي نقل‌ها، اين شهر از تركيب «كرب» و «آل» ساخته شده است يعني حرم الله، «كرب» در لغت سامي به معناي «قرب» در عربي است. اگر «آل» به معني الله باشد، كربلا به معني محلي است كه نزد خدا، مقدس و مقرّب است. يا «حرم خداست».[1] برخي هم آن را تركيب يافته از «كور بابل»دانسته‌اند يعني مجموعه‌اي از رو.ستاها و آبادي‌هاي بابل، موقعيتي كه كربلا در آن قرار دارد در بين النهرين است، اين منطقه در گذشته‌هاي دور مهد حوادث و احياناً تمدن‌ها بوده است. بخش‌هاي گوناگوني از اين منطقه، نام‌هاي مختلفي داشته است. كربلا، كور بابل، نينوا، عمورا، حير، طف، عقلرس، نهر علقمي، ماريه و ... كه بعضي از اينها نام روستا و آبادي‌هايي در اين منطقه وسيع بوده است.[2]
مرحوم شيخ عباس قمي در منتهي الآمال مي‌نويسد: «... و چون امام حسين عليه السلام به آن سرزمين رسيد، پرسيد كه اين زمين چه نام دارد؟ عرض كردند: كربلا مي‌نامندش، چون حضرت نام كربلا را شنيد گفت: اللهم اني اعوذ بك من الكرب و البلاء، پس فرمود: كه اين موضع كرب و بلا و محلّ محنت و عنا است فرود آئيد كه اينجا منزل و محلّ خيام ماست...»[3]
معلي: يعني بلند شده و برافراشته، بلند و رفيع، بزرگ و بزرگ گشته، بزرگ قدر معنا شده است.[4] كه اسم مفعول است، يعني كربلايي كه داراي علوّ و منزلت و بزرگي شرافت است. در پيشگاه خداوند و در پيشگاه اولياء الهي و تمام انبياء و فرشتگان جايگاهي بس بزرگ و رفيع براي كربلا است و بدين جهت است كه به كربلاي معلّي موسوم شده است.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. كتاب منتهي الآمال شيخ عباس قمي
2. كتاب حضائض الحسنّه شيخ جعفر شوشتري
3. حيات فكري و سياسي امامان شيعه رسول جعفريان.
پی نوشتها:
[1] . خليلي، جعفر، موسوعة العتبات المقدسه، ج8، بي‌جا، مؤسسة علمي للمطبوعات، 1407، ص 9 و 10.
[2] . محدثي، جواد، فرهنگ عاشورا، چاپ اول، قم، انتشارات الهادي، 1374، ص 369.
[3] . قمي، شيخ عباس، منتهي الامال، ج1، چاپ قم، انتشارات هجرت، بي‌تا،و ص 622.
[4] . دهخدا، علي اكبر، لغت نامه، چ 13، چاپ اول، تهران، انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، سال 1373، ص 18703.
منبع: اندیشه قم
