محمدعلی مفرح

وى تحصیلات خود را در دانشکده فنى تهران در رشته مهندسى پایان داد و به شغل آزاد پرداخت. در 1331 با تنى چند از دوستان خود امتیاز دائر کردن بانک خصوصى به نام صادرات ایران را از دولت گرفت و با سرمایه ده میلیون تومان که قسمتى از آنها پرداخته شده بود به کار پرداخت و در مدت کوتاهى بانک مزبور به اوج توسعه و فعالیت اقتصادى و بانکى در ایران رسید و در اقتصاد و صنعت کشور تأثیرات زیادى باقى گذاشت. ابتکاراتى که مفرح و دوستانش در کار بانک به خرج دادند موجب توسعه سریع این بانک شد. نخست آنکه نسبت به توسعه شعب بانک در شهرها و دهات بطور متعدد اقدام کردند و در هر کوى و برزنى شعبى از بانک صادرات به چشم مى‏خورد و جوابگوى احتیاجات کسبه و تجار و مردم بود؛ دوم آنکه در نحوه معاملات و عملیات بانکى تسهیلات زیادى براى مشتریان قائل شدند و اساسا سیستم قرطاس بازى که در بانک‏ها به حد اعلا وجود داشت در این بانک مطلقا ملاک عمل نبود. پیشخدمت و نگهبان و آبدار و غیره مطلقا استخدام نکرد و تا توانست از تشریفات کم کرد و در عوض به رفاه و سرعت و کار توجه شد. مثلا حواله‏ها تلفنى پرداخت مى‏شد و چک‏ها در اسرع وقت به مشترى تأدیه مى‏گردید و صدها اقدام مفید دیگر. بانک صادرات در اثر ابتکار و توجه مفرح پس از بیست سال به اوج توسعه و قدرت رسید و تعداد شعب آن نزدیک به چهار هزار واحد شد در کشورهاى اروپائى و امریکائى واحدهاى بانک صادرات مستقر شد و سرمایه پرداخت شده آن به هیجده میلیارد ریال افزایش یافت. استقبال مردم از این بانک به درجه‏اى رسیده بود که میزان سپرده‏هاى ثابت از سیصد میلیارد ریال بالا زد. اثرات اقتصادى آن در توسعه و رونق به امور تولید و کشاورزى و صنعتى فوق‏العاده چشمگیر بود. مفرح پس از مدتى سهام بانک را بین کارمندان تقسیم کرد و قیمت هر سهم را که ده هزار ریال بود به اقساط طویل‏المدت از کارمندان وصول مى‏کرد، همین امر باعث شد که کارکنان بانک پشتکار و صداقت و فعالیت خود را افزایش دهند. کارمدان علاوه بر حقوق مکفى سالیانه پاداش و سود سهام و جایزه دریافت مى‏داشتند و کارها از سیستم مرکزیت که باعث کندى جریان کار است به سیستم منطقه‏اى تقسیم گردید و مسؤولان شعب بانک در کار خود اختیاراتى داشتند. به علت استقبال عمومى از این بانک و تمرکز وجوه مردم در حسابجارى و سپرده و پس‏انداز موجب گردید که مسؤولان بانک در اعطاى اعتبارات دقت کافى مبذول ندارند یا به عبارت اخرى وجوه بانک را به مصرف برسانند. بر همین اساس اعتبارات بى‏قاعده‏اى هم پرداخت شد که نه جنبه بانکى داشت و نه جنبه اقتصادى. اعطاء وام براى خانه‏سازى و کشاورزى و دامدارى و تولیدات صنعتى بانک را دچار مشکلاتى کرد مخصوصا چند نفرى به این بانک هجوم آوردند و اعتبارات کلانى تحصیل کردند مانند مجید اعلم مدیر شرکت خانه، هژبر یزدانى دامدار و کشاورز و کارخانه‏دار و همه‏کاره و مراد پناهپور آپارتمانساز که هرکدام چندین برابر سرمایه بانک وام و اعتبار دریافت داشتند. تدریجا کار بانک به مشکلاتى برخورد نمود که بانک مرکزى مجبور به مداخله شد و پس از 25 سال مدیریت را از آقاى محمد على مفرح سلب و به آقاى حبیب اخوان احد از اعضاى هیئت مدیره واگذار کردند. محمد على مفرح در بانکدارى مردى مبتکر و باذوق بود. سیستم بانکى و مالى که در بانک صادرات پیاده کرد کمتر سابقه داشت، خیلى زود اعتماد مردم را جلب کرد و خیلى زود توسعه یافت بطوریکه قیمت سهام بانک در بورس سه برابر افزایش پیدا کرد و عده‏اى نسبت به خرید آن بر یکدیگر سبقت مى‏گرفتند. مفرح همه چیز بانک را زیرنظر داشت. روزانه 18 ساعت کار مى‏کرد و با افراد زیردست رفاقت مى‏نمود و در کارها تعاطى افکار مى‏کرد. ولى تدریجا به علت اعتیاد به مسکرات و افراط در آن توانائى خود را از دست داد و حافظه‏اش لطمه زیادى دید و در تصمیمات خود اشتباهات زیادى نمود و همان باعث شد که کناره‏گیرى کند. نام مفرح در تاریخ بانکدارى ایران براى همیشه ثبت است. چند سال پس از کناره‏گیرى از بانک در سن 64 سالگى به بیمارى سکته درگذشت، در حالیکه نام نیک وى همیشه در بانک صادرات باقى ماند و خواهد ماند.