پرسش :
چه ويژگيهائي از قرآن باعث حيرت و شگفتي اعراب جاهليت مي‌شد؟
پاسخ :
عرب جاهلي از جهاتي درباره قرآن انگشت تعجب به دندان مي‌گرفت و در حيرت عميق فرو مي‌رفت و آن جهات عبارتند از:
1- او با ذوق سرشار خود دريافت كه زيبايي لفظ و شيوايي اسلوب و همآهنگي آيات، كاملا بي سابقه است و سيماي ظاهري آن نه مانند شعر است زيرا فاقد وزن و قافيه است، علاوه بر اين در آن تخيلات شعري وجود ندارد و نه مانند نثر است كه از هر نوع قيد خالي و دور باشد بلكه داراي انسجام و فواصل خاصي است كه او را از دايره نثر معروف بيرون برده است.
2- قرآن مطالي را عرضه مي‌دارد كه هيچگاه در قصايد و خطبه‌هاي عرب وجود نداشته است و هرگز به دنبال توصيف خرابه و خانه معشوقه و شوق ديدار دوستان و بيان خصوصيات شتر و اسب نيست و محتويات آن از غزل سرايي و مدح افراد و يا رثا و بيان مصائب اشخاص پيراسته است. درباره زن و عيش و نوش و كوچيدن كاروان و باده و ساغر سخن نمي‌گويد و هرگز بسان شاعران در محدوده خاصي بحث نمي‌كند. اين كتاب درباره خدا و صفات و سرآغاز و سرانجام بشر و زندگي امتهاي ديرينه كه بر اثر طغيان گرفتار خشم الهي گرديده‌اند و ... سخن مي‌گويد:
3- قرآن با الفاظي زيبا، از معاني كاملا متناسب بدون اينكه لفظ را فداي معني و يا معني را فداي لفظ نمايد، با سبكي كاملا ممتاز و زيبا تعبير مي‌كند.
4- هرگاه شاعري و يا نويسنده‌اي عبارتي ياداستاني را تكرار كند، لطف و زيبايي كلام، بر اثر تكرار از بين مي‌رود ولي قرآن گاهي با عباراتي فشرده و موجز و گاهي مبسوط و گسترده، از سرگذشت پيامبر يا از صفات مبدأ وخصوصيات معاد به طور مكرر سخن مي‌گويد و هرگز لطمه‌اي بر لطافت و زيبايي او وارد نمي‌گردد.
5- در ميان خطابه خطيبيان و قصايد شعرا گاهي جمله‌ها و ابياتي درخشندگي خاصي پيدا كرده، خودنمايي مي‌كنند چه از ميان اشعار يك قصيده و يا جمله‌هاي يك خطابه، چند بيت و جمله‌اي ارزش هنري و شعري دارند و باقيمانده آنها مبتذل و پيش پا افتاده مي‌باشد. اما قرآن با آن گسترش، تمام آيات آن در سطح عالي و خارق العاده قرار دارد. كافي است كه در اين باره نظري به داستان يوسف كه در سوره‌اي به طور مبسوط بيان شده است بيفكنيم مي‌بينيم كه تمام آيات آن در درجه اعلاي فصاحت و بلاغت قرار دارد.
6- اين كتاب معاني بسيار بزرگ را در قالب الفاظي كوتاه ريخته و به طرز بديعي بيان مي‌كند كافي است در اين باره آيه الكرسي و آيات آغاز سوره حديد را ملاحظه بنماييم در اين آيه و در آيات آغاز سوره حديد يك جهان حقايق فلسفي و معارف عقلي بيان شده است كه عظمت و گسترش معاني و ايجاز جمله‌ها اعجاب افراد را بر مي‌انگيزد.
7- اين كتاب مي‌كوشد بشر را با آفرينش و اسرار جهان و فضايل اخلاقي و رذايل نفساني و حلال و حرام آشنا سازد و پيوسته مي‌خواهد كه او را معتقد سازد كه مرگ پايان زندگي نيست. خطيبان و بليغان عرب معاصر تحت تأثير برتري اسلوب و زيبايي ظاهر و شيريني بيان و رسايي تعبير و بداعت و ابتكار معاني و عظمت مفاهيم آن قرار گرفته و حيرت و بهت خاصي بر افكار و انديشه‌هاي آنان سايه افكنده بود و آنچه كه آنان از اعجاب قرآن درك مي‌كردند همين بود و بس. اگر پس از مرور زمان دانشمندان اسلام به جهات ديگري از اعجاز قرآن پي بردند و اعجاز آن را از جهات مختلفي ثابت نموده‌اند، مطلبي است صحيح و استوار ولي اين جهات براي عرب معاصر قرآن مطرح نبوده و عقل و فكر و انديشه آنان به آن نمي‌رسيد.
eporsesh.com
عرب جاهلي از جهاتي درباره قرآن انگشت تعجب به دندان مي‌گرفت و در حيرت عميق فرو مي‌رفت و آن جهات عبارتند از:
1- او با ذوق سرشار خود دريافت كه زيبايي لفظ و شيوايي اسلوب و همآهنگي آيات، كاملا بي سابقه است و سيماي ظاهري آن نه مانند شعر است زيرا فاقد وزن و قافيه است، علاوه بر اين در آن تخيلات شعري وجود ندارد و نه مانند نثر است كه از هر نوع قيد خالي و دور باشد بلكه داراي انسجام و فواصل خاصي است كه او را از دايره نثر معروف بيرون برده است.
2- قرآن مطالي را عرضه مي‌دارد كه هيچگاه در قصايد و خطبه‌هاي عرب وجود نداشته است و هرگز به دنبال توصيف خرابه و خانه معشوقه و شوق ديدار دوستان و بيان خصوصيات شتر و اسب نيست و محتويات آن از غزل سرايي و مدح افراد و يا رثا و بيان مصائب اشخاص پيراسته است. درباره زن و عيش و نوش و كوچيدن كاروان و باده و ساغر سخن نمي‌گويد و هرگز بسان شاعران در محدوده خاصي بحث نمي‌كند. اين كتاب درباره خدا و صفات و سرآغاز و سرانجام بشر و زندگي امتهاي ديرينه كه بر اثر طغيان گرفتار خشم الهي گرديده‌اند و ... سخن مي‌گويد:
3- قرآن با الفاظي زيبا، از معاني كاملا متناسب بدون اينكه لفظ را فداي معني و يا معني را فداي لفظ نمايد، با سبكي كاملا ممتاز و زيبا تعبير مي‌كند.
4- هرگاه شاعري و يا نويسنده‌اي عبارتي ياداستاني را تكرار كند، لطف و زيبايي كلام، بر اثر تكرار از بين مي‌رود ولي قرآن گاهي با عباراتي فشرده و موجز و گاهي مبسوط و گسترده، از سرگذشت پيامبر يا از صفات مبدأ وخصوصيات معاد به طور مكرر سخن مي‌گويد و هرگز لطمه‌اي بر لطافت و زيبايي او وارد نمي‌گردد.
5- در ميان خطابه خطيبيان و قصايد شعرا گاهي جمله‌ها و ابياتي درخشندگي خاصي پيدا كرده، خودنمايي مي‌كنند چه از ميان اشعار يك قصيده و يا جمله‌هاي يك خطابه، چند بيت و جمله‌اي ارزش هنري و شعري دارند و باقيمانده آنها مبتذل و پيش پا افتاده مي‌باشد. اما قرآن با آن گسترش، تمام آيات آن در سطح عالي و خارق العاده قرار دارد. كافي است كه در اين باره نظري به داستان يوسف كه در سوره‌اي به طور مبسوط بيان شده است بيفكنيم مي‌بينيم كه تمام آيات آن در درجه اعلاي فصاحت و بلاغت قرار دارد.
6- اين كتاب معاني بسيار بزرگ را در قالب الفاظي كوتاه ريخته و به طرز بديعي بيان مي‌كند كافي است در اين باره آيه الكرسي و آيات آغاز سوره حديد را ملاحظه بنماييم در اين آيه و در آيات آغاز سوره حديد يك جهان حقايق فلسفي و معارف عقلي بيان شده است كه عظمت و گسترش معاني و ايجاز جمله‌ها اعجاب افراد را بر مي‌انگيزد.
7- اين كتاب مي‌كوشد بشر را با آفرينش و اسرار جهان و فضايل اخلاقي و رذايل نفساني و حلال و حرام آشنا سازد و پيوسته مي‌خواهد كه او را معتقد سازد كه مرگ پايان زندگي نيست. خطيبان و بليغان عرب معاصر تحت تأثير برتري اسلوب و زيبايي ظاهر و شيريني بيان و رسايي تعبير و بداعت و ابتكار معاني و عظمت مفاهيم آن قرار گرفته و حيرت و بهت خاصي بر افكار و انديشه‌هاي آنان سايه افكنده بود و آنچه كه آنان از اعجاب قرآن درك مي‌كردند همين بود و بس. اگر پس از مرور زمان دانشمندان اسلام به جهات ديگري از اعجاز قرآن پي بردند و اعجاز آن را از جهات مختلفي ثابت نموده‌اند، مطلبي است صحيح و استوار ولي اين جهات براي عرب معاصر قرآن مطرح نبوده و عقل و فكر و انديشه آنان به آن نمي‌رسيد.
eporsesh.com
