بهره وری و خانواده
نويسنده:رفیع افتخار
آمار نشان میدهد که در هر ثانیه سه نوزاد در جهان به دنیا میآید، یعنی در هر دقیقه 180 نوزاد که جمعیت جهان با این نسبت در سال 2000 میلادی به حدود 7 میلیارد نفر خواهد رسید. زمانی چنین اندیشیده میشد که منابع و عناصر کره ارض پایانی ندارد و مصرف افسار گسیخته تجویز میشد اما امروزه این نظریهای منسوخ و از رده خارج محسوب شده و جهانیان به تجربه دریافتهاند اگر زیاده از حد مصرف کنند و حساب رشد و ذخیره منابع طبیعی را محترم نشمارند به خسران و کمبود دچار خواهند شد. امروزه مسلم گشته برای تأمین فردایی بهتر، همه بایستی تلاش کنند و در تسریع امر توسعه اقتصادی از کلیه منابع طبیعی، انسانی و تجهیزاتی که در اختیار دارند به طور کامل استفاده نمایند. بدین منظور و برای نیل به این هدف راه حل، افزایش و ارتقای بهرهوری دانسته شده است. بهرهوری، استفاده مطلوب، مؤثر و بهینه از مجموع امکانات، ظرفیتها، قابلیتها، سرمایه و نیروها، منابع و فرصتها و حداکثر استفاده از حداقل منابع و امکانات میباشد بهرهوری تنها مربوط به کارهای تولیدی نمیشود بلکه از امور روزمره زندگی تا چرخه عظیم صنعت، از ورزش و تفریح تا نوآوری و کسب دانش و هر کار آگاهانه دیگری که انجام میگیرد، همه را در بر میگیرد. اگر بخواهیم بهرهوری را در دو سؤال «چه هست» و «چه نیست» خلاصه کنیم به طور اجمال جدول زیر حاصل میآید.
«ان المبذرین کانوا اِخوان الشیاطین و کان الشیطان لِربه کَفورا» (آیه 27 سوره اسرا) اسرافکاران برادران شیطان هایند و شیطان کفران نعمت پروردگار خود کرد.
«کُن علی عمرک اَشح منک علی درهمک و دینارک» بر عمر خود نسبت به درهم و دینار بخیلتر باش.رسول اکرم(صلّی الله علیه و آله و سلّم)
امام علی(علیه السلام) :«اوصیکما بتقوی اللّه و نظم امرکم» به شما سفارش میکنم که تقوی پیشه سازید و کارهای خود را نظم بدهید.
پیامبر(صلّی الله علیه و آله و سلّم) : «اعظم الناس قدرا من ترک ما لا یعنیه» معانیالاخبار/188
ارزشمندترین مردمان کسی است که به آنچه به او مربوط نیست نپردازد.
میتوان گفت در هیچ دینی مانند دین مبین اسلام سفارش به درست و بجا مصرف کردن، صرفهجویی همراه بازدهی و کیفیت بهتر، نشده است؛ اما به دلیل داشتن الگوهای مصرف غلط و علل دیگر که در حوصله این نوشته نیست آمار و ارقام فعلی به هیچ وجه در شأن و منزلت یک کشور اسلامی و انقلابی نیست. بد نیست نظری داشته باشیم به برخی از آمار و اعداد:
* ایران از نظر ضایعات مواد غذایی در جهان مقام اول را دارد. بررسیهای انجام شده نشان میدهد ایران جزو سه کشوری است که بیشترین میزان ضایعات مواد غذایی را در جهان دارند. سرانه مواد غذایی که در شبانهروز در کشور به هدر میرود، معادل 1600 کیلو کالری است. در صورتی که متوسط میزان مصرف سرانه مواد غذایی در سالهای اخیر به 3900 کیلو کالری در روز افزایش یافته است. حدود 30% مواد غذایی در ایران ضایع میشود که این مقدار غذای 15 میلیون نفر است. اگر متوسط تعداد نفرات هر خانه را حدود 5 نفر در نظر بگیریم میتوان گفت هر خانواده ایرانی به طور متوسط بیش از غذای یک نفر ضایعات دارد. طبق آمار مصرف روزانه هر خانوار ایرانی حدود 2850 گرم از انواع مختلف نان است که در روز 958 گرم آن به نان خشک تبدیل میشود. با یک محاسبه سر انگشتی به این نتیجه میرسیم که به طور متوسط هر خانواده در سال 350 کیلوگرم ضایعات نان دارد.
* در زمینه مصرف انرژی، نرخ مصرف سرانه انرژی در ایران بالاترین نرخ مصرف سرانه در دنیاست. چنانچه مصرف انرژی سرانه در ایران را معادل 100 فرض کنیم، مصرف سرانه انرژی در چین 33، در هند 19 و اندونزی 14 میباشد. از سوی دیگر یک ایرانی 16 برابر یک هندی، 10 برابر یک چینی و 3 برابر یک مالزیایی فراورده نفتی مصرف میکند.
در ارقام ارائه شده از سوی ترازنامه انرژی سال 1370 تصریح شده است که رشد جمعیت کشور طی سالهای 56 تا 70 معادل 2/3 الی 9/3 درصد بوده است. در حالی که در طی همین سالها مصرف نهایی انرژی سالانه 4/13 درصد رشد داشته است. در این مدت جمعیت کشور از 66% و مصرف نهایی انرژی 115% رشد برخوردار بوده است. به عبارت دیگر مصرف انرژی هر ایرانی در این مدت 31% افزایش یافته است. علاوه بر این مصرف انرژی کشور ما در مقایسه با الگوهای مصرف انرژی در دیگر کشورهای در حال توسعه رشدی به مراتب فزاینده داشته است بطوری که مصرف سرانه انرژی در ایران 8 برابر میانگین مصرف انرژی در کشورهای در حال توسعه میباشد.
* طبق آمار رسمی منتشر شده ساعات کار مفید در ژاپن 49 تا 60 ساعت در هفته و در کره جنوبی 54 تا 72 ساعت میباشد اما در صنایع کشور ما کار مفید هفتگی 6 تا 9 ساعت میباشد.
* حجم کل ریزشهای جوی سالانه کشور حدود 370 تا 400 میلیارد متر مکعب برآورد میشود که بین 65 تا 67 درصد آن تبخیر شده و از دسترس خارج میشود. از تعداد 60 میلیارد متر مکعب آب که از مبدأ تا مصرف بر سر مزرعه سرازیر میشود، تلفاتی نزدیک به 40 میلیارد متر مکعب در سال دارد که مسلم است این میزان از تلفات، برای سرزمین خشک و کمآبی چون ایران بسیار گران و فاجعهبار است.
* مطابق گزارش فائو تا سال 1359، سالانه 5/1 میلیارد تن از سطح56میلیونهکتاریاراضیکشور به وسیله فرسایش از بین میرفته و مطابق پیشبینی این سازمان برای 20 سال آینده، 5/4 میلیارد تن خاک حاصلخیز، سالانه از این طریق به هدر خواهد رفت که به این ترتیب هر دقیقه 3800 تن از خاک زراعتی مفید و با ارزش را از دست میدهیم و این در حالی است که گسترش عرصه بیابانها و کویرها سالانه یک میلیون هکتار برآورد شده است.
به علت از بین رفتن آبخیزها و مراتع در طول 30 سال اخیر بیش از شش میلیون هکتار از جنگلهای کشور نابود شدهاند.
شاید بتوان ادعا کرد مشکل اساسی ما در کشور، فقدان فرهنگ بهرهوری در جامعه است. به گونهای که مسأله بهرهوری در جامعه مطرح میباشد اما همه جانبه و گسترده دیده نمیشود. سری این کمبود را میتوان به سهولت در خانه و زندگی خانوادگی یافت. خانه، مأمن و محل نزول رحمات خداوندی است. در کانون خانوادگی سه اصل آرامش و امنیت، رفتار بر اساس محبت و همکاری در کارها و تقسیم وظایف به خوبی مشهود و جزو هویتهای تفکیکناپذیر آن میباشد. خانواده چون سنگری است که در محیط سالم آن هر کس وظیفهای خاص بر عهده دارد. در یک خانواده، تمامی فعالیتهای اجتماعی و آنچه در جامعه جریان دارد چون کارهای اقتصادی، آموزشی، بهداشتی، فرهنگی و ... در ابعاد کوچکتر موجود است. بنابراین لازم است در این محیط کوچک، آگاهیهای نیروی انسانی را بیشتر و با آموزش، سطح فرهنگ بهرهوری را بالا برد و شکی نیست در بهرهوری خانواده، زن نقش اصلحی و اساسی را ایفا مینماید. تا آنجایی که مدیریت موفق مرد در محیط اجتماعی نیز به مدیریت صحیح همسر در خانه بستگی دارد. زن در خانه چون اهرمی است که اجسام را به تحرک وا میدارد. او هنگام نیازهای اعضا خانواده مهمترین نیاز را در نظر گرفته و با کمترین ضرر و بدون اسراف تلاش در رفع آن دارد. او، مهمتر از همه به دلیل نقش تربیتیاش، زیربنای فرهنگ بهرهوری در جامعه محسوب میشود. وظیفه بس خطیری که با درک و پرداختن به آن میتوان برای بسیاری از گرفتاریها و معضلات در زمینه بهرهوری و آمارهای وحشتناک اسراف و به هدر دادن منابع چارهاندیشی کرد. پس شاید به گزافه نگوییم اگر زنان را مدیران فرهنگ بهرهوری در جامعه بدانیم و ضمن قدرشناسی از زحمات خانه و خارج از خانه آنان، در تلاشی مضاعف برای آموزش تکنیکهای ارتقاء بهرهوری آنان برآییم.
منبع: حوزه نت
/خ
«ان المبذرین کانوا اِخوان الشیاطین و کان الشیطان لِربه کَفورا» (آیه 27 سوره اسرا) اسرافکاران برادران شیطان هایند و شیطان کفران نعمت پروردگار خود کرد.
«کُن علی عمرک اَشح منک علی درهمک و دینارک» بر عمر خود نسبت به درهم و دینار بخیلتر باش.رسول اکرم(صلّی الله علیه و آله و سلّم)
امام علی(علیه السلام) :«اوصیکما بتقوی اللّه و نظم امرکم» به شما سفارش میکنم که تقوی پیشه سازید و کارهای خود را نظم بدهید.
پیامبر(صلّی الله علیه و آله و سلّم) : «اعظم الناس قدرا من ترک ما لا یعنیه» معانیالاخبار/188
ارزشمندترین مردمان کسی است که به آنچه به او مربوط نیست نپردازد.
میتوان گفت در هیچ دینی مانند دین مبین اسلام سفارش به درست و بجا مصرف کردن، صرفهجویی همراه بازدهی و کیفیت بهتر، نشده است؛ اما به دلیل داشتن الگوهای مصرف غلط و علل دیگر که در حوصله این نوشته نیست آمار و ارقام فعلی به هیچ وجه در شأن و منزلت یک کشور اسلامی و انقلابی نیست. بد نیست نظری داشته باشیم به برخی از آمار و اعداد:
* ایران از نظر ضایعات مواد غذایی در جهان مقام اول را دارد. بررسیهای انجام شده نشان میدهد ایران جزو سه کشوری است که بیشترین میزان ضایعات مواد غذایی را در جهان دارند. سرانه مواد غذایی که در شبانهروز در کشور به هدر میرود، معادل 1600 کیلو کالری است. در صورتی که متوسط میزان مصرف سرانه مواد غذایی در سالهای اخیر به 3900 کیلو کالری در روز افزایش یافته است. حدود 30% مواد غذایی در ایران ضایع میشود که این مقدار غذای 15 میلیون نفر است. اگر متوسط تعداد نفرات هر خانه را حدود 5 نفر در نظر بگیریم میتوان گفت هر خانواده ایرانی به طور متوسط بیش از غذای یک نفر ضایعات دارد. طبق آمار مصرف روزانه هر خانوار ایرانی حدود 2850 گرم از انواع مختلف نان است که در روز 958 گرم آن به نان خشک تبدیل میشود. با یک محاسبه سر انگشتی به این نتیجه میرسیم که به طور متوسط هر خانواده در سال 350 کیلوگرم ضایعات نان دارد.
* در زمینه مصرف انرژی، نرخ مصرف سرانه انرژی در ایران بالاترین نرخ مصرف سرانه در دنیاست. چنانچه مصرف انرژی سرانه در ایران را معادل 100 فرض کنیم، مصرف سرانه انرژی در چین 33، در هند 19 و اندونزی 14 میباشد. از سوی دیگر یک ایرانی 16 برابر یک هندی، 10 برابر یک چینی و 3 برابر یک مالزیایی فراورده نفتی مصرف میکند.
در ارقام ارائه شده از سوی ترازنامه انرژی سال 1370 تصریح شده است که رشد جمعیت کشور طی سالهای 56 تا 70 معادل 2/3 الی 9/3 درصد بوده است. در حالی که در طی همین سالها مصرف نهایی انرژی سالانه 4/13 درصد رشد داشته است. در این مدت جمعیت کشور از 66% و مصرف نهایی انرژی 115% رشد برخوردار بوده است. به عبارت دیگر مصرف انرژی هر ایرانی در این مدت 31% افزایش یافته است. علاوه بر این مصرف انرژی کشور ما در مقایسه با الگوهای مصرف انرژی در دیگر کشورهای در حال توسعه رشدی به مراتب فزاینده داشته است بطوری که مصرف سرانه انرژی در ایران 8 برابر میانگین مصرف انرژی در کشورهای در حال توسعه میباشد.
* طبق آمار رسمی منتشر شده ساعات کار مفید در ژاپن 49 تا 60 ساعت در هفته و در کره جنوبی 54 تا 72 ساعت میباشد اما در صنایع کشور ما کار مفید هفتگی 6 تا 9 ساعت میباشد.
* حجم کل ریزشهای جوی سالانه کشور حدود 370 تا 400 میلیارد متر مکعب برآورد میشود که بین 65 تا 67 درصد آن تبخیر شده و از دسترس خارج میشود. از تعداد 60 میلیارد متر مکعب آب که از مبدأ تا مصرف بر سر مزرعه سرازیر میشود، تلفاتی نزدیک به 40 میلیارد متر مکعب در سال دارد که مسلم است این میزان از تلفات، برای سرزمین خشک و کمآبی چون ایران بسیار گران و فاجعهبار است.
* مطابق گزارش فائو تا سال 1359، سالانه 5/1 میلیارد تن از سطح56میلیونهکتاریاراضیکشور به وسیله فرسایش از بین میرفته و مطابق پیشبینی این سازمان برای 20 سال آینده، 5/4 میلیارد تن خاک حاصلخیز، سالانه از این طریق به هدر خواهد رفت که به این ترتیب هر دقیقه 3800 تن از خاک زراعتی مفید و با ارزش را از دست میدهیم و این در حالی است که گسترش عرصه بیابانها و کویرها سالانه یک میلیون هکتار برآورد شده است.
به علت از بین رفتن آبخیزها و مراتع در طول 30 سال اخیر بیش از شش میلیون هکتار از جنگلهای کشور نابود شدهاند.
شاید بتوان ادعا کرد مشکل اساسی ما در کشور، فقدان فرهنگ بهرهوری در جامعه است. به گونهای که مسأله بهرهوری در جامعه مطرح میباشد اما همه جانبه و گسترده دیده نمیشود. سری این کمبود را میتوان به سهولت در خانه و زندگی خانوادگی یافت. خانه، مأمن و محل نزول رحمات خداوندی است. در کانون خانوادگی سه اصل آرامش و امنیت، رفتار بر اساس محبت و همکاری در کارها و تقسیم وظایف به خوبی مشهود و جزو هویتهای تفکیکناپذیر آن میباشد. خانواده چون سنگری است که در محیط سالم آن هر کس وظیفهای خاص بر عهده دارد. در یک خانواده، تمامی فعالیتهای اجتماعی و آنچه در جامعه جریان دارد چون کارهای اقتصادی، آموزشی، بهداشتی، فرهنگی و ... در ابعاد کوچکتر موجود است. بنابراین لازم است در این محیط کوچک، آگاهیهای نیروی انسانی را بیشتر و با آموزش، سطح فرهنگ بهرهوری را بالا برد و شکی نیست در بهرهوری خانواده، زن نقش اصلحی و اساسی را ایفا مینماید. تا آنجایی که مدیریت موفق مرد در محیط اجتماعی نیز به مدیریت صحیح همسر در خانه بستگی دارد. زن در خانه چون اهرمی است که اجسام را به تحرک وا میدارد. او هنگام نیازهای اعضا خانواده مهمترین نیاز را در نظر گرفته و با کمترین ضرر و بدون اسراف تلاش در رفع آن دارد. او، مهمتر از همه به دلیل نقش تربیتیاش، زیربنای فرهنگ بهرهوری در جامعه محسوب میشود. وظیفه بس خطیری که با درک و پرداختن به آن میتوان برای بسیاری از گرفتاریها و معضلات در زمینه بهرهوری و آمارهای وحشتناک اسراف و به هدر دادن منابع چارهاندیشی کرد. پس شاید به گزافه نگوییم اگر زنان را مدیران فرهنگ بهرهوری در جامعه بدانیم و ضمن قدرشناسی از زحمات خانه و خارج از خانه آنان، در تلاشی مضاعف برای آموزش تکنیکهای ارتقاء بهرهوری آنان برآییم.
منبع: حوزه نت
/خ
