خستگی عضلانی، عارضه‌ای است که نشان دهنده کاهش یافتن نیروی بکار گرفته شده توسط ماهیچه‌های درگیر در فعالیت‌های فیزیکی است. این مقاله مروری کوتاه بر علل و علائم این عارضه دارد.

طبق مطالعه‌ای که اخیراً صورت گرفته، خستگی عضلانی در طول فعالیت‌های شدید فیزیکی بدلیل ترشح کلسیم در داخل عضلات ایجاد می‌شود. این امر به نوبه خود آنزیمی را فعال می‌سازد که به بافتهای عضلانی آسیب وارد می‌کند.

ممکن است هنگامی که برای مدت طولانی مشغول ورزش باشید، احساس خستگی و ضعف نمایید. این امکان وجود دارد که قادر به انجام ورزش با یک سرعت و آهنگ نباشید. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که ماهیچه‌های شما موفق به تولید نیروی کافی نیستند. این وضعیت را خستگی عضلانی نامند. عضلات ممکن است در برخی مواقع قدرت خود را بدون مختل کردن فعالیت بدنی در حال جریان مجدداً بدست آورند. در غیر این صورت، پس از استراحت کافی به حالت طبیعی برمی‌گردند. به طور کلی، خستگی عضلانی ناشی از ورزش موجب نگرانی نیست، مگر اینکه این وضعیت پس از استراحت مناسب به حالت عادی برنگردد. بنابراین خستگی عضلانی را می‌توان به عنوان عارضه‌ای تعریف نمود که در آن عضلات به حدی خسته می‌شوند که موفق به اعمال نیروی طبیعی نبوده، و یا برای اعمال نیروی طبیعی به تلاش بیشتر نیاز دارند.
خستگی عضلانی انواع مختلفی دارد. این وضعیت ممکن است کل بدن را تحت تأثیر قرار دهد و اغلب با احساسی از پایین بودن انرژی قابل تشخیص است. این نوع خستگی عضلانی را خستگی عضلانی مرکزی نامند. نوع دیگر آن، خستگی عضلانی محیطی است که یک عضله یا گروهی از عضلات را تحت تأثیر قرار می‌دهد، در نتیجه باعث ناتوانی موضعی می‌شود. نوع سومی نیز وجود دارد که خستگی عصبی عضلانی نامیده می‌شود که ممکن است در حوزه‌ی هر دو دسته‌ای که در بالا ذکر شد، قرار گیرد.

چه عواملی موجب خستگی عضلانی می‌شوند؟

نقش مغز و اعصاب:

این مغز است که کنترل حرکات ارادی بدن را برعهده دارد. حرکات عضلات نیز توسط مغز با فرستادن پیام‌های عصبی به عضلات کنترل می‌شوند. حتی تعداد و نیروی انقباضات توسط مغز تعیین می‌شود. سلول‌های عضلانی، هنگامی که این پیام را از مغز دریافت می‌کنند، منقبض شده و کلسیم آزاد می‌کنند. بنابراین اختلال در مغز یا اعصاب ممکن است موجب خستگی عضلانی شود.

مشکلات در داخل عضلات:

در اغلب موارد، خستگی عضلانی بعلت مشکلاتی است که در داخل عضلات بوجود می آیند. عضلات برای منقبض شدن به نوعی انرژی نیاز دارند. آنها از ا.تی.‌پی (آندوزین تری فسفات) ATP، گلیکوژن، و غیره، به این منظور استفاده می‌کنند. چنانچه این منابع سوختی آنها به پایان رسد، عضلات موفق به تولید نیروی کافی نبوده، در نتیجه به خستگی منجر می‌شود. گاهی اوقات، تجمع ضایعات بافتهای عضلانی بر عملکردشان تأثیر می‌گذارد. اینها عوامل متداولی می‌باشند که باعث کاهش نیروی انقباضی عضله، یعنی بیماری‌ای که خستگی متابولیک نامیده می‌شود، می‌گردند.
در حالی که خستگی عضلانی محیطی عمدتاً به خستگی متابولیک مربوط می‌شود، گفته می‌شود که خستگی عضلانی مرکزی توسط یک محرک عصبی تقلیل یافته، ایجاد می‌شود. کاهش یا تقلیل در محرکهای عصبی باعث کاهش توانایی عضلات در تولید نیرو می‌شود. مطالعات نشان می‌دهند که، چنین کاهشی در محرک‌های عصبی در واقع به محافظت از عضلات در برابر آسیبهایی که می‌تواند بخاطر استعمال مفرط بوجود آیند، کمک می‌کند. خستگی عصبی عضلانی زمانی ایجاد می‌شود که اعصاب کنترل کننده‌ی عضلات، موفق به تحریک عضلات برای انقباض نمی‌شوند. این وضعیت بیشتر در افراد مبتلا به بیماری عصبی عضلانی مانند میاستنی گراویس myasthenia gravis دیده می‌شود.
به طور معمول، خستگی عضلانی ناشی از ورزش با خستگی متابولیک ارتباط می‌یابد، و این وضعیت با استراحت کافی فروکش می‌کند. این نوع از خستگی عضلانی به عنوان خستگی عضلانی طبیعی در نظر گرفته می‌شود. در برخی موارد، تمرینات شدید ممکن است به خستگی بیش از حد عضلات منجر شود. بدن ممکن است در چنین وضعیتی قادر به بهبودی نباشد و این ممکن است منجر به آسیب عضله گردد. این وضعیت را خستگی غیر طبیعی عضلات گویند. استرس طولانی مدت، کمبود خواب، سیگار کشیدن به طور منظم، و مصرف بیش از حد الکل، عواملی هستند که ممکن است به ایجاد خستگی عضلانی کمک کنند. حتی یک رژیم غذایی ناسالم که فاقد مواد مغذی لازم باشد، ممکن است به این مشکل منجر شود.
چندین عامل ژنتیکی و همچنین عوارض پزشکی غیر ارثی وجود دارند که می‌توانند علائم خستگی عضلانی را ایجاد نمایند. این علل می‌تواند از سرماخوردگی و آنفلوانزا گرفته، تا مشکلات تیروئید و فیبرومیالژیا طبقه‌بندی شوند. دیگر علل شامل فلج مغزی، کم خونی، سندرم خستگی مزمن، میاستنی گراویس، بیماری ادیسون Addison"s disease، بوتولیسم، سرطان ریه، و اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (تباهی سلول‌های عصبی مسئول حرکت عضلات) می‌شود. خستگی عضلانی ناگهانی در یک طرف بدن معمولاً با سکته در ارتباط می‌باشد. حتی افسردگی، اضطراب و دیگر مشکلات روانی می‌تواند به این وضعیت منجر شود. مصرف برخی از داروها نیز ممکن است به خستگی عضلات کمک کنند.

علایم و نشانه‌ها

در حالی که حس کلی داشتن انرژی پایین، خستگی عضلانی نامیده می‌شود، خستگی عضلانی موضعی نیز بسیار رایج می‌باشد. به عنوان مثال، علائم خستگی عضلانی ساق پا ممکن است شامل ضعف در پاها و ناتوانی در انجام حرکات مورد نظر باشد. به طور کلی، خستگی عضلانی ممکن است با عدم داشتن شور و شوق، تحریک پذیری و خواب آلودگی همراه باشد. برخی افراد ممکن است دردهای عضلانی، از دست دادن اشتها، مشکل در تمرکز و مشکلات حافظه را از خود نشان دهند. چنین فردی به راحتی خسته شده و ممکن است در هنگام انجام فعالیت‌های فیزیکی دچار تنگی نفس شود. در برخی موارد، کشش عضلات نیز ممکن است رخ دهد. تا آنجا که به ورزشکاران ارتباط می‌یابد، خستگی عضلانی ممکن است به کاهش در عملکرد آنها منجر شود. عوارضی که باعث از دست دادن بافت عضلانی اسکلتی می‌شوند (مانند، نارسایی مزمن کلیه، دیستروفی عضلانی (تحلیل عضلانی)، سوختگی، عفونت، و غیره) نیز با خستگی عضلانی همراه است. افراد مبتلا به این عوارض به راحتی دچار خستگی عضلانی می‌شوند.
خستگی عضلانی ممکن است بر حرکات مفاصل مرتبط تأثیر بگذارد. بکارگیری بیش از حد یک عضله‌ی خسته ممکن است منجر به آسیب بیشتر شود. چنین آسیب عضلانی مدتی طول می‌کشد تا التیام یابد، و این باعث کاهش سطح عملکرد می‌شود. بر اساس مطالعه‌ای که بر روی گروهی از افراد پیر و جوان سالم انجام شد، حاکی از آن بوده است که افراد مسن با خستگی عضلانی ممکن است با راه رفتن سریع‌تر و گام‌های بلندتر این نارحتی را تعدیل بخشند. اگرچه، علائم خستگی عضلانی تقریباً در مردان و زنان مشابه می‌باشد، زنان در دوران بارداری بیشتر در معرض این عارضه قرار دارند. خستگی عضلانی در زنان به طور عمده با عوارضی مانند فیبرومیالژیا و سندرم خستگی مزمن در ارتباط است.
معمولاً، خستگی عضلانی با کمی استراحت برطرف می‌شود، مگر آنکه این عارضه همراه با صدمه و یا عوارض پزشکی نهفته باشد. عضله قدرت خود را پس از یک دوره استراحت تجدید می‌کند. طول مدت این دوره به شدت خستگی، و علت زیربنایی خستگی بستگی دارد. در صورت داشتن خستگی شدید، مداوم و متناوب، بایستی تحت مراقبتهای پزشکی قرار بگیرید.
سلب مسئولیت: اطلاعات ارائه شده در این مقاله صرفاً جنبه‌ی آموزشی داشته و نبایستی به منظور جایگزین توصیه‌های پزشک متخصص در نظر گرفته شود. رفتن نزد پزشک خود سریع‌ترین راه جهت تشخیص و درمان هرگونه عارضه‌ی پزشکی است.