19 مهر 1389 / 3 ذیقعده 1431 / 11 اکتبر 2010


 

 
همزمان با اوج گيري اعتصابات كاركنان دستگاههاي اداري كشوربرضدّ رژيم ستمشاهي كاركنان جرايد صبح و عصرتهران نيزاعتصاب خود را آغازكردند. اعتصاب كنندگان خواستار لغو سانسور مطبوعات بودند. درپي منتشرشدن روزنامه هاي صبح و عصرتهران و اين اعتصاب گسترده، دولت موقت اعلاميه اي صادركرد كه درآن بطورظاهري لغو سانسور مطبوعات و اعطاي حقوق مطبوعات براساس قانون اساسي را تضمين كرد.
 
استاد حسين شيخ، نقاش معاصرو ازآخرين شاگردان كمال الملك درحادثه رانندگي درگذشت. او چندين سال رياست هنرستان كمال الملك را به عهده داشت. استاد شيخ انساني والا و معلمي وارسته يود كه عمرخود را به تعليم و تعلم صرف كرد. ازاين استاد گرانقدر تابلوهاي فراواني همچون «هفت سين» و نقاش و بخاري به يادگارمانده است.
 
پس از پيشروي دشمن به سمت خرمشهر، عراقي‏ها تا 19 مهر، همچنان در مدخل شهر و حوالي آن درگير بودند. همچنين عقبه نيروهاي خودي با استفاده از پل خرمشهر باز بود و تردد در آن صورت مي‏گرفت. در اين حال گر چه مقاومت در داخل خرمشهر، نيروهاي عراقي را با تلفات زياد و كندي در پيشروي روبرو ساخت، ولي در عين حال، عدم تقويت نيروهاي خودي و نبودن آتش پشتيباني و... موجب گرديد كه دشمن بدون برخورد با مقاومت جدي، شهر را در اين روز به محاصره كامل خود درآوَرَد. از اين پس درگيري مدافعان شهر با متجاوزان عراقي شدت يافت تا اين كه پس از خلق حماسه‏اي جاودان، خرمشهر در چهارم آبان 35 1359 روز پس از آغاز جنگ، سقوط كرد.
 
: (1363 ش): آيت‏اللَّه ميرزا خليل كمره‏اي در سال 1276ش (1317 ق) در كمره از توابع خمين به دنيا آمد و پس از طي مقدمات و سطوح در خوانساري، راهي اراك گرديد. او جزو اولين شاگردان آيت‏اللَّه حائري يزدي در اراك بود و به همراه استاد، راهي قم شد. آيت‏اللَّه كمره‏اي همچنين دروس فلسفه و خارج فقه را با حضرت امام خميني(ره) مباحثه مي‏كرد. وي در قم در درس آيات عظام: ميرزا جواد ملكي تبريزي، حاج شيخ عباس محدث قمي و سيد محمد حجت كوه كمره‏اي شركت كرد و پس از سالياني، به اجتهاد دست يافت. آيت‏اللَّه كمره‏اي در زمان رضاخان، به سبب مخالفت با كشف حجاب، به دستور شاه، دستگير و زنداني شد و به تهران تبعيد گرديد. ايشان بعدها به عنوان نماينده آيت‏اللَّه بروجردي به مصر رفت و از شيخ شلتوت، رييس دانشگاه الازهر به خاطر به رسميت شناختن مذهب تشيع تشكر نمود. آيت‏اللَّه كمره‏اي در چندين نوبت به رياست كنفرانس عالَم اسلام انتخاب شد و به سخنراني پرداخت. ايشان همگام با مبارزات سياسي به همراه آيت‏اللَّه طالقاني در دوره دكتراي دانشكده الهيات دانشگاه تهران نيز تدريس مي‏كرد. تفسير سوره نور، اسرار حج، فلسفه غيبت امام زمان، قبله اسلام، افق اعلي و افق وحي و ده‏ها اثر ديگر از اين عالم رباني به جاي مانده است. آيت‏اللَّه خليل كمره‏اي سرانجام در نوزدهم مهر 1363 ش برابر با پانزدهم محرم 1405 ق در 87 سالگي در تهران درگذشت.
 
همزمان با اجراي عمليات پي در پي برون مرزي و وارد كردن ضربات متعدد به ماشين جنگي عراق، عمليات جديدي با همكاري رزمندگان اسلام و نيروهاي اتحاديه ميهني كردستان عراق در داخل خاك دشمن، با نام فتح برنامه ريزي گرديد كه اولين هدف آن، شهر اقتصادي و نفتي كركوك بود. رزمندگان اسلام با نفوذ تا عمق 150 كليومتري خاك عراق، به انتظار اعلام عمليات از طريق قرارگاه رمضان بودند تا اين كه عمليات متوسط و پارتيزاني فتح 1 از تاريخ 19 مهر 1365 ش در منطقه عمومي كركوكِ عراق با هدف پاسخ به شرارت‏هاي دشمن در حمله به تأسيسات ايران، ضربه زدن به ضد انقلاب خود فروخته در عراق و اختلال در صادرات و جلوگيري از افزايش توليد نفت عراق آغاز شد. در اين عمليات نتايج زير به دست آمد: 600 نفر كشته و زخمي؛ انجام عمليات در عمق خاك عراق و تعرضاتي محدود به نيروهاي دشمن و اجراي آتش ادوات با حجم زياد روي تأسيسات كركوك؛ انهدام تأسيسات پالايشگاه كركوك، انهدام نيروگاه حرارتي برق كركوك، انهدام سه پايگاه موشكي زمين به هوا، انهدام مقر منافقين و ضدانقلابيون؛ انهدام تأسيسات تفكيك نفت و گاز منطقه. اين عمليات، آغازي بر ديگر عمليات‏هاي نامنظم رزمندگان اسلام عليه ارتش بعث عراق بود كه ضربات متعددي را بر دشمن وارد آورد.
 
مجمع تقريب بين مذاهب اسلامي، پيش از اين در زمان آيت‏اللَّه بروجردي وجود داشت و براي بهره‏مندي از اشتراكات مذاهب اسلامي، هيئت‏هايي از طرف ايشان به قاهره در مصر سفر كرده و با عالمان برجسته اهل سنت مذاكره مي‏نمود. اين سفرها و گفتگوها به نتايجي مطلوب و سازنده انجاميد تا آنجا كه در زمان رياست شيخ محمود شلتوت بر جامع الازهر، علماي اهل تسنن دانشگاه الازهر مذهب شيعه را به رسميت شناختند. در دوره جديد نيز مجمع تقريب مذاهب، در راستاي اتحاد امّت اسلامي و وحدت مسلمانان، به دستور مقام معظم رهبري، حضرت آيت‏اللَّه خامنه‏اي، در نوزدهم مهرماه 1369 ش تأسيس شد. اين مجمع به دنبال آن است كه زمينه‏هاي تقريب را در جنبه‏هاي اعتقادي، فكري، كلامي، فقهي، اصولي و علمي فراهم آورد. اما هدف اصلي آن حركت به سمت حاكميت اسلام و دوري از تفرقه‏ها مي‏باشد كه اين هدف و غايت نهايي، بايد در انديشه متفكران اسلامي جلوه‏گر شود. از اين رو، مجمع، رايزني‏هاي فراواني با صاحب‏نظران مسلمان انجام داده است. همچنين مجمع تقريب مذاهب اسلامي تلاش گسترده‏اي را در چارچوب فعاليت‏هاي خود انجام داده و در اين راستا كنفرانس‏هاي بين المللي متعددي را برگزار كرده و آثار فراواني به چاپ رسانده است.
 
جنگ ميان بوئرها ساكنان هلندي افريقاي جنوبي و انگليسي ها آغاز شد. انگليسي ها درسال18471ميلادي به منظور استعمارسرزمين افريقا به افريقاي جنوبي وارد شدند و پس ازايجاد مناطق مسكوني درآن سرزمين استقراريافتند. بعد ازكشف معادن غني طلا و الماس دراين منطقه سيل مهاجران اروپايي به افريقاي جنوبي روان شد و بوئرها كه مخالف ورود تازه ها واردان بودند به جنگ با آنها پرداختند. اما به علت حمايت انگليسي هاي استعمارگرازمهاجران اروپايي بوئرها دراين مبارزه شكست خوردند و افريقاي جنوبي مستعمره انگلستان شد.
 
فيليپين بطور رسمي ضميمه متصرفات آسيايي اسپانيا شد. اين سرزمين را در سال 1521ميلادي ماژلان كشف كرد و تا اواسط نيمه دوم قرن16سراسراين مجمع الجزاير تحت سلطه اسپانيا قرارداشت. سرانجام درسال1898ميلادي بدنبال شكست اسپانيا ازامريكا اين مجمع الجزاير به امريكا واگذارشد. فيليپين درنهايت درسال1946ميلادي به استقلال رسيد.
 
وي (1705م): مونْتون گيوم، فيزيك‏دان فرانسوي، در سي و يكم اوت 1663م متولد گرديد ودر نوجواني قوه وه شنوايى خود را از دست داد، اما به جاي دلسردي و يأس، توانست تمامي تلاش و كوشش خود را مصروف كارهاي علمي نمايد. وي در ابتدا به مكانيكي روي آورد و پس از تلاش ناموفق در طراحي يك ماشين با حركت دائمي، به تحصيل فيزيك و رياضيات پرداخت و با فراگيري اين علوم، به كارهاي مختلف دست زد و بر تجربيات خود افزود. گيوم در سال 1687م رطوبت سنج جديدي براي تعيين مقدار رطوبت هوا اختراع نمود، سپس فشارسنجي ساخت كه در آن از جيوه استفاده نمي‏شد. وي به مطالعات خود در نقش گازها پرداخت و يافته‏هاي خود را در سال 1699 منتشر ساخت. تلگراف نوري را تكميل و در حضور خاندان سلطنتي فرانسه مورد آزمايش قرار داد. كارهاي ديگر وي در مورد دماسنج گازي، ساعت آبي، موتور حرارتي و... بود كه درباره آنها به مطالعه پرداخت و آن‏ها را تكميل نمود. آمونتون گيوم سرانجام در 11 اكتبر 1705م در 42 سالگي درگذشت.
 
وي (1885م): فرانسوا مورياك، شاعر و نويسنده فرانسوي در 11 اكتبر 1885م در خانواده‏اي ثروت‏مند در بُردو در كشور فرانسه به دنيا آمد. وي هم‏زمان با تحصيل، به نويسندگي پرداخت و پس از اتمام دوره دانشگاهي خود، در پاريس به سرودن شعر و نقد آن روي آورد. در اين زمان بود كه نخستين ديوان خود را با عنوان دست در دست منتشر كرد. مورياك سپس به نگارش رمان‏هاي تخيلي پرداخت و اولين موفقيت خود را با اثر بوسه برجذامي به دست آورد. اما در سال 1925م به خاطر تحرير داستان معروف صحراي عشق، شهرتي فراوان يافت و يك سال بعد به اخذ جايزه آكادمي فرانسه نائل گشت. مورياك به عنوان يكي از برجسته‏ترين نويسندگان كاتوليك، مقالات و رساله‏هايى منتشر كرد كه در آنها افكار و عقايد كاتوليكي منعكس بود. وي هم‏چنين پس از جنگ جهاني دوم، بيشتر وقت خود را به نگارش موضوعات سياسي اختصاص داد تا اينكه در سال 1952م به اخذ جايزه نوبل ادبيات نائل آمد. مورياك به مدت 15 سال بر ضد كمونيسم و محافظه‏كاران مرتجع و به طرفداري از نهضت‏هاي استقلال طلبانه قلم زد و دنيايى عادلانه را به عنوان نياز معنوي خود در نظر گرفت. وي كه در محيطي مذهبي پرورش يافته بود، در آثار خود، مسئله گناه و رستگاري را مطرح نموده است. هم‏چنين با تجزيه و تحليل رواني از زندگي دروني و ايمان مذهبي، به مبارزه‏اي تب‏آلود ميان جاذبه‏هاي زندگي مادي و عشق دنيوي با ايمان واقعي و مسيحيت پرداخته است. مورياك از يك طرف نمي‏تواند موجودي آرام و مطيع باقي بماند و از سوي ديگر قادر به گسستن از همه چيز نيست. گاه به سوي خدا مي‏رود و گاه از او دور مي‏شود و مي‏كوشد كه فرار كند اما موفق نمي‏شود. مورياك همواره قدرت شر را مي‏بيند كه بر غريزه تقوا پيروز مي‏شود و گناه را مي‏نگرد كه روح‏هاي ضعيف و شخصيت‏هاي سست را تباه مي‏سازد. از نظر او، تنها ايمان واقعي و دنياي معنوي است كه به طور معجزه‏آسا مي‏تواند نجات بخش بشر باشد و سازش ميان زهد و تقوا و دلبستگي به عالم مادي هرگز امكان‏پذير نيست. مورياك به اين طريق، رمان مذهبي را احياء كرده است، اما او نمي‏خواهد اوليا و معصومان را وصف كند. مورياك رنج‏ها و دردهاي زندگي را تا اعماق مغز و قلب و استخوان خواننده رسوخ مي‏دهد. آثار مورياك از جريان احساس‏ها و انديشه‏هاي خود او جدا نيست و جنبه هنرمندي او هرگز راضي نمي‏شود كه واقعيت در برابر آرزوهاي اخلاقي و پيش انديشيده سر فرود آورد. مورياك با نگارش آثاري درباره مسيحيت، نفوذ خود را در جامعه كاتوليك و عموم مردم، استوار كرده است، با اين حال، نفوذ وسيع و اصلي مورياك به رمان‏ها و آثار داستاني او بستگي دارد. از اين نويسنده عصبي، بذله‏گو، پركار و دقيق آثار فراواني بر جاي مانده كه شعر نارنج، پايان شب، يادداشت روزانه در پنج جلد، گمشده و كودكي در زنجير از آن جمله‏اند. فرانسوا مورياك سرانجام در سال 1970م در 85 سالگي درگذشت.
 
پس از كشف معادن غني طلا و الماس در افريقاي جنوبي، مهاجران اروپايى به ويژه استعمارگران انگليسي به طور گسترده به اين كشور زرخيز وارد شدند. اما هلندي‏هاي مقيم اين كشور كه بوئر ناميده مي‏شدند و از قرن هفدهم ميلادي در اين سرزمين حضور داشتند، با ورود مهاجران تازه اروپايى به اين سرزمين مخالفت كردند. گرچه انگليسي‏ها در جريان جنگ‏ها و برخوردهاي سياسي خود، از اواسط قرن نوزدهم موفق به كسب امتيازات ارضي شده بودند اما همچنان برپايه خوي استعماري خود چشم طمع به سراسر منطقه افريقاي جنوبي داشتند. بدين ترتيب در 11 اكتبر 1899م اين مخالفت به جنگي شديد و خونين بين هلندي‏ها و مهاجران تازه، تبديل شد. در ابتداي امر، بوئرها موفق شدند پادگان‏هاي انگليسي را محاصره نمايند. اما سرانجام، مهاجران با پشتيباني دولت انگلستان توانستند، بوئرها را در اين نبرد شكست دهند. اگرچه در اين جنگ، رهبر بوئرها فرار كرد اما جنگجويان بوئر به نبردهاي چريكي روي آوردند و انگلستان مجبور شد طي قراردادي در سال 1909م كشوري به نام اتحاديه افريقاي جنوبي تشكيل دهد و بدين گونه، استعمارگران انگليس، ده‏ها سال بر افريقاي جنوبي مسلط شدند و سياه‏پوستان را به بردگي كشاندند. (ر.ك: 31 مه)
 
در طي سال‏هاي پاياني حكومت امپراتوري منچو بر چين، شورش‏هايى عليه حاكميت به وقوع پيوست كه همگي به شدت سركوب شد. اما در شورش پنجم در تاريخ نهم اكتبر 1911م، دولت شدت عمل بي‏سابقه‏اي اِعمال كرد و صدها تن را دستگير و اعدام نمود. اين امر باعث شورش سربازان و فرماندهان يك پادگان نظامي گرديد تا اين‏كه در روز يازدهم اكتبر 1911م، شورش در شهرهاي بزرگ چين سرايت كرد. در نتيجه، دربار كه از گسترش اغتشاشات، بيم‏ناك شده بود، با انقلابيون به رهبري سون يات سن وارد مذاكره شد تا حكومت مطلقه خاندان منچو به حكومت مشروطه سلطنتي تبديل شود. اما انقلابيونْ تنها به تغيير رژيم و استقرار نظام جمهوري تمايل داشتند. در جريان اين مذاكرات، نيروهاي انقلابي تصميم گرفتند يك مجلس مؤسسان از نمايندگان ايالات تشكيل دهند و درباره حكومت آينده چين تصميم بگيرند. اين مجلس در اول ژانويه 1912م تشكيل شد و به اتفاق آرا تصميم گرفت در چين رژيم جمهوري اعلام شود. اين مجلس سپس به اتفاق، سون يات سن، رهبر انقلابيون را به عنوان اولين رئيس جمهور چين برگزيد و او را مامور مذاكره با پكن و انتقال مسالمت‏آميز حكومت از باقي‏مانده خاندان امپراتوري منچو به جمهوري جديد نمود. با حل اين مسئله، در روز دوازدهم فوريه 1912م، حكومت 267 ساله خاندان منچو به پايان رسيد و در نهايت، روز دهم اكتبر سال 1912م، روز جمهوري اعلام شد.
 
سرگئي ميخايلوويچ آيْزِنشْتايْنْ، كارگردان و تئوريسين بزرگ روس، در 7 ژوئيه 1898م در روسيه به دنيا آمد. وي پس از اتمام تحصيلاتش در رشته مهندسي به خدمت ارتش روي آورد و پس از آن به كارهاي هنري پرداخت. آيزنشتاين در ابتدا با عناوين نقاش آگهي‏هاي تئاتر، دكوراتور و كارگردان تئاتر مشغول به كار شد و در 25 سالگي وارد جهان سينما گرديد. وي به زودي با استعداد شگرف خويش به خلق آثار جاويدان سينما پرداخت و در جهان سينما بلندآوازه شد. آيزنشتاين در سال 1930م راهي هاليوود در امريكا گرديد ولي در آنجا هيچ كدام از پروژه‏هايش را عملي نيافت. از اين رو به مكزيك رفت و با ساخت فيلم زنده باد مكزيك، علاوه بر رونق سينماي اين كشور، تعدادي از هنرپيشگان و فيلم‏سازان جوان مكزيكي را پرورش داد. او در سال‏هاي بعد فيلم‏هايى از قبيل اعتصاب، خط عمومي، اكتبر و كشتي جنگي پوتِمْكين را ساخت و در كارگرداني اين فيلم‏ها و ساير فيلم‏هاي ارزش‏مند، شيوه‏هاي نو و ابتكاري به كار برد. آيزنشتاين با ساخت دو فيلم الكساندر نوكْسي و ايوان مخوف، شور ميهن‏پرستي و اعتقاد شديد خود را به مرام كمونيستي نشان داد. او در برخي از فيلم‏هاي خود، بازي‏هاي دسته جمعي را بر بازي‏هاي انحصاريِ هنرپيشه اصلي ترجيح داده و اهميت هنر تدوين براي ايجاد رابطه دراماتيك و نمايشي ميان تصويرهاي پراكنده را به اثبات رسانده است. فيلم‏هاي آيزنشتاين، علاوه بر اينكه تحولي در تاريخ سينما ايجاد كرده‏اند و هر يك شاه‏كاري در هنر سينما به شمار مي‏روند، از لحاظ وسعت محتوا و شكل و فرم، در حد كمالند. بدين دليل، آيزنشتاين، استاد فُرماليسم يا شكل‏دهي در هنر فيلم محسوب مي‏شود كه بر اساس آن، در هنر و ادبيات، بر زيبايي ظاهر يا شكل بيروني آثار، بيشتر از معني، محتوا و ماده، توجه و تاكيد مي‏شود. وي چند كتاب نيز درباره علم نظري سينما نوشته است. سرگئي آيْزِنشْتايْن سرانجام در يازدهم اكتبر 1948م در پنجاه سالگي در مسكو درگذشت.
 
ژان كوكتو، شاعر و نويسنده معروف فرانسوي، در سوم ژوئيه 1889م در اين كشور به دنيا آمد. وي از ابتدا از استعداد و هوش‏مندي فراوان برخوردار بود و به ويژه در تجددخواهي ادبي و هنري، ذوق بسيار داشت. همين استعداد و قريحه، در نهضت‏هاي نوين ادبي و هنري دوران جنگ اول و دوم جهاني از او شخصيتي پيشرو ساخته بود. كوكتو از اين كه ثمره‏هاي عميق ذهن خود را در لباس‏هاي عجيب و غريب آوَرَد، لذت مي‏برد و هرگز از اشاعه زيبايى‏هاي هنري باب روز احساس خستگي نمي‏كرد، چه، اين زيبايى‏ها به هنر موسيقي‏دانان و نقاشان و نويسندگان ديگر ارتباط مي‏يافت، چه تفسير و بياني بود، از انديشه و ادراك زيبايى شخص او بود. كوكتو در جستجوي بشر جاوداني بود با همه خصوصيات‏هاي روحي مانند عشق، گريز، راز، جادوگري و مرگ. وي در مسير زندگي، شلاق‏زنان اسب خود را از راهي به راه ديگر مي‏راند و در خلق همه انواع هنري، از شعر و داستان و نمايش‏نامه و مقاله‏هاي تحليلي و انتقادي تا نقاشي و آرايش صحنه يا ديوار به نوعي استعداد خود را مي‏آزمود. كوكتو با هنرمندان مختلف مصاحبت داشت و در آثار گوناگون خود، همه اين هنرها را منعكس مي‏كرد. از جمله آثار اين اديب فرانسوي مي‏توان به كودكان عجيب، ديوان دماغه اميدنيك، توماي حيله گر و نمايش‏نامه اورفه اشاره كرد. كوكتو به موازات تئاتر، در قلمرو سينما نيز طراح و استادي زبردست بود و داستان‏هاي خصوصي و تخيلات شخصي را در يك سلسله فيلم بسيار مهيج بيان نمود و بسياري از آنها را خود كارگرداني كرد. ژان كوكتو در برخي اشعارش، خود را شاعري عجيب و غريب معرفي مي‏كرد و اصلا به محبوبيت خود يا قابل فهم بودن اشعارش نزد مردم اعتنايي نداشت. ژان كوكتو سرانجام در يازدهم اكتبر 1963م در 74 سالگي درگذشت.
 
/ن