بي شک يکي از عوامل سازگاري، رابطه جنسي سالم و مطلوب ميان همسران است. اين رابطه هم مي تواند به صورت پيشگيري از تنش و ايجاد ميل تأثيرگذار باشد و هم مي تواند فروکاهنده تنش هاي موجود باشد و در درمان‌ آن مؤثر واقع شود. در بسياري از موارد، جلوه گيري اختلاف ها و احساس فاصله ميان همسران را مي توان به رابطه ي جنسي آن ها مربوط دانست و با حدس قوي ريشه مشکل را آن جا بررسي کرد. ميان رابطه جنسي و رابطه اخلاقي سالم، ارتباط دو سويه وجود دارد؛ امّا در ميان مراجعان فراوان، رابطه جنسي نامطلوب بيشتر به عنوان زمينه رابطه اخلاقي ناسالم مطرح شده است. از نگاه ديني رابطه جنسي سالم اهميت ويژه اي دارد که بدان اشاره مي کنيم.

اهميت رابطه جنسي سالم

در ميان آزادي هاي اجتماعي، زمينه سازي و هموار کردن مسير ارتباطي زن و مرد از اهميّت بالايي برخوردار است. بي شک چنانچه اولياي امور اهميّت غريزه جنسي را بشناسند و به آثار مثبت و ارضاي درست آن گاه باشند، تدابير ويژه اي مي انديشند تا به شکل ويژه اي از اين غريزه استفاده شود؛ چرا که غريزه جنسي در بيشتر موارد با ديگر غرايز قابل مقايسه نيست. قرآن کريم که از فطرت بشر سخن مي گويد، در اين زمينه مي فرمايد:
أُحِلَّ لَكُمْ لَيْلَةَ الصِّيَامِ الرَّفَثُ إِلَى نِسَآئِكُمْ هُنَّ لِبَاسٌ لَّكُمْ وَأَنتُمْ لِبَاسٌ لَّهُنَّ عَلِمَ اللّهُ أَنَّكُمْ كُنتُمْ تَخْتانُونَ أَنفُسَكُمْ فَتَابَ عَلَيْكُمْ وَعَفَا عَنكُمْ فَالآنَ بَاشِرُوهُنَّ وَابْتَغُواْ مَا كَتَبَ اللّهُ لَكُمْ؛ (1) آميزش جنسي با همسرانتان در شَبِ ايّامي که روزه مي گيريد، حلال است؛ آن ها لباس شما هستند و شما لباس آن هاييد. خداوند مي دانست ( اگر آميزش شب هاي اين ايّام را حرام کند ) شما به خود خيانت مي کنيد ( و اين کار ممنوع را انجام مي دهيد ) پس توبه ي شما را پذيرفت و شما را بخشيد. اکنون با آن ها آميزش کنيد و آنچه خدا براي شما مقرّر داشته است، طلب نماييد.
اين آيه بيانگر آن است که مصلحت فوق العاده اين بود که مسلمان ها در تمام ماه رمضان از آميزش بپرهيزند، امّا با اين حال، چنين حکمي تشريع نشد؛ زيرا عموم مردم چنين قانوني را تحمّل نمي کنند و از آن جا که دين اسلام دين آساني است، آميزش جنسي را براي همه مسلمان ها در شب هاي ماه مبارک رمضان حلال اعلام کرد.
باز در همين سوره خداوند متعال درباره ي زناني که از شوهرانشان جدا شده اند وعدّه طلاق آنان به سر رسيده، مي فرمايد:
وَإِذَا طَلَّقْتُمُ النِّسَاء فَبَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَلاَ تَعْضُلُوهُنَّ أَن يَنكِحْنَ أَزْوَاجَهُنَّ إِذَا تَرَاضَوْاْ بَيْنَهُم بِالْمَعْرُوفِ ذَلِكَ يُوعَظُ بِهِ مَن كَانَ مِنكُمْ يُؤْمِنُ بِاللّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ ذَلِكُمْ أَزْكَى لَكُمْ وَأَطْهَرُ وَاللّهُ يَعْلَمُ وَأَنتُمْ لاَ تَعْلَمُونَ
؛ (2) و هنگامي که زنان را طلاق داديد و آن عدّه خود را به پايان رساندند، مانع آن ها نشويد که با همسران ( سابق ) خويش ازدواج کنند در صورتي که ميان آنان به طرز پسنديده اي تراضي برقرار گردد. اين دستوري است که تنها افرادي از شما که ايمان به خدا و روز قيامت دارند، از آن پند مي گيرند. اين براي رشد شما مؤثرتر و براي شستن آلودگي ها مفيدتر است و خدا مي داند و شما نمي دانيد.
در زمان هاي قديم، مردم بر اساس تعصّبات جاهلي از ازدواج زناني که طلاق گرفته اند، جلوگيري مي کردند. قرآن در برابر اين رسم جاهلي ايستاد، آن را تخطئه کرد و هشدار داد که کسي حق ندارد از ازدواج دوباره آنان جلوگيري کند. اين حقّ آن هاست که رابطه جنسي سالم داشته باشند؛ نه تنها حق آنهاست، بلکه اين مسئله باعث طهارت و پاکيزگي است و چنانچه رعايت نشود به آلودگي جامعه مي انجامد. در پايان اين آيه خداوند مي فرمايد: شما نمي فهميد و به اشتباه فکر مي کنيد که ازدواج دوباره چنين زن هايي چندان مهم نيست؛ ولي خدا از اسرار و تبعات منفي تجرّد زنان باخبر است.
از سوي ديگر قرآن کريم در ميان پرجاذبه ترين شهوت هاي دنيا، نخست از زنان ياد مي کند و مي فرمايد:
زُيِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَوَاتِ مِنَ النِّسَاء وَالْبَنِينَ وَالْقَنَاطِيرِ الْمُقَنطَرَةِ مِنَ الذَّهَبِ وَالْفِضَّةِ وَالْخَيْلِ الْمُسَوَّمَةِ وَالأَنْعَامِ وَالْحَرْثِ ذَلِكَ مَتَاعُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَاللّهُ عِندَهُ حُسْنُ الْمَآبِ
؛ (3) محبّت امور مادّي از زنان، فرزندان و اموال هنگفت از طلا، نقره، اسب هاي ممتاز، چهارپايان و زراعت در نظر مردم زينت داده شد. اين ها زينت هاي زندگي پست ( مادّي ) است و سرانجام نيک ( و زندگي والا و جاويدان ) نزد خداست.
در ذيل همين آيه، وقتي امام صادق (عليه السّلام) از اصحاب خود مي پرسند: بهترين لذّت کدام است و پاسخ مي شنود که بهترين لذّت ها فراوانند، حضرت مي فرمايد:
اَلذّ الاشياء مباضعة النساء. ما تلذّذ النّاسِ في الدنيا و الاخرة بلذّةٍ اکثر لهم من لذّة النساء؛ (4) بهترين لذّت آميزش جنسي با زنان است؛ در دنيا و آخرت لذّتي بالاتر از لذّت زن نيست.
ضعف مردان در مهار و سالم سازي روابط جنسي به حدي است که پيامبر گرامي اسلام (صلي الله عليه و آله و سلم) مي فرمايد: « ما ترکت بعدي فتنة اضرّ علي الرّجال من النّساء؛ (5) هيچ فتنه اي براي مردان، زبان بارتر از زنان نيست ».
چه بسيار پادشاهاني که در دام عشق ماه رويي حيثيت خود را ضايع کردند و يا براي دستيابي به دختر زيبا رويي بخش وسيعي از قلمرو کشور خود را به دشمن واگذاشتند. اين که گاهي مي گويند: هيچ جنايت بزرگي نيست مگر آن که ردّ پاي زني را در آن مي توان ديد، در حقيقت گزارشي از طغيان غريزه جنسي مردان است؛ بنابراين اصل اوّلي و طبيعي، وجود ارتباط سالم جنسي است و جز در مواردي که با مقصد مهم تري در تعارض قرار گيرد، نبايد ممنوع شود.
در سال هاي آخر عمر با برکت رسول اعظم (صلي الله عليه و آله و سلم) حج و عمره ي تمتع تشريع شد و اين نوع حج به کساني اختصاص يافت که از مکّه دور هستند. گاهي ميان عمره و حجّ تمتع ماه ها فاصله مي شد. اگر قرار بود ميان عمره و حجّ تمتع آميزش جنسي انجام نگيرد، بسياري تاب و تحمّل چنين امري را نداشتند. به همين دليل، در آن سالي که پيامبر اکرم (صلي الله عليه و آله و سلم) حجّ تمتع را تشريع فرمود، پس از عمره تمتع دستور داد همراهان از احرام خارج شوند و با اين که چند شب به اعمال حج باقي نبود، هيچ محدوديّتي براي ارتباط و آميزش جنسي با همسر را نداشته باشند. يکي از اصحاب از اين دستور پيامبر برآشفت و با تعبير نامطلوبي به پيامبر اعظم (صلي الله عليه و آله و سلم) اعتراض کرد که اگر ما از احرام خارج شويم و آميزش جنسي بر ما روا باشد، در حالي عمليات حج را شروع خواهيم کرد که سرهاي ما از آب غسل جنابت مرطوب است؛ چگونه ممکن است چنين حکمي از سوي خدا باشد؟ رسول خدا (صلي الله عليه و آله و سلم) با شنيدن اين اعتراض از جا برخاست و ضمن سخناني فرمود: من پرهيزکارترين و راست گوترين شمايم. اين فرمان از ناحيه خداست و ما نبايد از خدا نسبت به دين خدا ادعاي دلسوزي بيشتري داشته باشيم. بي شک خداي مهربان که انسان را آفريد، مصلحت او را از خود وي بهتر مي داند. (6)
اسلام به ازدواج و آميزش جنسي به قداست مي نگرد و مي فرمايد:
نِسَآؤُكُمْ حَرْثٌ لَّكُمْ فَأْتُواْ حَرْثَكُمْ أَنَّى شِئْتُمْ وَقَدِّمُواْ لأَنفُسِكُمْ وَاتَّقُواْ اللّهَ وَاعْلَمُواْ أَنَّكُم مُّلاَقُوهُ وَبَشِّرِ الْمُؤْمِنِينَ
؛ (7) زنان شما محلّ بذرافشاني شما هستند. پس هر زماني که بخواهيد، مي توانيد با آن ها آميزش کنيد.
در اين کريمه، خداوند متعال زنان را مزرعه مردان دانسته و از آنان خواسته است براي آخرت از اين مزرعه توشه برگيرند.
از نکات جالب توجه در توصيه هاي دين مبين اسلام، سفارش به فراواني رابطه ي جنسي است. با اين که مردم به طور کلّي مسائل جنسي، ثروت اندوزي و زياده روي در خوردن و خوابيدن را از يک مقوله قلمداد مي کنند، اسلام به کثرت عمل زناشويي سفارش و از زياده روي در خوردن، خوابيدن و ثروت اندوزي نهي فرموده است. اشباع غريزه جنسي، مايه ي آرامش و اشباع نياز خوردن، خوابيدن و... مايه ي طغيان است.
طولاني ترين زماني که از آميزش جنسي نهي شده، هنگام اعتکاف است و اين عمل که بيش از سه روز طول نمي کشد، مستحّب به شمار آمده. کساني که حج بر آن ها واجب شود نيز، عمل حج آنان حدود سه روز بيشتر طول نمي کشد. شايد بسياري از انسان ها باور نکنند ارتباط جنسي بيش از حدّ معمول در عرف - نه زياده روي به حدّي که غريزه ي جنسي همه زندگي را تحت الشعاع قرار دهد - مورد توصيه پيشوايان ديني بوده است. در حديثي از امام صادق (عليه السّلام) چنين مي خوانيم:
لا ينبغي للمؤمن ان يبيت ليلة من غير وقاع؛ (8) براي مؤمن سزاوار نيست شبي را بدون مواقعه ( عمليات زناشويي ) بخوابد.
امام رضا (عليه السّلام) مي فرمايد:
ثلاث من سنن المرسلين العطر و اخذ الشعر و کثرة الطروقة؛ (9) سه چيز از سنّت پيامبران است: عطر زدن، ناخن گرفتن و عمل زناشويي را فراوان انجام دادن.
رسول اعظم (صلي الله عليه و آله و سلم) در روز جمعه اي به يکي از اصحاب خود فرمود:
اصبحت صائما؟ فقال: لا. قال: فاطعمت مسکينا؟ قال: لا. قال: فارجع الي اهلک فاصبهم فانّه منک عليهم صدقة؛ (10) آيا روزه گرفته اي؟ او گفت: نه، يا رسول الله. حضرت فرمود: آيا صدقه داده اي؟ او گفت: نه، پس پيامبر اعظم فرمودند: برخيز برو و با همسرت آميزش کن که عمل زناشويي براي تو پاداش صدقه دارد.
روزي رسول اعظم (صلي الله عليه و آله و سلم) به خانه امّ سلمه وارد شد و بوي خوشي استشمام کرد. آن گاه رو کرد به امّ سلمه و فرمود: گويا زينب عطر فروش اين جا بوده است؟ امّ سلمه در پاسخ حضرت گفت: آري، يا رسول الله، او اکنون نيز اين جاست. زينب خدمت حضرت رسيد و عرض ادب کرد. آن گاه گفت: اي رسول خدا، همسرم به من توجهي ندارد و از من رو گردان است. حضرت فرمود: براي او بيشتر آرايش و زينت کن. زينت گفت: هيچ عطر خوش بويي نيست مگر اين که من خود را با آن خوش بو کرده ام؛ ولي همسرم باز از من رو گردان است. رسول اعظم (صلي الله عليه و آله و سلم) فرمودند:
اما لويدري ما له باقباله عليک؟ قالت: و ما له باقباله عليّ؟ فقال: اما انّه اذا اقبل اکتنفه ملکان و کان کالشاهر سيفه في سبيل الله فاذا هو جامع تحاتّ عنه الذّنوب کما يتحّاتّ ورق الشجر فاذا هو اغتسل انسلخ من الذنوب؛ (11) اگر مي دانست وقتي به سوي تو مي آيد چه قدر براي او پاداش ثبت مي شود، از تو رو نمي گرداند. زينب پرسيد: وقتي او به سوي من رو مي آورد چه پاداشي دارد؟ حضرت فرمود: وقتي او به سوي تو رو مي آورد، دو فرشته او را در بر مي گيرند و او به منزله کسي است که در راه خدا شمشير کشيده است. پس وقتي با همسر خود آميزش مي کند، گناهانش آمرزيده مي شود و آن گاه که غسل مي کند، هيچ گناهي در نامه عمل او باقي نمي ماند.
خلاصه اين که از نظر قرآن کريم و تعاليم ديني، غريزه جنسي را نمي توان با سرکوب، موعظه و... پاسخ داد؛ بلکه بايد آن را به رسميّت شناخت و از مسير درست آن را ارضا کرد.

کنترل جنسي

مهم ترين عامل براي در امان ماندن از آسيب هاي جنسي، محافظت از نگاه هاي نامطلوب است که در اين قسمت درباره ي محدود کردن نگاه نکاتي را يادآور مي شويم:

محدود کردن نگاه

يکي از عوامل سازگاري اين است که انسان به چشم خود اجازه ندهد که به هر جا خواست نگاه کند؛ از اين رو بايد براي نگاه خود محدوده اي را قرار دهد. در آيات و روايات از اين کار با تعبيرهاي گوناگوني ياد شده است. از جمله آن ها، تعبير « غض » است. غض به معناي بستن چشم، شکستن و فروهشتن آن است. (12) قرآن کريم خطاب به مردان و زنان مؤمن مي فرمايد:
قُل لِّلْمُؤْمِنِينَ يَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ.... وَقُل لِّلْمُؤْمِنَاتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ؛ (13) به مؤمنان بگو: چشم هاي خود را از نامحرم فرو گيرند... و به زنان با ايمان بگو: چشم هاي خود را از نگاه هوس آلود فرو گيرند.
اين محدوديت پاکيزگي را به همراه دارد و چشم به خيانت مبتلا نمي شود. خداوند متعال از چشمان ناپاک آگاهي دارد:
« يعلم خائنّه الاعين؛ (14) خداوند از چشم هايي که نگاهشان سرقت مي کند و از طريق بي راهه تأمين مي شود، آگاه است ».

اهميت محدود کردن نگاه

افتادن نگاه انسان به اشياي مختلف، از جمله به انسان ها در بسياري از موارد از توجّه و دقّت تهي است؛ ولي ادامه و تکرار آن، فسادهاي فراواني به وجود مي آورد، به گونه اي که پيامبر اعظم (صلي الله عليه و آله و سلم) مي فرمايد:
ايها النّاس انّما النظرة من الشيطان فمن وجد من ذلک شيئاً فليأت اهله؛ (15) اي مردم، همانا نگاه از شيطان نشأت مي گيرد. پس هر کس نمونه اي از آن را در وجود خود يافت، بايد به اهل خود ( همسر ) رو بياورد.
اگر انسان چنين تدبيري نينديشد، شيطان بسيار قوي است و کمتر طعمه اي از دست او جان سالم به در مي برد. به همين دليل، امام صادق (عليه السّلام) مي فرمايد:
اوّل النظرة لک و الثانية عليک و لا لک و الثالثة فيها الهلاک؛ (16) اوّلين نگاه به سود تو است، دومين نگاه به ضرر تو است و در سوّمين نگاه هلاکت است.
با توجه به بزرگي خطر نگاه آلود، محدود کردن آن نيز اهميت ويژه اي دارد. اين اهميت به حدّي است که امام صادق (عليه السّلام) مي فرمايد:
من نَظَر الي امرأةٍ فرفع بصره الي السّماء او غمّض بصره لم يرتد اليه بصرُه حتّي يزوجّه الله من الحور العين؛ (17) کسي که به زني نگاه کند پس نگاه خود را به سوي آسمان بلند کرد با چشم خود را ببندد، نگاهش به او بر نمي گردد مگر اين که خداوند از حور العين به ازدواج او در مي آورد.
اگر نگاه آن قدر مفسده دارد، مقابله با آن چنان با اهميت است که خداوند در مقابل يک زن دنيايي، حوريّه اي نصيب انسان مي کند، حوريه اي که تمام زنان عالم به زيبايي او نمي رسند؛ البته اين پاداش نشانگر آن است که محدود ساختن نگاه، براي نوع انسان ها چندان آسان نيست.

پيامدهاي محدود کردن نگاه

محدود کردن نگاه آثار فراواني دارد؛ از جمله:

أ. مصونيت فردي

انسان به دنبال رفع آلودگي است و مي خواهد خود را قرنطينه کند تا از آلودگي ها در امان بماند؛ از اين رو هر چه برايش امنيت ايجاد کند دلخواه اوست و هر چه زمينه مسموميت او را فراهم سازد، وي را نگران مي کند، و نگاه مسموميت مي آورد و محدود کردن آن، سبب مصونيت است. امام صادق (عليه السّلام) مي فرمايد:
النظرة سهم من سهام ابليس مسمومٌ من ترکها الله عزّو جلّ لا لغيره اَعقبه الله ايماناً يجدُ طعمَه؛ (18) نگاه، تيري مسموم از تيرهاي شيطان است. هر کس از آن براي خدا - نه غير خدا - صرف نظر کند، در نتيجه خداوند طعم ايمان را به او مي چشاند.
براي مصونيت از مسموميت بايد نگاه را محدود کرد تا از تيررس شيطان خارج شد. امام صادق (عليه السّلام) مي فرمايد:
النظرة بعد النظرة تزرع في القلب الشهوة و کفي بها لصاحبها فتنة؛ (19) نگاه پس از نگاه در دل انسان شهوت مي کارد و براي صاحب آن فتنه ايجاد مي کند.
فتنه، عدول از راه حق، بلا، محنت و عقوبت است.

ب. امنيت اجتماعي

نه تنها انسان از ناحيه خود به دنبال ايمني است، بلکه مي خواهد تا هر کس که به نحوي که او تعلق دارد نيز مصون باشد؛ چرا که با مصونيت او خود احساس امنيت مي کند. تأمين اين امنيت، به محدود کردن نگاه است. ابوبصير به امام صادق (عليه السّلام) گفت:
الرّجل تمرّ به المرأة فينظر الي خلفها؛ قال: اَيسرُّ اَحدکم ان يُنظر الي اَهله و ذاتِ قرابته؟ قلتُ: لا. قال: فارضِ للنّاس ما ترضاه لنفسک؛ (20) زني از کنار مردي عبور مي کند. پس مرد از پشت سر به او نگاه مي کند. حضرت فرمود: آيا هيچ يک از شما شاد مي شود که به خانواده و خويشانش نگاه شود؟ گفتم: نه، حضرت فرمود: براي مردم همان پسند که براي خود مي پسندي.
کسي که مي خواهد خانواده و خويشانش در امان باشند، بايد ديگران از ناحيه او احساس امنيت کنند. امام صادق (عليه السّلام) مي فرمايد:
ما يأمن الذين ينظرون في ادبار النساء اَن يُبتَلوا بذلک في نسائهم؛ (21) کساني که از پشت سر به زن ها نگاه مي کنند، در امان نيستند از اين که زنانشان به اين مسئله مبتلا شوند.
اگر مي خواهيد از ناحيه همسر، مادر و خواهر خود آسوده خاطر باشيد، بايد کاري کنيد که ديگران نيز احساس راحتي کنند.
در روايات آمده است: « اگر انسان از اين که ديگران به ناموس او نگاه کنند، احساس نامني مي کند، خود نيز نبايد به ناموس ديگران نگاه کند ».
حال اين پرسش رخ مي نمايد: اگر کسي از نگاه کردن ديگران به ناموس خود ناراحت نبود، آيا نگاه کردن به ناموس ديگران اشکالي ندارد؛ چون روايت مي گويد: براي مردم راضي باشي به آنچه که براي خود راضي هستي؟
پاسخ اين است که فضاي سخن حضرت براي کساني است که تا اين حد از انسانيت فاصله نگرفته اند و فطرت آن ها اين قدر زنگار نگرفته است که از فطري ترين مسئله دور شده باشند. به اين دليل است که سخن از اين مرتبه پست به ميان نياورده اند. در مواردي که مراتب نازل به طور معمول ديده مي شده، حضرت به آن بخش نيز پرداخته است. براي مثال در بحث غضب روايتي از علي بن ابي طالب (عليه السّلام) است که مي فرمايد:
الحدّة ضربٌ من الجنون لانّ صاحبها يندم؛ (22)عصبانيت نوعي ديوانگي است؛ چرا که فرد عصباني پس از عصبانيت از کاري که انجام داده است، پشيمان مي شود.
همين جا به ذهن مي آيد که برخي عصباني مي شوند، ولي پس از آن پشيمان نمي شوند. آيا اين نشان مي دهد که عصبانيت نوعي ديوانگي نيست؟ از آن جا که اين فرض طبيعي است. حضرت در ادامه روايت مي فرمايد: « فان لم يندم فجنونه مستحکم؛ اگر پشيمان نشد، ديوانگي او جدي و عميق است ». در اين صورت ديگر عصبانيت نوعي از جنون نيست، بلکه در نهايت جنون است.
با در نظر گرفتن کلام حضرت صادق (عليه السّلام) به ابوبصير، مي توان فهميد زشتي نگاه به پشت سر زنان، امري مورد قبول براي مخاطب سخن بوده است و حضرت با چنين کساني سخن مي گفته است.
حضرت در آن روايت به ابوبصير مي فرمايد:
اَيَسُرُّ اَحدُکم ان يُنظر الي اهله؛ (23) آيا هيچ يک از شما دوست دارد که به خانواده اش نگاه افکنده شود؟ ابوبصير پاسخ مي دهد: خير، هيچ يک از ما دوست نداريم.
اين نشان مي دهد زشتي که اين کار، مورد قبول مخاطبان بوده است. به همين دليل اگر ابوبصير به حضرت پاسخ مثبت مي داد و از نگاه ديگران به خانواده ابراز رضايت مي کرد، حضرت هرگز نگاه به زنان را جايز نمي شمرد؛ زيرا نقطه شروع سخن، اتّفاق طرفين در قضاوت به زشتي کار است. اين جاست که حضرت مي فرمايد: حال که شما اين کار را درباره ي خودتان زشت مي دانيد، خودتان نيز درباره ي ديگران اين کار زشت را انجام ندهيد. نتيجه اين که در فهم روايت ضروري است نقطه آغاز گفت وگو مشخص شود.

پيامدهاي رابطه سالم جنسي

با توجه به اهميّت روابط جنسي سالم براي همسران، اکنون به پيامدها و کارکردهاي آن اشاره مي کنيم:

أ. برتري شخصيت

ستاره شدن، الگو بودن و در جايگاه برتر قرار گرفتن، آرزوي همه افراد است. اين ميل از اميال فطري انسان هاست. آن چه ممکن است در ميان افراد متفاوت باشد، اين است که انسان ها در تشخيص الگوگاهي دچار اشتباه مي شوند. روايات اهل بيت (عليهم السّلام) در اين زمينه، بسيار کارساز است. داستان الگوپذيري، همانند اين است که هيچ انساني نمي خواهد به پستي کشيده شود و ذاتاً از رذل بودن بدش مي آيد؛ امّا گاهي در تشخيص پستي به اشتباه مي افتد. در حالي که موقعيت هاي حساس، به مدد روايات، مي تواند مصداق پستي و عزّت را از يکديگر باز شناسد. در روايتي، پيامبر گرامي اسلام (صلي الله عليه و آله و سلم) مي فرمايد:
انّ خير نسائکم... المتبرجة مع زوجها... و اذا خلا بها بذلت له ما يريد منها؛ (24) بهترين زنان شما کسي است که... وقتي با شوهر خويش است، زينت مي کند... و زماني که شوهر با او خلوت ميکند، هر چه او بخواهد در اختيارش مي گذارد.
در خلوت شوهر حيا براي زن نکوهش شده است تا جايي که امام صادق (عليه السّلام) مي فرمايد:
خير نسائکم التي اذ اخلعت مع زوجها خلعت له درع الحياء؛ (25) بهترين زنان شما کسي است که وقتي با شوهر خود خلوت مي کند، لباس حيا را از تن دور کند.
در مقابل نيز پيامبر اعظم (صلي الله عليه و آله و سلم) بدترين زن را زني مي داند که در برابر شوهرش استنکاف داشته باشد. (26)
در درخواست رابطه جنسي اصولاً مرد پيش قدم مي شود و زنان با انگيزه هاي مختلف - از جمله حيايي که در وجود آن ها بيشتر است - گاهي پاسخ مثبت به اين درخواست نمي دهد و به نحوي در قضاوت خودشان اين استنکاف را نشانه برتري مي دانند. روايات اين انگيزه ها را نادرست و باعث دوري از برتري مي داند و به زنان سفارش مي کند که با نمونه هاي حقيقي برتري آشنا شوند. در روايتي پيامبر گرامي اسلام (صلي الله عليه و آله و سلم) مي فرمايد:
خير نسائکم نساء قريش... المجون لزوجها. قلنا: و ما المجون؟ قال: التي لا تمنع؛ (27) بهترين زنان شما زنان قريش هستند که... براي همسرانشان « مجون » هستند... اصحاب پرسيدند: يا رسول الله « مجون » کيست؟ حضرت فرمودند: زني که از بهره برداري شوهرش جلوگيري نمي کند.
بنابراين ايجاد تسهيلات در روابط جنسي سالم، عامل برتري شخصيت است.

ب. مصونيت و سلامت

نياز جنسي در همه انسان ها به طور طبيعي وجود دارد و اين نياز - به ويژه در مردان - به سرعت ظهور مي کند تا جايي که اصولاً مردان را مظهر نياز معرّفي کرده اند. روايات نيز به اين مسئله پرداخته است که به طور معمول نياز مردان - به خصوص با ديدن زنان زيبا رو - ظهور مي کند. در اين روايات هيچ سرزنشي براي مردان مطرح نشده است؛ چرا که سرکوبي و راندن نياز به ميدان غفلت، کارساز نيست؛ بلکه مسير مناسبي را مي طلبد که پاسخ داده مي شود و بايد اين نياز را ارضا کرد. حتي معصومان (عليهم السّلام) نيز از اين قاعده مستثنا نبوده اند و براي مصونيت و سلامت خود به دنبال راه درستي براي ارضاي غريزه ي جنسي بوده اند. امام صادق (عليه السّلام) مي فرمايد:
رأي رسول الله (صلي الله عليه و آله و سلم) امرأة فاعجتبه فدخل الي امّ سلمه و کان يومها فاصاب منها و خرج الي الناس و رأسه يقطر فقال: ايّها الناس انما النظر من الشيطان فمن وجد من ذلک شيئاً فليات اهله؛ (28) روزي رسول خدا (صلي الله عليه و آله و سلم) نگاهش به زني افتاد که او را متعجب ساخت. پس حضرت بر امّ سلمه که روز مخصوص او بود، وارد شد و به خواسته خود رسيد. پس از آن به ميان مردم آمد در حالي که قطرات آب غسل از سر مبارکش فرو مي ريخت و فرمود: اي مردم، نگاه از شيطان است. پس هر کس از اين مقوله در خود چيزي يافت، پس به اهل خود رو آورد.
براي سالم ماندن از خطر شيطان لازم است درخواست ها در روابط جنسي را از راه سالم و به هنگام ارضا کرد.

ج. آرامشگري

از مهم ترين هدف هاي زندگي مشترک، رسيدن به آرامش و بهره مندي از بيشترين لذّت است. اصولاً از مرد و زن انتظار مي رود که به يکديگر آرامش ببخشند. هنگامي که مرد اوج لذّت را از همسر خود دريافت مي کند، زمينه سازگاري بيشتري در خود مي بيند. در روايت است که زني خدمت رسول الله (صلي الله عليه و آله و سلم) رسيد و خواست که از حقوق مرد بر زن باخبر شود. حضرت از جمله حقوق مردان را نياز جنسي دانستند و اين گونه فرمودند:
تعرض نفسها عليه غدوة و عشية؛ (29) صبحگاهان و شبانگاهان خود را بر شوهر خويش عرضه کند.
طبيعي است مردي که صبح و شب آرامش پيدا کند، کمتر در طول روز دچار ناآرامي مي شود.
در ارضاي غريزه ي جنسي، هر مسيري که به زن آسيبي وارد نکند و بهترين لذّت و آرامش را براي مرد بيافريند، مجاز و مطلوب شمرده شده است. امام صادق (عليه السّلام) درباره ي مردي که به همسر خود در حالت عريان نگاه مي کرد، فرمود: « لا بأس بذلک و هل الّلذة الّا ذلک؛ (30) نه تنها اشکالي ندارد، بلکه لذّتي همانند آن وجود ندارد ». در ميان يهود معروف بود که بايد زن و مرد رو در روي هم قرار گيرند و با هم آميزش کنند و جايز نيست مرد از پشت سر با همسرش آميزش کند و چنان چه چنين عملي اتفاق بيفتد، فرزندي که متولد شود لوچ خواهد بود. در اين خصوص، خداوند متعال اين آيه را نازل فرمود که:
نساؤکم حرث لکم فأتوا حرثکم اني شئتم؛ (31) زن ها کشتزار شما هستند؛ پس به هر طريق که بخواهيد به کشتزار درآييد.
بنابراين بايد با ايجاد روابط جنسي سالم، زمينه را براي بهره مندي انسان ها از اين نعمت خدادادي فراهم آورد تا بستر مناسبي براي سازگاري باشد.

آداب و مهارت هايي براي سازگاري بيشتر در روابط جنسي

با فرا گرفتن آداب و مهارت هاي ذيل مي توان زمينه بهره مندي درست از روابط جنسي را جهت سازگاري هر چه بيشتر همسران فراهم کرد:

أ. نماز، دعا و راز و نياز با خدا

يکي از عوامل مؤثر در ايجاد الفت، محبّت و سازگاري ميان همسران، ايجاد ارتباط با خدا و درخواست تفاهم و سازگاري از اوست. گاهي که چندان به ظاهر زمينه هاي تفاهم و مودّت نمود نداشته، برپايي نماز و گفت و گوي با خدا نقش فراواني در ايجاد هماهنگي و رضايتمندي ميان همسران داشته است. ابي بصير که از اصحاب مورد وثوق امام صادق (عليه السّلام) است، مي گويد: مردي خدمت امام صادق (عليه السّلام) رسيد و من شنيدم که به حضرت مي گفت: فدايت شوم، من در حالي که پا به سن گذاشته ام، با دختر کم سنّ و سالي ازدواج کرده ام و هنوز با او آميزش نکرده ام. از آن مي ترسم که وقتي با او به بستر روم، به دليل زيادي سنّ از من کراهت و تنفّر پيدا کند. چه کنم که چنين چيزي اتفاق نيفتد؟ حضرت به او فرمودند: پيش از آميزش به او بگو که وضو بگيرد. سپس خود نيز پيش از آميزش با او وضو بگير، دو رکعت نماز بخوان، خدا را ستايش کن، بر محمّد و آل او درود فرست و سپس به همراهان او بگو که پس از دعاي تو آمين بگويند؛ پس بگو:
اللهم ارزقني اِلفها وَدّها و رضاها و رضّني بها ثم اجمع بيننا باحسن اجتماع و اسرّ ائتلاف فانک تحب الحلال و تکره الحرام ثم قال: و اعلم انّ الإلف من الله و الفرک من الشيطان ليُِکَرِّه ما اَحَلَّ الله؛ (32) خدايا! الفت، مودّت و رضايت او را روزي من ساز و مرا با او رضايتمند ساز، سپس با بهترين ارتباط و هماهنگي ميان ما رابطه برقرار ساز. به درستي که تو امر حلال را دوست داري و از حرام بيزاري. آن گاه حضرت فرمود: به درستي که الفت از ناحيه خدا و بيزاري، تنّفر و بغض زن از شوهر، از ناحيه شيطان است؛ چرا که شيطان مي خواهد مردم را از آن چه خدا حلال کرده است، بيزار کند.

ب. استعاذه و بسم الله گفتن پيش از آميزش

همان گونه که از امام صادق (عليه السّلام) نقل شد، از يک سو تنفر، بيزاري و ناسازگاري در ارتباط هاي مشروع، نتيجه فعاليّت شيطان است. پس بايد از شرّ شيطان گريخت. از سوي ديگر الفت، مودّت و سازگاري در اين نوع ارتباط، از ناحيه خداست. پس بايد با نام او شروع کرد تا از نعمت هاي او برخوردار شد. امام صادق (عليه السّلام) فرمود: مردي که قصد آميزش دارد و مي ترسد شيطان با او در آميزش مشارکت کند، بسم الله بگويد و از شرّ شيطان به خدا پناه ببرد. (33) در هر ارتباطي ياد خداوند لازم است و نبايد « بسم الله الرحمن الرحيم » را فراموش کرد. اين طرز فکر و عمل، از شهوت صد در صد حيواني انسان مي کاهد و قدري رقّت قلب و لذّت معنوي، به انسان دست مي دهد که ترکيب آن با لذّات جنسي خوشايند است. همچنين اين شکل از ياد خداوند به همسران کمک مي کند تا هيچ حقّي از يکديگر را پايمال نکنند و وظيفه خود بدانند که براي ديگري لذّت فراهم آورند. (34) بنابراين « استعاذه و بسمله » به انسان کمک مي کند تا براي ايجاد و بالا بردن سازگاري به زمينه هاي ديگري نيز بينديشند.

ج. زمينه سازي رواني

براي بهره مندي بيشتر در روابط جنسي همراه با آرامش، لازم است همسران آمادگي آميزش را داشته باشند. در غير اين صورت ممکن است هر يک با امر ناپسندي مواجه شوند. وجود پر برکت پيامبر اعظم (صلي الله عليه و آله و سلم) برنامه خود را به گونه اي تدارک ديده بودند که هر يک از همسران او مي دانست چه شبي افتخار همراهي و همبستري حضرتش را دارند. آگاهي همسر از حضور همسر خويش، زمينه اجابت بهتر در برابر درخواست او را فراهم مي سازد اين مسئله به قدري مورد توجه معصومان (عليهم السّلام) بوده است که امام صادق (عليه السّلام) مي فرمايد:
يکره للرّجل اذا قدم من سفره ان يطرق اهله ليلاً حتي يصبح؛ (35) براي مرد مناسب نيست وقتي شبانه از سفر خود بر مي گردد، بر اهل خود وارد شود، مگر اين که صبر کند تا صبح شود.
زماني که همسر از آمدن شوهر آگاه نيست، طبيعي است که آمادگي لازم را براي اجابت درخواست وي ندارد.

د. نظافت و زينت براي همسران

رعايت بهداشت جسمي و مرتّب حمام کردن، از امور لازم در بهداشت جنسي است. زدودن موهاي زايد، کوتاه کردن موي سر، اصلاح صورت، انتخاب صابون، شامپو و ديگر موادّ ضدّ عفوني و پاک کننده، بايد مورد توجه قرار گيرد. زدودن موهاي دستگاه تناسلي - به خصوص در مردان - ميل جنسي را افزايش مي دهد. هيچ يک از همسران نبايد اين گونه به همسرش بنگرد که او منتظر است تا پس از آميزش جنسي هم غسل کند و هم به نظافت خود برسد؛ بلکه بايد چنين ببيند که استحمام پس از آميزش جنسي، فقط براي اطاعت از فرمان الاهي در انجام غسل واجب است. آمادگي ها براي رابطه ي جنسي را پيش از آميزش بايد ايجاد کرد.

هـ. آماده سازي جنسي

زمينه سازي براي ارضاي هر چه بهتر خواسته هاي جنسي براي همسران، مورد ترغيب است. از طرف ديگر، عجله کردن و پيگيري خودخواهانه هر يک از همسران در ارضاي آن، مورد نکوهش قرار گرفته است. پيامبر اعظم (صلي الله عليه و آله و سلم) مي فرمايند:
اذا اراد احدکم ان يأتي اهله فلايعجلها؛ (36) هرگاه يکي از شما خواست که با همسرش آميزش کند، خودخواهانه او را به تعجيل نيفکند.
بايد زمينه سازي کند تا آميزش در وقت خودش انجام شود و پيش از موعد نباشد. اين امر با ملاعبه امکان پذير است که در دين اسلام، لازم و مقدّس به شمار آمده است. امام صادق (عليه السّلام) مي فرمايد:
ليس شيء تحضره الملائکة الا... و ملاعبة الرجل اهله؛ فرشتگان جز در مواردي - از جمله ملاعبه مرد و آماده سازي ارتباط جنسي با همسرش - حاضر نمي شوند.
اين تقدس باعث مي شود مردان خود را ملزم بدانند در کنار لذت بردن از اين عمل، هم پاداش اُخروي به دست آورند و هم ادب معاشرت را رعايت کنند تا جفاکار نباشند. پيامبر گرامي اسلام (صلي الله عليه و آله و سلم) مي فرمايد:
ثلاثة من الجفاء ان يصحب الرجل الرجل فلا يسأله عن اسمه و کنيته و ان يدعي الرجل الي الطعام فلايجيب و ان يجيب فلا يأکل و مواقعة الرجل اهله قبل المداعبة؛ (37) سه چيز از جفاست: يکي اين که کسي با ديگري همراه شود و اسم و رسم او را نپرسد؛ ديگر اين که به طعامي دعوت شود، پاسخ مثبت نگويد يا اگر پاسخ مثبت دهد، از غذا نخورد؛ سوم اين که پيش از آماده سازي از طريق سخنان پر جاذبه، با همسرش آميزش کند.
براي بهره مندي دنيوي و اخروي، زمينه سازي براي ارضاي جنسي امري لازم، مؤثر و مفيد است.

آسيب شناسي مسائل جنسي

بخشي از شرايط لازم در روابط جنسي سالم مطرح شد که بايد پيش از آميزش جنسي مورد توجه قرار گيرد تا بستر مناسبي براي رابطه اي دل خواه باشد. در اين ميان، گاهي آسيب هايي به وجود مي آيد که هنگام آميزش جنسي يا پس از آن خود را نشان مي دهد و زمينه هاي سازگاري همسران را با خطر رو به رو مي کند. اين جا به نمونه هايي از آن که رابطه بيشتري با سازگاري دارد، اشاره مي کنيم:

أ. ناهماهنگي جنسي ميان همسران

بعضي مايلند در زمينه مسائل جنسي بسيار فعّال باشند، در حالي که عده اي اگر زياد به هم نزديکي نکنند، از امور جنسي بيشتر لذّت مي برند. بعضي از زنان حدّ دل خواه لذّت را در دوران تشکيل تخم در رحم احساس مي کنند؛ يعني وقتي که سلول نر از راه لوله هاي فالوپيان به تخمدان زن منتقل مي شود و چهار يا پنج روز ادامه دارد تا زمينه بارور شدن زن را فراهم سازد. اغلب زن ها قبل يا بعد از دوران قاعدگي نسبت به مواقع ديگر بيشتر احساس شهوت مي کنند. (38)
بعضي از مردان به شدّت نسبت به ارضاي جنسي علاقه نشان مي دهند و در تمام اوقات آماده ي رابطه جنسي اند؛ ولي چون پس از عمل آميزش با نوعي سستي مواجه مي شوند، پس از عمل زناشويي به طور طبيعي به خواب مي روند. گاهي مرد در ابتدا تحريک مي شود و پيش از اين که همسرش به لذّت مطلوب خود برسد، نمي تواند به کار ادامه دهد. دليل اين امر آن است که براي مردان طغيان شهوت آسان تر انجام مي گيرد.
کساني که واقع بين نيستند، انتظار دارند در هر رابطه ي جنسي ارضاي کامل جنسي صورت گيرد؛ ولي بايد گفت: زوج ها غالباً به دليل تجربه کم، انتظارشان در اين جهت برآورده نمي شود. متأسفانه همسراني که جوان و کم تجربه اند، ممکن است پس از مدتي موفق نشوند ميل و اشتياق روزهاي اوليه را از خود نشان دهند و به دنبال آن چنين نتيجه بگيرند که در خود يا همسرشان نقصي وجود دارد. اين نکته مي تواند سازگاري ميان همسران را به مخاطره بيندازد. براي مقابله با اين خطر، همسران بايد واکنش هاي خود را براي رسيدن به ارگاسم کاملاً مورد توجه قرار دهند تا از اين راه بر شهوت و ميل خود بيفزايند. هر زن و شوهري بايد براي رسيدن به نقطه مطلوب، به دقّت اشتباهات خود را مورد بررسي قرار دهد و از بروز دوباره آن ها جلوگيري کند تا زمينه چنين سوء تفاهم هايي پيش نيايد.

ب. نگاه يک سويه به روابط جنسي

پس از آميزش جنسي، ميل جنسي در مردان به شدّت فروکش مي کند، در حالي که ميان زنان چنين فرآيندي به شدّت ظهور نمي کند و به علاوه، انتظار نوعي عشق بازي و نگاهي فراتر از رابطه ي جنسي خالص در آنان وجود دارد؛ چرا که فکر بازيچه بودن زن براي مرد و نگاه يک سويه مرد به برطرف ساختن نياز جنسي خود، زنان را آزار مي دهد. پس مرد بايد به وسيله عشق بازي پس از آميزش، پاسخگوي خواسته هاي همسرش باشد. در مراحل اوّليه ازدواج، عشق بازي پس از نزديکي، به مراتب بهتر از عشق بازي پس از آميزش است؛ زيرا:
أ. عشق بازي پس از نزديکي، محبت دو طرف به يکديگر را ثابت مي کند و نشان مي دهد عشق آن ها تنها به منظور ارضاي جنسي نيست؛
ب. عشق بازي پس از آميزش، حسّ مردانگي و زنانگي را در آن ها تقويت مي کند. هر مردي زماني احساس غرور مي کند که زن پس از نزديکي او را ستايش کند و هر زني مايل است بداند که صلاحيت جوابگويي به خواسته هاي شوهرش را دارد؛
ج. عشق بازي پس از نزديکي، احساس نگراني از يک عمل به ظاهر حيواني را از بين مي برد و به عشق و محبت انساني مي افزايد؛
د. اگر در رابطه جنسي، يکي از همسران يا هر دو ارضا نشده باشند، اين حقيقت را که به يکديگر عشق و علاقه دارند، تأييد مي کند و نمي گذارد ارضا نشدن باعث از بين رفتن محبّت ميان زن و شوهر شود؛
هـ. اظهار عشق پس از نزديکي، شروع دوباره خوبي را نويد مي دهد. (39)
هيچ جمله اي نمي تواند شور و شوق شما را در زمينه لذّت جنسي درست وصف کند. عمدتاً علاقه شما و نگاهتان به بستر آميزش معيّن مي سازد چه قدر شما از ارتباط جنسي لذّت کسب مي کنيد. پس با به کارگيري عشق بازي در هر مرحله، زمينه شور و شوق مراتب بعدي را بهتر فراهم سازيد.
به جوانان بياموزيد که صرفاً با انگيزه وصال جنسي ازدواج نکنند؛ زيرا به محض برقراري رابطه ي جنسي تعداد زيادي از متعلقات عقلي و منطقي از بين مي رود. پس از آن که سلول هاي مغز فرصت فعاليّت و تفکّر يافت، فاصله ي حذف نشدني خود با شريک جنسي را به صورت عملي و همراه با غم در مي يابد و ناسازگاري و... را آغاز مي کند. رابطه جنسي سالم، پايه رابطه زن و مرد در ازدواج است؛ امّا توجّه صِرف به اصول و پايه ها، مانع پرداختن به بقيه ساختمان زندگي است. اين شيوه منظره ي تماشاي بدن عريان يک فرد را تداعي مي کند که صد البته زيباترين افراد بدون لباس، زشت هستند و تماشاي اسکلت فلزي يک ساختمان اصلاً جذاب نيست. (40)

ج. بسامد روابط زناشويي

منشأ کاهش تمايل جنسي را مي توان هم در شالوده زيستي و هم در زمينه هاي رواني جست و جو کرد. به طور طبيعي بالا رفتن سنّ مردان باعث مي شود آن ها ديرتر به زوال برسند و زمان بيشتري را مي طلبند تا آمادگي تجديد رفتار جنسي را پيدا کنند. از طرفي زنان پس از يائسگي با کاهش يافتن حالت لَزجي مهبل، رابطه جنسي برايشان ناخوشايند مي نمايد. عوامل رواني از قبيل فشار کار، نداشتن وقت مناسب براي ارتباط جنسي، ترس از ناتواني جنسي، احساس يک نواختي در ارتباط زناشويي، کسالت در ايجاد ارتباط مناسب و تفاوت هاي فردي ميان همسران نيز، زمينه هاي کاهش را فراهم مي آورد.
در برخي همسران با گذر زمان تغيير چشمگيري در کاهش رابطه جنسي ديده نمي شود، در حالي که برخي در همان سال هاي اوليه زناشويي فعاليت هاي جنسي خود را به طور چشمگيري کاهش مي دهند. زن و مرد بايد در مرحله اوّل براي بالا بردن درخواست جنسي فضاسازي کنند تا کاهش طبيعت اوّليه را با طبعي جديد جبران نمايد، و در مرحله ي بعدي از تغييرات آگاهي داشته باشند تا وضعيت پيش آمده غير منتظره جلوه نکند و زمينه هاي ناسازگاري را فراهم نسازد.

د. تصوير ذهني ناسالم

رابطه جنسي سالم، مستلزم تصوير ذهني سالم در مشارکت جنسي است. زنان و مردان در طول روز و در محيط کار بايد بکوشند که کمتر به چهره ي ديگران نگاه کنند. ايده آل آن است که تصوير واضح هر يک از زن و شوهر، فقط به همسر خود اختصاص داشته باشد و زن و مرد تصوير واضحي از نامحرمان نداشته باشند. دقّت در چهره و بدن ديگران، دو حالت دوستي و نفرت را به دنبال دارد. دوستي با ديگران رابطه فرد با همسر را تضعيف و زمينه ناسازگاري را تقويت مي کند. به همين جهت، سفارش شده است در انتخاب همسر زيبايي او را مدّنظر قرار دهيد تا ديدن او زمينه دوستي شود. بايد کسي را براي ازدواج و شريک جنسي برگزيند که چهره، حالت ها و رفتارهاي او زمينه پذيرش يک عمر را فراهم سازد. همان گونه که زنان بهتر است جز همسر را نبينند و مردان را به حريم خود راه ندهند، مردان نيز هرزه گرايي را بايد وانهند و صادقانه، پاک و معصوم وار به همسر خود نگاهي عاطفي، عشقي و شهواني داشته باشند. آنان نه تنها در زمان انتخاب همسر، بلکه در زمان آميزش نيز بايد با تصويرسازي سالم و به دور از ذهنيت هاي ناسالم، روابط جنسي را برقرار کنند. در روايات معصومان (عليهم السّلام) (41) آمده است که ارتباط با همسر با شهوتي که از طريق تصوير ذهني زن بيگانه اي حاصل شده است، مطلوب نيست.

هـ. نبود جذّابيت

مردان و زنان براي اين که جذّاب جلوه کنند، لازم است لباس هاي متنوّع بپوشند. به طور طبيعي، تعداد زيادي از زنان و مردان از روش و نوع لباس پوشيدن همسران خود شکايت دارند. تغيير در لباس، تنها تفريح نيست؛ بلکه تصوير ذهني ديگران را تغيير مي دهد و آنان فرد را شخصيتي پاکيزه و انساني مرتب مي بينند. بي ترديد نوع، ترکيب، تناسب رنگ ها و جلوه هاي گوناگوني که به همراه دارد، در رضايت رواني شريک جنسي تأثير فراواني مي گذارد. لباس هاي روشن تر براي جوانان، لباس هاي ميانه رنگ براي ميانسالان و لباس هاي ساده و متناسب براي بزرگسالان باعث مي شود ميل جنسي در اولويت ديده شود. نکته جالب توجه اين که براي زن ها آن چه مي شنوند، در رفتار جنسي تأثير عميق دارد و براي مردها آن چه مي بينند، در روابط جنسي بسيار مؤثر است؛ البته اين بدان معنا نيست که ريزبيني فوق العاده زنان در ديدني ها ناديده گرفته شود.

و. تعيين وقت

هيچ گاه نمي توان براي نزديکي جنسي زمان تعيين کرد. انسان همانند يک ماشين نيست که مطابق دستورالعمل خاصّي رفتار کند. زماني که همه چيز از نظر سايکوفيزيولوژي آماده باشد، انسان آماده آميزش جنسي است؛ البته عادت همان گونه که در ديگر موارد نقش چشمگيري دارد، اين جا نيز ايفاي نقش مي کند؛ امّا داستان عادت را جداگانه بايد بررسي کرد. در پايان سال اوّل زندگي جنسي، زن و شوهر بايد آموخته باشند که مطابق خواسته هاي يکديگر عمل کنند.
هر زماني محيط آرام بود و تمايل به اوج رسيد، زمان رابطه جنسي فرا رسيده است. هيچ کس نمي تواند در زمينه مسائل جنسي الگوي شما باشد. به هر کس نگاه کنيد و او را ملاک قرار دهيد، شکست خواهيد خورد؛ چرا که توانايي ها و گرايش هاي افراد به تعداد آن ها متفاوت است. زماني که بيشتر موانع برداشته شد و شرايط از نظر محيطي، تغذيه، تمايل و... آماده بود، مي توان ارتباط جنسي را آغاز کرد. معيار در کاميابي جنسي مراحل آن نيست؛ بلکه رسيدن هم زمان زن و شوهر و فعاليت هماهنگ آنان براي رسيدن به ارگاسم ملاک است.

ز. نپذيرفتن هويّت جنسي

هر دختر و پسر يا زن و مردي، بايد جنسيّت خود را پيش از انجام مراسم ازدواج پذيرفته باشد و خود را با نقش جنسيّتي خويش سازگار کرده باشد تا بتواند هم انتظارات ديگران را پاسخ گويد و هم خود از نقشي که ايفا مي کند، احساس رضايت کند. زناني که به گونه اي عمل مي کنند که ويژگي هاي جنس مخالف را داشته باشند و حالت ها و کارهاي مردانه را از خود نشان مي دهند، گويا در اصل خلقت ويژگي هاي مردانه را در تن صدا، بي باکي و... دارند. همچنين مرداني که ويژگي هاي زنانه دارند، کمتر مي توانند با نقش خود سازگار باشند.
داشتن نگرش مثبت به رفتار جنسي زنانه يا مردانه مي تواند زمينه ي رشد ديگر موارد شخصيتي را فراهم سازد. در غير اين صورت تشخيص متخصصان درباره ي چنين فردي اختلال در هويت جنسي (42) خواهد بود. (43) بخشي از اين مسئله به آگاهي از نقش جنسي مرد يا زن مربوط است که فرد بايد به اصل و ريشه خود پي ببرد و تماميت وجود خود را که از مهم ترين بخش آن هويت جنسي است، شناسد. از سوي ديگر، تصوّرات اشتباهي که مي تواند زمينه مقابله با پذيرش هويت جنسي باشد، بايد مردود اعلام شود. براي مثال، تصوّر حالت فاعل و مفعولي در روابط جنسي زن و مرد که يک تفکّر قديمي است و مي تواند نقش فعّال زن را کم رنگ کند، در پذيرش هويت جنسي زن تأثير منفي دارد. هيچ ملاکي براي فاعل يا مفعول بودن واقعي زن و مرد وجود ندارد.
اگر زن بپندارد که رابطه ي جنسي فقط براي رفع نياز همسر است، ارزش خويش را ناديده گرفته و بر اين باور صحه گذاشته است که به عنوان زن در صحنه جامعه، فقط بايد پاسخگوي همسرش باشد. اگر زن در صحنه زندگي نقش فعّال تر بر عهده گيرد و حقّ خود بداند که از لذت هاي زندگي برخوردار شود، ياد مي گيرد که در مناسبات جنسي نيز سهمي براي خود قائل شود. (44) اسلام با پذيرفتن اين نقش در روابط فيزيکي، زن را به ورود به عرصه جنسي، عرضه کردن خود و فعاليّت هايي که باعث بيداري جنسي مرد شود، سفارش کرده و اداره ي رابطه جنسي و تأمين مرد را بر عهده ي بهترين زن قرار داده است. اگر تصور منفي مفعول بودن حذف شود، بي ترديد رابطه جنسي سلامت بيشتري پيدا خواهد کرد و باعث خواهد شد زنان حالت ضعف، انفعال و زيردست بودن را از خود دور کنند و در شرايطي مساوي به لذّت جويي، لذّت دادن و لذّت گرفتن اقدام نمايند.
پدران و مادران از همان ابتدا که کودک تفاوتي را ميان خود و کودک ديگري از جنس مخالف مي بيند، بايد با توضيح درستي اين تفاوت را تأييد کند. وقتي کودک در مي يابد که ميان پسرها و دخترها تفاوت هاي آناتوميکي وجود دارد، فرصت خوبي است براي تأکيد روي تفاوت ها، نه کاستن از آن ها. آري، ميان يک پسر و دختر تفاوت زيادي است. دخترها يک جور ساخته شده اند و پسرها جور ديگر، اين پيام بايد آشکار و قطعي باشد تا از اغتشاش فکري کودک که ممکن است در شناختن هويت جنسي او پيش آيد، جلوگيري شود. (45)
فرهنگ عمومي جامعه نيز بايد اين تفاوت را به خوبي در ميان پسر و دختر جا بيندازد، آن هم در زماني که جامعه تأثير بيشتري بر نوجوانان و جوانان را نسبت به خانواده ها به خود اختصاص داده است. هنگام بلوغ تفاوت هاي جنسي به حدّاکثر خود مي رسد. نوجوان دختر به صورت يک زن و نوجوانان پسر چون يک مرد ظاهر مي شود و عمل مي کند. در اين زمان فرد به تدريج در مقابل ادراکات ديگران واکنش نشان مي دهد و تصويري را که به عنوان مذکر يا مؤنث بودن دارد، تقويت مي کند. به طور کلي نقش جنسي، آن جنبه از ويژگي هاي رواني و الگوهاي رفتاري هر جنس است که از نظر اجتماعي مناسب جنس مذکّر يا مونث شناخته مي شود و مفهوم تجريدي مرد يا زن ايده آل را که مطلوب فرهنگ است، در بر مي گيرد. (46) بنابراين آن چه در فرهنگ عمومي جامعه مورد قبول واقع شده است، مي تواند به پذيرش هويت جنسي دختر و پسر کمک کند. اگر در فضاي جامعه نقش ها به درستي تعيين شده باشد و از زن انتظارات زنانه و از مرد انتظارات مردانه روا داشته شود، نقش آن ها در تصوير ذهني شان تثبيت مي شود و آن چه انتظار است، همان اتفاق مي افتد.

ح. انزال زودرس

اين اصطلاح وقتي به کار مي رود که انزال پيش از دخول يا فوراً پس از آن صورت گيرد به طوري که لذّت جنسي را مختل کند. اغلب زن ها هستند که لذّتشان با انزال سريع مردها مختل مي شود، ارضا نمي شوند، خسته و عصباني مي گردند و واکنش هاي منفي از خود نشان مي دهند. انزال زودرس مي تواند به صورت اوليه باشد؛ يعني به دليل اضطراب و ضعف اعتماد به نفس رخ دهد، و مي تواند ثانويه باشد؛ يعني فشارهاي روحي، نگراني هاي اقتصادي يا برخي داروها عامل انزال زودرس باشد. (47)
انزال زودرس مي تواند مرد و زن را خشمگين سازد و زمينه هاي ناسازگاري را فراهم آورد؛ از اين رو مناسب است روش هايي به کار برده شود که انزال به تأخير افتد. اينک به بخشي از اين روش ها اشاره مي کنيم:
أ. قسمت پايين کلاهک آلت را مي توان به صورت حلقه اي در بر گرفت و به مدت 3 تا 4 ثانيه آن قدر فشار داد که احساس قريب الوقوع انزال و ارگاسم عقب نشيني کند و احساس درد غلبه نمايد. با تکرار اين کار توسط مرد يا شريک جنسي او، انزال عقب مي افتد و ارگاسم هماهنگ ميان زن و شوهر به وقوع مي پيوندد؛
ب. در صورتي که در طول هفته مقاربت ها به حداکثر برسد، انزال زودرس خود به خود رفع مي شود؛ بنابراين همسراني که در هفته يک بار مقاربت دارند، بايد دست کم چهار يا پنج بار مقاربت را در برنامه ي رفتار جنسي بگنجانند تا از اين راه حساسيت زوجين و به خصوص مرد کمتر شود و بتواند از آميزش طولاني تر و لذّت بخش تر برخوردار شود؛
ج. استفاده از کاندوم باعث کاهش سطح تماس و فشار هنگام تماس مي شود و بر همين اساس، انزال ديرتر انجام مي گيرد. (48)
د. نوازش ها و معاشقه هاي پيش از آميزش را خيلي طولاني نکنيد و تنها تا آن اندازه که همسرتان به مرحله آمادگي برسد، ادامه دهيد.
هـ. به محض احساس نزديک شدن به لحظه انزال عضلات ميان دو راه و مقعد خود را سست کنيد و در همان حال با دهان باز نفس آرام و عميق بکشيد. (49)
با اين روش هاي مي توانيم از انزال زودرس که خلاف انتظار زن و شوهر است، جلوگيري کنيم.

ط. کاهش ميل جنسي

نوع اوّليه پايين بودن ميل جنسي که در زنان سردي مزاج ناميده مي شود، نتيجه مشکلات در رشد رواني - جنسي است. نوع ديگر آن که ثانويه ناميده مي شود، کاهشي است که شايع ترين علّت آن مشکلات روزمره در روابط با افراد است. اغلب زوج ها نمي دانند که رفتار جنسي آن ها، آينه احساسات خوب و بد ناخودآگاهشان است. نياز ظاهري يک مرد به محبّت زن، دشمني ها را پنهان مي کند. وقتي چنين فردي به طور دايمي نقش آرام بخش را بازي مي کند، از عصبانيّتي که در درونش انباشته شده، آگاه نيست؛ امّا تظاهر اين عصبانيت مي تواند کاهش ميل جنسي، انزال زودرس و حتي ناتواني جنسي باشد. (50)
بي شک سرد مزاجي را نبايد عارضه اي ساده پنداشت؛ بلکه بايد آن را پديده اي بسيار پيچيده و مرموز شمرد که انواع و درجات گوناگوني دارد. براي پي بردن به چگونگي سرد مزاجي، بايد علّت هاي آن را بررسي کرد. علّت عمده ي سردمزاجي زن، ناآگاهي مرد و رفتارهاي ناشيانه ي اوست. غالباً مرد است که نمي داند چگونه بايد زن را براي دستيابي به اوج لذّت آماده کند و اين ناآگاهي، به خصوص به لحاظ نقاط حسّاس زن در به اوج رسيدن جنسي و انزال است. بيشتر مردها اطلاعاتشان از نزديکي، تنها دخول است. (51) انزال هر زني مستلزم شرايط خاصّي است. گاهي مستلزم کارهايي است که به ظاهر بي معنا و خنده آور جلوه مي کند؛ امّا تا جايي که ممکن است و ممنوعيّتي از جهت شرعي و اخلاقي وجود ندارد، بايد در تأمين آن ها کوشيد و به خواسته هاي آنان توجه کرد؛ البته توجه کردن به خواسته هاي آنان به معناي احتياط کاري و شرمسازي و تعارف نيست که زن و مرد همانند عبور از در اتاق يا سالني به يکديگر تعارف کنند. رابطه جنسي ميان زن و مرد، بايد به گونه اي صريح باشد که آنان بدون تعارف به نهايت لذّت جنسي بينديشند. انديشيدن به نهايت لذّت جنسي نه تنها خودخواهي نيست، بلکه يک نوع فداکاري است. (52)
جايي که انسان در سايه اوج لذّت جنسي ديگران خود نيز به ارگاسم مي رسد، به هيچ وجه خودخواه تلقّي نمي شود؛ بلکه تنها همانند مادري است که با اوج لذت فرزند خود، خود نيز به اوج لذت مي رسد؛ بنابراين براي دور کردن از سرد مزاجي که مي تواند آسيب هاي فراواني به زندگي وارد کند، مرد نهايت تلاش خود را بايد به کار بندد.

ي. آميزش در دوران قاعدگي

علاوه بر توصيه هاي اخلاقي و تبين احکام شرعي در رساله هاي مراجع تقليد که همبستري در دوران قاعدگي را منع کرده اند، از نظر رواني - جنسي نيز اين امر خطرناک است. زن در اين دوران - به ويژه در ابتداي آن - دچار تنش، تخريب رحم، خونريزي، ضعف و استعداد عصبانيت، خودکشي و انواع اختلالات رواني است. (53) در اين دورا زن به مراقبت شديدي نياز دارد. چنان چه مردان به دليل فشار غريزه جنسي، زنان خود را به برقراري رابطه جنسي وا دارند - علاوه بر اين که از نظر شرعي کار حرامي انجام داده اند و بايد کفاره بپردازند و زنان را در اين حالت مسئوليتي نيست - زمينه را براي پرخاشگري و ناسازگاري زنان فراهم و زندگي را با آسيب جدّي در جهت سازگاري نيز مواجه ساخته اند. پس مناسب است براي تقويت سازگاري از اين آسيب ها جلوگيري کنند.

پي‌نوشت‌ها:

1. بقره، 187.
2. بقره، 232.
3. آل عمران، 14.
4. محمدبن يعقوب کليني، الکافي، ج 5، ص 321.
5. ميرزا حسين نوري، مستدرک الوسائل، ج 14، ص 306.
6. محمدباقر مجلسي، بحارالانوار، ج 3، ص 626.
7. بقره، 223.
8. محمد نبي تويسرکاني، لئالي الاخبار، ج 3، ص 231.
9. محمدبن حسن حرّ عاملي، وسائل الشيعه، ج 2، ص 15.
10. همان، ص 109.
11. همان، ج 20، ص 109.
12. « غضّ طرفه و بصره: کفّه و خفضه و کسره ». لسان العرب، « ماده ي غضَّ ».
13. نور، 31 و 30.
14. غافر، 19.
15. شيخ صدوق، من لا يحضره الفقيه، ج 4، ص 19.
16. همان، ج 3، ص 474.
17. همان.
18. همان، ج 4، ص 18.
19. همان.
20. همان، ص 19.
21. همان.
22. نهج البلاغه، ص 513.
23. شيخ صدوق، من لا يحضره الفقيه، ج 4، ص 18.
24. محمدبن حسن حرّ عاملي، وسائل الشيعه، ج 20، ص 29.
25. همان.
26. « شرار نسائکم... الحصان علي زوجها »، همان.
27. همان، ص 37.
28. همان، ص 105.
29. محمدبن حسن حرّ عاملي، وسائل الشيعه، ج 20، ص 158.
30. همان، ص 120.
31. همان، ص 143.
32. محمدبن يعقوب کليني، الکافي، ج 3، ص 481.
33. محمدبن حسن حرّ عاملي، وسائل الشيعه، ج 20، ص 246.
34. علي اسلامي نسب، درمان هاي جنسي ( 412 درس براي موفقيت در رفتار جنسي )، ص 81.
35. محمدبن حسن حرّ عاملي، وسائل الشيعه، ج 20، ص 131.
36. همان، ج 30، ص 118.
37. همان، ص 119.
38. تام گينس، اوّلين سال ازدواج، ترجمه آذر کارگاه، ص 170.
39. همان، 173.
40. علي اسلامي نسب، درمان هاي جنسي، ص 52.
41. محمدبن حسن حرّ عاملي، وسائل الشيعه، ج 20، ص 252.
42. Gender identity disorder
43. علي اسلامي نسب، درمان هاي جنسي، ص 68.
44. محمدرضا تقدّمي، خستگي جنسي، ص 31.
45. گينات هايم جي، رابطه بين والدين و کودکان، ترجمه سياوش سرتيپي، ص 118.
46. دوروتي، راجرز، روان شناسي کودک، ترجمه غلامعلي سرمد، ج 2، ص 29.
47. لينکلن رزماري، از ناتواني تا لذت جنسي، ترجمه فرشاد نجفي پور، ص 64.
48. علي اسلامي نسب، درمان هاي جنسي، ص 66.
49. محمدرضا تقدمي، خستگي جنسي، ص 131.
50. لينکلن رزماري، از ناتواني جنسي تا لذت جنسي، ترجمه فرشاد نجفي پور، ص 145.
51. محمدرضا تقدمي، خستگي جنسي، ص 120.
52. داگمار اوکانر، زندگي موفق زناشويي و جنسي با همسر خود، ترجمه قديرگلکاريان، ص 291.
53. علي اسلامي نسب، درمان هاي جنسي، ص 141.

منبع مقاله :
حسين زاده، علي؛ (1391)، همسران سازگار: راهکارهاي سازگاري، قم: انتشارات مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني (ره)، چاپ سيزدهم