پرسش :
مومنين چه تكاليفى در عصر غيبت نسبت به امام زمان (عج) دارند؟
پاسخ :
در مورد حضرت مهدى عليه السلام و موقعيت آن حضرت هر يک از منتظران وظايف سنگينى بر عهده دارند. اينک به برخى از آنها اشاره مى‌كنيم:
1- ايمان به حتمى بودن خروج حضرت مهدى عليه السلام
در روايات اهل سنت مى‌خوانيم كه پيامبر صلّى الله عليه و آله فرمودند: «من انكر خروج المهدى فقد كفر بما انزل على محمد(1)؛ هر كس منكر خروج مهدى شود به آنچه بر محمد صلّى الله عليه و آله نازل شده، كفر ورزيده است.»
2- صبورى و تمسک به دين حق در فتنه‌ها
امام صادق عليه السلام فرمودند: «طوبى لمن تمسک بأمرنا فى غيبة قائمنا فلم يزغ قلبه بعد الهداية(2)؛ خوشا به حال كسى كه در غيبت قائم ما متمسک به امر ما شده و قلب او بعد از هدايت منحرف نشود.»
3- تمسک به ولايت امام غايب
امام باقر عليه السلام از رسول خدا صلى الله عليه و آله نقل كرده‌اند كه حضرت فرمودند: «طوبى لمن ادرک قائم اهل بيتى و هو يأتم به فى غيبته قبل قيامه و ...(3)؛ خوشا به حال كسى كه قائم اهل بيت مرا درک كند و در غيبت او قبل از قيامش به او اقتدا كند و ...»
4- طلب معرفت امام زمان عليه السلام از خداوند متعال
شیخ كلينى رحمت الله عليه به سند خود از ابو بصير نقل كرده كه امام باقر عليه السلام به من فرمودند: «هل عرفت امامک؟ قال: قلت: اى والله قبل ان اخرج من الكوفة، فقال: حسبک اذا(4)؛ آيا امامت را شناخته‌اى؟ عرض كردم آرى به خدا سوگند قبل از آن كه از كوفه خارج شوم، آن گاه حضرت فرمودند: بس است تو را در اين هنگام.»
5- تجديد بيعت و ثبات بر اطاعت
در دعاى عهد از امام صادق عليه السلام مى‌خوانيم : «اللهم انى اجدد له فى صبيحة يومى هذا و ما عشت فى ايامى عهدا و عقدا و بيعة له فى عنقى لا احول عنها و لا ازول ابدا، اللهم اجعلنى من انصاره و اعوانه و الذابين عنه ...(5)؛ بار خدايا همانا من براى او [حضرت مهدى عليه السلام] در اين روزم عهد و پيمان و بيعتى را در گردنم تجديد مى‌كنم؛ بيعتى كه از آن بازنگشته و هرگز آن را زايل نمى سازم، بار خدايا مرا از ياران و كمک كاران و مدافعين از آن حضرت قرار بده.»
در اين دعا سخن از تجديد عهد با امام خود در هر روز است.
6- مقابله با شبهات و اشكالات
امام صادق عليه السلام در حديثى فرمودند: «اياكم و الشک و الارتياب انفوا عن نفوسكم الشكوک، و قد حذرتم فاحذروا و من الله اسئل توفيقكم و ارشادكم(6)؛ خود را از شک و ترديد دور كنيد و از شک‌ها بپرهيزيد. شما بر حذر داده شديد پس حذر كنيد و من توفيق و ارشاد شما را از خداوند خواستارم.»
7- كمک و يارى برادران مومن
امام صادق عليه السلام در حديثى جمله «وعملوا الصالحات» در سوره «العصر» را بر مواسات و هميارى برادران دينى منطبق ساخته‌اند.(7)
در تفسير امام عسكرى عليه السلام آمده است: «هر كس متكفل يتيمى براى ما شود كه محنت استتار ما او را وامانده كرده و از علوم ما كه به دستش رسيده او را سرشار كند تا اين كه ارشاد شده و هدايت يابد خداوند متعال در حق او مى فرمايد: يا ايها العبد الكريم المواسى! انا اولى بالكرم منك، اجعلوا له يا ملائكتى فى الجنان بعدد كل حرف علمه ألف ألف قصر ...(8)؛ اى بنده كريم كه يارى كننده‌اى من از او در اين كرم اولى‌ترم. اى ملائكه من براى او در بهشت به هر حرفى كه تعليم داده يک میليون قصر دهيد ...»
8- فريب نخوردن از مدعيان دروغين مهدويت
امام صادق عليه السلام فرمودند: «و لتعرفن اثنى عشر راية مشتبهة لا يدرى أى من أى(9) ؛ ... و به طور حتم دوازده پرچم و دعوت مشتبه برپا خواهد شد كه از همديگر تشخيص داده نمى شود ...»
9- زياد دعا كردن براى تعجيل فرج
حضرت مهدى عليه السلام در توقيعى كه در جواب سؤال‌هاى اسحاق بن يعقوب فرستادند، فرموده‌اند: «اكثروا الدعاء بتعجيل الفرج فان ذلک فرجكم(10)؛ زياد براى تعجيل فرج دعا كنيد زيرا فرج شما در آن است.»
10- اجتناب از جزع
كلينى رحمت الله عليه به سندش از امام صادق عليه السلام نقل كرده كه حضرت فرمودند: «انما هلک الناس من استعجالهم لهذا الامر ان الله لا يعجل لعجلة العباد ان لهذا الامر غاية ينتهى اليها ...(11)؛ همانا مردم به جهت عجله كردن در اين امر هلاک شدند، خداوند به خاطر عجله بندگان، عجله نخواهد كرد زيرا براى اين امر نهايتى است.»
11- وقت معين نكردن براى ظهور
امام صادق عليه السلام فرمودند: «انا اهل بيت لا نوقت(12)؛ همانا ما اهل بيت (برای ظهور) وقت معين نمى‌كنيم.»
12- دوست داشتن حضرت مهدی عليه السلام
در روايات فراوانى به دوستى اهل‌بيت عصمت و طهارت عليهم السلام و از آن جمله حضرت مهدى عليه السلام سفارش شده است و اين به نوبه خود مى‌تواند در جلب توجه مردم به حضرت مهدی عليه السلام و پيروى از دستورات او و ديگر امامان تأثير بسزايى داشته باشد.
پی‌نوشت‌ها:
1- فرائد السمطين، ج 2، ص 334، ح 585.
2- كمال‌الدين، ص 358.
3- كمال‌الدين، ص 286 ؛ بحارالانوار، ج 51، ص 72، ح 14.
4- كافى، ج 1، ص 185، ح 12.
5- بحارالانوار، ج 102، ص 111 ؛ مصباح الزائر، ص 235.
6- بحارالانوار، ج 51، ص 146، ح 17.
7- كمال‌الدين، ص 656 ؛ بحارالانوار، ج 24، ص 214، ح 1.
8- تفسير منسوب به امام عسكرى عليه السلام، ص 342 ؛ بحارالانوار، ج 2، ص 4، ح 5.
9- كمال‌الدين، ص 347 ؛ بحارالانوار، ج 52، ص 281، ح 9.
10- كمال‌الدين، ص 483 ؛ بحارالانوار، ج 53، ص 180، ح 10.
11- كافى، ج 1، ص 369، ح 7.
12- بحارالانوار، ج 52، ص 119، ح 48.
منبع: موعود شناسی و پاسخ به شبهات، علی اصغر رضوانی، انتشارات مسجد مقدس جمکران.
در مورد حضرت مهدى عليه السلام و موقعيت آن حضرت هر يک از منتظران وظايف سنگينى بر عهده دارند. اينک به برخى از آنها اشاره مى‌كنيم:
1- ايمان به حتمى بودن خروج حضرت مهدى عليه السلام
در روايات اهل سنت مى‌خوانيم كه پيامبر صلّى الله عليه و آله فرمودند: «من انكر خروج المهدى فقد كفر بما انزل على محمد(1)؛ هر كس منكر خروج مهدى شود به آنچه بر محمد صلّى الله عليه و آله نازل شده، كفر ورزيده است.»
2- صبورى و تمسک به دين حق در فتنه‌ها
امام صادق عليه السلام فرمودند: «طوبى لمن تمسک بأمرنا فى غيبة قائمنا فلم يزغ قلبه بعد الهداية(2)؛ خوشا به حال كسى كه در غيبت قائم ما متمسک به امر ما شده و قلب او بعد از هدايت منحرف نشود.»
3- تمسک به ولايت امام غايب
امام باقر عليه السلام از رسول خدا صلى الله عليه و آله نقل كرده‌اند كه حضرت فرمودند: «طوبى لمن ادرک قائم اهل بيتى و هو يأتم به فى غيبته قبل قيامه و ...(3)؛ خوشا به حال كسى كه قائم اهل بيت مرا درک كند و در غيبت او قبل از قيامش به او اقتدا كند و ...»
4- طلب معرفت امام زمان عليه السلام از خداوند متعال
شیخ كلينى رحمت الله عليه به سند خود از ابو بصير نقل كرده كه امام باقر عليه السلام به من فرمودند: «هل عرفت امامک؟ قال: قلت: اى والله قبل ان اخرج من الكوفة، فقال: حسبک اذا(4)؛ آيا امامت را شناخته‌اى؟ عرض كردم آرى به خدا سوگند قبل از آن كه از كوفه خارج شوم، آن گاه حضرت فرمودند: بس است تو را در اين هنگام.»
5- تجديد بيعت و ثبات بر اطاعت
در دعاى عهد از امام صادق عليه السلام مى‌خوانيم : «اللهم انى اجدد له فى صبيحة يومى هذا و ما عشت فى ايامى عهدا و عقدا و بيعة له فى عنقى لا احول عنها و لا ازول ابدا، اللهم اجعلنى من انصاره و اعوانه و الذابين عنه ...(5)؛ بار خدايا همانا من براى او [حضرت مهدى عليه السلام] در اين روزم عهد و پيمان و بيعتى را در گردنم تجديد مى‌كنم؛ بيعتى كه از آن بازنگشته و هرگز آن را زايل نمى سازم، بار خدايا مرا از ياران و كمک كاران و مدافعين از آن حضرت قرار بده.»
در اين دعا سخن از تجديد عهد با امام خود در هر روز است.
6- مقابله با شبهات و اشكالات
امام صادق عليه السلام در حديثى فرمودند: «اياكم و الشک و الارتياب انفوا عن نفوسكم الشكوک، و قد حذرتم فاحذروا و من الله اسئل توفيقكم و ارشادكم(6)؛ خود را از شک و ترديد دور كنيد و از شک‌ها بپرهيزيد. شما بر حذر داده شديد پس حذر كنيد و من توفيق و ارشاد شما را از خداوند خواستارم.»
7- كمک و يارى برادران مومن
امام صادق عليه السلام در حديثى جمله «وعملوا الصالحات» در سوره «العصر» را بر مواسات و هميارى برادران دينى منطبق ساخته‌اند.(7)
در تفسير امام عسكرى عليه السلام آمده است: «هر كس متكفل يتيمى براى ما شود كه محنت استتار ما او را وامانده كرده و از علوم ما كه به دستش رسيده او را سرشار كند تا اين كه ارشاد شده و هدايت يابد خداوند متعال در حق او مى فرمايد: يا ايها العبد الكريم المواسى! انا اولى بالكرم منك، اجعلوا له يا ملائكتى فى الجنان بعدد كل حرف علمه ألف ألف قصر ...(8)؛ اى بنده كريم كه يارى كننده‌اى من از او در اين كرم اولى‌ترم. اى ملائكه من براى او در بهشت به هر حرفى كه تعليم داده يک میليون قصر دهيد ...»
8- فريب نخوردن از مدعيان دروغين مهدويت
امام صادق عليه السلام فرمودند: «و لتعرفن اثنى عشر راية مشتبهة لا يدرى أى من أى(9) ؛ ... و به طور حتم دوازده پرچم و دعوت مشتبه برپا خواهد شد كه از همديگر تشخيص داده نمى شود ...»
9- زياد دعا كردن براى تعجيل فرج
حضرت مهدى عليه السلام در توقيعى كه در جواب سؤال‌هاى اسحاق بن يعقوب فرستادند، فرموده‌اند: «اكثروا الدعاء بتعجيل الفرج فان ذلک فرجكم(10)؛ زياد براى تعجيل فرج دعا كنيد زيرا فرج شما در آن است.»
10- اجتناب از جزع
كلينى رحمت الله عليه به سندش از امام صادق عليه السلام نقل كرده كه حضرت فرمودند: «انما هلک الناس من استعجالهم لهذا الامر ان الله لا يعجل لعجلة العباد ان لهذا الامر غاية ينتهى اليها ...(11)؛ همانا مردم به جهت عجله كردن در اين امر هلاک شدند، خداوند به خاطر عجله بندگان، عجله نخواهد كرد زيرا براى اين امر نهايتى است.»
11- وقت معين نكردن براى ظهور
امام صادق عليه السلام فرمودند: «انا اهل بيت لا نوقت(12)؛ همانا ما اهل بيت (برای ظهور) وقت معين نمى‌كنيم.»
12- دوست داشتن حضرت مهدی عليه السلام
در روايات فراوانى به دوستى اهل‌بيت عصمت و طهارت عليهم السلام و از آن جمله حضرت مهدى عليه السلام سفارش شده است و اين به نوبه خود مى‌تواند در جلب توجه مردم به حضرت مهدی عليه السلام و پيروى از دستورات او و ديگر امامان تأثير بسزايى داشته باشد.
پی‌نوشت‌ها:
1- فرائد السمطين، ج 2، ص 334، ح 585.
2- كمال‌الدين، ص 358.
3- كمال‌الدين، ص 286 ؛ بحارالانوار، ج 51، ص 72، ح 14.
4- كافى، ج 1، ص 185، ح 12.
5- بحارالانوار، ج 102، ص 111 ؛ مصباح الزائر، ص 235.
6- بحارالانوار، ج 51، ص 146، ح 17.
7- كمال‌الدين، ص 656 ؛ بحارالانوار، ج 24، ص 214، ح 1.
8- تفسير منسوب به امام عسكرى عليه السلام، ص 342 ؛ بحارالانوار، ج 2، ص 4، ح 5.
9- كمال‌الدين، ص 347 ؛ بحارالانوار، ج 52، ص 281، ح 9.
10- كمال‌الدين، ص 483 ؛ بحارالانوار، ج 53، ص 180، ح 10.
11- كافى، ج 1، ص 369، ح 7.
12- بحارالانوار، ج 52، ص 119، ح 48.
منبع: موعود شناسی و پاسخ به شبهات، علی اصغر رضوانی، انتشارات مسجد مقدس جمکران.
