2 اسفند 1387 / 24 صفر المظفر 1430 / 20 فوریه 2009

عمليات والفجر 6 با رمز يا زهرا (س) در منطقه چزّابه و چيلات در جنوب دهلران آغاز شد. در اين عمليات جاده مرزي تداركاتي در منطقه چيلات و دو ارتفاع مشرف به شهر علي غربي از لوثِ نيروهاي بعثي پاك شد و شمار زيادي از نيروهاي دشمن كشته و زخمي شدند.

استاد عبدالرّحمن شرفكندي متخلص به هزار شاعر و مترجم كرد زبان درگذشت. او در برخي از نشريات كه بر ضد رژيم شاه انتشار مي يافت شعر و مقاله مي نوشت، ترجمه قانون ابن سينا در هفت جلد، «آثارُ البِلاد و اخبارُ العِباد» زكرياي قزويني، «تاريخ سليمانيه» و «تاريخ اردلان» از آثار اين مترجم معاصر است.

حيدر يغما شاعر نيشابوري در 64 سالگي درگذشت. او از كودكي قريحه خاصي در زمينه شعر داشت اما چون از نعمت سواد بي بهره بود اشعار شعرا را حفظ مي كرد. حيدر در جواني از راه خشتمالي امرار معاش مي كرد از اين رو به شاعر خشتمال معروف شد. حيدر يغما در سي سالگي با فراگيري قرائت قرآن مجيد به مبارزه با بيسوادي پرداخت سپس به تحرير اشعارش همت گماشت. از حيدر يغما آثاري چون «اشك عاشورا» و «سيري در غزليات حيدر يغما» باقيست.

سيد محمد علي رحيمي مسئول خانه فرهنگ ايران در مولتان پاكستان بدست عوامل گروهك سپاه صحابه از سرسپردگان اِمريكا به شهادت رسيد اين شهيد گرانقدر به مدت يكسال و نيم مسئول خانه فرهنگ جمهوري اسلامي ايران در پاكستان بود. در پي حادثه شهادت سيد محمد علي رحيمي، رئيس جمهور و نخست وزير پاكستان در پيامهاي جداگانه به رئيس جمهور وقت ايران ضمن تسليت به مناسبت شهادت اين فرزند اسلام مراتب تأسف خود را از اين واقعه اعلام كردند و وعده دادند كه عاملان اين حادثه دستگير خواهند شد و به مجازات عبرت انگيز خواهند رسيد.

عمليات ظفرمندانه خيبر با رمز يا رسول الله در منطقه طلايه و جزاير مجنون آغاز شد. در اين عمليات مركز تجمع نيروهاي عراقي در دارالعماره، دو گردان مكانيزه و دو گردان پياده و تيپ بيست و هفت مكانيزه و پنجاه و شش زرهي منحدم شدند و هزاران تن اسير و كشته بر جاي گذاشتند.

«ابومحمّد عبدالله بن دُرُستويه» محدث، اديب لغوي و نحوي بزرگ دربغداد درگذشت. او درفهم احاديث و صحت آنها مهارت و دقتي خاص داشت. ابن درستويه از12سالگي دربغداد با بزرگان علم لغت چون اِبن قُتَيبه آشنا شد. او بتدريج درمقام دانشمندي صاحبنظر، نكته سنج، دقيق، و اهل بحث با معلوماتي وسيع و بياني شيوا و روان، جايگاهي خاص درمراكزعلمي بغداد يافت. ازديگردانشهاي او فن عروض است كه دراين زمينه كتبي هم نوشته است. تصحيحُ الفَصيح مهمترين اثرابن درستويه است كه ازوي باقيست.

ابوالقاسم اسماعيل بن عُبّاد فرزند عباس معروف به صاحب بن عُبّاد در سال 326 ق در اصفهان به دنيا آمد. پدر و اجداد صاحب از بزرگان و سرشناسان اصفهان بوده و مرتبه‏ي وزارت داشتند. پس از فراگيري مقدمات در اصفهان، راهي ري گرديد و در محضر ابن عميد، وزير دانشمند و شَهير آل بويه حاضر شد. وقتي كه ابن عميد توانايى اسماعيل را در انشاي متون ادبي ديد، او را به دبيري و نويسندگيِ حاكم اصفهان انتخاب كرد و پس از 13 سال به وزارت رسيد. او شيعي مذهب بود و در ترويج تشيع تلاش كرد. صاحب، تا آخرين لحظات عمر از علم اندوزي غافل نگرديد و دانش گستري را سرلوحه‏ي خويش قرار داد. همچنين آثار و تاليفات فراواني از وي به جا مانده است كه بيان گر احاطه‏ي او بر علوم زمان مي‏باشد. صاحب در فن نويسندگي و كتابت نيز مهارتي عجيب داشت و در اين زمينه داراي سبك و روش بود. وي در اواخر عمر علي رغم بيماري ، از امور كشور مطلع مي‏گشت. سرانجام مشتاقانه به لقاي پروردگار رسيد و در 59 سالگي جان به جان آفرين تسليم كرد. پيكر آن عالم فرزانه در ميان حزن و اندوه دوستداران در اصفهان به خاك سپرده شد. معروف‏ترين اثر صاحب بن عباد، المُحيط نام دارد كه در باب لغت و در 7 جلد گردآوري شده است. همچنين كتب امامت، الانوار و الاعياد از اوست.

پس از تسخير بغداد، پايتختِ حكومت عباسيان توسط مغولان و كشتار مردم و تسليم شدن خليفه وبزرگان شهر و نيز غارت و ويران كردن آن، هلاكوخان مغول در 24 صفر 656 ق المستعصم باللَّه، خليفه‏ي وقت را به حضور طلبيد و او را به همراه پسر بزرگش به قتل رسانيد. به اين ترتيب دولت پانصد و چند ساله‏ي بني عباس سرنگون گرديد. دولت بني‏عباس با قيام ابومسلم خراساني عليه بني‏اميه و با روي كار آمدن عبداللَّه سَفّاح در سال 132 ق، آغاز شده بود و پس از به قدرت رسيدن 38 تن از اين خاندان در مدت 524 سال، سرانجام در سال 656 ق با قتل مستعصم، به زوال رفت. بني‏عباس در ابتداي كار همانند بني‏اميه، از وجود امامان معصوم در هراس بودند و هر كدام را به طريقي از سر راه خود برداشتند.

درپي سالها مبارزه ملت هندوستان دولت بريتانيا ناچاراستقلال هند را پذيرفت. بدين ترتيب مهمترين گام درراه ايجاد دوكشور امروزي آسيايي يعني هندوستان و پاكستان برداشته شد. مبارزان هندي و مسلمانان پاكستاني ازديربازبه رهبري بزرگاني چون گاندي، نِهرو و محمدعلي جناج با انگليسيها مبارزه مي‎كردند و سرانجام دراوت1947ميلادي استقلال كامل خود را بدست آورد.

اسپانيايى‏ها از اواخر قرن پانزدهم ميلادي استعمار سرزمين هائيتي را آغاز كردند، اما در نيمه قرن هفدهم، ساير اروپاييان و از جمله فرانسويان وارد اين منطقه شدند. حضور نيروهاي كشورهاي ديگر اروپايى باعث وقوع جنگ‏هايى بين آنان گرديد كه در يك مورد آن، جنگ بين نيروهاي اسپانيا و فرانسه درگرفت و در بيستم فوريه 1677م، به شكست اسپانيايى انجاميد. پس از اين جنگ فرانسويان موفق شدند بخش‏هايى از هائيتي را تصرف نمايند و حضور خود را در آن منطقه تحميل كنند. فرانسويان بيست سال بعد، در سال 1697م با اسپانيا در تقسيم اين جزيره به توافق رسيدند و بخش غربي جزيره به فرانسويان واگذار گرديد و فرانسوي‏ها آن را نزديك به يك‏صد وسي سال در اشغال خود داشتند. هم‏زمان با آغاز انقلاب كبير فرانسه در 1789م، سياهپوستان و بوميان هائيتي قيام نمودند و سرانجام اين كشور در سال 1804م به عنوان اولين كشور امريكاي لاتين به استقلال رسيد.

دنيس ديدِرو فيلسوف و دانشمند فرانسوي در 20 فوريه سال 1713 در شهر لانگِر فرانسه به دنيا آمد. وي بي‏آنكه تحصيلاتي در رشته مشخصي داشته باشد، بر اثر همت و پشتكار خود، به زبان‏هاي لاتين، انگليسي، ايتاليايى و علم رياضيات تسلط يافت و در فلسفه، هنر و ادبياتْ صاحب نظر گرديد. وي در قوت بيان وسرعت انتقال و درك مسائل مشكل و دريافتن مطالب تازه، كمتر نظير داشت و از جواني با پژوهش و تحقيق آشنايى يافت. ديدرو در جواني به جرم نگارش مقالاتي درباره تكامل، كه حدود يك قرن بعد توسط چارلز داروين، طبيعي‏دان انگليسي كامل و اثبات شد، محكوم به زندان گرديد و پس از آزادي از حبس، تصميم گرفت با همكاري عده‏اي از نويسندگان فرانسوي، دايرةالمعارفي را بنگارد. غرض او و ساير نويسندگان اين كتاب، بيش از همه، آشنا كردن عامه به معارف عمومي و تربيت افكار و اذهان ايشان بود. هرچند ديدرو در مسائل مذهبي، از عقايد عامه تجاوز نمي‏كرد، ليكن در تقرير مسائل علمي و اجتماعي، مقالات را طوري ترتيب مي‏داد كه راه بحث و نظر بر عموم خوانندگان در خصوص اوضاع زمان باز باشد و اساس تقليد كوركورانه، تزلزل پذيرد. به منظور آن‏كه دايرةالمعارف مزبور شامل مطالب واقعي با جنبه‏هاي متعدد باشد، قسمت‏هاي عمده‏اي از انديشه‏هاي فلسفي كه مخالف رهبران كليسا بود در آن چاپ شد كه پس از انتشار جلد اول آن، چاپ مجدد و ادامه كار آن ممنوع گرديد. با اين حالْ ديدِرو با سختي و زحمت و به تنهايى به مدت بيست سال به تكميل اين دايرةالمعارف پرداخت و آن را به طور پنهاني چاپ و منتشر ساخت. دايرةالمعارف ديدرو به عنوان اولين دايرةالمعارف جهان، آكنده از آزادي خواهي و مخالفت با زياده‏روي‏هاي مقامات كليسا، دستگاه قضايى و حكومت وقت بود و نويد استقلال، آزادي، مشروطيت و حقوق مي‏داد. انتشار دايرةالمعارف ديدرو در ايجاد افكار آزادي خواهانه نقشي اساسي و ارزش‏مند ايفا كرد، به طوري كه آن را از علل بروز انقلاب كبير فرانسه در سال 1789م دانسته‏اند. اما دنيس ديدرو پنج سال قبل از بُروز انقلاب، در 25 اكتبر 1784م در 71 سالگي درگذشت. ديدرو در تفكرات فلسفي خود، بيشتر از نظريات شكاكانه در باب حيات پيروي مي‏كرد نه عقايد جزمي. وي بر اين عقيده بود كه هيچ چيز را براي هميشه نمي‏توان حقيقت مطلق انگاشت. دنيا دائماً در حال تغيير است و دريچه ذهن ما بايد به روي همه وجوه مختلف اين تغييرات باز باشد. پس بايد پاي‏بند عقل و استدلال نشد و در مورد ايمان خويش نيز به احتياط عمل كرد. دنيس ديدِرو به سبب قدرت خلاقه شگرف و انديشه‏هاي بديع و افكار علمي و فلسفي تازه و نو، يكي از نوابغ عالم ادب به شمار مي‏رود. وي هم‏چنين پديد آورنده نقد هنري است.

استعمارگران اروپايى از سده‏هاي پانزدهم و شانزدهم ميلادي به بعد، نفوذ به سرزمين‏هاي گوناگون دنيا را آغاز كردند و به چپاول ثروت‏هاي آن مي‏پرداختند. يكي از اين مناطق، كشور مكزيك بود كه توسط استعمارگران فرانسوي، اشغال گرديد. اما آزادي‏خواهان مكزيك در مقابل حضور استعماري فرانسويان قيام كردند و جنگي بين دو طرف در گرفت. اين جنگ ميان فرانسه و آزادي‏خواهان مكزيك با پيروزي فرانسه و به سلطنت رساندنِ ماكسيميليان شاهزاده اتريشي در مكزيك، در بيستم فوريه 1866م به پايان رسيد. در اين جنگ پنج ساله، ابتدا، اسپانيا و انگليس با فرانسه متحد بودند، اما پس از مدت كوتاهي، اين دو كشور از جنگ كناره گرفتند و فرانسه به تنهايى تهاجم به نيروهاي آزادي خواه به رهبري بنيتوخوارز رئيس جمهور سابق مكزيك را ادامه داد و موقتاً به پيروزي رسيد. خوارز پس از عقب نشيني به شمال مكزيك، به حملات خود ادامه داد و با كمك ارتش مكزيك كه به او وفادار بود، شاهزاده اتريشي را در 19 ژوئن 1867م سرنگون كرد و بارديگر به رياست جمهوري كشورش برگزيده شد.

هانري پوانكاره، دانشمند و رياضي‏دان فرانسوي در 21 مه 1854م در شهر نانسي فرانسه به دنيا آمد. وي تحصيلات خود را در مدرسه پلي تكنيك پاريس و مدرسه عالي معادن ادامه داد تا اين كه در سال 1879م موفق به اخذ درجه دكتري در رشته علوم‏گرديد و از آن پس به عنوان استاد برجسته فيزيك، رياضي و مكانيك به تدريس در دانشگاه پرداخت. پوانكاره در كنار تدريس به تحقيق و مطالعات وسيعي دست زد و در بيشتر شاخه‏هاي علوم رياضي و فيزيك و به ويژه در مقولات فيزيك رياضي و فيزيك تئوري، نظرات خود را مطرح كرد. او با روحي انتقادي و نافذ به بررسي دست‏آوردهاي اين رشته‏هاي علمي پرداخت و با ابداع انديشه‏ها و تعبيرات جديد، به عنوان يك تئوري‏دان بزرگ ايفاي نقش نمود. پوانكاره سال‏ها قبل از آن‏كه آلبرت انيشتين تئوري نسبيت را به شكل عمومي عرضه نمايد، تمامي عناصر اين تئوري را در اختيار داشت. پوانكاره با خلاصه كردن تمام تجربيات خود در اين زمينه معتقد بود كه، هر طور كه باشد، گريز از اين فكر كه يك اصل نسبيت، قانون عمومي است غيرممكن است. وي اگرچه تصريح مي‏نمايد كه بايد نتايج را با محك تجربه مورد رسيدگي قرار داد، با اين حال قدم قطعي و نهايى را دراين‏باره برنداشت و گام نهايى آن، به نام آلبرت انيشتين رقم خورد. علاوه بر اين، بررسي‏هاي پوانكاره درباره پيدايش جهان، آناليز، نور و الكتريسيته، جبر و هندسه و حساب احتمالات بسيار دقيق است. وي در فلسفه و علوم فلسفي، گياه‏شناسي و طبيعت‏شناسي نيز صاحب نظر و محقق بود. از پوانكاره آثار متعددي بر جاي مانده كه مفروضات تكويني، علم و فرض، ارزش علم، علم و روشني و روش‏هاي جديد مكانيك آسماني و نزديك به پانصد مقاله علمي، از آن جمله‏اند. هانري پوانكاره سرانجام در 20 فوريه 1912م در 58 سالگي درگذشت.

اردن از سال‏ها قبل از جنگ جهاني اول، به عنوان اميرنشين، بخشي از امپراتوري عثماني به شمار مي‏رفت كه پس از جنگ جهاني اول و شكست عثماني به تصرف نيروهاي انگليسي درآمد. از آن پس با تحميل خودمختاري اين منطقه به جامعه ملل، انگلستان در واقع زنجيره‏اي به هم پيوسته از سرزمين‏هاي تحت سلطه خويش از مديترانه تا خليج فارس تدارك ديد. در اين ميان از همان آغاز شكل‏گيري كشوري به نام اردن، انگلستان به صورت رسمي در حاكميت اين منطقه دخالت مي‏كرد و نفوذ خود را بيش از پيش در آن گسترش مي‏داد. با اين حال در اكتبر 1922م پيش نويس پيماني ميان اين دو كشور به امضا رسيد كه تا شش سال بعد، آن را به صورت علني مطرح نساختند. موانعي هم‏چون انقلاب قبائل محلي، سخت‏گيري‏هاي كارگزاران داخلي و سنگيني ماليات‏هاي كمرشكن باعث شد تا طرح علني اين پيمان به تعويق افتد. درنهايت، هنگامي كه حاكميت نظامي و امنيتي انگلستان بر اردن تثبيت شد، در بيستم فوريه 1928م اين پيمان چهره‏اي حقوقي به خود گرفت. بر اساس اين پيمان كه در اورشليم يا بيت المقدس به امضا رسيده بود، بازرسي دارايى اردن، حق امتيازها، قانون‏گزاري، نيروهاي نظامي، امنيت بيگانگان و حق اعلام حكومت نظامي در اردن، به انگلستان واگذار گرديد. در واقع، با امضاي پيمان اورشليم، اردن، بدون مشورت با لندن، در سياست خارجي و حتي داخلي خود، حق تصميم‏گيري نداشت. اين پيمان به ويژه در مورد مسائل نظامي، تمامي حقوق و اختيارات مربوط به نيروها و ادوات جنگي و حتي حق داوري در امور نظامي و نظاميان را به انگلستان واگذار كرده بود. در حقيقت، با اجراي اين پيمان، پرچم استعمار انگلستان به صورت كامل بر فراز حاكميت اردن به اهتزاز درآمد. پيمان اورشليم كه با اعتراضات فراوان تمامي مردم اردن مواجه شده بود تا پايان جنگ دوم جهاني اعتبار داشت و با اعطاي استقلال به اردن، اين پيمان نيز لغو شد هرچند كه شيوه‏هاي استعمار، به طريقي ديگر خود را در اين كشور نمايان ساخته است. (ر.ك: 22 مارس)

پس از آن كه يوري گاگارين، فضانورد روسي در 12 آوريل 1961م براي اولين بار به وسيله سفينه فضايى واسْتوك به دور زمين گردش كرد و سالم به زمين بازگشت، رقابت امريكا و شوروي براي تسخير فضا شدت يافت و امريكا يك ماه بعد از آن، پروژه بزرگ فضايي خود را به نام آپولو اعلام داشت. در نهايت، اولين فضانورد امريكايي به نام جان گِلِن در روز بيستم فوريه سال 1962م به دور كره زمين گردش كرد در حالي كه قبل از او، فضانوردان ديگر روسي به دفعاتْ كره زمين را دور زده بودند.

مغز انسان داراي خصوصيتي است كه آنرا ساعت بيولوژيكي مي‌گويند كه ما را در وقت مشخصي از خواب بيدارنموده و در ساعت خاصي بسوي بستر خواب مي‌كشاند. اين خصوصيت حتي در وجود حيوانات ديده مي‌شود به طوري كه بوم و شب‌پره روز را در خواب و شب را در بيداري مي‌گذرانند. مغز و اعصاب و تمامي بدن انسان نيازمند خواب است واگر فرصت كافي استراحت براي انسان دست نداد، وجود انسان مي‌خواهد اين (قرض) را به شكلي از اشكال بپردازد و ازهمين لحاظ انسان كم‌خواب، پيوسته در كسالت و خستگي بسرمي‌برد. ‪ ۱۰۶‬سال پيش هم در چنين روزي، “رنه ژول دوبوس” ميكروب شناس وزيست شناس فرانسوي الاصل آمريكايي نيز به دنيا آمد. وي كاشف “ريبونوكلئاز” و تعداد زيادي “آنتي‌بيوتيك” از باكتري‌هاي موجود در خاك و محقق در زمينه “كسب ايمني” است.