گياهان در ترك اعتياد عاجزند
نويسنده:بيتا مهدوي
منبع:روزنامه قدس
منبع:روزنامه قدس
فريب تبليغات كاذب را نخوريد.
آخرين بررسيهاي انجام شده در كشور حكايت از وجود 5/2 تا 3 ميليون معتاد دارد و اين در حالي است كه آمار غيررسمي اين تعداد را 4 تا 6 ميليون نفر ذكر مي كند. كارشناسان معتقدند كه مخفي نگهداشتن اعتياد توسط افراد مهمترين عامل در عدم شناسايي و شمارش معتادان است. تحقيقات انجام شده در مراكز ترك اعتياد بهزيستي نشان مي دهد كه 63 درصد معتادان، ترياك، 20 درصد هروئين و 5 درصد شيره مصرف مي كرده اند. همچنين روش مصرف مواد مخدر در ميان معتادان 49 درصد تدخين(كشيدن)، 26 درصد خوردن و 4/6 درصد نيز تزريق بوده است. همه آمارها حاكي از آن است كه مصرف مواد مخدر در كشور در حال افزايش است و اين در حالي است كه عده اي با آگاهي از اين مسأله روشهاي فريبكارانه ترك اعتياد را ارايه مي دهند كه نه تنها باعث ترك نمي شود، بلكه عوارض زيادي را نيز براي معتاد به وجود مي آورد. يكي از اين روشها كه آگهيهاي آن بر سر هر كوي و برزن يافت مي شود، ترك اعتياد به وسيله گياهان دارويي است كه متأسفانه شيوع فراواني پيدا كرده است و همواره جان عده زيادي را تهديد مي كند.در اين گزارش به كم و كيف درمان اعتياد به وسيله گياهان دارويي و مخاطرات ناشي ازآن پرداخته شده است.
وي توصيه مي كند: در هنگام مصرف هر گونه داروي ترك اعتياد دقيقاً بايد به نام دارو، تاريخ مصرف، تاريخ ساخت و مجوز وزارت بهداشت توجه شود و داروهاي دست ساز به هيچ وجه مورد استفاده قرار نگيرند.
در توضيح اين مسأله بايد گفت: در مغز هر فرد آنتي فالين وجود دارد كه به صورت طبيعي زماني كه مقدراي چربي مغز بر روي اين ماده از مغز قرار مي گيرد موجب آرامش افراد مي شود، اما زماني كه فرد معتاد از مواد مخدر استفاده مي كند به علت قرار نگرفتن چربيهاي مغز بر روي اين ماده، اين چربيها تجزيه نمي شود.
وي مي افزايد: مكانيسمهاي مغز، كار تجزيه چربي مغز را انجام نمي دهد و اين امر موجب مي شود كه به تدريج با از بين رفتن اين چربي، وابستگي فرد معتاد به مصرف موادمخدر بيشتر مي شود.
برخي داروهاي سنتي ريشه آرام بخش دارد، چون با تجزيه چربي مغز موجب آرامش بدن فرد مي شود، اما اين اثربخشي به صورت موقتي است و براي اثربخشي درازمدت نياز به داروهاي ديگر است.
وي خاطرنشان مي كند: افراد نمي توانند خودسرانه و بدون مشورت با پزشك داروهاي گياهي ترك اعتياد را مصرف كنند، چون ميزان و نوع اين داروها بستگي به شرايط بدني فرد و ميزان اعتياد فرد به موادمخدر دارد كه بايد از طريق انجام آزمايشهاي مربوط به آن توسط پزشك تشخيص داده شود.
وي مي افزايد: داروهاي گياهي كه در طب سنتي تجويز مي شود نيز بايد به گونه اي باشد كه تاريخ انقضا داشته و تازگي خود را از دست نداده باشد، چرا كه در غير اين صورت ديگر اثربخشي لازم را ندارد.
اين روانپزشك مي افزايد: متأسفانه ادعاي بسياري از پزشكان در مورد ترك اعتياد فريبكاري است، براساس حقوق حرفه اي پزشكي، فريبكاري در تبليغات پزشكي ممكن است به صورت تصريحي يا تلويحي انجام شود. يعني اگر پزشك به دروغ ادعايي كند كه انجام آن عمل از عهده اش خارج باشد به صراحت، مخاطب خود را فريب داده است. همچنين اگر پزشكي اطلاعات گمراه كننده به اشخاص دهد يا تمام اطلاعات را در اختيار فرد نگذارد، باز هم مرتكب عمل فريبكارانه شده است. حق هر بيمار است كه راجع به بيماري خود، نوع و شدت بيماري اطلاع داشته باشد كه بدبختانه برخي پزشكان ما اين آگاهيها را به بيماران نمي دهند.
تصميم جدي فرد معتاد براي درمان: پزشكاني كه با مسأله درمان اعتياد درگير بوده اند، به خوبي مي دانند كه بيمار معتاد براي درمان نياز به انگيزه اي بسيار قوي دارد. چرا كه بدون چنين انگيزه اي، چه در آغاز كار و چه در خلال درمان و چه پس از آن، احتمال شكست، فوق العاده بالا خواهد بود، بنابراين در ابتداي كار و قبل از آغاز درمان، قوي بودن انگيزه را در بيمار بايد محك زد، تقريباً تمامي افراد معتاد، افراد كم اراده و سست عنصر و فاقد اعتماد به نفس كافي هستند (اين ويژگيها هم موجب گرايش به اعتياد مي شوند و هم نتيجه آن هستند)، بنابراين نبايد از يك بيمار معتاد، اراده اي قوي انتظار داشت. اما داشتن انگيزه لازم است.
ايجاد اراده و اعتماد به نفس و تقويت انگيزه، چه در آغاز درمان، چه در جريان آن و چه پس از تكميل آن، وظيفه عمده پزشكي است كه مي خواهد اعتياد بيماران را درمان كند.
علايم و نشانه هاي ظاهري ترك، در صورت انجام يا عدم انجام درمان، رفته رفته پس از هفته نخست برطرف مي شوند و معمولاً پس از دو يا سه هفته، بيمار از اين نظر مشكلي شديد نخواهد داشت و در واقع وظيفه پزشك در درمان تنها رفع علايم نيست و آنچه بيشتر مهم است، تقويت روحيه وايجاد اميدواري و اعتماد به نفس است.
بيماران معتاد غالباً شخصيتي كودكانه دارند. آنان (حداقل در روزهاي نخست درمان) نياز به يك منبع انرژي دارند كه به ايشان دلگرمي دهد، پزشك بايد اين نقش را ايفا كند و با خونسردي، خوشرويي، همدردي و متانت اعتماد بيمار را جلب نموده، سبب آرامش او گردد و با توجه به تمامي مشكلاتش، سعي در كنترل و تقليل ناراحتيهاي بيمار معتاد نمايد.
گر چه وجود انگيزه در فرد معتاد مهمترين ركن ترك اعتياد است، ولي پزشك در تقويت اين انگيزه، اساسي ترين نقش را عهده دار است.
ضمناً اين حمايت نقشي بارز در پيش آگهي طولاني مدت درمان ايفا مي كند و رابطه اي معكوس با عود اعتياد دارد.
در درمان اعتياد به شكل سرپايي، وجود حداقل يك پرستار مطمئن و دايمي در هفته نخست درمان ضروري است و اگر چنين فردي موجود نبوده يا بيمار نتواند در هفته اول درمان به پزشك دسترسي روزانه و حتي شبانه داشته باشد، روش ترك «بدون افيون» با شكست مواجه خواهد شد.
داروهايي كه در اين روش استفاده مي شوند، حداقل در سه روز اول در اكثر بيماران ايجاد ضعف، بي حالي و خواب آلودگي شديد مي كند و از اين جهت نياز به پرستار، مبرم و حياتي است.
پس از هفته نخست درمان، حال عمومي بيمار به وضوح بهتر شده و اين نياز كمتر خواهد بود و تعداد مراجعات به پزشك نيز كمتر مي شود. بدون وجود هر سه اين ويژگيها، معمولاً درمان با شكست مواجه خواهد گرديد و بهتر است به آن مبادرت نگردد.
آخرين بررسيهاي انجام شده در كشور حكايت از وجود 5/2 تا 3 ميليون معتاد دارد و اين در حالي است كه آمار غيررسمي اين تعداد را 4 تا 6 ميليون نفر ذكر مي كند. كارشناسان معتقدند كه مخفي نگهداشتن اعتياد توسط افراد مهمترين عامل در عدم شناسايي و شمارش معتادان است. تحقيقات انجام شده در مراكز ترك اعتياد بهزيستي نشان مي دهد كه 63 درصد معتادان، ترياك، 20 درصد هروئين و 5 درصد شيره مصرف مي كرده اند. همچنين روش مصرف مواد مخدر در ميان معتادان 49 درصد تدخين(كشيدن)، 26 درصد خوردن و 4/6 درصد نيز تزريق بوده است. همه آمارها حاكي از آن است كه مصرف مواد مخدر در كشور در حال افزايش است و اين در حالي است كه عده اي با آگاهي از اين مسأله روشهاي فريبكارانه ترك اعتياد را ارايه مي دهند كه نه تنها باعث ترك نمي شود، بلكه عوارض زيادي را نيز براي معتاد به وجود مي آورد. يكي از اين روشها كه آگهيهاي آن بر سر هر كوي و برزن يافت مي شود، ترك اعتياد به وسيله گياهان دارويي است كه متأسفانه شيوع فراواني پيدا كرده است و همواره جان عده زيادي را تهديد مي كند.در اين گزارش به كم و كيف درمان اعتياد به وسيله گياهان دارويي و مخاطرات ناشي ازآن پرداخته شده است.
كپسولهاي گياهي ترك؛ اعتياد مجدد بدون آگاهي
«شهرام نادري» كارشناس دفتر پيشگيري از اعتياد سازمان بهزيستي در مورد كپسولهاي گياهي دست ساز ترك اعتياد مي گويد: بسياري از عطاريها با فريب معتادان، مواد مخدر را در قالب كپسولهاي گياهي دست ساز ترك اعتياد با تضمين درمان به بيماران مي فروشند و اين در حالي است كه عده زيادي از معتاداني كه به مراكز درماني ترك اعتياد مراجعه مي كنند، بيماراني هستند كه پس از چندين بار استفاده از داروهاي گياهي ترك اعتياد عطاريها، چندين سال متوالي به آن اعتياد پيدا كرده و با مشكلات بسياري براي درمان خود مواجه شده اند.وي ضمن توصيه به بيماران، مبني بر اين كه به هيچ وجه براي درمان اعتياد به داروهاي گياهي عطاريها اعتماد نكرده، حتماً به پزشكان متخصص مراجعه كنند، مي افزايد: داروهايي كه در حال حاضر در كلينيكهاي معتبر ترك اعتياد براي بيماران تجويز مي شود، سالها در دانشگاههاي معتبر جهان، پژوهش و بر روي هزاران بيمار آزمايش شده است، در حالي كه بسياري از صاحبان عطاريها بدون داشتن دانش پزشكي لازم در اين زمينه داروهاي گياهي دست ساز را بدون آگاهي از خطرات و عوارض غيرقابل جبران آن بر روي معتادان به آنها تجويز كرده و به بيماران وعده بهبودي صددرصد مي دهند.بسياري از مواقع مشاهده شده كه عطاريها برخي مواد مخدر را از گياه خشخاش مي گيرند و به عنوان داروي گياهي ترك اعتياد به بيماران تجويز مي كنند و اين در حالي است كه بيمار پس از مدت كوتاهي مصرف، به اين داروها اعتياد شديدتر از ترياك پيدا مي كنند.وي توصيه مي كند: در هنگام مصرف هر گونه داروي ترك اعتياد دقيقاً بايد به نام دارو، تاريخ مصرف، تاريخ ساخت و مجوز وزارت بهداشت توجه شود و داروهاي دست ساز به هيچ وجه مورد استفاده قرار نگيرند.
هيچ يك از داروهاي گياهي ترك مورد تأييد علمي نيست
دكتر محمدعلي كفاشيان پزشك و كارشناس ترك اعتياد نيز در مورد داروهاي گياهي ترك اعتياد مي گويد: تاكنون هيچ داروي گياهي اختصاصي با اثرات ثابت شده در اين مورد وجود ندارد. به جز داروي « ايبوگين» كه در حال حاضر در ايران موجود نيست و از داروهاي بومي آفريقاي غربي است كه اثر آن نيز در دست تحقيق است.آثار موقت ترك و عوارض دائم مصرف
دكتر كامبيز كامكاري روانپزشك و كارشناس ترك اعتياد نيز مي گويد: برخي از داروهاي گياهي در صورت استفاده به جا و درست مي تواند تا حدي در زمينه ترك اعتياد اثربخشي داشته باشد و اين در حالي است كه اثر مصرف خودسرانه داروهاي گياهي ترك اعتياد موقتي است.در توضيح اين مسأله بايد گفت: در مغز هر فرد آنتي فالين وجود دارد كه به صورت طبيعي زماني كه مقدراي چربي مغز بر روي اين ماده از مغز قرار مي گيرد موجب آرامش افراد مي شود، اما زماني كه فرد معتاد از مواد مخدر استفاده مي كند به علت قرار نگرفتن چربيهاي مغز بر روي اين ماده، اين چربيها تجزيه نمي شود.
وي مي افزايد: مكانيسمهاي مغز، كار تجزيه چربي مغز را انجام نمي دهد و اين امر موجب مي شود كه به تدريج با از بين رفتن اين چربي، وابستگي فرد معتاد به مصرف موادمخدر بيشتر مي شود.
برخي داروهاي سنتي ريشه آرام بخش دارد، چون با تجزيه چربي مغز موجب آرامش بدن فرد مي شود، اما اين اثربخشي به صورت موقتي است و براي اثربخشي درازمدت نياز به داروهاي ديگر است.
وي خاطرنشان مي كند: افراد نمي توانند خودسرانه و بدون مشورت با پزشك داروهاي گياهي ترك اعتياد را مصرف كنند، چون ميزان و نوع اين داروها بستگي به شرايط بدني فرد و ميزان اعتياد فرد به موادمخدر دارد كه بايد از طريق انجام آزمايشهاي مربوط به آن توسط پزشك تشخيص داده شود.
وي مي افزايد: داروهاي گياهي كه در طب سنتي تجويز مي شود نيز بايد به گونه اي باشد كه تاريخ انقضا داشته و تازگي خود را از دست نداده باشد، چرا كه در غير اين صورت ديگر اثربخشي لازم را ندارد.
اين روانپزشك مي افزايد: متأسفانه ادعاي بسياري از پزشكان در مورد ترك اعتياد فريبكاري است، براساس حقوق حرفه اي پزشكي، فريبكاري در تبليغات پزشكي ممكن است به صورت تصريحي يا تلويحي انجام شود. يعني اگر پزشك به دروغ ادعايي كند كه انجام آن عمل از عهده اش خارج باشد به صراحت، مخاطب خود را فريب داده است. همچنين اگر پزشكي اطلاعات گمراه كننده به اشخاص دهد يا تمام اطلاعات را در اختيار فرد نگذارد، باز هم مرتكب عمل فريبكارانه شده است. حق هر بيمار است كه راجع به بيماري خود، نوع و شدت بيماري اطلاع داشته باشد كه بدبختانه برخي پزشكان ما اين آگاهيها را به بيماران نمي دهند.
راههاي درمان اعتياد
دكتر شهاب صالح پور كارشناس ترك اعتياد در مورد درمان اعتياد مي گويد: ويژگيهاي خاصي لازم است تا درمان اعتياد به شكلي موفقيت آميز صورت گيرد كه عبارتند از:تصميم جدي فرد معتاد براي درمان: پزشكاني كه با مسأله درمان اعتياد درگير بوده اند، به خوبي مي دانند كه بيمار معتاد براي درمان نياز به انگيزه اي بسيار قوي دارد. چرا كه بدون چنين انگيزه اي، چه در آغاز كار و چه در خلال درمان و چه پس از آن، احتمال شكست، فوق العاده بالا خواهد بود، بنابراين در ابتداي كار و قبل از آغاز درمان، قوي بودن انگيزه را در بيمار بايد محك زد، تقريباً تمامي افراد معتاد، افراد كم اراده و سست عنصر و فاقد اعتماد به نفس كافي هستند (اين ويژگيها هم موجب گرايش به اعتياد مي شوند و هم نتيجه آن هستند)، بنابراين نبايد از يك بيمار معتاد، اراده اي قوي انتظار داشت. اما داشتن انگيزه لازم است.
ايجاد اراده و اعتماد به نفس و تقويت انگيزه، چه در آغاز درمان، چه در جريان آن و چه پس از تكميل آن، وظيفه عمده پزشكي است كه مي خواهد اعتياد بيماران را درمان كند.
علايم و نشانه هاي ظاهري ترك، در صورت انجام يا عدم انجام درمان، رفته رفته پس از هفته نخست برطرف مي شوند و معمولاً پس از دو يا سه هفته، بيمار از اين نظر مشكلي شديد نخواهد داشت و در واقع وظيفه پزشك در درمان تنها رفع علايم نيست و آنچه بيشتر مهم است، تقويت روحيه وايجاد اميدواري و اعتماد به نفس است.
بيماران معتاد غالباً شخصيتي كودكانه دارند. آنان (حداقل در روزهاي نخست درمان) نياز به يك منبع انرژي دارند كه به ايشان دلگرمي دهد، پزشك بايد اين نقش را ايفا كند و با خونسردي، خوشرويي، همدردي و متانت اعتماد بيمار را جلب نموده، سبب آرامش او گردد و با توجه به تمامي مشكلاتش، سعي در كنترل و تقليل ناراحتيهاي بيمار معتاد نمايد.
گر چه وجود انگيزه در فرد معتاد مهمترين ركن ترك اعتياد است، ولي پزشك در تقويت اين انگيزه، اساسي ترين نقش را عهده دار است.
حمايت كافي توسط اعضاي خانواده و اطرافيان بيمار
حمايت كافي توسط اعضاي خانواده نقش بسيار مهمي در درمان اعتياد ايفا مي كند. به طور كلي ارتباط محكمي ميان اين حمايت و نتيجه درمان وجود دارد. هر چه اين حمايت بيشتر و جدي تر باشد، طول مدت درمان كوتاهتر شده، نتايج درمان به طور چشمگيري بهتر خواهد بود.ضمناً اين حمايت نقشي بارز در پيش آگهي طولاني مدت درمان ايفا مي كند و رابطه اي معكوس با عود اعتياد دارد.
در درمان اعتياد به شكل سرپايي، وجود حداقل يك پرستار مطمئن و دايمي در هفته نخست درمان ضروري است و اگر چنين فردي موجود نبوده يا بيمار نتواند در هفته اول درمان به پزشك دسترسي روزانه و حتي شبانه داشته باشد، روش ترك «بدون افيون» با شكست مواجه خواهد شد.
داروهايي كه در اين روش استفاده مي شوند، حداقل در سه روز اول در اكثر بيماران ايجاد ضعف، بي حالي و خواب آلودگي شديد مي كند و از اين جهت نياز به پرستار، مبرم و حياتي است.
پس از هفته نخست درمان، حال عمومي بيمار به وضوح بهتر شده و اين نياز كمتر خواهد بود و تعداد مراجعات به پزشك نيز كمتر مي شود. بدون وجود هر سه اين ويژگيها، معمولاً درمان با شكست مواجه خواهد گرديد و بهتر است به آن مبادرت نگردد.