افسردگی (Depression) حالتی احساسی است که مشخصه اش اندوه، بی احساسی(apathy)، بدبینی (Pessimism) و احساس  تنهایی است. این بیماری که امروزه از شیوع بالایی در میان مراجعه کنندگان به کلینیکهای روان پزشکی برخوردار است.

احساس ناامیدی و غم در برخی مواقع، جزوی از زندگی طبیعی انسان است اما وقتی عواطفی مانند ناامیدی و ترس با گذشت زمان در فرد از بین نروند و تشدید شوند ممکن است فرد دچار افسردگی شود.

افسردگی نه‌تنها باعث داشتن احساس غم و اندوه در تمامی مراحل زندگی فرد می‌شود بلکه توانایی وی در پاسخ به مشکلات زندگی، انجام فعالیت‌های روزانه و عملکرد جسمی و عقلانی را تحت‌الشعاع قرار می دهد.

و در خوردن، خوابیدن و لذات زندگی فرد اخلال ایجاد می‌کند تا حدی که حتی گذراندن یک روز معمولی نیز برای وی سخت و طاقت‌فرسا می‌شود.

پس :افسردگی به حالت خُلقی گفته می‌شود که در آن شخص احساس ناراحتی و بی‌علاقه‌گی ممتد و همیشگی داشته باشد.

علائم  افسردگی:
افسردگی زمانی اختلال تلقی می­‌شود که همراه با حداقل پنج علامت همزمان و بیش از دو هفته رخ دهد. علائم افسردگی شامل موارد زیر است:

1.(داشتن احساس ناتوانی و ناامیدی شدید)
2.(از دست‌دادن علاقه برای انجام فعالیتهای روزانه)
3(تغییر اشتها و وزن)
4.(تغییرات در روتین خواب)
5.(عصبانیت یا تحریک‌پذیری شدید)
6(از دست‌دادن انرژی)
6.(بی حالی و کسالت)
7.(احساس بی‌فایده بودن)
8.(رفتارهای خطرناک)
9.(عدم توانایی تمرکز)
10(دردهای بدون علت قبلی)
11.(فکر به مرگ از علائم افسردگی شدید است)
12.(درد فیزیکی مثل سردرد یا کمردرد که علت مشخصی ندارد می‌توان از علائم افسردگی و کرونا باشد)

ارتباط  علمی افسردگی با زمان نماز صبح:
از مهمترین علل افسردگی می توان به اختلالات خواب اشاره نمود. تحقیقات نشان می دهد 75 درصد از بیماران افسرده، مشکلی در خواب (چه به صورت بی خوابی و چه پرخوابی) دارند و علایم این بیماران در هنگام صبح تشدید می شود.

نکته جالب و قابل توجه و مورد بحث ما این است که در این بیماران چگالی REM(حرکت سریع چشم) در نیمه اول خواب و همچنین کل زمان REMافزایش یافته و فاصله میان به خواب رفتن تا شروع اولین دوره REMیعنی (REM-latency) کم شده و مرحله 4 خواب نیز کاهش می یابد.(1)

پس به عبارت ساده تر می توان گفت، افرادی که زمینه افسردگی در آنها بیشتر فراهم است، زمان بیشتری را در مرحله خواب REMبه سر می برند. یعنی به میزان بیشتری نسبت به سایرین خواب می بینند.

حال ببینیم، این موضوع چه ارتباطی با نماز صبح دارد، یعنی نماز صبح چه اثر درمانی می تواند در این بیماران داشته باشد؟

به طور متوسط 20 -15 دقیقه طول می کشد تا یک فرد معمولی به خواب رود. پس در عرض45 دقیقه وارد مراحل 3 و 4 خواب شده که این مراحل عمیق ترین مراحل خواب اند.

یعنی بیشترین تحریک برای بیدار کردن فرد در این مراحل لازم است. حدود 45 دقیقه پس از مرحله 4 است که نخستین دوره حرکات سریع چشم (REM) فرا می رسد. هر چه از شب می گذرد.

 وره های REMطولانی تر و مراحل 34 کوتاهتر می شود. بنابراین در اواخر شب، خواب شخص سبک تر شده و رؤیای بیشتری می بیند.

یعنی خواب REMاش بیشتر می شود. پس قسمت اعظم خواب REM در ساعاتهای نزدیک صبح بوقوع می پیوندد. و از طرفی یکی از مشکلات مهم بیماران افسرده، افزایش یافتن طول خواب REMو خواب دیدن زیاد است.

از این جهت یک مبنای مهم در تولید داروهای ضد افسردگی ایجاد داروهایی است که کاهش دهنده مرحله REM خواب باشند (از جمله داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای).

درمان افسردگی با نماز صبح:
علاوه بر این یک روش درمانی جدید برای بیماران افسرده، بیدار نگه داشتن آنها برای کاهش میزان REM است، که بهترین شکل آن نماز صبح است. (2).

زمان نماز صبح که مورد تأکید قرآن و همچنین بسیاری از روایات بوده، سبب کاهش قابل توجه میزان خواب REM در اشخاص می شود.

زیرا شخص نمازگزار خود را ملزم به اقامه نماز صبح می داند و باید صبحگاه بیدار شود، پس در حقیقت جلوی ورود به مرحله قابل توجهی از REM را می گیرد.

از این جهت بیداری صبحگاهی برای نماز خود به تنهایی می تواند یک عامل مهم بدون عارضه در پیشگیری از افسردگی مطرح باشد که برتمام روشهای درمانی دارویی و غیر دارویی ارجح است.

زیرا پیشگیری بر درمان مقدم است. لازم به ذکر است، آثار روحی و روانی ایمان به خدا و اقامه نماز بسیار زیاد است و نکات علمی بسیار شگرفی در اسرار سحر که مورد تأکید فراوان اسلام نیز بوده، نهفته است که انسان با دانستن آنها از تمام وجود زمزمه می کند.

اقم الصلوة لدلوک الشمس الی غسق الیل قرءان الفجر ان قرءان الفجر کان مشهودا(3). نماز را از زوال آفتاب تا نهایت تاریکی شب برپا دار و (نیز) نماز صبح را، زیرا نماز صبح همواره (مقرون با) حضور (فرشتگان) است.
 

Keep up prayer from the declining of the sun till the darkness of the night and the morning recitation; surely the morning recitation is witnessed. (Theisraelites/78)