ثابت بن دينار، عالمي سترگ و پرهيزكار است كه با بهره گيري از آداب اهل بيت عصمت و طهارت(علیهم السلام) تربيت شد و در كوفه مركز تشيع و ولايت، نشو و نما يافت. او از بارزترين دانشمندان و زهاد و استوانه هاي شيعه است. كنيه وي أبوحمزه و شهرت او نيز بيشتر به أبوحمزه ثمالي است. شهرت او به ثمالي به جهت لقب يكي از اجداد وي مي باشد كه به قوم خود شير همراه كف روي آن مي نوشانيد و يا اين كه در جنگ تمام افراد خانواده اش جز او كشته شدند.
ابوحمزه ثمالي از راويان امام زين العابدين، امام باقر و امام صادق عليهم السلام است و در سال 150 ه ق در هفتاد سالگي درگذشت. امامان شيعه عليهم السلام شخصيّت أبو حمزه را كه از اوّلين شيعيان امام سجّاد عليه السلام است، ستايش كرده اند. امام صادق عليه السلام درباره وي فرمود: «أبو حمزه در زمان خودش مانند سلمان در عهد خويش است». و امام صادق عليه السلام نيز به أبوحمزه فرمود: «من وقتي تو را مي بينم احساس راحتي مي كنم.»
امام كاظم عليه السلام أبوحمزه را از مؤمناني مي داند كه خداوند قلبشان را نوراني فرموده و از دانش صحيح برخوردارند.
دانشمندان رجال او را با الفاظ ثقة، عادل، اعلا درجه عدالت و جليل القدر ستوده و از حواريين امام سجّاد عليه السلام دانسته اند. روايات أبوحمزه در فقه، كلام، تفسير و عرفان بسيار است. افزون بر دعاي معروف سحرهاي ماه مبارك رمضان كه أبوحمزه آن را از امام زين العابدين عليه السلام نقل مي كند، رسالة الحقوق، كتاب الزهد و النوادر در شمار آثار و تأليفات اوست.
زيد بن علي بن الحسين، جابربن عبدالله الأنصاري، عبدالله بن الحسن و أصبغ بن نباته از جمله مشايخ و اساتيد او هستند. حسن بن محبوب، ابان بن عثمان، هشام بن سالم، محمّدبن مسلم و بيش از صد دانشمند ديگر، نام شان در رديف شاگردان و راويان حديث أبوحمزه ثمالي ثبت شده است.