عوامل مؤثر در شکل گیری روان شناسی جدید

به طور کلی سه عامل مهم در پیدایش روان شناسی جدید و رشد بعدی آن نقش داشت: فلسفه، فیزیولوژی و روش شناسی علمی.

الف. نقش فلسفه در روان شناسی معاصر:

فلسفه در طول تاریخ خود، همواره می کوشید فطرت آدمی و حیات ذهنی بشر را بشناسد. تمام عقاید و راه حل هایی که فیلسوفان برای تشریح فطرت، ذهن، آگاهی، فرآیندها و فعالیت های ذهنی انسان همچون احساس، ادراک، یادگیری، شناخت، استدلال، اراده و عاطفه عرضه کرده اند، ساختمان تفکر روان شناختی فلسفی را تشکیل می دهند. این تفکر روان شناختی در فلسفه، از راه برخی مکاتب اولیه روان شناسی (مانند تداعی گرایی) جذب روان شناسی علمی جدید شد و به طور گسترده ای در سوگیری های اولیه روان شناسی تأثیر گذاشت. (1)

ب. تأثیر فیزیولوژی:

فیزیولوژی سهم عمده ای در روان شناسی جدید داشت. کشفیات علمی و فیزیولوژیکی که درباره ی مغز، ماهیت سیستم عصبی و عملکرد اندام های حسی انجام شد، کمک قابل توجهی به روان شناسی کرد؛ چه این که یکی از دغدغه های روان شناسی جدید، تبیین مبانی زیست شناختی رفتار آدمی بود و پیشرفت هایی که در علم فیزیولوژی شد، این زمینه را فراهم کرد تا روان شناسان ارتباط سیستم عصبی و رفتارهای انسان را بهتر بررسی کنند. (2)

ج. روش شناسی علمی:

روان شناسی بدون اتکاء به روش های مناسب برای تحقیقات ویژه خود نمی توانست به عنوان یک علم پیشرفتی داشته باشد. مفیدترین روش ها را گوستاو تئودور فخنر (3) (1801-1887) فراهم و در کتابی به نام «عناصر پسیکوفیزیک (4)» ارائه کرد. هدف فخنر، تنها ایجاد رابطه ی کمی ثابت میان تغییرات محرک فیزیکی و تغییرات رفتار قابل مشاهده نبود؛ بلکه او به دنبال معنا بخشیدن به رابطه ی پدیده های فیزیکی و ذهنی بوده است. الگویی که فخنر ارائه داد، از نظر روش شناختی زمینه ی روش های کمّی سنجش در روان شناسی را فراهم کرد.
نمودار زیر شجرنامه ی روان شناسی معاصر را نشان می دهد. در این نمودار ریشه های روان شناسی و همین طور سهمی را که دیگر علوم در رشد آن داشته اند، مشخص شده است.

پی نوشت ها :

1. هنریک میزیاک، تاریخچه و مکاتب روان شناسی، ترجمه احمد رضوانی، ص 17.
2. همان، ص 17.
3. Gustav Theodor Fechner.
4. Psychophysics.
5. اقتباس از هنریک میزیاک، تاریخچه و مکاتب روان شناسی، ترجمه احمد رضوانی، ص 19.

منبع مقاله :
کریستنسن، یان و هاگ واگنر و سباستین هالیدی؛ (1385)، روان شناسی عمومی، گروه مترجمان، قم، مرکز انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (رحمه الله)، چاپ اول