تهديد همه جانبه عليه زنبورهاي عسل

تعداد زنبوهاي عسل در تمام دنيا به ميزان چشمگيري در حال کاهش است و دانشمندان به دنبال يافتن دليل اين مسئله هستند. اما به نظر مي رسد تنها يک دليل وجود ندارد. آلودگي، غذا، کاربرد وسيع آفت کش ها و دشواري هاي مربوط به توليدمثل، که هيچ يک به تنهايي مرگبار نيستند، در کنار هم حيات و بقاي زنبورهاي عسل را به نقطه اي فاجعه بار رسانده اند. اما با در نظر گرفتن پيچيدگي مسئله و اين که هيچ عامل ناشناخته اي در اين ميان وجود ندارد، مي توان کليد نجات اين حشرات را يافت.
يک سوم از غذاي ما به گرده افشاني زنبورها وابسته است. بنا به گزارش آمريکا و انگليس، يک سوم زنبورهاي اين کشورها در سال گذشته از بين رفته اند. ديگر کشورهاي اروپايي نيز شاهد مرگ تعداد زيادي از آنها بوده اند. به عنوان مثال به گزارش ايتاليا، اين کشور تقريباً نيمي از زنبورهاي خود را در سال گذشته از دست داده است. اين موج مرگبار به آسيا نرسيده که اين مطلب را گزارشي از هند و يک مورد مشکوک در چين تأييد مي کند. با اين که "تنش هاي کمتر مرگبار" همچون عفونت ها شناخته شده اند، به خوبي نمي دانيم که چگونه مجموعه چنين عواملي دست به دست هم داده اند تا چنين فاجعه اي به وجود آيد. با اختصاص دادن بودجه هايي از طرف سازمان ملل و ديگر کشورها براي تحقيق در مورد زنبورها، انتظار مي رود که در چند سال آينده شرايط روشن تر شود. به عنوان مثال، انگليس بودجه تحقيقات سالانه اش را در مورد زنبورها به 400 هزار پوند در 5 سال آينده افزايش داده است، که اين ميزان دو برابر بودجه هميشگي است. اما سازمان ملي زنبورهاي انگليس بيشترين بودجه را براي يافتن اين مشکل در نظر گرفته که 2/3 ميليون پوند است.
"پيترنيومن" از مرکز تحقيقات زنبور سوئيس در برن، بيان مي کند که تخصيص اين مبلغ هر چه سريع تر ضروري است. او مدير مؤسسه اي به نام Colloss است که شبکه اي از پژوهشگران را که در 36 کشور به بررسي کاهش جمعيت زنبورها مي پردازند، در بر مي گيرد. وي مي گويد: "براي ارزيابي شرايط در اروپا اطلاعات کافي در دست نداريم، چه برسد به کل دنيا." مهم ترين نگراني در مورد زنبورها، کرم Varroa، نوعي انگل از سيبري است که در همه جا به جز استراليا پخش شده است. عفونت هاي اين کرم، مقاومت زنبورها را نسبت به عفونت ويروسي کاهش مي دهد. آن چه باعث نگراني مي شود اين است که مقاومت اين کرم ها در برابر آفت کش ها در حال افزايش است و اين مسئله پرورش دهندگان زنبور را وادار مي کند از روش هايي استفاده کنند که اغلب کمتر نتيجه بخش اند.
زنبورداران فرانسوي و آلماني نيز اين فاجعه را مربوط به حشره کش هايي به نام neonicotinoid مي داند و اين در حالي است که فرانسه استفاده از اين حشره کش را 10 سال پيش ممنوع کرد، اما هنوز زنبورها در حال از بين رفتن هستند. نيومن به مشکل وسيع تري مشکوک است. تجارب نشانگر اين است که مواد شيميايي کشاورزي که براي سالم نگهداشتن زنبورها به کار مي ورند، زماني که با ديگر مواد ترکيب شوند، مرگبار مي شوند. وي مي گويد: "کشاورزان همچنين مقداري علف هاي هرز در کنار شکوفه گل هاي جاي مي گذارند. که زنبورها از مواد مغذي موجود در انواع گرده ها، محروم مي سازد." در همين اثنا ممکن است ويروس ها باعث ايجاد علائم بيماري شوند که در آمريکا آن را عارضه از بين رفتن اجتماعي (CCD)(1) مي گويند. در اين عارضه، زنبورهاي بالغ کندوي خود را رها مي کنند و ملکه سالم و بچه زنبورها را ترک مي کنند تا بميرند.
ريشه آسيب پذيري اين نگران ها مي تواند در روش توليد مثل باشد که بر ترکيب ژنتيکي زنبورها تأثير مي گذارد. "فرانسيس رانيتيک" از دانشگاه ساسکس مي گويد که با بيش از حد ممتاز کردن زنبورها براي آرامش و توليد عسل، زنبورهاي عسل ديگر خصيصه هاي مفيدشان را از دست داده اند در تحقيقي که اخيراً منتشر شد، وي روش توليد مثل براي زنبوهاي "بهداشتي" را توصيف کرد که برخلاف زنبورهاي تجاري، بچه زنبورهاي عفونت يافته را جدا کرده و مي تواند در مقابل کرم هاي varroa مقاومت کنند.

پي‌نوشت‌ها:

1-colony collapse disorder.

منبع:نشريه دانشمند- ش 548
/خ