پرسش :
محتوا و آموزه‌های سوره‌ی نور به صورت خلاصه چیست؟
پاسخ :
سوره نور در مدینه نازل شده و جزو سوره‌های مدنی است؛ 64 آیه دارد و در جزء هیجدهم قرآن کریم قرار دارد.
علّت نامگذارى این سوره به «نور»، آیه 35 این سوره است که در آن خداوند به عنوانِ نور آسمانها و زمین معرّفى شده است.
این سوره را در حقیقت می توان سوره پاک‌دامنى، عفت و مبارزه با آلودگی‌هاى جنسى دانست؛ چرا که بیشترین مطالبش پیرامون راه‌کارهای پاک‌‌سازى اجتماع از آلودگی‌هاى جنسى است؛ براین اساس محوری‌ترین تعالیم و مباحث سوره نور این مطالب است:
1. بیان مجازات شدید زن و مرد زناکار که در دومین آیه این سوره مطرح شده است.
2. موضوع بعدی به این مسئله مىپردازد که اجراى «حد» چیز سادهاى نیست، بلکه از نظر موازین قضایى اسلام شرایط سنگینى دارد. نسبت به غیر مرد و همسرش چهار شاهد، و در مورد مرد و همسرش باید برنامه «لعان» اجرا گردد. همچنین حتى اگر کسى که دیگرى را متهم مىسازد نتواند ادعاى خود را در محکمه قضاوت اسلامى ثابت کند، خود مجازات شدید(چهار پنجم حد زنا) خواهد داشت، تا کسى تصور نکند مىتواند با متهم ساختن دیگران به سادگى آنها را به مجازات اسلامى بکشاند، بلکه بر عکس خود گرفتار مجازات خواهد شد. سپس به همین مناسبت حدیث معروف «افک» و تهمتى را که به یکى از همسران پیامبر اسلام(ص) زدند مطرح کرده، تا کاملاً روشن شود شایعه سازى درباره افراد پاک چه گناه سنگینى دارد.
3. براى این‌که تصور نشود اسلام تنها به برنامه مجازات گناهکار قناعت مىکند، به یکى از مهم‌ترین راه‌هاى پیشگیرى از آلودگی‌هاى جنسى پرداخته، مسئله نهى از چشم‌‌چرانى مردان نسبت به زنان و زنان نسبت به مردان، و موضوع حجاب زنان مسلمان را پیش کشیده، به صورت مشروح در این زمینه بحث مىکند؛ چرا که یکى از عوامل مهم انحرافات جنسى این دو مسئله چشم‌‌چرانى و بى‌حجابى است.
4. باز برای پیشگیرى از آلوده شدن به اعمال منافى عفت، دستور ازدواج سهل و آسان را صادر مىکند، تا از طریق ارضاى مشروع غریزه جنسى، با آزادى جنسى و روابط نامشروع مبارزه کند.
5. آداب معاشرت و اصول تربیت فرزندان در محیط منزل و نسبت به پدران و مادران، موضوع دیگر این سوره است. در این سوره آمده است؛ وقت‌های خاصى که احتمال دارد زن و شوهر با هم خلوت کرده باشند، فرزندان بدون اجازه وارد اطاق آنها نشوند، تا موجباتى از این راه براى انحراف آنها فراهم نگردد.
6. به همین مناسبت، بعضى دیگر از آداب زندگى خانوادگى را مطرح مىکند، و به مقرر داشتن «احترام خانه» و «آزادى انسان در درون خانه خود» مىپردازد و از ورود به هر منزلی بدون کسب اجازه و انس و الفت داشتن و سلام کردن بر اهل آن نهى مىکند و مىفرماید؛ در صورتى که اجازه ورود به خانهاى را ندهند باز گشتن و انصراف از ورود بدان پاکیزهتر است، مگر منازل عمومى و غیر مسکونی.
7. در همین ارتباط چگونگی خطاب کردن و صدا زدن پیامبر اسلام(ص) و نهى از بى‌اعتنایى کردن به دعوت رسول خدا را بیان می‌کند.[1]
8. این سوره از پیر زنانی که امید شوهر کردنشان نیست فریضه حجاب را بر مى دارد، همچنان‌که از نابینا، لنگ و بیمار (شاید براى آسان گیرى نسبت به آنها) حرج و تکالیف دشوار را بر مىدارد.
9. در لابلاى این بحث‌ها بخشى از مسائل مربوط به توحید، مبدء و معاد و تسلیم بودن در برابر فرمان پیامبر(ص) را ذکر مىکند؛ چرا که پشتوانه همه برنامههاى عملى و اخلاقى، همان مسائل اعتقادى، ایمان به مبدء و معاد و حقانیت نبوت است، و تا این ریشه نباشد آن شاخ و برگ‌ها و گل و میوهها شکوفا نخواهد شد.
10. در انتها به مناسبت بحث‌‌هاى مربوط به ایمان و عمل صالح، سخن از حکومت جهانى مؤمنان صالح به میان آمده، سرانجام با یاد آورى این حقیقت که علم خدا بر مردم احاطه دارد و آنها را از آنچه مىکنند آگاه مىسازد، این سوره را به پایان مىرساند.[2]
پی نوشت:
[1] . ر. ک: «تفسیر آیه 63 سوره نور»
[2]. ر. ک: مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 14، ص 353- 355، دار الکتب الاسلامیة، تهران، 1374ش؛ مدرسی، سید محمدتقی، مترجمان، تفسیر هدایت، ج 8، ص 247- 251، بنیاد پژوهشهاى اسلامى آستان قدس رضوى، مشهد، 1377ش؛ قرائتی، محسن، تفسیر نور، ج 8، ص 141، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن، تهران، چاپ یازدهم، 1383ش.
منبع:
islamquest.net
سوره نور در مدینه نازل شده و جزو سوره‌های مدنی است؛ 64 آیه دارد و در جزء هیجدهم قرآن کریم قرار دارد.
علّت نامگذارى این سوره به «نور»، آیه 35 این سوره است که در آن خداوند به عنوانِ نور آسمانها و زمین معرّفى شده است.
این سوره را در حقیقت می توان سوره پاک‌دامنى، عفت و مبارزه با آلودگی‌هاى جنسى دانست؛ چرا که بیشترین مطالبش پیرامون راه‌کارهای پاک‌‌سازى اجتماع از آلودگی‌هاى جنسى است؛ براین اساس محوری‌ترین تعالیم و مباحث سوره نور این مطالب است:
1. بیان مجازات شدید زن و مرد زناکار که در دومین آیه این سوره مطرح شده است.
2. موضوع بعدی به این مسئله مىپردازد که اجراى «حد» چیز سادهاى نیست، بلکه از نظر موازین قضایى اسلام شرایط سنگینى دارد. نسبت به غیر مرد و همسرش چهار شاهد، و در مورد مرد و همسرش باید برنامه «لعان» اجرا گردد. همچنین حتى اگر کسى که دیگرى را متهم مىسازد نتواند ادعاى خود را در محکمه قضاوت اسلامى ثابت کند، خود مجازات شدید(چهار پنجم حد زنا) خواهد داشت، تا کسى تصور نکند مىتواند با متهم ساختن دیگران به سادگى آنها را به مجازات اسلامى بکشاند، بلکه بر عکس خود گرفتار مجازات خواهد شد. سپس به همین مناسبت حدیث معروف «افک» و تهمتى را که به یکى از همسران پیامبر اسلام(ص) زدند مطرح کرده، تا کاملاً روشن شود شایعه سازى درباره افراد پاک چه گناه سنگینى دارد.
3. براى این‌که تصور نشود اسلام تنها به برنامه مجازات گناهکار قناعت مىکند، به یکى از مهم‌ترین راه‌هاى پیشگیرى از آلودگی‌هاى جنسى پرداخته، مسئله نهى از چشم‌‌چرانى مردان نسبت به زنان و زنان نسبت به مردان، و موضوع حجاب زنان مسلمان را پیش کشیده، به صورت مشروح در این زمینه بحث مىکند؛ چرا که یکى از عوامل مهم انحرافات جنسى این دو مسئله چشم‌‌چرانى و بى‌حجابى است.
4. باز برای پیشگیرى از آلوده شدن به اعمال منافى عفت، دستور ازدواج سهل و آسان را صادر مىکند، تا از طریق ارضاى مشروع غریزه جنسى، با آزادى جنسى و روابط نامشروع مبارزه کند.
5. آداب معاشرت و اصول تربیت فرزندان در محیط منزل و نسبت به پدران و مادران، موضوع دیگر این سوره است. در این سوره آمده است؛ وقت‌های خاصى که احتمال دارد زن و شوهر با هم خلوت کرده باشند، فرزندان بدون اجازه وارد اطاق آنها نشوند، تا موجباتى از این راه براى انحراف آنها فراهم نگردد.
6. به همین مناسبت، بعضى دیگر از آداب زندگى خانوادگى را مطرح مىکند، و به مقرر داشتن «احترام خانه» و «آزادى انسان در درون خانه خود» مىپردازد و از ورود به هر منزلی بدون کسب اجازه و انس و الفت داشتن و سلام کردن بر اهل آن نهى مىکند و مىفرماید؛ در صورتى که اجازه ورود به خانهاى را ندهند باز گشتن و انصراف از ورود بدان پاکیزهتر است، مگر منازل عمومى و غیر مسکونی.
7. در همین ارتباط چگونگی خطاب کردن و صدا زدن پیامبر اسلام(ص) و نهى از بى‌اعتنایى کردن به دعوت رسول خدا را بیان می‌کند.[1]
8. این سوره از پیر زنانی که امید شوهر کردنشان نیست فریضه حجاب را بر مى دارد، همچنان‌که از نابینا، لنگ و بیمار (شاید براى آسان گیرى نسبت به آنها) حرج و تکالیف دشوار را بر مىدارد.
9. در لابلاى این بحث‌ها بخشى از مسائل مربوط به توحید، مبدء و معاد و تسلیم بودن در برابر فرمان پیامبر(ص) را ذکر مىکند؛ چرا که پشتوانه همه برنامههاى عملى و اخلاقى، همان مسائل اعتقادى، ایمان به مبدء و معاد و حقانیت نبوت است، و تا این ریشه نباشد آن شاخ و برگ‌ها و گل و میوهها شکوفا نخواهد شد.
10. در انتها به مناسبت بحث‌‌هاى مربوط به ایمان و عمل صالح، سخن از حکومت جهانى مؤمنان صالح به میان آمده، سرانجام با یاد آورى این حقیقت که علم خدا بر مردم احاطه دارد و آنها را از آنچه مىکنند آگاه مىسازد، این سوره را به پایان مىرساند.[2]
پی نوشت:
[1] . ر. ک: «تفسیر آیه 63 سوره نور»
[2]. ر. ک: مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 14، ص 353- 355، دار الکتب الاسلامیة، تهران، 1374ش؛ مدرسی، سید محمدتقی، مترجمان، تفسیر هدایت، ج 8، ص 247- 251، بنیاد پژوهشهاى اسلامى آستان قدس رضوى، مشهد، 1377ش؛ قرائتی، محسن، تفسیر نور، ج 8، ص 141، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن، تهران، چاپ یازدهم، 1383ش.
منبع:
islamquest.net
