پرسش :
امام مهدى(علیه السلام) درهنگام تشكيل حكومت چه كارهايى را انجام خواهند داد؟
پاسخ :
با توجه به احاديثى كه در مورد دوران حكومت حضرت مهدى (علیه السلام) وارد شده و آن دوران را توصيف كرده اند مى توان اهم امورى كه از سوى آن حضرت به اجرا در مى آيد را در موارد ذيل خلاصه كرد:
1. حاكميّت اسلام در سراسر هستى
بعد از ظهور امام زمان(عليه السلام) عدّه اى عليه آن حضرت وارد جنگ مى شوند و سعى خواهند كرد تا از تشكيل حكومت عدل الهى بر روى زمين ـ كه وعده ى آن، از سوى انبيا و امامان(عليهم السلام) داده شده است ـ جلوگيرى كنند. امام(عليه السلام) ابتدا، آنان را به راه حق دعوت خواهد كرد و اگر قبول نكردند، با آنان وارد كارزار مى شود و هرگونه فساد و كژى را نابود خواهد كرد.
امام باقر(عليه السلام) در تفسير آيه ى (وَ قاتِلُوهُمْ حَتّى لا تَكُونَ فِتْنَةٌ وَ يَكُونَ الدِّينُ كُلُّهُ لِلّهِ)؛[1] مى فرمايد:
تأويل اين آيه، هنوز نيامده است... پس زمانى كه تأويل آن فرا رسد، مشركان كشته مى شوند، مگر آن كه موحّد شوند و شركى باقى نماند.[2]
و در حديث ديگرى مى فرمايد:
با مشركان جنگ مى كنند تا اين كه موحّد شوند و شريكى براى خدا قرار ندهند. چنان (امنيتى حاصل) مى شود كه پير زن كهنسال، از مشرق به مغرب مى رود، بدون آن كه كسى جلوى او را بگيرد.[3]
امام صادق(عليه السلام) مى فرمايد:
إذا قام القائم لايبقى أرض إلاّ نودى فيها شهاده أنْ لا إله إلاّ الله و أنّ محمّداً رسول الله؛[4] زمانى كه قائم(عليه السلام) قيام كند، هيچ سرزمينى نمى ماند، مگر اين كه نداى شهادتين (لا إله إلاّ الله و محمّد رسول الله) در آن طنين اندازد.
2. احياى قرآن و معارف قرآنى
اميرالمؤمنين(عليه السلام) با اشاره به قيام حضرت مهدى (علیه السلام) مى فرمايد:
كأنّي أنظر الى شيعتنا بمسجد الكوفه و قد ضربوا الفساطيط يعلّمون الناس القرآن كما اُنزل؛[5] گويا شيعيان ما اهل بيت(عليهم السلام) را مى بينم كه در مسجد كوفه گرد آمده اند و خيمه هايى برافراشته اند و در آن ها قرآن را آن چنان كه نازل شده است، به مردم ياد مى دهند.
بنابراين، محور حركت نهضت جهانى امام مهدى، قرآن است و آن حضرت با تعليم قرآن، آن را سرمشق زندگى انسان ها قرار خواهند داد. حضرت على(عليه السلام) در بيان احوال زمان ظهور امام مهدى (علیه السلام) مى فرمايد:
(امام مهدى) هواى نفس را به هدايت و رستگارى برمى گرداند، زمانى كه مردم هدايت را به هواى نفس تبديل كرده باشند، و رأى را به قرآن برمى گرداند، زمانى كه مردم قرآن را به رأى و انديشه مبدل كرده باشند.[6]
3. گسترش عدالت و رفع ستم
مهم ترين شاخص قيام امام مهدى (علیه السلام) كه تقريباً در اكثر روايات مربوط به آن حضرت ذكر شده است، ريشه كن ساختن ظلم و ستم و فراگير كردن عدل و قسط در سراسر گيتى است، به گونه اى كه مى توان ادعا كرد كه جمله ى «يملا الارضَ قسطاً وعدلا كما ملئت ظلماً و جوراً» كه در اكثر احاديث ذكر شده، هم تواتر لفظى دارد و هم تواتر معنوى.
پيامبر(صلى الله عليه وآله) مى فرمايد:
قيامت بر پا نمى شود، مگر اين كه مردى از اهل بيت من كه اسمش شبيه اسم من است، حاكم شود و زمين را پر از عدل و قسط كند، همان گونه كه پر از ظلم و جور شده بود.[7]
4. گرايش دوباره به اسلام حقيقى
بعد از وفات پيامبر اسلام(صلى الله عليه وآله) و واقعه ى سقيفه بنى ساعده، خلفا سعى كردند با منع نقل و تدوين احاديث پيامبر(صلى الله عليه وآله) از روشن شدن جايگاه اهل بيت(عليهم السلام) ـ كه به عنوان مفسران دين اسلام و ثقل اصغر نقش هدايت جامعه را داشتند ـ جلوگيرى كنند و همين امر موجب شد تا انحرافات و گمراهى هايى كه دامن گير ساير اديان شده بود، در ميان مسلمانان نيز شيوع يابد و برخى عناصر يهودى و مسيحى، با كمك دستگاه خلافت، اسلام را مطابق سليقه ى خود و مناسب با منافع حاكمان توجيه و تفسير كنند و موجب جدايى هر چه بيش تر مردم از اهل بيت(عليهم السلام) شوند. افرادى مانند تميم دارى، وهب بن منبه، كعب الاحبار، ابوهريره، عروة بن زبير، عبدالله بن عمر، ... با تفسيرهايى كه بيش تر با هواهاى نفسانى و خواسته هاى حاكمان مطابقت داشت از همان آغاز، موجب بروز برخى انحرافات و بعدها ايجاد فرقه هاى كلامى در زمان هاى بعد و... شدند و مردم را از چشمه ى علم اهل بيت(عليهم السلام) محروم ساختند. به همين دليل، آن گاه كه امام زمان(عليه السلام) قيام مى كند، به پيراستن دين اسلام از انحرافات و پيرايه هايى خواهد پرداخت كه از سوى منحرفان بر دين اسلام تحميل شده است و مردم را به اسلامى كه پيامبر(صلى الله عليه وآله) آن را ابلاغ كرده بود، دعوت خواهد كرد.
امام صادق(عليه السلام) مى فرمايد:
زمانى كه حضرت قائم(عليه السلام) قيام مى كند، مردم را مجدداً به اسلام فرا مى خواند و به امرى هدايت مى كند كه فراموش شده و جمهور از آن منحرف شده اند...[8]
5. فراوان شدن نعمت هاى دنيوى
يكى از مطالب مهم كه در احاديث مربوط به امام زمان (علیه السلام) بر آن تأكيد شده است، وفور نعمت هاى مادّى در زمان حكومت امام مهدى(عليه السلام) است. پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله)مى فرمايد:
... يظهر الله له كنوز الارض و معادنها؛ خداوند، گنج هاى زمين و معادن آن را براى امام مهدى (علیه السلام) ظاهر خواهد كرد.[9]
از اميرالمؤمنين(عليه السلام) نقل شده كه فرمودند:
...هنگامى كه قائم ما قيام كند، آسمان، باران خود را فرو خواهد ريخت و زمين، گياهان خود را خواهد رويانيد... به گونه اى كه زن، ميان عراق و شام راه خواهد رفت و همه جا بر روى گياه پا خواهد گذاشت... .[10]
6. عمران و آبادى
امام زمان(عليه السلام) علاوه بر هدايت دينى، اجتماعى، سياسى، به امور دنيوى نيز رسيدگى مى كند و به عمران و آبادى شهرها و روستاها مى پردازد. امام باقر(عليه السلام) مى فرمايد:
فلا يبقى في الارض خراب الاّ عُمَّر؛[11] بر روى زمين، هيچ خرابى نخواهد بود، مگر اين كه آباد خواهد شد.
مفضّل از امام صادق(عليه السلام) نقل مى كند كه آن حضرت فرمودند:
هنگامى كه قائم آل محمد(عليهم السلام) قيام كند، در پشت كوفه، مسجدى بنا خواهد كرد كه هزار در دارد و خانه هاى كوفه به نهر كربلا متصل خواهد شد.[12]
در حديث ديگرى نقل شده كه امام مهدى(عليه السلام)راه ها را وسيع مى كند، آب هاى ناودان ها و فاضلاب ها را كه به راه هاى عمومى مى ريزد، قطع مى كند و چيزهايى را كه موجب راه بندان مى شوند، رفع مى كند. خلاصه، امور شهرى را سامان خواهد داد.[13]
7. تكامل علمى و عقلى مردم
امام مهدى (علیه السلام) با نهضت خود، درهاى رحمت را باز مى كند و موجب تكامل علوم و صنايع خواهد شد و علوم، چنان رشد و گسترش خواهد يافت كه همه شگفت زده خواهند شد.
امام صادق(عليه السلام) مى فرمايد:
علم، بيست و هفت حرف است. تمام آن چه انبيا آورده اند، دو حرف است و مردم، تا امروز، بيش از آن دو حرف نمى شناسند. هنگامى كه قائم ما(عليه السلام)قيام كند، بيست و پنج حرف را مى آورد و بين مردم توسعه خواهد داد و به دو حرف قبلى اضافه خواهد كرد تا بيست و هفت حرف كامل شود.[14]
اين حديث، نشانه ى سرعت و شتاب زدگى و گسترش و توسعه ى علوم در ميان مردم است كه به دست امام مهدى (علیه السلام) صورت خواهد گرفت، به گونه اى كه در مدّت حكومت آن حضرت، مردم، بيش از دَه برابر آن چه را از زمان خلقت تا زمان قيام آن حضرت از علم به دست آورده بودند، به دست خواهند آورد.
در روايت ديگرى امام باقر(عليه السلام) مى فرمايد:
هنگامى كه قائم ما قيام كند، دست خود را بر روى سر بندگان خواهد گذاشت و بدين وسيله، عقل هاى آنان جمع مى شود و اخلاقشان كامل مى شود.[15]
از مجموع احاديث، استنباط مى شود كه در دوره ى حكومت امام مهدى (علیه السلام) تمام ايده آل ها و آرزوهاى به حقّى كه انسان ممكن است بر آن ها دست بيازد، تحقّق خواهد يافت و از نظر علمى، اخلاقى، اقتصادى، امنيتى، ... به كمال مطلوب خود، خواهد رسيد.
پی نوشتها:
[1]. انفال: 39.
[2]. محمد باقر مجلسى، بحارالأنوار، ج 52، ص 378.
[3]. همان، ص 343.
[4]. همان، ص 340.
[5]. همان، ص 366.
[6]. شرح نهج البلاغه، علينقى فيض الاسلام، ج 3، ص 424، خ 138.
[7]. بحارالأنوار، ج 51، ص 81.
[8]. همان، ص 30.
[9]. همان، ج 52، ص 323.
[10]. همان، ص 322.
[11]. همان، ص 191.
[12].همان، ص 337.
[13]. همان، ص 339.
[14]. همان، ص 336.
[15]. همان.
منبع: امام مهدى(عجل الله تعالی فرجه الشریف)، رسول رضوى، انتشارات مركز مديريت حوزه علميه (1384).
با توجه به احاديثى كه در مورد دوران حكومت حضرت مهدى (علیه السلام) وارد شده و آن دوران را توصيف كرده اند مى توان اهم امورى كه از سوى آن حضرت به اجرا در مى آيد را در موارد ذيل خلاصه كرد:
1. حاكميّت اسلام در سراسر هستى
بعد از ظهور امام زمان(عليه السلام) عدّه اى عليه آن حضرت وارد جنگ مى شوند و سعى خواهند كرد تا از تشكيل حكومت عدل الهى بر روى زمين ـ كه وعده ى آن، از سوى انبيا و امامان(عليهم السلام) داده شده است ـ جلوگيرى كنند. امام(عليه السلام) ابتدا، آنان را به راه حق دعوت خواهد كرد و اگر قبول نكردند، با آنان وارد كارزار مى شود و هرگونه فساد و كژى را نابود خواهد كرد.
امام باقر(عليه السلام) در تفسير آيه ى (وَ قاتِلُوهُمْ حَتّى لا تَكُونَ فِتْنَةٌ وَ يَكُونَ الدِّينُ كُلُّهُ لِلّهِ)؛[1] مى فرمايد:
تأويل اين آيه، هنوز نيامده است... پس زمانى كه تأويل آن فرا رسد، مشركان كشته مى شوند، مگر آن كه موحّد شوند و شركى باقى نماند.[2]
و در حديث ديگرى مى فرمايد:
با مشركان جنگ مى كنند تا اين كه موحّد شوند و شريكى براى خدا قرار ندهند. چنان (امنيتى حاصل) مى شود كه پير زن كهنسال، از مشرق به مغرب مى رود، بدون آن كه كسى جلوى او را بگيرد.[3]
امام صادق(عليه السلام) مى فرمايد:
إذا قام القائم لايبقى أرض إلاّ نودى فيها شهاده أنْ لا إله إلاّ الله و أنّ محمّداً رسول الله؛[4] زمانى كه قائم(عليه السلام) قيام كند، هيچ سرزمينى نمى ماند، مگر اين كه نداى شهادتين (لا إله إلاّ الله و محمّد رسول الله) در آن طنين اندازد.
2. احياى قرآن و معارف قرآنى
اميرالمؤمنين(عليه السلام) با اشاره به قيام حضرت مهدى (علیه السلام) مى فرمايد:
كأنّي أنظر الى شيعتنا بمسجد الكوفه و قد ضربوا الفساطيط يعلّمون الناس القرآن كما اُنزل؛[5] گويا شيعيان ما اهل بيت(عليهم السلام) را مى بينم كه در مسجد كوفه گرد آمده اند و خيمه هايى برافراشته اند و در آن ها قرآن را آن چنان كه نازل شده است، به مردم ياد مى دهند.
بنابراين، محور حركت نهضت جهانى امام مهدى، قرآن است و آن حضرت با تعليم قرآن، آن را سرمشق زندگى انسان ها قرار خواهند داد. حضرت على(عليه السلام) در بيان احوال زمان ظهور امام مهدى (علیه السلام) مى فرمايد:
(امام مهدى) هواى نفس را به هدايت و رستگارى برمى گرداند، زمانى كه مردم هدايت را به هواى نفس تبديل كرده باشند، و رأى را به قرآن برمى گرداند، زمانى كه مردم قرآن را به رأى و انديشه مبدل كرده باشند.[6]
3. گسترش عدالت و رفع ستم
مهم ترين شاخص قيام امام مهدى (علیه السلام) كه تقريباً در اكثر روايات مربوط به آن حضرت ذكر شده است، ريشه كن ساختن ظلم و ستم و فراگير كردن عدل و قسط در سراسر گيتى است، به گونه اى كه مى توان ادعا كرد كه جمله ى «يملا الارضَ قسطاً وعدلا كما ملئت ظلماً و جوراً» كه در اكثر احاديث ذكر شده، هم تواتر لفظى دارد و هم تواتر معنوى.
پيامبر(صلى الله عليه وآله) مى فرمايد:
قيامت بر پا نمى شود، مگر اين كه مردى از اهل بيت من كه اسمش شبيه اسم من است، حاكم شود و زمين را پر از عدل و قسط كند، همان گونه كه پر از ظلم و جور شده بود.[7]
4. گرايش دوباره به اسلام حقيقى
بعد از وفات پيامبر اسلام(صلى الله عليه وآله) و واقعه ى سقيفه بنى ساعده، خلفا سعى كردند با منع نقل و تدوين احاديث پيامبر(صلى الله عليه وآله) از روشن شدن جايگاه اهل بيت(عليهم السلام) ـ كه به عنوان مفسران دين اسلام و ثقل اصغر نقش هدايت جامعه را داشتند ـ جلوگيرى كنند و همين امر موجب شد تا انحرافات و گمراهى هايى كه دامن گير ساير اديان شده بود، در ميان مسلمانان نيز شيوع يابد و برخى عناصر يهودى و مسيحى، با كمك دستگاه خلافت، اسلام را مطابق سليقه ى خود و مناسب با منافع حاكمان توجيه و تفسير كنند و موجب جدايى هر چه بيش تر مردم از اهل بيت(عليهم السلام) شوند. افرادى مانند تميم دارى، وهب بن منبه، كعب الاحبار، ابوهريره، عروة بن زبير، عبدالله بن عمر، ... با تفسيرهايى كه بيش تر با هواهاى نفسانى و خواسته هاى حاكمان مطابقت داشت از همان آغاز، موجب بروز برخى انحرافات و بعدها ايجاد فرقه هاى كلامى در زمان هاى بعد و... شدند و مردم را از چشمه ى علم اهل بيت(عليهم السلام) محروم ساختند. به همين دليل، آن گاه كه امام زمان(عليه السلام) قيام مى كند، به پيراستن دين اسلام از انحرافات و پيرايه هايى خواهد پرداخت كه از سوى منحرفان بر دين اسلام تحميل شده است و مردم را به اسلامى كه پيامبر(صلى الله عليه وآله) آن را ابلاغ كرده بود، دعوت خواهد كرد.
امام صادق(عليه السلام) مى فرمايد:
زمانى كه حضرت قائم(عليه السلام) قيام مى كند، مردم را مجدداً به اسلام فرا مى خواند و به امرى هدايت مى كند كه فراموش شده و جمهور از آن منحرف شده اند...[8]
5. فراوان شدن نعمت هاى دنيوى
يكى از مطالب مهم كه در احاديث مربوط به امام زمان (علیه السلام) بر آن تأكيد شده است، وفور نعمت هاى مادّى در زمان حكومت امام مهدى(عليه السلام) است. پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله)مى فرمايد:
... يظهر الله له كنوز الارض و معادنها؛ خداوند، گنج هاى زمين و معادن آن را براى امام مهدى (علیه السلام) ظاهر خواهد كرد.[9]
از اميرالمؤمنين(عليه السلام) نقل شده كه فرمودند:
...هنگامى كه قائم ما قيام كند، آسمان، باران خود را فرو خواهد ريخت و زمين، گياهان خود را خواهد رويانيد... به گونه اى كه زن، ميان عراق و شام راه خواهد رفت و همه جا بر روى گياه پا خواهد گذاشت... .[10]
6. عمران و آبادى
امام زمان(عليه السلام) علاوه بر هدايت دينى، اجتماعى، سياسى، به امور دنيوى نيز رسيدگى مى كند و به عمران و آبادى شهرها و روستاها مى پردازد. امام باقر(عليه السلام) مى فرمايد:
فلا يبقى في الارض خراب الاّ عُمَّر؛[11] بر روى زمين، هيچ خرابى نخواهد بود، مگر اين كه آباد خواهد شد.
مفضّل از امام صادق(عليه السلام) نقل مى كند كه آن حضرت فرمودند:
هنگامى كه قائم آل محمد(عليهم السلام) قيام كند، در پشت كوفه، مسجدى بنا خواهد كرد كه هزار در دارد و خانه هاى كوفه به نهر كربلا متصل خواهد شد.[12]
در حديث ديگرى نقل شده كه امام مهدى(عليه السلام)راه ها را وسيع مى كند، آب هاى ناودان ها و فاضلاب ها را كه به راه هاى عمومى مى ريزد، قطع مى كند و چيزهايى را كه موجب راه بندان مى شوند، رفع مى كند. خلاصه، امور شهرى را سامان خواهد داد.[13]
7. تكامل علمى و عقلى مردم
امام مهدى (علیه السلام) با نهضت خود، درهاى رحمت را باز مى كند و موجب تكامل علوم و صنايع خواهد شد و علوم، چنان رشد و گسترش خواهد يافت كه همه شگفت زده خواهند شد.
امام صادق(عليه السلام) مى فرمايد:
علم، بيست و هفت حرف است. تمام آن چه انبيا آورده اند، دو حرف است و مردم، تا امروز، بيش از آن دو حرف نمى شناسند. هنگامى كه قائم ما(عليه السلام)قيام كند، بيست و پنج حرف را مى آورد و بين مردم توسعه خواهد داد و به دو حرف قبلى اضافه خواهد كرد تا بيست و هفت حرف كامل شود.[14]
اين حديث، نشانه ى سرعت و شتاب زدگى و گسترش و توسعه ى علوم در ميان مردم است كه به دست امام مهدى (علیه السلام) صورت خواهد گرفت، به گونه اى كه در مدّت حكومت آن حضرت، مردم، بيش از دَه برابر آن چه را از زمان خلقت تا زمان قيام آن حضرت از علم به دست آورده بودند، به دست خواهند آورد.
در روايت ديگرى امام باقر(عليه السلام) مى فرمايد:
هنگامى كه قائم ما قيام كند، دست خود را بر روى سر بندگان خواهد گذاشت و بدين وسيله، عقل هاى آنان جمع مى شود و اخلاقشان كامل مى شود.[15]
از مجموع احاديث، استنباط مى شود كه در دوره ى حكومت امام مهدى (علیه السلام) تمام ايده آل ها و آرزوهاى به حقّى كه انسان ممكن است بر آن ها دست بيازد، تحقّق خواهد يافت و از نظر علمى، اخلاقى، اقتصادى، امنيتى، ... به كمال مطلوب خود، خواهد رسيد.
پی نوشتها:
[1]. انفال: 39.
[2]. محمد باقر مجلسى، بحارالأنوار، ج 52، ص 378.
[3]. همان، ص 343.
[4]. همان، ص 340.
[5]. همان، ص 366.
[6]. شرح نهج البلاغه، علينقى فيض الاسلام، ج 3، ص 424، خ 138.
[7]. بحارالأنوار، ج 51، ص 81.
[8]. همان، ص 30.
[9]. همان، ج 52، ص 323.
[10]. همان، ص 322.
[11]. همان، ص 191.
[12].همان، ص 337.
[13]. همان، ص 339.
[14]. همان، ص 336.
[15]. همان.
منبع: امام مهدى(عجل الله تعالی فرجه الشریف)، رسول رضوى، انتشارات مركز مديريت حوزه علميه (1384).
