پرسش :
آیا اسلام از ابتداى ظهور، داعیه جهانى شدن داشت؟
پاسخ :
برخى از اروپاییان ادعا مى کنند که پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله در ابتدا که ظهور کرد، فقط مى خواست مردم قریش را هدایت کند. ولى پس از آن که پیشرفتى در کار خود احساس کرد، تصمیم گرفت که دعوت خویش را به همه ملل عرب و غیرعرب تعمیم دهد. این سخن، یک تهمت ناجوان مردانه بیش نیست و علاوه بر این که هیچ دلیل تاریخى ندارد، با اصول و قوانینى که از آیات اولیه قرآن ـ که بر پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله نازل شد ـ استفاده مى شود، هم خوانى ندارد. در قرآن مجید آیاتى هست که نزول آنها در مکه و در همان اوایل کار بعثت پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله بوده و در عین حال، جنبه جهانى دارد. یکى از این آیات، آیه اى است در سوره تکویر که از سوره هاى کوچک قرآن است. این سوره از سوره هاى مکى است که در اوایل بعثت نازل شده است. آن آیه چنین است:
«اِن هُوَ اِلاّ ذِکرٌ لِلعالَمینَ؛ نیست این مگر یک تذکر و بیدار باش براى تمام جهانیان». (تکویر: 27). در آیه دیگر که در سوره سبأ آمده است، مى فرماید: «وَ ما أرسَلناکَ اِلاّ کافَّةً لِلنّاسِ بَشیراً وَ نَذیراً وَلکِنَّ اَکثَرَ النّاسِ لا یعلَمون؛ تو را نفرستادیم مگر آنکه براى همه مردم بشارت دهنده وباز دارنده باشى، ولى بیشتر مردم نادانند». (سباء: 28) همین طور در سوره انبیاء مى فرماید: «وَ لَقَدْ کَتَبْنا فِی الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّکْرِ أَنَّ اْلأَرْضَ یَرِثُها عِبادِیَ الصّالِحُونَ؛ و هر آینه نوشتیم در زبور پس از ذکر که «زمین» به بندگان صالح من خواهد رسید». (انبیاء: 105) نیز در سوره اعراف مى فرماید: «یا اَیُّهَا النّاسُ اِنّى رَسولُ اللّهِ إلیکُم جمیعاً؛ اى مردم، من فرستاده خدایم بر همه شما». (اعراف: 185) در قرآن هیچ جا خطابى به صورت یا اَیُّهَا العَرِب یا یا اَیُّهَالقُرَشیّون پیدا نمى کنید. آرى، گاهى در برخى از جاها خطاب یا اَیُّهَا الَّذینَ امنوا هست که مطلب مربوط به خصوص مؤمنان است که به پیغمبر اکرم صلى الله علیه و آلهگرویده اند (و در این جهت هم فرق نمى کند؛ مؤمن، از هر قوم و ملتى باشد داخل خطاب هست) وگرنه در موارد دیگر که پاى عموم در میان بوده، عنوان یا اَیُّهَا النّاسُ آمده است.
یک مطلب دیگر در اینجا هست که مؤید جهانى بودن تعلیمات اسلامى و وسعت نظر این دین است و آن اینکه آیات دیگرى در قرآن هست که از مفاد آنها یک نوع تعزّز و اظهار بى اعتنایى به مردم عرب از نظر قبول دین اسلام استنباط مى شود. مفاد آن آیات این است که اسلام نیازى به شما ندارد. فرضاً شما اسلام را نپذیرید، اقوام دیگرى در جهان هستند که آنها از دل و جان، اسلام را خواهند پذیرفت، بلکه از مجموع این آیات استنباط مى شود که قرآن کریم روحیه آن اقوام دیگر را از قوم عرب براى اسلام مناسب تر و آماده تر مى داند. این آیات به خوبى، جهانى بودن اسلام را مى رساند.
منبع : خدمات متقابل اسلام و ایران، علامه شهید مرتضی مطهری(ره)، صص 62 ـ 64.
برخى از اروپاییان ادعا مى کنند که پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله در ابتدا که ظهور کرد، فقط مى خواست مردم قریش را هدایت کند. ولى پس از آن که پیشرفتى در کار خود احساس کرد، تصمیم گرفت که دعوت خویش را به همه ملل عرب و غیرعرب تعمیم دهد. این سخن، یک تهمت ناجوان مردانه بیش نیست و علاوه بر این که هیچ دلیل تاریخى ندارد، با اصول و قوانینى که از آیات اولیه قرآن ـ که بر پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله نازل شد ـ استفاده مى شود، هم خوانى ندارد. در قرآن مجید آیاتى هست که نزول آنها در مکه و در همان اوایل کار بعثت پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله بوده و در عین حال، جنبه جهانى دارد. یکى از این آیات، آیه اى است در سوره تکویر که از سوره هاى کوچک قرآن است. این سوره از سوره هاى مکى است که در اوایل بعثت نازل شده است. آن آیه چنین است:
«اِن هُوَ اِلاّ ذِکرٌ لِلعالَمینَ؛ نیست این مگر یک تذکر و بیدار باش براى تمام جهانیان». (تکویر: 27). در آیه دیگر که در سوره سبأ آمده است، مى فرماید: «وَ ما أرسَلناکَ اِلاّ کافَّةً لِلنّاسِ بَشیراً وَ نَذیراً وَلکِنَّ اَکثَرَ النّاسِ لا یعلَمون؛ تو را نفرستادیم مگر آنکه براى همه مردم بشارت دهنده وباز دارنده باشى، ولى بیشتر مردم نادانند». (سباء: 28) همین طور در سوره انبیاء مى فرماید: «وَ لَقَدْ کَتَبْنا فِی الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّکْرِ أَنَّ اْلأَرْضَ یَرِثُها عِبادِیَ الصّالِحُونَ؛ و هر آینه نوشتیم در زبور پس از ذکر که «زمین» به بندگان صالح من خواهد رسید». (انبیاء: 105) نیز در سوره اعراف مى فرماید: «یا اَیُّهَا النّاسُ اِنّى رَسولُ اللّهِ إلیکُم جمیعاً؛ اى مردم، من فرستاده خدایم بر همه شما». (اعراف: 185) در قرآن هیچ جا خطابى به صورت یا اَیُّهَا العَرِب یا یا اَیُّهَالقُرَشیّون پیدا نمى کنید. آرى، گاهى در برخى از جاها خطاب یا اَیُّهَا الَّذینَ امنوا هست که مطلب مربوط به خصوص مؤمنان است که به پیغمبر اکرم صلى الله علیه و آلهگرویده اند (و در این جهت هم فرق نمى کند؛ مؤمن، از هر قوم و ملتى باشد داخل خطاب هست) وگرنه در موارد دیگر که پاى عموم در میان بوده، عنوان یا اَیُّهَا النّاسُ آمده است.
یک مطلب دیگر در اینجا هست که مؤید جهانى بودن تعلیمات اسلامى و وسعت نظر این دین است و آن اینکه آیات دیگرى در قرآن هست که از مفاد آنها یک نوع تعزّز و اظهار بى اعتنایى به مردم عرب از نظر قبول دین اسلام استنباط مى شود. مفاد آن آیات این است که اسلام نیازى به شما ندارد. فرضاً شما اسلام را نپذیرید، اقوام دیگرى در جهان هستند که آنها از دل و جان، اسلام را خواهند پذیرفت، بلکه از مجموع این آیات استنباط مى شود که قرآن کریم روحیه آن اقوام دیگر را از قوم عرب براى اسلام مناسب تر و آماده تر مى داند. این آیات به خوبى، جهانى بودن اسلام را مى رساند.
منبع : خدمات متقابل اسلام و ایران، علامه شهید مرتضی مطهری(ره)، صص 62 ـ 64.
