نویسنده:Charles Süsskind
مترجم: شاهده سعیدی
مترجم: شاهده سعیدی
[silveynəs fillips tāmpsən]
Silvanus Philips Thompson
(ت.یوْرك، انگلستان، 29 خرداد 1230/ 19 ژوئن 1851؛ و.لندن، انگلستان، 22 خرداد 1295/ 12 ژوئن 1916)، فیزیك كاربردی، مهندسی برق، تاریخ علوم و فناوری.
تامپسن دومین فرزند از هشت فرزند سیلوینس تامپسن، معلم مدرسه‌ای متعلق به فرقه‌ی كویكر، و بریجیت تِیثم، عضوی از خانواده‌ی متشخص دیگری از این فرقه، بود. ریچارد و ویلیام فیلیپس، دوستان فاراده، عموهای پدرش بودند. تامپسن، پس از گذراندن امتحان درجه‌ی لیسانسِ علوم انسانی در 1248 در دانشگاه لندن، در مدرسه‌ی بوثم در یوْرك، كه پدرش در آن معلم ارشد بود، مشغول تدریس شد. به تحصیلات علمی خود ادامه داد و درجه‌ی لیسانس و دكتری در علوم را در سالهای 1254 و 1257 گرفت.
هنگامی كه هنوز دانشجوی دوره‌ی بعد از لیسانس بود، به كشفی از درجه‌ی اول خیلی نزدیك شد. ادیسن متوجه شده بود كه رشته جرقه‌های وابسته به وسایل برقی اثرهائی بوجود می‌آورند كه می‌توان آنها را بی‌دخالت سیم، تا حدی از فاصله‌ای دور مشاهده كرد، و نتیجه گرفته بود كه این اثرها «نیروئی جدید» هستند. تامپسن، در آزمایشی كه بدقت طراحی شده بود، نشان داد كه این اثرهای اسرارآمیز در واقع برقیند: ولی،به سبب دنبال نكردن موضوع، موفق نشد كه نظریه‌ی انتشار برقمغناطیسی مَكسوِل را از راه آزمایش به اثبات رساند، كاری كه هرتس در 1266-1267 بدان توفیق یافت.
در 1255 تامپسن در كالج دانشگاهی نوبنیاد بریستل به عنوان مدرّس فیزیك منصوب، و در سال 1257 نخستین استاد فیزیك آن دانشگاه شد. او بسرعت خود را به عنوان مدرّسی محبوب و پركار و نویسنده‌ی كتابهائی درسی در زمینه‌ی برق، كه نامش را در سراسر جهان صنعتی پرآوازه ساختند، تثبیت كرد. در 1264 به مدیریت كالج فنی فینزبری لندن، كه یكی از دو كالج پوْلی تكنیك زیر نظارت «مؤسسه‌ی شهر و اصناف لندن» بود، منصوب شد. (پوْلی تكنیك دیگر، یعنی كالج فنی مركزی، بعدها به صورت بخشی از كالج سلطنتی علوم و فناوری دانشگاه لندن درآمد). او این مقام را تا هنگام مرگ، یعنی تا سی و یك سال بعد، حفظ كرد.
در لندن، تامپسن شدیداً در زندگی علمی شركت جست و با لاج، فیتس جرلد، كروكس، و دیگر چهره‌های تابناك، دوستی صمیمانه برقرار كرد. در زمانی كه انگلستان به معنای واقعی كالج مهندسی در سطح دانشگاهی نداشت هزاران تن تحصیل در كالج فینزبری را به پایان بردند تا معرّف مهمترین خدمت تامپسن باشند. او در توسعه‌ی رادیوتلگرافی نیز دست داشت و در پشتیبانی از ادعای لاج مبنی بر پیشقدم بودن بر ماركوْنی در اختراع طرح اساسی گیرنده‌ی تشدیدی جزوه‌ای نوشت كه به طور خصوصی چاپ شد. اثر عامّه فهم دیگر او (كه تا هنگام مرگش بی نام مؤلف منتشر می‌شد)، یعنی Calculus Made Easy («حساب دیفرانسیل و انتگرال آسان»، 1910)، هنوز هم پس از سه نسل به دچاپ می‌رسد.
تامپسن، علاوه بر خدمات فنی متعدد خود (عمدتاً در زمینه‌ی پرتوهای مجهول، لیانی، مغناطیس، ماشینهای برقی و روشنایی، و نورشناسی)، یكی از مورّخان برجسته‌ی علم و فناوری بود. زندگینامه‌هائی كه از گیلبرت، فاراده، و كلوین نوشت در نوع خود عالی شناخته شده‌اند، و نیز شرحی بسیار جدل انگیز از زندگی و كار فیلیپ رایس، مدیر دبستانی در آلمان كه تامپسن موكدّاً او را مخترع تلفن می‌دانست، منتشر كرد.
تامپسن در سطح ملی و بین المللی افتخارات بسیاری كسب كرد، ولی در 1280، هنگامی كه دانشگاه لندن دوباره سازماندهی شد، از سمت ریاست آن محروم ماند، احتمالاً علت آن موضع گیریش در جنگ بوْئرها بود: او، به عنوان كویكری فعال، دولت بریتانیا را به سبب رفتار غیرانسانی با غیرنظامیان در اردوگاههای اسرا در افریقای جنوبی آشكارا مورد شماتت قرار می‌داد. در 1260 با جین اسمیل هندرسن، یكی از هم مسلكان كویكرش، ازدواج كرد. آنها صاحب چهار دختر شدند، كه دختر دوم با همكاری مادرش زندگینامه‌ی تامپسن را نوشت.
منبع مقاله :
گیلیپسی، چارلز كولستون، (1387)، زندگینامه‌ی علمی دانشوران، ترجمه احمد آرام...[ و دیگران]، تهران: شركت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ اول
Silvanus Philips Thompson
(ت.یوْرك، انگلستان، 29 خرداد 1230/ 19 ژوئن 1851؛ و.لندن، انگلستان، 22 خرداد 1295/ 12 ژوئن 1916)، فیزیك كاربردی، مهندسی برق، تاریخ علوم و فناوری.
تامپسن دومین فرزند از هشت فرزند سیلوینس تامپسن، معلم مدرسه‌ای متعلق به فرقه‌ی كویكر، و بریجیت تِیثم، عضوی از خانواده‌ی متشخص دیگری از این فرقه، بود. ریچارد و ویلیام فیلیپس، دوستان فاراده، عموهای پدرش بودند. تامپسن، پس از گذراندن امتحان درجه‌ی لیسانسِ علوم انسانی در 1248 در دانشگاه لندن، در مدرسه‌ی بوثم در یوْرك، كه پدرش در آن معلم ارشد بود، مشغول تدریس شد. به تحصیلات علمی خود ادامه داد و درجه‌ی لیسانس و دكتری در علوم را در سالهای 1254 و 1257 گرفت.
هنگامی كه هنوز دانشجوی دوره‌ی بعد از لیسانس بود، به كشفی از درجه‌ی اول خیلی نزدیك شد. ادیسن متوجه شده بود كه رشته جرقه‌های وابسته به وسایل برقی اثرهائی بوجود می‌آورند كه می‌توان آنها را بی‌دخالت سیم، تا حدی از فاصله‌ای دور مشاهده كرد، و نتیجه گرفته بود كه این اثرها «نیروئی جدید» هستند. تامپسن، در آزمایشی كه بدقت طراحی شده بود، نشان داد كه این اثرهای اسرارآمیز در واقع برقیند: ولی،به سبب دنبال نكردن موضوع، موفق نشد كه نظریه‌ی انتشار برقمغناطیسی مَكسوِل را از راه آزمایش به اثبات رساند، كاری كه هرتس در 1266-1267 بدان توفیق یافت.
در 1255 تامپسن در كالج دانشگاهی نوبنیاد بریستل به عنوان مدرّس فیزیك منصوب، و در سال 1257 نخستین استاد فیزیك آن دانشگاه شد. او بسرعت خود را به عنوان مدرّسی محبوب و پركار و نویسنده‌ی كتابهائی درسی در زمینه‌ی برق، كه نامش را در سراسر جهان صنعتی پرآوازه ساختند، تثبیت كرد. در 1264 به مدیریت كالج فنی فینزبری لندن، كه یكی از دو كالج پوْلی تكنیك زیر نظارت «مؤسسه‌ی شهر و اصناف لندن» بود، منصوب شد. (پوْلی تكنیك دیگر، یعنی كالج فنی مركزی، بعدها به صورت بخشی از كالج سلطنتی علوم و فناوری دانشگاه لندن درآمد). او این مقام را تا هنگام مرگ، یعنی تا سی و یك سال بعد، حفظ كرد.
در لندن، تامپسن شدیداً در زندگی علمی شركت جست و با لاج، فیتس جرلد، كروكس، و دیگر چهره‌های تابناك، دوستی صمیمانه برقرار كرد. در زمانی كه انگلستان به معنای واقعی كالج مهندسی در سطح دانشگاهی نداشت هزاران تن تحصیل در كالج فینزبری را به پایان بردند تا معرّف مهمترین خدمت تامپسن باشند. او در توسعه‌ی رادیوتلگرافی نیز دست داشت و در پشتیبانی از ادعای لاج مبنی بر پیشقدم بودن بر ماركوْنی در اختراع طرح اساسی گیرنده‌ی تشدیدی جزوه‌ای نوشت كه به طور خصوصی چاپ شد. اثر عامّه فهم دیگر او (كه تا هنگام مرگش بی نام مؤلف منتشر می‌شد)، یعنی Calculus Made Easy («حساب دیفرانسیل و انتگرال آسان»، 1910)، هنوز هم پس از سه نسل به دچاپ می‌رسد.
تامپسن، علاوه بر خدمات فنی متعدد خود (عمدتاً در زمینه‌ی پرتوهای مجهول، لیانی، مغناطیس، ماشینهای برقی و روشنایی، و نورشناسی)، یكی از مورّخان برجسته‌ی علم و فناوری بود. زندگینامه‌هائی كه از گیلبرت، فاراده، و كلوین نوشت در نوع خود عالی شناخته شده‌اند، و نیز شرحی بسیار جدل انگیز از زندگی و كار فیلیپ رایس، مدیر دبستانی در آلمان كه تامپسن موكدّاً او را مخترع تلفن می‌دانست، منتشر كرد.
تامپسن در سطح ملی و بین المللی افتخارات بسیاری كسب كرد، ولی در 1280، هنگامی كه دانشگاه لندن دوباره سازماندهی شد، از سمت ریاست آن محروم ماند، احتمالاً علت آن موضع گیریش در جنگ بوْئرها بود: او، به عنوان كویكری فعال، دولت بریتانیا را به سبب رفتار غیرانسانی با غیرنظامیان در اردوگاههای اسرا در افریقای جنوبی آشكارا مورد شماتت قرار می‌داد. در 1260 با جین اسمیل هندرسن، یكی از هم مسلكان كویكرش، ازدواج كرد. آنها صاحب چهار دختر شدند، كه دختر دوم با همكاری مادرش زندگینامه‌ی تامپسن را نوشت.
كتابشناسی
یكم. كارهای اصلی.
تامپسن نویسنده‌ی پركاری بود. فهرست كتابها، رساله‌ها، ترجمه‌ها، و آثاری كه به طور خصوصی انتشار داده در British Museum General Catalogue of Printed Books (1964) موجود است. موثرترین كتابهای درسیش عبارتند از: Elementary Lessons in Electricity and Magnetism (لندن، 1881)؛ Dynamo- Electric Machinery (لندن، 1884)؛ The Electromagnet and Electromagnetic Mechanism(لندن، 1887)؛ Polyphase Electric Currents and Alternate-Current Motors (لندن، 1895)؛ Light Visible and Invisible (لندن، 1896)؛ Design of Dynamos (لندن، 1903)؛ و The Manufacture of Light Easy (لندن، 1906). اثر همیشه محبوب و مشهورش، Calculus Made اولین بار در 1910 منتشر شد. همچنین زندگینامه‌های فیلیپ رایس (1883)، فاراده (1898)، و كلوین (1910)را نوشت؛ و در 1901 De magnete، اثر ویلیام گیلبرت، را ترجمه كرد. حق تقدم لاج بر ماركوْنی در استفاده از مدارهای تطبیق شده در رادیوتلگرافی به طور واضح و مختصر در رساله‌ی 38 صفحه‌ای تامپسن، Notes on sir Oliver Lodge`s Patent for Wireless Telegraphy (1911)، مورد بحث قرار گرفته كه از نظر تاریخی بسیار مورد توجه است.دوم. خواندنیهای فرعی..
زندگینامه‌ای كه توسط همسر و دومین دختر از چهار دخترش ج.ا. و هـ. تامپسن با عنوان Sylvanus Phillips Thompson His Life and Letters (لندن، 1920)نوشته شده در بردارنده‌ی فهرست كاملی از آثار منتشر شده‌ی اوست. زندگینامه‌های كوتاهی هم در Dictionary of National Biography (1912-1921)، 528-529؛ و در PRS، A 94 (1917-1918)، شانزده- هجده، همراه با تصویر دانشمند، بچاپ رسیده‌اند.منبع مقاله :
گیلیپسی، چارلز كولستون، (1387)، زندگینامه‌ی علمی دانشوران، ترجمه احمد آرام...[ و دیگران]، تهران: شركت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ اول