اهتمام به قرآن و حاملان قرآن

یکى از راه‌هاى ترویج انس با قرآن، احترام و بزرگ‌ داشت حاملان قرآن است. حمایت و تشویق قهرمانان قرآنی و احترام به قاریان، حافظان، اساتید و مفسران قرآن، نقش بسزایى در گرایش مردم، به‌ویژه جوانان به قرآن دارد. بی‌ شک اگر در نظام اسلامى ما یک‌ دهم هزینه‌ها، حمایت‏‌ها و تشویق‏‌هایى که نثار ورزشکاران، فوتبالیست‌‌ها و قهرمانان ورزشى کشور مى‏ شود، به قهرمانان قرآنى اختصاص مى‏ یافت، رویکرد مردم به قرآن شرایطى بسیار بهتر و متفاوت با امروز می‌داشت!
 
مقام معظم رهبرى که خود اهمیت این مساله را به‌ خوبى دریافته و احترام ایشان به قهرمانان قرآنى مثال‏ زدنى است، مى‏ فرماید: «اگر بخواهید قرآن در خانه‌ها، بین بچه‌ها، بین بزرگ‌ها، بین زن‏‌ها و مردها رواج پیدا کند، بایستى قهرمانان قرآنى را احترام کنید. این است که ما به این‏‌ها احترام مى‏‌کنیم. این‏‌ها حاملان قرآن‌ اند. این‌‌ها عزیزند. زبان این‌ها عزیز است. لب‏‌ها و دل‏‌هاى این‏‌ها عزیز است؛ چون با قرآن مأنوس است. جان ما به قربان قرآن!»(1)
 

تلاوت قرآن

یکی از نزدیکان امام خمینی(رحمة الله علیه) می‌گوید: «امام در روز چند نوبت قرآن می‌خواند؛ بعد از نماز صبح، قبل از نماز ظهر و عصر و قبل از نماز مغرب و عشا یا در هر فرصت دیگر، به این عمل مستحب پای‌ بند بود. ما بارها در طول روز که خدمت ایشان می‌رسیدیم، امام را مشغول خواندن قرآن می‌‌دیدیم.»(2)
 
آیت‌ الله مرعشی نجفی(رحمة الله علیه) با قرآن انس و ممارست دائم داشتند و از هر فرصتی برای تلاوت قرآن مجید و تفکر در آیات الهی استفاده می‌‌کردند؛ چنانچه بر اثر این ممارست، نیمی‌از قرآن را حفظ بودند؛ به‌ ویژه سنت حسنه‌ ای داشتند و آن تلاوت قرآن پیش از خواب شبانگاهی و پس از خواب بود؛ به این ترتیب که شب‌‌ها قبل از استراحت، حتماً آیاتی از قرآن را تلاوت می‌کردند. همچنین پس از آن‌ که در نیمه‌‌های شب و سحرگاهان به نماز شب می‌ایستادند، تا اذان صبح به راز و نیاز و عبادات می‌‌پرداختند؛ سپس نماز صبح را به‌ جا می‌آوردند. بعد با صدای بلند و آهنگین قرآن تلاوت می‌کردند. درحقیقت آغاز و انجام کارهایشان با یاد خدا و تلاوت آیات الهی بود و هیچ‌گاه این سنت مبارک را ترک نکردند.(3)
 
علامه امینی(رحمة الله علیه)، اهتمام خاصی به قرآن و حدیث، به‌ ویژه نهج‌البلاغه داشت. ایشان می‌‌فرمود: «هیچ آیه‌ ای در قرآن کریم نیست که اول آن «یا أیُّهَاالَّذینَ آمَنُوا» باشد؛ مگر این‌که علی‌ بن ابی‌ طالب (علیه السلام) سردار مخاطبان آن آیه و امیر، شریف و اول ایشان است.»(4)
 
علامه هر روز، وقتی برای خواندن قرآن و تأمل در آن معین کرده بود. قرآن‌ خواندن وی چون نهج‌ البلاغه، همراه با یاد امام علی (علیه السلام) بود و هرگاه به «یا أیُّهَاالَّذینَ آمَنُوا» می‌‌رسید، بیش از پیش در آن دقیق می‌‌شد تا معنای آن را به‌ درستی دریابد و (هنگامی‌که محصل جوانی بود) گاه از پدر فاضل خود معنای آیه را می‌پرسید و پدر نیز با حوصلۀ تمام، آن را تفسیر می‌‌کرد.
 
قرآن و نهج‌البلاغه، دو کتاب گرانقدر برای این محصل جوان بود. گاه هنگام مطالعه این دو کتاب، می‌گریست و نم‌ نم اشک می‌‌ریخت. اشک بر گونه‌ اش جاری می‌شد و چون دُری گرا‌ن‌ مایه در سینۀ وی نهان می‌گردید.(5)
 

توجه به خطاب خداوند

قاری هر خطابی که در قرآن ملاحظه کند، باید چنان تصور کند که مقصود از آن خطاب اوست و هر قصه از قصص انبیاء را مشاهده نماید، جزم کند که مقصود از آن، عبرت گرفتن اوست. نه محض قصه ‌خوانی و حکایات؛ زیرا که جمیع قرآن، هدایت و ارشاد و رحمت و شفا و موعظه و نور و راهنمایی عالمیان است.
 

تأثیرپذیری دل

یکی دیگر از آداب باطنی آن است که دل خواننده قرآن متأثر شود به آثار آیات مختلفه پس در هنگام تلاوت قرآن، به حسب هر آیه حالات متفاوت برای او حاصل می‌شود؛ خوف، حزن، شادی، بهجت، بیم، امید، دلتنگی و گشادگی. چون به آیه‌ای رسد که مشتمل بر تهدید و وعید است، دل او مضطرب و از خوف مرتعش شود و صیحه زند که گویا از شدت بیم، قالب تهی می‌کند. یا چون به آیه‌ای رسد که دلالت بر وسعت رحمت و وعده مغفرت کند، شاد و فرحناک گردد و هرگاه به وصف بهشت رسد، اثر شوق به آن در دل او ظاهر شود و چون به شرح دوزخ رسد، علامات خوف در او پیدا گردد و چون به ذکر صفات جلال و جمال و اسمای خداوند متعال رسد، فروتنی کند و به یاد عظمت و کبریای او افتد و امثال این‌ها. مقصود کلی از تلاوت قرآن، حصول همین حالات است که در دل پدید آید و عمل به آن لازم است و الا فقط جنبانیدن زبان، امر سهلی است (6)
 
قرآن، همراه با عترت است و آن دو، ریسمان محکمی‌هستند که از سوی خدا به سوی خلق کشیده شده اند و توسل به عترت به هر نحوی که باشد، از خدمت کردن و برآوردن حاجتشان و احترام و محبت به آنها، نگریستن به ایشان، نشستن در حضورشان، انس گرفتن با آنان، اندیشیدن در شئون و حالات، تدبر در رفتارشان، گوش دادن به سخنان آن بزرگواران، شنیدن نام‌ها به ذکر مناقب و احوال آن بزرگان و یادآوری شمایل و صفاتشان، بدون دشمنی با آنان، عبادت است. بلکه از بزرگ ترین عبادات و از جمله اسباب و وسایلی است که موجب دخول در بهشت می‌گردد.
 
هم چنین نگاه کردن به سطرهای قرآن، گوش دادن به حروف، خواندن کلمات، نوشتن سوره و آیه، بزرگ داشت و احترام نهادن به خواننده آن و به تصوّر درآوردن معانی، مفاهیم، تدبر در معانی، نظر و تامّل در اشاره‌ها، لذت بردن از لطایف و فرمانبرداری از امر و نهی، عبرت گرفتن از حکایت‌ها و مَثَل‌ها، بهره یابی و پند گرفتن از نصایح و اندرزهای قرآن، عبادت محسوب می‌گردد، بلکه از بزرگ‌ترین عبادات می‌باشد. و در فضیلت توسل به قرآن، همین بس که خدای تعالی، خود در قرآن کریم می‌فرماید: «چون قرآن خوانده شد گوش فرا دهید و ساکت باشید، بلکه مورد رحمت خدا قرار بگیرید.»
 
پی‌نوشت‌ها:
1. مؤسسۀ فرهنگی قدر ولایت، قرآن کتاب زندگى در آینۀ نگاه رهبر معظم انقلاب، ص ۱۶۲.
2. مصطفی وجدانی، سرگذشت‌های ویژه از زندگی امام خمینی;، ج ۲، ص ۵۲.
3.علی‌اکبر دیلمی، انس با قرآن، ص ۶۰.
4. شیخ صدوق، اعتقادات، ص۱۱۰.
5. غلامرضا نیشابوری، سرگذشت‌های تلخ و شیرین قرآن، ج ۲، ص ۱۰۳.
6. جامع السعادات، ج 3، ص 375. 9
 
منابع:
1. بلاغ/ انس علما با قرآن
2. دانشنامه اسلامی/ آداب تلاوت قرآن
3. حوزه/ قرآن و عترت