پرسش :

قرض چیست و چه انواعى دارد؟

پاسخ :
قرض نه بیع است، نه صلح، نه اجاره، نه هبه و نه ودیعه. چیز دیگرى غیر از اینهاست. در تعریف قرض، گاهى گفته اند تملیک به عوض است. البته گفته اند این تعریف، درست نیست. قرض، تملیک به ضمان است؛ یعنى شخص که مال خودش را به دیگرى قرض مى دهد، با قرض دادن، آن را از ملک خودش خارج کرده و دیگرى را مالک آن [ساخته است.] به این دلیل، با بیع و هبه هیچ فرقى نمى کند. بیع، تملیک است و اخراج از ملکیت خود و داخل کردن در ملکیت غیر. هبه هم اخراج از ملکیت خود و داخل کردن در ملکیت غیر است. قرض هم اخراج از ملکیت خود و داخل کردن در ملکیت غیر است، با این تفاوت که در اینجا معاوضه نیست. به عوض قرض، مثل بیع چیزى در ملک قرض دهنده وارد نشده. هبه مطلق هم نیست، بلکه تملیک به ضمان است.1
انواع قرض عبارتند از:

یک ـ قرض استنتاجى
[وقتى است] که شخص قرض مى کند نه براى اینکه [در] خود عین [تصرف ]بکند، بلکه از آن نتیجه گیرى نماید.2

دو ـ قرض استهلاکى
وقتى است که قرض براى مصرف کردن و براى رفع احتیاجات ضرورى زندگى قرض گیرنده باشد.3

سه ـ قرض الحسنه
قرض بدون سود [را قرض الحسنه گویند.4]

چهار ـ قرض مصرفى، قرض تولیدى
گاهى قرض گیرنده براى مصارف زندگى خودش محتاج به قرض است. در این قسم است که قرض ربوى، کمر مدیون را مى شکند و قرض الحسنه، مصداق «تراحم» و «اصطناع» معروف است. گاهى مقترض احتیاجى به قرض ندارد، جز اینکه براى توسعه فعالیت هاى اقتصادى قرض مى گیرد. قسم اول را قرض مصرفى و قسم دوم را قرض تولیدى مى نا[مند].5
پی نوشتها:
1 . ربا، بانک ـ بیمه،علامه شهید مرتضی مطهری(ره)، ص 70.
2 . همان، ص 43.
3 .همان.
4 .همان، ص 73.
5 .همان، ص 160.
www.irc.ir