نیت، به معنای قصد، اندیشه، عزم می باشد و قصد و اراده ای که انسان را ملزم به چیزی می کند، قصد انجام دادن کار و چیزی بین علم وکار است و همچنین نیت انگیزه ای از روی اختیار یا از روی آگاهی برای انجام دادن کار و عمل است. همان طور که در عملی نیاز به نیت دارد اولین گام برای انجام هر عبادتی هم نیاز است نیت کنیم و برای اینکه بدانیم چگونه نیت روزه را انجام دهیم باید با احکام نیت روزه آشنا شویم برای آشنایی با احکام نیت روزه باید به سراغ رساله مراجع بزرگوار برویم و احکام روزه را از آنجا بیاموزیم به همین دلیل ما احکام نیت روزه مراجع بزرگواری همچون آیت الله خامنه ای یا آیت الله نوری همدانی را در مقالات پیشین ارائه کردیم و این بار نوبت به مرجع بزرگ ورهبر دینی مسلمانان اما خمینی ره رسیده که در ذیل مسائل ایشان را بیان کرده ایم.


1.چگونگی بیان نیت روزه:

نیت روزه را چگونه بیان کنیم؟
پاسخ: لزومی ندارد که فرد نیت روزه را از قلب عبور دهد یا اینکه بگوید می خواهم فردا روزه بگیرم البته همین اندازه که برای انجام دستور خداوند از موقع اذان صبح تا موقع اذان مغرب هیچ کدام از مبطلات روزه را انجام ندهد کفایت می کند.

 

 

2.اطمینان داشتن از تمام مدت روزه:

از کجا بفهمیم که کل مدت زمان روز را روزه بوده ایم؟
پاسخ: مدت زمان روزه از اذان صبح تا اذان مغرب است اما برای اینکه یقین پیدا کنیم همه این زمان را روزه بوده ایم مقداری قبل از اذان صبح و مقداری بعد از اذان مغرب هیچ کدام از کاره هایی که روزه را باطل می کند انجام ندهد.


3.زمان نیت روزه ماه رمضان:

برای ماه رمضان چه زمانی باید نیت روزه بنماید؟
پاسخ: ‏‏ برای نیت روزه ماه رمضان می توان هر شب نیت روزه بعد را به جای آورد البته بهتر این است که در اولین شب ماه رمضان نیت روزه کل ماه را بنماید .

 

‏‏4. وقت نیت روزه ماه رمضان:

برای نیت روزه ماه رمضان چه موقع بهترین زماه برای نیت است؟
پاسخ:برای نیت روزه ماه مبارک رمضان از ابتدای شب تا اذان صبح هر موقع نیت بنماید برای روزه فردا مانعی ندارد.

 

5.‏ زمان نیت روزه مستحبی:

برای نیت روزه مستحبی چه موقع می توانیم نیت روزه کند؟
پاسخ: زمان نیت روزه مستحبی از ابتدای شب تا زمانی قبل از مغرب به اندازه نیت کردن وقت باقی مانده باشد می تواند نیت روزه بنماید و چنانچه تا زمان نیت کردن هیچ کدام از  کارهایی که روزه را باطل می کند انجام نداده باشد می تواند نیت روزه مستحبی کند.
 

6. خواب قبل اذان صبح بدون نیت:

شخصی که قبل اذان صبح بدون نیت روزه خوابیده باشد و قبل از اذان صبح بیدار شود آیا می تواند نیت روزه کند؟
پاسخ: کسی که قبل اذان صبح بدون نیت روزه خوابیده باشد، و چنانچه قبل از اذان ظهر از خواب بیدار بشود و نیت روزه بنماید روزه ایشان درست است چه روزه او از نوع روزه واجب باشد چه روزه مشتحبی، و چنانچه بعد اذان بیدار شود دیگر نمی شود نیت برای روزه واجب بنماید.


‏‏
‏‏7. معلوم بودن نیت روزه غیر ماه رمضان:

شخصی که هم روزه قضا بر ذمه دارد و هم روزه کفاره چگونه باید نیت روزه کند؟
پاسخ: شخصی که غیر از روزه ماه رمضان روزه دیگری بر ذمه داشته باشد مثلا روزه کفاره یا روزه قضا باید نیت روزه آن مشخص باشد مثلا نیت می کند که روزه کفاره می گیرم. اما برای نیت ماه رمضان لزومی ندارد که بگوید نیت روزه ماه رمضان بگیرم.

 


8. ندانستن یا فراموش کردن ماه رمضان:

آیا کسی که فراموش کند یا نداند که ماه رمضان است و نیت روزه ای غیر از نیت روزه ماه رمضان کند، حکم روزه او چگونه است؟
پاسخ: اگر ندانست یا غفلت کرد که ماه رمضان بوده و نیت روزه غیر از روزه ماه رمضان بنماید روزه او جزء روزه ماه مبارک رمضان به حساب می آید. 


9. نیت عمدی غیرماه رمضان در ماه رمضان:

شخصی که می داند که ماه رمضان است و عمدا روزه غیر ماه رمضان کند نیت روزه او چگونه است؟
پاسخ: با فرض اینکه فرد می داند که ماه رمضان است و از روی عمد نیت دیگری غیر از نیت ماه رمضان کند روزه او نه روزه ماه رمضان و نه نیت روزه ای که کرده محسوب نمی شود.

 

10. جابجایی در روزه های ماه رمضان:

چنانچه فرد در نیت روزهای ماه رمضان اشتباه کند حکم روزه او چگونه است؟
پاسخ: جابجایی در نیت روزهای روزه ماه رمضان مشکلی ایجاد نمی کند مثلا در روز سوم نیت روز چهارم را بنماید وبعدا مشخص شود که روز سوم بوده روزه او درست است. 

 

11. بی هوشی با نیت قبل اذان صبح :

شخصی که قبل اذان صبح نیت کند و بی هوش شود و در میانه روز به هوش آید روزه او چگونه می شود؟
پاسخ: اگر با نیت قبل اذان صبح از هوش برود و در میانه روز به هوش بیاید احتیاط واجب روزه آن روز را به پایان برساند و اگر تمام نکرد قضای آن روز را بعدا به جای آورد.

 
12. مست شدن با نیت قبل اذان صبح:

شخصی که با داشتن نیت قبل اذان صبح مست شود و در میانه روز به هوش بیاید روزه او چگونه است؟
پاسخ: کسی که قبل اذان صبح نیت روزه کند بعد مست شود و در میانه روز به هوش بیاید بنابر احتیاط واجب روزه آن روز را به پایان برساند و قضای آن روز هم برذمه اوست که باید بعدا انجام دهد.

 

13. خواب کل روز در حال روزه داری:

آیا کسی که کل روز را خوب باشد روزه او صحیح است؟
پاسخ: شخصی که قبل اذان صبح نیت روزه کند و بعد بخوابد و کل روز را خواب باشد تا بعد از اذان مغرب از خواب بیدار شود، روزه او درست است. 

 
 


17. متوجه شد ماه رمضان در میانه روز:

کسی که قبل از ظهر متوجه شود که ماه رمضان است چه وظیفه ای دارد؟
پاسخ: کسی که نمی داند یا فراموش می کند که ماه رمضان شده وقبل اذان ظهر متوجه می شود اگر مبطلی از مبطلات روزه را انجام نداده باشد، وظیفه او این است نیت روزه کند و روزه او درست می باشد و چنانچه مبطل روزه را انجام داده باشد یا بعد از اذان ظهر متوجه شد که ماه رمضان شده روزه او درست نیست اما باید همانند روزه داران عمل کند و هیچ کدام از کارهایی که روزه را باطل می کند انجام ندهد و قضای آن روزهم بر عهده او می باشد که باید بعدا انجام دهد. 
 

18. بالغ شدن کودک در ماه مبارک رمضان:

اگر کودک در یکی از روزه های ماه رمضان به بلوغ برسد تکلیف او چیست؟
پاسخ: چنانچه کودک در ماه مبارک رمضان قبل از اذان صبح به بلوغ برسد وظیفه او این است که روزه بگیرد و اگر بعد اذان صبح بوده روزه آن روز بر او واجب نیست.

 

19. گرفتن روزه مستحبی با وجود داشتن روزه استیجاری:

آیا کسی که روزه میتی بر ذمه دارد می تواند روزه مستحبی بگیرد؟
کسی که روزه استیجاری برعهده گرفته می تواند روزه مستحبی نیت کند و مانعی ندارد.

 

20.گرفتن روزه مستحبی با وجود داشتن روزه واجب:

کسی که روزه واجب مثل روزه قضا بر عهده داشته باشد آیا می تواند روزه مستحبی بگیرد؟
کسی که روزه واجب مثل روزه قضا یا روزه کفاره بر ذمه داشته باشد نمی تواند روزه مستحبی نیت کند و چنانچه از یاد ببرد ونیت روزه مستحبی کند اگر قبل اذان ظهر به خاطرش آمد روزه مستحبی او به هم می خورد و می تواند نیت روزه مستحبی را به روزه واجب برگرداند چنانچه بعد اذان ظهر متوجه شود روزه او باطل می شود و اگر بعد اذان مغرب متوجه شد روزه او درست است اگر چه بدون اشکال هم نیست.
 

21. نیت نکردن عمدی در روزه واجب معین تا اذان صبح:

شخصی که روزه واجب معین غیر از ماه رمضان بر ذمه داشته باشد و تا اذان صبح نیت نکرده باشد روزه  او چگونه می شود؟
پاسخ: شخصی که روزه ای واجب که وقت آن معین باشد -البته روزه ای به غیر از روزه ماه رمضان – برذمه داشته باشد مثل روزه نذر اگر از روی عمد تا موقع اذان صبح نیت نکند روزه او باطل می شود و چنانچه ندانست که روزه آن روز بر او واجب است وریا فراموش کرد که ورقبل از اذان ظهر متوجه شد و اینکه تا آن زمان هیچ کدام از مبطلات روزه را انجام نداده باشد نیت می کند و روزه او درست است و در غیر این صورت روزه او باطل می شود.
 

22. نیت نکردن روزه واجب غیر معین تا قبل اذان ظهر:

شخصی که روزه واجب غیر معین بر ذمه داشته باشد و از روی عمد تا قبل از اذان ظهر نیت نکند روزه او چگونه است؟
پاسخ: شخصی که روزه واجب غیر معینی مانند روزه کفاره یا روزه قضا بر ذمه داشته باشد و از روی عمد تا قبل از اذان ظهر نیت نکند مشکلی در روزه او پیش نمی آید حتی اگر از قبل تصمیم نکرده به روزه گرفتن نداشته باشد یا اینکه مردد باشد که روزه بگیرد یا نگیرد، و اگر تا زمان نیت هیچ کدام از مبطلات روزه را انجام نداده باشد و قبل از ظهر نیت کند روزه او درست است.

 

23. مسلمان شدن کافر در ماه مبارک رمضان:

کافری که قبل از اذان ظهردر ماه مبارک رمضان مسلمان شود روزه آن روز او چگونه است؟
پاسخ: چنانچه کافر در ماه رمضان مسلمان شود اگر قبل از ظهر باشد و حتی تا آن زمان هیچ کدام از مبطلات روزه را انجام نداده باشد هم نباید روزه بگیرد و قضای آن روز هم بر ذمه او نیست.

 

24. خوب شدن مریض قبل اذان ظهر در ماه رمضان:

وظیفه مریضی که در ماه رمضان قبل از اذان ظهر سالم شود وظیفه روزه آن روز او چگونه است؟
چانچه مریض قبل از اذان ظهر در ماه رمضان سالم شود و اگر هیچ کدام از مبطلات روزه را تا آن زمان انجام نداده باشد، وظیفه او این است نیت روزه کند و روزه آن روز را داشته باشد و چنانچه بعد اذان ظهر سالم شد دیگر روزه آن روز بر او واجب نمی باشد.
 

25. نیت روزه یوم الشک:

اگر شخصی بخواهد در روز یوم الشک روزه بگیرد باید به چه نیتی روزه بگیرد؟
پاسخ: روزی که آخرین روز شعبان است و معمولا انسان شک دارد بین اولین روز ماه رمضان یا آخرین روز ماه شعبان است، روزه این روز واجب نیست و اگر کسی قصد کند که روزه بگیرد نباید به نیت روزه ماه رمضان روزه بگیرد بلکه می تواند نیت روزه قضا یا روزه مستحبی یا هر روزه مانند این را بنماید و اگر بعدا مشخص شد که ماه رمضان بوده روزه او جزء روزه ماه رمضان به حساب می آید.
 

26. مشخص شدن ماه رمضان در روز یوم الشک:

اگر در میانه روز مشخص شده که ماه رمضان بوده وظیفه افراد برای روزه چیست؟
پاسخ: شخصی که در آخرین روزماه شعبان که معمولا معروف به روز یوم الشک است باید به نیت روزه کفاره یا نیتی همانند این را به جای آورد و چنانچه در میانه روز مشخص شد که ماه رمضان است، باید نیت خود را به روزه ماه رمضان برگرداند.

 
 

27. قصد افطار کردن روزه واجب معین:

شخصی که نیت روزه واجب معینی مثل روزه ماه رمضان کرده، اگر قصد باطل کردن آن را داشته باشد روزه او چگونه می شود؟
پاسخ: در روزه واجب معین مثل روزه ماه رمضان، شخصی که از نیت روزه خود باز گردد روزه او درست نیست ولی اگر قصد کند یکی از مبطلات روزه را انجام دهد اگر مبطل روزه را انجام ندهد روزه او درست است و باطل نمی شود.

 

28. قصد باطل کردن روزه مستحب یا روزه واجب غیر معین:

کسی که نیت روزه واجب غیر معین یا روزه مستحبی کند چنانچه قصد باطل کردن آن را داشته باشد، روزه او چگونه می شود؟
پاسخ: در روزه مستحب با روزه واجب غیر معین مثل روزه کفاره با روزه قضا اگر فرد قصد این کند که مبطل روزه را انجام دهد یا اینکه مردد شود که روزه را انجام دهد یا نه، چنانچه به جا نیاورد می تواند قبل از ظهر دوباره نیت کند و روزه او درست است.
 
منابع:
1. ویکی شیعه
2. مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)