مخارج مسجد
موقوفات
56-اگر چيزى را بر مسجد وقف كنند و مصرفىبراى آن مشخص نكرده باشند،منافع آن در تعمير،نور،فرش و اجرت خادم مصرف مىشود و اگر چيزىاضافه آمد به امام جماعت مسجد داده مىشود (1) .57-س:زمينى است وقف مسجد كه متصل به آناست،آيا با نظر متولى شرعى مىتوانيم مقدارى اززمين موقوفه را به همان مسجد اضافه و جزو آن قراردهيم؟
ج-اگر وقف مسجد است كه بايد عوائد آنصرف مسجد شود،اضافه كردن آن بهمسجد جايز نيست (2) .
بر فرض عدم جواز آيا با نظر متولى جايز استمقدارى از همان زمين براى دستشويى و يا كتابخانهاستفاده شود.
ج-حكم مساله قبل را دارد (3) .
58-س:در كنار يك مسجد كوچك،به فاصله 8مترى زمينى به مساحت 1200 متر براى مسجد وقفگرديده است،آيا مىشود در اين زمين سالن سخنرانىو منزل خادم و وضوخانه و حجراتى براى تحصيل وچند مغازه براى هزينه مسجد درست كرد يا نه؟
ج-تابع نحوه وقف است.اگر زمين،وقفشده كه از عوائد آن صرف احتياجاتمسجد شود، تصرفات مزبوره جايز نيست،مگر آنكه زمين را با صلاحديد وقف از متولى شرعى براى تصرفات مزبوره اجارهكنند (4) .
59-س:مسجدى است كه داراى موقوفاتىمىباشد،اما نمىدانيم و روشن نيست كه اين موقوفاتبراى شخص امام جماعت مسجد استيا اين كه براىمخارج مسجد؟در صورتى كه مردم مخارج مسجد راتامين كنند و مسجد از اين نظر كمبودى نداشته باشد،آيا امام جماعت مىتواند از اين موقوفه استفاده كرده ومصرف نمايد؟
ج-اگر معلوم نيست كه وقف بر خصوصامام جماعتشده يا وقف بر چيزى شده كهشامل امام جماعت هم باشد،نمىتواندبگيرد (5) .
60-س:منزلى را وقف كرده براى مسجد،درضمن وقف شرط كرده كه مادام العمر خود در آن سكونت كند،آيا صحيح است؟
ج-اگر مدت معين ذكر كند تا از جهلخارج شود مانعى ندارد و عدم ترتباحكام مسجد در مدت مذكور مانع ندارد،چون احكام مربوط به مسجدى است كهمسلوب المنفعه(از بين رفتن منفعت)نباشد (6) .
آيتالله اراكى قدسسره
61-س:مسجدى بوده در خيابان واقع شده وموقوفات براى مسجد هست كه منافعش صرف مسجدبشود آيا متعذر المصرف است و منافع موقوفه را درجاى اقرب فالاقرب بايد مصرف شود؟
ج-با فرض عدم امكان اعاده مسجد حكممتعذر المصرف را دارد كه بايد در مسجدنزديكتر،از باب«الاقرب فالاقرب»صرفشود (7) .
آيتالله اراكى قدسسره
62-س:مسجدى در اثر زلزله خراب شده و اهالى آن به دو كيلومترى نقل مكان كردهاند و مسجدجديدى ساختهاند.مسجد اول موقوفاتى دارد كه بايدصرف تعميراتش شود،آيا در مسجد ديگر مىتواناستفاده كرد؟
ج-لازم است كه همان مسجد مخروبه راتعمير و مرمت كنند و در بعض مواقعمناسب جلسات عزادارى و اقامه جماعترا در آن مسجد برپا كنند تا مسجد متروكنشود (8) .
اجاره موقوفات مسجد
63-س:زمين موقوفه مخروبهاى،قبلا مستراحبوده سالهاى متمادى مخروبه مانده و از انتفاع خارجشده،شخصى از متولى شرعى شفاها اجازه مىگيرد وطبقه پايين آن را مستراح و وضوخانه ساخته و فوقانىآن را به خرج خود چند مغازه مىسازد و متولى آن شفاها تشويق و ترغيب بر آن نموده؟آيا كسى ديگرحق اعتراض دارد؟و آيا متولى مىتواند بگويد:اعيانرا طبق نظر من وقف نماييد؟يا اعيان ملك سازندهاست و فقط كرايه زمين مخروبه موقوفه را بايد بدهد؟اگر كسى پيدا شود مخارج اعيانى آن را بپردازد كهسازنده واگذار به وقف نمايد نسبتبه وجه سرقفلى كهسازنده گرفته چه صورت دارد؟
ج-اگر متولى شرعى با مراعات صلاحوقف اجاره داده كه شخص براى خودشساختمان كند و اجاره زمين را بپردازد،صاحب ساختمان،اجاره زمين را ضامن استو زمين در حالى كه ساختمان روى آن استملاحظه مىشود،نه مخروبه (9) .
64-س:مدتى است كه در يكى از مساجد امامجماعت هستم و اطلاعى از كيفيت وقف اين مسجدندارم.با توجه به اينكه مسجد مذكور از حيث تامين مخارج خود مشكلات فراوانى دارد، آيا جايز است زيرزمين مسجد را براى كارى كه در شان مسجد باشداجاره داد؟
ج-اگر زير زمين عنوان مسجد نداشتهباشد و جزئى از متعلقات مورد نياز مسجدنباشد، اشكال ندارد (10) .
آيتالله خامنهاى دامتبركاته
صرف زكات در مسجد
65-يكى از مصارف زكات«سبيل الله»است،يعنى كارى كه منفعت عمومى دينى دارد يا نفعش بهعموم مسلمانان مىرسد،يا براى اسلام مفيد است،كهاز جمله آنها ساخت و تعمير و ساير مخارج ضرورىمسجد است،پس زكات اموال را مىتوان در مسجدخرج كرد (11) .66-س:در قسمتى از صحن يك مسجد،با پولزكات،اتاقى به عنوان كتابخانه مسجد ساخته شده،آيا اين عمل جايز استيا خير؟و در صورت عدم جواز آيالازم است آن را خراب نموده و به صحن مبدل سازند؟
و در هر صورت تصرف در زكات چه صورتى دارد؟آيامجزى استيا موجب ضمان بر متلف و بر ذمه«منتجب عليه»است و ملزم به اداء مىباشد؟
ج-محل ساختن كتابخانه اگر مسجد نبودهو تغيير وقف محسوب نشده است،اشكالندارد و ضامن نيست،در غير اين صورتعمل مزبور جايز نبوده است و كسى كهمتصدى عمل مزبور شده بايد محل را ازآن ساختمان تفريغ نمايد و پول زكات را كهدر آن ساختمان صرف كرده ضامن است (12) .
67-س:مسجدى است كه نياز مبرم بهتعميرات كلى دارد،آيا از زكات فطره مىشود صرف آنكرد؟
ج-بهتر است فطره را به مصرف فقراى محل رسانند ولى در مسجد و مانند آن نيز مانعى ندارد (13) .
آيتالله فاضللنكرانى دامتبركاته
68-س:در صورت وجود فقراء زكات تا چهمقدار زكات مال خود را بدون رعايت اصنافمستحقين مىتواند صرف در ساختمان مسجد،درمحل نمايد؟
ج-با بودن فقراء،تمام زكات را هممىتواند صرف مسجد كند،لاكن بهتر آناست كه مقدارى به فقراء بدهد و مقدارىصرف مسجد نمايد (14) .
آيتالله گلپايگانى قدسسره
صرف خمس در مسجد
69-چون نصف خمس اموال بايد به سادات فقيرداراى شرايط(شرايط سيدى كه به او خمس داده مىشود در توضيح المسائلبحث مصرف خمس آمده است.) داده شود و نصف ديگر آن كه سهم امامزمان(عج)است،در زمان غيبتبايد به مجتهد جامع الشرايط داده شود،بنابر اين خمس مال را بدون اجازهمجتهد جامع الشرايط نمىتوان در مسجد خرج كرد واگر كسى بدون اجازه خرج كند،كفايت از پرداختخمس نمىكند (15) .كمكهاى مردمى
70-س:آيا در بناء مسجدهاى سنىهامىتوانيم كمك بكنيم يا خير؟ج-بلى در بناء مسجد مىتوانيد كمككنيد (16) .
آيتالله گلپايگانى قدسسره
71-س:اگر كسى براى مسجدى نذر كرده باشدكه هرگاه پولى داشتم مثلا مسجد را سفيد كنم و قبل ازشروع آن شخص،شخص ديگرى آمد و مسجد راسفيد كرد،آيا مىشود آن پول را به مصرف ديگرىدر همان مسجد جهت زيلو و غيره برساند يا خير؟
ج-در فرض مذكور موضوع نذر منتفىشده چيزى بر او واجب نيست و اگربخواهد تبرعا مبلغى را كه نذر كرده صرفزيلو و جهات ديگر مسجد نمايد مختار وماجور است (17) .
آيتالله گلپايگانى قدسسره
72-س:كسى كه متصدى و مسئول صندوقجمع اعانات براى ساختمان حرم امام يا حسينيه يامسجدى مىباشد آيا مىتواند با وجوهى كه مؤمنين درصندوق ريختهاند با اطمينان ربح صد در صد خريد وفروش كند و همچنين كسى كه وجوه سهم مباركامام عليه السلام نزد او جمع شده با اطمينان به سود و حفظاصل مال مىتواند با پول تجارت كند يا نه؟
ج-اگر وكالت مؤمنين به مسئول صندوقشامل اين نحو معاملات باشد،مانعىندارد،ولى اگر علم به رضا به تنهايى كافىنيست.و در مورد سهم مبارك امام عليه السلام اگر مجتهد صلاح بداند و اجازه بدهد و بهمصلحتباشد مانعى ندارد (18) .
آيتالله اراكى قدسسره
73-س:خادم مسجدى ميان دو نماز،پول بهعنوان كمك براى مسجد جمع مىكند،آيا مىشود آنرا به امام جماعتيا سخنران داد و يا در جهات ديگرمصرف كرد؟
ج-اگر مقصود پول دهندگان كمك بهمخارج مربوط به مسجد باشد مانعىندارد (19) .
آيتالله فاضللنكرانى دامتبركاته
[به فصل 4«لوازم مسجد»نيز مراجعه شود.]
پىنوشتها:
1-تحرير الوسيله،ج 2،كتاب الوقف،ص 74،م 56.
3- و 2-همان،ص 359،س 61.
4-استفتاآت،ج 2،ص 358،س 58.
5-استفتاآت،ج 2،ص 350 س 39.
6-استفتاآت،ص 147،س 19.
7-همان،ص 149،س 25.
8-جامع المسائل،ج 1،ص 87،س 273.
9-استفتاآت،ج 2،ص 376،س 103.
10-اجوبة الاستفتائات،ج 1،ص 128،س 427.
11-توضيح المسائل،م 1925،هفتم.
12-استفتاآت،ج 1،ص 344،س 15.
13-جامع المسائل،ج 1،ص 88،س 280.
14-مجمع المسائل،ج 1،ص 147،س 77.
15-توضيح المسائل،م 1834.
16-مجمع المسائل،ج 1،ص 157،س 117.
17-مجمع المسائل،ج 2،ص 326،س 927.
18-استفتاآت،ص 527،س 21.
19-جامع المسائل،ج 1،ص 91،س 292.