پرسش :

سكرات موت يعنى چه؟

پاسخ :
«سكرات موت» تعبيرى است كه در قرآن براى تبهكاران به كار رفته است.
(وَ جاءَتْ سَكْرَةُ الْمَوْتِ بِالْحَقِّ ذلِكَ ما كُنْتَ مِنْهُ تَحِيدُ)؛[1] و هنگام بى هوشى و سختى مرگ، به حق و حقيقت فرارسيد؛ آرى همان مرگى بود كه از او دورى مى جستيد (و سخت ترسان و هراسان بوديد).
سكرات موت، حالتى درونى است كه در هنگام مرگ براى انسان به وجود مى آيد، بدين صورت كه از مردم، غافل مى شود و به خود مى پردازد، مانند انسان مستى كه نمى داند به او چه مى گويند و چه گفته مى شود. به دليل همين بى توجهى و غفلت از اطرافيان، به «سكرات موت» تعبير شده است.[2]
امير مؤمنان(عليه السلام) از اين مرحله ى سخت و جانكاه چنين خبر مى دهد:
آنچه برايشان فرود مى آيد وصف ناپذير است. بر آنان «مستى مرگ» و حسرت از دست دادن دنيا و لذّات آن، يا حسرت از دست دادن توبه و پشيمانى و جبران گناهان جمع مى شود، اعضايشان به سستى مى گرايد و رنگشان تغيير مى كند؛ آن گاه مرگ، در آنان بيش تر نفوذ مى كند و بدين سبب، قدرت سخن را از ايشان مى گيرد؛ او در ميان خانواده اش با چشمش مى بيند و با گوشش مى شنود و در حالى كه عقل و خردش سالم و باقى مانده است مى انديشد كه در چه چيزى عمرش را هدر داد و در چه چيزى روزگارش را تباه ساخت.[3]
پی نوشتها:
[1]. سوره ى ق، آيه ى 19.
[2]. ر.ك: محمد حسين طباطبايى، الميزان، ج 18، ص 348 ـ 349.
[3]. نهج البلاغه، خطبه ى 109. لازم به ذكر است كه آيت الله جوادى آملى «سكرات موت» را چنين تبيين مى كند. انسانى كه گرفتار دنياست با فرارسيدن مرگش، گرفتار شكنجه و عذاب درونى است؛ چون كه جدايى او از آنچه بدان تعلّق داشته بسى سخت و دشوار است. تعلّق به دنيا هنوز بر جان او حاكم است ولى با فرارسيدن مرگش، محبوب را از او مى گيرند. از فاصله ى بين مرگ طبيعى و مرگ حقيقى (يعنى انتقال از دنيا به برزخ) كه توأم با حيرت و سرگردانى است، تعبير به «سكرات موت» مى شود. صورت و سيرت انسان در قرآن، ج 14، ص 217.
منبع: مرگ، واقعيت ناشناخته، محسن ميرزاپور، نشر انتشارات مركز مديريت حوزه علميه قم (1383).