پرسش :
آیا روایاتی هست که بر ولادت حضرت مهدی علیه السلام دلالت داشته باشد؟
پاسخ :
روایات متعددی در این زمینه وجود دارد که ما به چند مورد اشاره می کنیم:
1. در کتاب فرائد السمطین و ینابیع المودّة نقل شده است:
سُئِلَ الاِمامُ الرِّضا: وَ مَنِ الْقائِمُ مِنْکُمْ اَهْلَ الْبَیْتِ؟ قالَ: الرّابِعُ مِنْ وُلْدِی... وَ هوُ الَّذِی یَشُکُّ النّاسُ فِی وِلادَتِهِ وَ هُوَ صاحِبُ الْغَیْبَةِ قَبْلَ خُرُوجِهِ.1
از امام رضا علیه السلام پرسیده شد: قائم شما اهل بیت کیست؟ حضرت فرمودند: چهارمین فرزند من... و اوست کسی که مردم در ولادتش تردید می کنند و اوست کسی که پیش از قیامش غیبت خواهد داشت.
2. از روایت هایی که بر ولادت و زنده بودن حضرت مهدی علیه السلام در حال حاضر دلالت دارد، این روایت است:
مَنْ ماتَ وَ لَمْ یَعْرِفْ اِمامَ زَمانِهِ ماتَ مِیْتَةَ الْجاهِلِیَّةِ.2
هر کس بمیرد و امام زمان خود را نشناسد، به مرگ جاهلیت از دنیا رفته است.
در استدلال به این حدیث، ذکر چند نکته لازم است:
نکته اول:
این روایت را تعداد زیادی از بزرگان اهل سنت (البته با کمی اختلاف در عبارت) نقل کرده اند، از جمله طِیالیسی در مُسْند؛ حافظ عَبْدُالرزّاق در المصنف؛ ابن سَعْد در طَبَقات؛ اِسْکافی در المعیار و الموازنه و احمد حنبل بارها در مسند. ازاین رو، می توان آن را از نظر معنی متواتر دانست.
نکته دوم:
روایت به مردم عصر خاصی اختصاص ندارد؛ زیرا به صورت کلی و عام فرموده است: «هر کس بمیرد و امام زمانش را نشناسد....» بنابراین، معلوم می شود در هر عصر و زمانی، امام زنده ای وجود دارد که حکومت بر جهان، حق او و امامت و رهبری جامعه، شایسته مقام اوست و هیچ گاه زمین از وجود چنین پیشوایی خالی نخواهد ماند. در زمان حاضر نیزما جز حضرت مهدی عجّل الله تعالی فرجه الشریف، کسی را مناسب و در خور این مقام نمی شناسیم. پس ایشان هم اکنون حاضر و زنده است.
نکته سوم:
باید توجه داشت مقصود از امامی که شناخت او، وظیفه مردم هر عصر و زمانی خوانده شده، بی تردید هر کسی نیست که بر جامعه حکومت می کند؛ زیرا شناخت حاکم، به ویژه اگر ستمگر باشد، ارزش واهمیتی ندارد که وقتی صورت نگیرد، سبب شود انسان به مرگ جاهلیت از دنیا برود!
3. دلیل دیگر بر ولادت حضرت مهدی عجّل الله تعالی فرجه الشریف، روایت های متعددی است که بر تشرف بعضی به خدمت آن حضرت دلالت دارند. از جمله حسن بن ایوب می گوید: همراه عده ای به خدمت امام حسن عسکری علیه السلام رسیدیم تا درباره امام پس از ایشان بپرسیم. در مجلس چهل نفر حضور داشتند. حضرت دستور داد کسی از مجلس خارج نشود و پس از مدتی خطاب به عثمان بن سعید فرمودند: می خواهید بگویم برای چه در اینجا جمع شده اید؟ حاضران پاسخ دادند: بفرمایید. حضرت فرمودند: برای این که درباره امام پس از من بپرسید. همه گفتند: آری. در این هنگام پسری مانند پاره ماه که شبیه ترین مردم به امام حسن عسکری علیه السلام بود، وارد مجلس شد. حضرت با اشاره به او فرمودند: این پسر، امام شما پس از من است. فرمان او را اطاعت کنید و پس از من اختلاف نکنید که هلاک خواهید شد و دینتان تباه می شود.3
محی الدین عربی نیز در کتاب فتوحات المکیه درباره حضرت مهدی عجّل الله تعالی فرجه الشریف می نویسد: «وَ هُوَ فی زَمانِنَا الیَوْمَ مَوْجُودٌ.»4 او در ادامه آورده است: عُرِّفتُ بِهِ سَنَةَ خَمْس وَ تِسْعین وَ خَمْسْ مِأَة. وَ رَأَیْتُ الْعَلامَةَ اللَّتی لَهُ قَدْ اَخْفاهَا الْحَقُّ فیهِ عَنْ عُیُونِ عِبادِهِ وَ کَشَفَها لی بِمَدینةِ «فاسْ» حَتّی رَأَیْتُ خاتَمَ الْوِلایَةِ عَنْه.5
در سال 595 به محضرش رسیدم و علامت مخصوص ایشان را که از چشم دیگران پنهان شده است، مشاهده کردم... .
4. امام حسین علیه السلام فرمودند:
به محضر جدم رسول الله صلی الله علیه و آله وارد شدم. حضرت مرا بر روی زانو نشاند و خطاب به من فرمودند: «خداوند از صلب تو نه امام را برگزیده است که نهمین آنان «قائم» ایشان است و همه آنان از جهت فضل و منزلت در پیشگاه خدا یکسانند».6
5. جوینی شافعی از عبدالله بن عباس نقل می کند:
سَمِعْتُ رَسُولَ اللّه صلی الله علیه و آله یَقُولُ: اَنَا وَ عَلِی وَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَیْنُ و تِسْعَةُ مِنْ وُلْدِ الْحُسَیْنِ مُطَهَّرُونَ مَعْصُومُونَ.7
(ابن عباس می گوید) از پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله شنیدم که فرمودند: «من و علی و حسن و حسین و نُه تن از فرزندان حسین پاک و معصوم هستیم».
ممکن است گفته شود این در روایت آخر ثابت نمی کند که حضرت مهدی عجّل الله تعالی فرجه الشریف متولد شده است؛ چون ممکن است آن حضرت از نسل امام حسین علیه السلام باشد و در آخرالزمان متولد شود.
در پاسخ باید گفت: اولاً از ظاهر این دو روایت چنین برمی آید که نُه نفر پشت سر هم هستند؛ یعنی هر کدام فرزند امام پیشین است، چنان که درباره هشت امام این مطلب صادق است.
ثانیا: دلالت این دو روایت به قرینه روایت هایی که در فصل نسب حضرت مهدی آخرالزمان بیان می کنیم و نیز روایتی که در ادامه خواهیم آورد، کامل می شود.
شبراوی شافعی مصری در کتاب الاتحاف بحبّ الأشراف و ابن صباغ در کتاب فصول المهمه نقل می کنند که دعبل بن علی خزاعی (شاعر) گفته است:
به خدمت حضرت رضا علیه السلام رسیدم و ضمن قصیده ای دو شعر خواندم. (شعر، عربی و مضمونش درباره خروج امام زمان عجّل الله تعالی فرجه الشریف است.) حضرت پس از شنیدن شعر، در حالی که می گریستند، سر بلند کردند و فرمودند:
ای دعبل! در این دو شعر، جبرئیل به زبان تو سخن گفته است. آیا می دانی آن امام کیست که قیام می کند؟ گفتم: نمی دانم، فقط شنیده ام امامی از شما اهل بیت قیام خواهد کرد و زمین را از عدل و داد پُر خواهد ساخت. حضرت فرمودند:
ای دعبل! امام پس از من، پسرم محمد است و امام بعدی، فرزندش علی و پس از او، حسن و امام پس از حسن، فرزند او حجت قائم است که در زمان غیبتش همه منتظر او هستند و پس از ظهورش همه پیرو اویند. اگر از عمر دنیا تنها یک روز باقی مانده باشد، خدا آن روز را آن قدر طولانی خواهد کرد تا او خروج کند و زمین را آن گونه که از ستم آکنده شده، از عدل پر سازد.8
پی نوشتها:
1. ابراهیم بن محمد جوینی شافعی، فرائد السمطین، بیروت، مؤسسة المحمودی، 1400هـ . ق، چ 1، ج 2، ص 337.
2. ینابیع المودة، ج 3، ص 372.
3. شیخ سلیمان حسین بلخی قندروزی، ینابیع المودة، ج 3، ص 123.
4. محی الدین عربی، فتوحات المکیه، بیروت، دار صادر، بی تا، ج 1، ص 85.
5. همان.
6. ابوالمؤید موفق خوارزمی، مقتل الحسین، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چ 1، ج 1، فصل 7، بی تا.
7. فرائد السمطین، ج 2، ح 430.
8. شبراوی شافعی مصری، الاتحاف بحبّ الاشراف، ایران، مؤسسه دارالکتاب الاسلامی، 1423هـ . ق، چ 1، ص 332.
منبع: www.irc.ir
روایات متعددی در این زمینه وجود دارد که ما به چند مورد اشاره می کنیم:
1. در کتاب فرائد السمطین و ینابیع المودّة نقل شده است:
سُئِلَ الاِمامُ الرِّضا: وَ مَنِ الْقائِمُ مِنْکُمْ اَهْلَ الْبَیْتِ؟ قالَ: الرّابِعُ مِنْ وُلْدِی... وَ هوُ الَّذِی یَشُکُّ النّاسُ فِی وِلادَتِهِ وَ هُوَ صاحِبُ الْغَیْبَةِ قَبْلَ خُرُوجِهِ.1
از امام رضا علیه السلام پرسیده شد: قائم شما اهل بیت کیست؟ حضرت فرمودند: چهارمین فرزند من... و اوست کسی که مردم در ولادتش تردید می کنند و اوست کسی که پیش از قیامش غیبت خواهد داشت.
2. از روایت هایی که بر ولادت و زنده بودن حضرت مهدی علیه السلام در حال حاضر دلالت دارد، این روایت است:
مَنْ ماتَ وَ لَمْ یَعْرِفْ اِمامَ زَمانِهِ ماتَ مِیْتَةَ الْجاهِلِیَّةِ.2
هر کس بمیرد و امام زمان خود را نشناسد، به مرگ جاهلیت از دنیا رفته است.
در استدلال به این حدیث، ذکر چند نکته لازم است:
نکته اول:
این روایت را تعداد زیادی از بزرگان اهل سنت (البته با کمی اختلاف در عبارت) نقل کرده اند، از جمله طِیالیسی در مُسْند؛ حافظ عَبْدُالرزّاق در المصنف؛ ابن سَعْد در طَبَقات؛ اِسْکافی در المعیار و الموازنه و احمد حنبل بارها در مسند. ازاین رو، می توان آن را از نظر معنی متواتر دانست.
نکته دوم:
روایت به مردم عصر خاصی اختصاص ندارد؛ زیرا به صورت کلی و عام فرموده است: «هر کس بمیرد و امام زمانش را نشناسد....» بنابراین، معلوم می شود در هر عصر و زمانی، امام زنده ای وجود دارد که حکومت بر جهان، حق او و امامت و رهبری جامعه، شایسته مقام اوست و هیچ گاه زمین از وجود چنین پیشوایی خالی نخواهد ماند. در زمان حاضر نیزما جز حضرت مهدی عجّل الله تعالی فرجه الشریف، کسی را مناسب و در خور این مقام نمی شناسیم. پس ایشان هم اکنون حاضر و زنده است.
نکته سوم:
باید توجه داشت مقصود از امامی که شناخت او، وظیفه مردم هر عصر و زمانی خوانده شده، بی تردید هر کسی نیست که بر جامعه حکومت می کند؛ زیرا شناخت حاکم، به ویژه اگر ستمگر باشد، ارزش واهمیتی ندارد که وقتی صورت نگیرد، سبب شود انسان به مرگ جاهلیت از دنیا برود!
3. دلیل دیگر بر ولادت حضرت مهدی عجّل الله تعالی فرجه الشریف، روایت های متعددی است که بر تشرف بعضی به خدمت آن حضرت دلالت دارند. از جمله حسن بن ایوب می گوید: همراه عده ای به خدمت امام حسن عسکری علیه السلام رسیدیم تا درباره امام پس از ایشان بپرسیم. در مجلس چهل نفر حضور داشتند. حضرت دستور داد کسی از مجلس خارج نشود و پس از مدتی خطاب به عثمان بن سعید فرمودند: می خواهید بگویم برای چه در اینجا جمع شده اید؟ حاضران پاسخ دادند: بفرمایید. حضرت فرمودند: برای این که درباره امام پس از من بپرسید. همه گفتند: آری. در این هنگام پسری مانند پاره ماه که شبیه ترین مردم به امام حسن عسکری علیه السلام بود، وارد مجلس شد. حضرت با اشاره به او فرمودند: این پسر، امام شما پس از من است. فرمان او را اطاعت کنید و پس از من اختلاف نکنید که هلاک خواهید شد و دینتان تباه می شود.3
محی الدین عربی نیز در کتاب فتوحات المکیه درباره حضرت مهدی عجّل الله تعالی فرجه الشریف می نویسد: «وَ هُوَ فی زَمانِنَا الیَوْمَ مَوْجُودٌ.»4 او در ادامه آورده است: عُرِّفتُ بِهِ سَنَةَ خَمْس وَ تِسْعین وَ خَمْسْ مِأَة. وَ رَأَیْتُ الْعَلامَةَ اللَّتی لَهُ قَدْ اَخْفاهَا الْحَقُّ فیهِ عَنْ عُیُونِ عِبادِهِ وَ کَشَفَها لی بِمَدینةِ «فاسْ» حَتّی رَأَیْتُ خاتَمَ الْوِلایَةِ عَنْه.5
در سال 595 به محضرش رسیدم و علامت مخصوص ایشان را که از چشم دیگران پنهان شده است، مشاهده کردم... .
4. امام حسین علیه السلام فرمودند:
به محضر جدم رسول الله صلی الله علیه و آله وارد شدم. حضرت مرا بر روی زانو نشاند و خطاب به من فرمودند: «خداوند از صلب تو نه امام را برگزیده است که نهمین آنان «قائم» ایشان است و همه آنان از جهت فضل و منزلت در پیشگاه خدا یکسانند».6
5. جوینی شافعی از عبدالله بن عباس نقل می کند:
سَمِعْتُ رَسُولَ اللّه صلی الله علیه و آله یَقُولُ: اَنَا وَ عَلِی وَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَیْنُ و تِسْعَةُ مِنْ وُلْدِ الْحُسَیْنِ مُطَهَّرُونَ مَعْصُومُونَ.7
(ابن عباس می گوید) از پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله شنیدم که فرمودند: «من و علی و حسن و حسین و نُه تن از فرزندان حسین پاک و معصوم هستیم».
ممکن است گفته شود این در روایت آخر ثابت نمی کند که حضرت مهدی عجّل الله تعالی فرجه الشریف متولد شده است؛ چون ممکن است آن حضرت از نسل امام حسین علیه السلام باشد و در آخرالزمان متولد شود.
در پاسخ باید گفت: اولاً از ظاهر این دو روایت چنین برمی آید که نُه نفر پشت سر هم هستند؛ یعنی هر کدام فرزند امام پیشین است، چنان که درباره هشت امام این مطلب صادق است.
ثانیا: دلالت این دو روایت به قرینه روایت هایی که در فصل نسب حضرت مهدی آخرالزمان بیان می کنیم و نیز روایتی که در ادامه خواهیم آورد، کامل می شود.
شبراوی شافعی مصری در کتاب الاتحاف بحبّ الأشراف و ابن صباغ در کتاب فصول المهمه نقل می کنند که دعبل بن علی خزاعی (شاعر) گفته است:
به خدمت حضرت رضا علیه السلام رسیدم و ضمن قصیده ای دو شعر خواندم. (شعر، عربی و مضمونش درباره خروج امام زمان عجّل الله تعالی فرجه الشریف است.) حضرت پس از شنیدن شعر، در حالی که می گریستند، سر بلند کردند و فرمودند:
ای دعبل! در این دو شعر، جبرئیل به زبان تو سخن گفته است. آیا می دانی آن امام کیست که قیام می کند؟ گفتم: نمی دانم، فقط شنیده ام امامی از شما اهل بیت قیام خواهد کرد و زمین را از عدل و داد پُر خواهد ساخت. حضرت فرمودند:
ای دعبل! امام پس از من، پسرم محمد است و امام بعدی، فرزندش علی و پس از او، حسن و امام پس از حسن، فرزند او حجت قائم است که در زمان غیبتش همه منتظر او هستند و پس از ظهورش همه پیرو اویند. اگر از عمر دنیا تنها یک روز باقی مانده باشد، خدا آن روز را آن قدر طولانی خواهد کرد تا او خروج کند و زمین را آن گونه که از ستم آکنده شده، از عدل پر سازد.8
پی نوشتها:
1. ابراهیم بن محمد جوینی شافعی، فرائد السمطین، بیروت، مؤسسة المحمودی، 1400هـ . ق، چ 1، ج 2، ص 337.
2. ینابیع المودة، ج 3، ص 372.
3. شیخ سلیمان حسین بلخی قندروزی، ینابیع المودة، ج 3، ص 123.
4. محی الدین عربی، فتوحات المکیه، بیروت، دار صادر، بی تا، ج 1، ص 85.
5. همان.
6. ابوالمؤید موفق خوارزمی، مقتل الحسین، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چ 1، ج 1، فصل 7، بی تا.
7. فرائد السمطین، ج 2، ح 430.
8. شبراوی شافعی مصری، الاتحاف بحبّ الاشراف، ایران، مؤسسه دارالکتاب الاسلامی، 1423هـ . ق، چ 1، ص 332.
منبع: www.irc.ir
