پرسش :

غيبت صغراى امام زمان (عج) از چه زمانی آغاز و نواب ايشان در اين مدت چه كسانی بودند؟

پاسخ :
با شهادت امام عسكرى عليه السلام در سال (260 ه‍) مرحله غيبت كوتاه مدت امام دوازدهم (عجل الله تعالى فرجه الشريف ) آغاز شد و تا سال (329 ه‍)؛ يعنى 70 سال به طول انجاميد. اين غيبت به لحاظ اين كه از جهت زمانى محدود است، به آن (غيبت صغرى) مى گويند. اين دوره نقش بسيار مهمى در ايجاد آمادگى شيعه براى پذيرش (غيبت كبرى) داشت.
در طول (غيبت صغرى) گرچه امام از نظرها پنهان بود، اما كسانى بودند كه با آن حضرت در تماس بودند و سمت (نواب خاص)امام را داشتند؛ هر يك از شيعيان مى توانستند به وسيله (نواب)مشكلات و مسائل خود را به عرض آن حضرت برسانند و توسط آنان خود را دريافت كنند. گاهى گروهى از مردم به وسيله آن نايبان خاص به ديدار امام مى رسيدند. اين نايبان 4 نفرند و به (نواب اربعه) مشهورند.
اسامى اينها كه همگى از علما و بزرگان شيعه هستند به ترتيب عبارتند از:
1 - ابو عمر، عثمان بن سعيد عمرى از (260 ه‍) تا هنگام وفات كه ظاهرا قبل از سال (267 ه‍) بوده است .برخى وفات او را در سال (265 ه‍) ذكر كرده اند).
2 - ابو جعفر، محمد بن عثمان عمرى (از هنگام وفات سفير اول تا 305 ه‍).
3 - ابو القاسم، حسين بن روح نوبختى (305 ه‍- 326 ه‍).
4 - ابو الحسن، على بن محمد سمرى (326 ه - 329 ه‍).

منبع: تاريخ عصر غيبت فصل دوم، مؤ لفان: پورسيد آقايى، جبارى، عاشورى، حكيم.