پرسش :
چهره بهشت و دوزخ را ترسيم نماييد؟
پاسخ :
بهشت و جهنم دو مخلوق الهي هستند كه در قرآن و روايات در مورد آنها بحث شده است، كه مي توان نتيجه گرفت:
اوّل: واقعي بوده و اعتباري و مجازي نيست. اوصاف بهشت و نعمتهاي آن و دوزخ و دركات آن حقيقي است.
دوّم: اين دو در نتيجه اعمال اختياري انسان است، بدين معنا كه هر كاري آدمي در دنيا انجام مي دهد، نتيجه آن را در سراي ديگر مي بيند. طبق گفته قرآن اعمال هر كس در قيامت، در مقابل ديدگان وي حاضر مي گردد و اعضاي بدن به نفع يا به ضرر وي شهادت مي دهند. "هركس به اندازه ذرهاي كار خير يا شر انجام دهد، آن را مي بيند".(1) و "روز قيامت هر كس آنچه را از كار نيك انجام داده، حاضر مي بيند و دوست مي دارد ميان او و آنچه از اعمال بد انجام داده، فاصله زيادي باشد".(2) از آيات برداشت مي شود كه "تجسم اعمال" حقيقت دارد، هر چند كيفيت آن به طور كامل روشن نيست.
سوم: رؤيت بهشت و دوزخ و ورود به اين دو؛ مربوط به سراي ديگر است و تحقق آن در اين سرا امكان ندارد. اما انسان هايي وجود دارند كه مي توانند حقيقت بهشت و دوزخ را در همين عالم مشاهده نمايند، يعني حجابهاي ظلماني دنيا را كه بر ديده انسان نهاده شده، كنار زنند و حقيقت آن عالم را مشاهده نمايند.
سخن شما كه "بهشت همان آرامشي است كه در وجود انسان است، چه در زمان حيات و چه در زمان مرگ و نيستي" نياز به توضيح و بررسي دارد.
اگر منظور اين است كه خارج از وجود آدمي، بهشت و جهنمي نيست، بطلان اين سخن بر اساس آموزههاي ديني روشن است.
بهشت و جهنمي خارج از وجود انسان و به عنوان آفريده الهي وجود دارد. رسول گرامي اسلام قبل از رحلت و در شب معراج آن دو را مشاهده كرده، حتي افراد بهشتي و جهنمي را در حال شادي و غم مشاهده نموده است.
اگر مراد سخن، نيك و ارزشمند بودن آرامش روحي است، عيبي بر اين گفته نيست، بدين معنا كه آرامش روحي مؤمن (كه در پرتو ايمان و اعتقاد حاصل مي شود) آن قدر ارزشمند است كه بسان بهشت زيبا است كه سراي آرامش است. به تعبير قرآن "همانا به ياد خدا دلها آرام مي گيرد". اين آرامش مربوط به حيات و مرگ نبوده و هماره قرين انسان با ايمان است.
اين سخنان در مورد جهنّم نيز صادق است. انسان بي دين و غير معتقد به خدا هماره دنيايش بسان جهنم است: "كسي كه از ياد من روي گردان شود، براي او روزي تنگي خواهد بود" اين گونه انسانها هر چند غرق در نعمتها باشند، اما براي آنها بي معنا و رنج آور است و با اميد و عشق همنشين نيستند.
آيات و احاديث بسياري در وصف بهشت و دوزخ وارد شده كه به برخي از آنها اشاره مي كنيم:
"(بهشتيان) چون به بهشت برسند، درهايش گشوده شود و خازنان بهشت گويند: سلام بر شما، بهشتيان خوش باد، به درون بياييد!".(3)
"پهناي بهشت به اندازه آسمان و زمين است".(4)
"در آن جا خانه هايي نيكو براي بهشتيان آماده است".(5)
"اما فرمانبرداران را در جوار رحمت خويش جاي دهد. خانهاي كه مسكن گزيدگان آن هرگز كوچ نكنندو حالات زندگي آنان تغيير نپذيرد. در آن جا دچار ترس و وحشت نشوند و بيماريها در آنها نفوذ نخواهد كرد. خطري دامنگيرشان نميشود و سفري در پيش ندارند تا از منزلي به منزل ديگر كوچ كنند".(6)
كلمه جهنم 77 بار در قرآن به كار رفته است كه به برخي موارد اشاره مي كنيم:
"نگهبانان جهنم نوزده نفر هستند و آتشبانان جز فرشته نيستند".(7)
"مكاني است داراي هفت در يا هفت طبقه".(8)
"ملائكه خشن و سختگير نگهبان جهنمند".(9)
براي اطلاع بيشتر در مورد اوصاف بهشت و جهنم مطالعه كتابهاي ذيل توصيه مي گردد:
1. تفسير نمونه، آيات مربوط به بهشت و جهنم، از جمله جلد دوم، ص 377 به بعد.
2. دانشنامه قرآن، ج 1، ماده بهشت و جهنم.
پي نوشتها:
1. زلزال (99) آيه 6 - 8.
2. آل عمران (3) آيه 30.
3. زمر (39) آيه 73.
4. آل عمران (3) آيه 133.
5. توبه (9) آيه 73.
6. نهج البلاغه، خطبه 109، بند 30.
7. مدثر (74) آيه .
8. حجر (15) آيه 44 و نحل (16) آيه 29 و زمر (39) آيه 72 - 71.
9. تحريم (66) آيه 6.
www.eporsesh.com
بهشت و جهنم دو مخلوق الهي هستند كه در قرآن و روايات در مورد آنها بحث شده است، كه مي توان نتيجه گرفت:
اوّل: واقعي بوده و اعتباري و مجازي نيست. اوصاف بهشت و نعمتهاي آن و دوزخ و دركات آن حقيقي است.
دوّم: اين دو در نتيجه اعمال اختياري انسان است، بدين معنا كه هر كاري آدمي در دنيا انجام مي دهد، نتيجه آن را در سراي ديگر مي بيند. طبق گفته قرآن اعمال هر كس در قيامت، در مقابل ديدگان وي حاضر مي گردد و اعضاي بدن به نفع يا به ضرر وي شهادت مي دهند. "هركس به اندازه ذرهاي كار خير يا شر انجام دهد، آن را مي بيند".(1) و "روز قيامت هر كس آنچه را از كار نيك انجام داده، حاضر مي بيند و دوست مي دارد ميان او و آنچه از اعمال بد انجام داده، فاصله زيادي باشد".(2) از آيات برداشت مي شود كه "تجسم اعمال" حقيقت دارد، هر چند كيفيت آن به طور كامل روشن نيست.
سوم: رؤيت بهشت و دوزخ و ورود به اين دو؛ مربوط به سراي ديگر است و تحقق آن در اين سرا امكان ندارد. اما انسان هايي وجود دارند كه مي توانند حقيقت بهشت و دوزخ را در همين عالم مشاهده نمايند، يعني حجابهاي ظلماني دنيا را كه بر ديده انسان نهاده شده، كنار زنند و حقيقت آن عالم را مشاهده نمايند.
سخن شما كه "بهشت همان آرامشي است كه در وجود انسان است، چه در زمان حيات و چه در زمان مرگ و نيستي" نياز به توضيح و بررسي دارد.
اگر منظور اين است كه خارج از وجود آدمي، بهشت و جهنمي نيست، بطلان اين سخن بر اساس آموزههاي ديني روشن است.
بهشت و جهنمي خارج از وجود انسان و به عنوان آفريده الهي وجود دارد. رسول گرامي اسلام قبل از رحلت و در شب معراج آن دو را مشاهده كرده، حتي افراد بهشتي و جهنمي را در حال شادي و غم مشاهده نموده است.
اگر مراد سخن، نيك و ارزشمند بودن آرامش روحي است، عيبي بر اين گفته نيست، بدين معنا كه آرامش روحي مؤمن (كه در پرتو ايمان و اعتقاد حاصل مي شود) آن قدر ارزشمند است كه بسان بهشت زيبا است كه سراي آرامش است. به تعبير قرآن "همانا به ياد خدا دلها آرام مي گيرد". اين آرامش مربوط به حيات و مرگ نبوده و هماره قرين انسان با ايمان است.
اين سخنان در مورد جهنّم نيز صادق است. انسان بي دين و غير معتقد به خدا هماره دنيايش بسان جهنم است: "كسي كه از ياد من روي گردان شود، براي او روزي تنگي خواهد بود" اين گونه انسانها هر چند غرق در نعمتها باشند، اما براي آنها بي معنا و رنج آور است و با اميد و عشق همنشين نيستند.
آيات و احاديث بسياري در وصف بهشت و دوزخ وارد شده كه به برخي از آنها اشاره مي كنيم:
"(بهشتيان) چون به بهشت برسند، درهايش گشوده شود و خازنان بهشت گويند: سلام بر شما، بهشتيان خوش باد، به درون بياييد!".(3)
"پهناي بهشت به اندازه آسمان و زمين است".(4)
"در آن جا خانه هايي نيكو براي بهشتيان آماده است".(5)
"اما فرمانبرداران را در جوار رحمت خويش جاي دهد. خانهاي كه مسكن گزيدگان آن هرگز كوچ نكنندو حالات زندگي آنان تغيير نپذيرد. در آن جا دچار ترس و وحشت نشوند و بيماريها در آنها نفوذ نخواهد كرد. خطري دامنگيرشان نميشود و سفري در پيش ندارند تا از منزلي به منزل ديگر كوچ كنند".(6)
كلمه جهنم 77 بار در قرآن به كار رفته است كه به برخي موارد اشاره مي كنيم:
"نگهبانان جهنم نوزده نفر هستند و آتشبانان جز فرشته نيستند".(7)
"مكاني است داراي هفت در يا هفت طبقه".(8)
"ملائكه خشن و سختگير نگهبان جهنمند".(9)
براي اطلاع بيشتر در مورد اوصاف بهشت و جهنم مطالعه كتابهاي ذيل توصيه مي گردد:
1. تفسير نمونه، آيات مربوط به بهشت و جهنم، از جمله جلد دوم، ص 377 به بعد.
2. دانشنامه قرآن، ج 1، ماده بهشت و جهنم.
پي نوشتها:
1. زلزال (99) آيه 6 - 8.
2. آل عمران (3) آيه 30.
3. زمر (39) آيه 73.
4. آل عمران (3) آيه 133.
5. توبه (9) آيه 73.
6. نهج البلاغه، خطبه 109، بند 30.
7. مدثر (74) آيه .
8. حجر (15) آيه 44 و نحل (16) آيه 29 و زمر (39) آيه 72 - 71.
9. تحريم (66) آيه 6.
www.eporsesh.com
