دو نوع اصلى چاى، چاى سياه و سبز، هر دو از يك گياه تهيه مى شوند و حاوى آلكالوئيدهاى متعددى از قبيل كافئين، تئوپرومين و زانتين هستند كه همه داراى اثر محرك مشابه هستند. يك فنجان چاى حدود ۵۰ ميلى گرم كافئين دارد كه سيستم عصبى شما را تحريك مى كند و عكس العمل هاى بدن را بهبود بخشيده، خستگى را كاهش مى دهد و احساسى از سلامتى و شادابى را براى شما به ارمغان مى آورد.
بيش از ۴۰۰۰ سال است كه چاى در چين به عنوان گياهى با اثرات دارويى مورد استفاده قرار مى گيرد. براساس يك افسانه چينى، چاى توسط امپراتور شن نانگ، ۲۷۳۷ سال پيش از ميلاد مسيح كشف شده است. يك افسانه ديگر مى گويد چاى توسط يك مرتاض هندى به چين آورده شده اما كشف چاى در هر كجا اتفاق افتاده باشد امروز يكى از محبوب ترين نوشيدنى هاى جهان است. در بعضى از كشورهاى آسيايى سرو و نوشيدن چاى به نوعى هنر تبديل شده است و مراسمى خاص دارد كه در آن دماى آب مصرفى براى تهيه چاى به دقت اندازه گيرى شده و دم كردن آن نكات و آدابى خاص دارد. به عنوان مثال مراسم چاى معروف ژاپنى ها يك مراسم باستانى است و ريشه در آئين ذن و بودا دارد و به گراميداشت زيبايى هاى زندگى روزمره اشاره دارد.
پزشكان يونانى چاى را براى درمان آسم، سرماخوردگى ها و برونشيت تجويز مى كردند و در يونان باستان به آن عنوان «برگ مقدس» داده بودند.خواص محرك چاى بر روى بخش هايى از سيستم عصبى تاثير مى گذارد كه وظيفه تنظيم تنفس، گوارش و گردش خون را برعهده دارند. نوشيدن چاى موجب رفع گرفتگى برونش ها در بيماران آسمى مى شود. همچنين ضربان قلب را افزايش داده و رگ هاى خونى محيطى را منبسط كرده موجب كاهش جريان خون در ناحيه شكمى و افزايش آن در مغز و كليه ها مى شود. افزايش جريان خون در كليه ها خود باعث دفع بيشتر اوره مى شود. ميزان قابل توجه تنين در چاى از غشاء مخاطى در بدن محافظت مى كند. از اين رو ابتلا به ذكام را تقليل داده و خونريزى از بينى را كنترل مى كند و در نتيجه در درمان بيمارى هايى مانند سينوزيت و اسهال كمكى مفيد محسوب مى شود.
تحقيقات نشان مى دهد تنين موجود در چاى در از ميان بردن عفونت هايى از قبيل آنفلوآنزا و تبخال موثر است. مطالعاتى كه در ژاپن بر روى چاى سبز انجام شده است نشان مى دهد چاى سبز مى تواند از پيشرفت انواع خاصى از سرطان ها جلوگيرى كند و در ميان افرادى كه به صورت مستمر چاى سبز مى نوشند درصد كمترى از ابتلا به سرطان معده گزارش شده است. چاى داراى آنتى اكسيدان هايى است كه از بدن در برابر بيمارى هايى چون سرطان و نارسايى هاى قلبى محافظت و پروسه پيرى را كند مى كنند.
چاى براى مصارف درمانى خارجى نيز مورد استفاده قرار مى گيرد. استفاده از چاى تازه دم سرد شده براى تميز كردن سوختگى ها و زخم ها و همچنين شست وشوى چشم از سال ها پيش متداول بوده است. خاصيت قابض چاى موجب توقف خونريزى در بريدگى ها و زخم ها شده و از آنها در برابر ايجاد عفونت محافظت مى كند.چاى سرد لوسيونى ايده آل براى ترميم جراحات است و مى توان از آن به عنوان دهان شويه براى تسكين زخم هاى دهانى و بهبود خونريزى لثه ها سود برد. فلوئور طبيعى موجود در چاى نيز بروز پوسيدگى در دندان ها را كاهش مى دهد.
اما با وجود فوايد متعددى كه چاى دارد در مصرف آن نبايد زياده روى كرد. زياده روى در نوشيدن چاى طى زمانى طولانى مى تواند موجب بروز اضطراب، بى خوابى، حمله هاى عصبى، افسردگى، ميگرن، بى نظمى و تپش قلب شود. نوشيدن چاى براى افرادى كه از گاستريت و زخم معده رنج مى برند توصيه نمى شود زيرا چاى ترشح آنزيم هاى گوارشى را تحريك مى كند. نوشيدن چاى به مقدار زياد با بروز يبوست، نفخ و سوءهاضمه به ويژه در افراد مسن مرتبط شناخته شده است. همچنين صرف چاى بلافاصله پس از خوردن غذا مى تواند مانع جذب آهن و روى موجود در غذا شود از اين رو به ويژه در خانم هاى باردار به دليل اهميت جذب اين فلزات در دوران باردارى بايد فاصله مناسبى ميان صرف غذا و نوشيدن چاى در نظر گرفت. مصرف قند يا مواد قندى به مقدار زياد همراه با چاى نيز در افرادى كه به دفعات در طول روز چاى مى نوشند خود مى تواند موجب بروز ناراحتى ها و بيمارى هاى متعدد شود.