آداب و مستحبات نماز
مقدمه:
مستحبات نماز به روایت اهل بیت علیهم السلام سندی است بر اهمیت دادن به نوافل  و از آنجا که مُستَحَب به عملی گفته می‌شود که انجام آن بهتر از ترک آن‌ است، هرچند انجام دادنش واجب نیست.

در این مطلب راسخون به عنوان های مستحب و اقسام آن و بعضی مستحبات نماز در روایات اهل بیت علیه السلام اشاره می کنیم.

مستحب در لغت و اصطلاح
مستحب در فقه، عملی است که حکم شرعی آن‌ استحباب است و انجام آن بهتر است و در عین حال ترک کردن آن اشکالی ندارد.[۱]

با این حال کاربرد این لغت در قرآن کریم و احادیث معصومان، به معنای لغوی یعنی دوست داشته شده و محبوب است.[۲]عناوین ندب، نفل، سنّت و تطوّع نیز بیانگر معنای استحباب است [3]

اقسام مستحبات
عمل مستحب دارای اقسامی است که برخی از مهمترین آنها عبارتند از:
مستحب نفسی یا مستحب ذاتی: عملی است که استحباب و مطلوب بودن انجام آن، به خاطر عمل دیگری نیست؛ مانند نمازها و روزه‌های مستحب همچون روزه عید غدیر.

مستحب غیری: عملی است که به خودی خود، انجامش مستحب و مطلوب نیست، بلکه به خاطر عملی دیگر مستحب شده است؛ مانند غسل برای زیارت.

مستحب عینی: عملی است که استحباب آن برای تک تک افراد ثابت است و با انجام آن از سوی دیگران، انجامش برای دیگران نیز مستحب خواهد بود. مانند نمازهای نافله یا روزه‌های مستحبی.

مستحب کفایی: عملی است که با انجام دادن آن توسط فردی دیگر، انجام آن برای دیگران مستحب نیست؛ مانند اذان اعلام.[۴]مستحب موکّد: عملی است که شارع بر انجام آن تاکید داشته است؛ مانند اذان برای نماز.[۵]مستحبات نماز به روایت اهل بیت علیهم السلام
 

مراقبت حدود و آداب نماز
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:علم الاسلام الصلاة فمن فرع لها قبلة و حافظ علیها بحدها و وقتها و سنتها فهو مؤ من ؛ نماز، پرچم اسلام است ،


مؤ من واقعى کسى است که دل به آن دهد و مراقب حدود و آداب وقت آن باشد.[6]
 

تربت امام حسین (ع)
قال الصادق - علیه السلام -:السجود على تربة الحسین - علیه السلام - یخرق الحجب السبع ؛سجده بر تربت امام حسین (ع ) هفت پرده و مانع را مى شکافد.[7]
 

مسواک با هر نماز

قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:لو لا ان اشق على امتى ، لامرتهم بالسواک مع کل صلوة ؛ اگر بر امت من سخت و دشوار نبود، هرآینه به آن ها دستور مى دادم که با هر نماز مسواک بزنند.[8]
 

لباس نمازگزار

کان الحسن بن على - علیه السلام - اذا قام الى الصلوة لبس اجود ثیابه ، فقیل له یابن رسول الله تلبس اجود ثیابک ، فقال : ان الله جمیل یحب الجمال فاتحل لربى و هو یقول : ((خذوا زینتکم عند کل مسجد)) ؛

حضرت مجتبى (ع ) بهترین جامه هاى خود را در موقع نماز بر تن مى کرد.کسانى که از آن حضرت سبب این کار را پرسش کردند، در جواب فرمود:

خداوند جمیل است و جمال و زیبایى را دوست دارد، به این جهت خود را در پیشگاه الهى زینت مى کنم ، خداوند امر فرموده که : ((با زینتهاى خود در مساجد حاضر شوید)).[9]
 

نماز و عطر

قال الصادق - علیه السلام -:رکعتان یصلیها المتعطر، افضل من سبعین رکعة یصلیها غیر متعطر ؛ دو رکعت نماز با عطر، بهتر است از هفتاد رکعت نماز کسى که عطر نزده است .[10]
 

نماز و مسواک

قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:رکعتین بسواک ، احب الى الله - عز و جل - من سبعین رکعة بغیر سواک ؛ دو رکعت نماز با دندانهاى مسواک زده ، نزد خداوند از هفتاد رکعت نماز بدون مسواک بهتر است .[11]
 

انتظار بعد نماز

قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:انتظار الصلوة بعد الصلوة کنز من کنوز الجنة ؛ انتظار کشیدن از نماز تا نماز دیگر، گنجى است از گنجهاى بهشت .[12]
 

قنوت طولانى

قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:اطولکم قنوتا فى دار الدنیا اطولکم راحة یوم القیامة فى الموقف ؛ هر کسى از شما قنوتش در این دنیا طولانى تر باشد، در آخرت در موقف محشر راحتى او بیشتر خواهد بود.[13]
 

صلوات در رکوع و سجود

قال الباقر - علیه السلام -:من قال فى رکوعه و سجوده و قیامه : ((اللهم صل على محمد و آل محمد)) کتب الله له ذلک بمثل الرکوع و السجود و القیام .

هرکسى در رکوع و سجود و قیام خود بگوید: ((اللهم صل على محمد و آل محمد)) خدا ثواب آن را مانند ثواب رکوع و سجود و قیام براى او مى نویسد.[14]
 

نماز همراه با اذان واقامه

قال على - علیه السلام -:من صلى باذان و اقامة صلى خلفه صف من الملئکة ، لایرى طرفاه و من صلى باقامة صلى خلفه ملک .

هرکس نمازش را با اذان و اقامه بخواند، صفى از فرشتگان پشت سر او به نماز مى ایستند که دو طرف آن صف دیده نمى شود و هر کس که نماز خود را با اقامه تنها بخواند، یک فرشته پشت سر او نماز مى گزارد.

امام صادق (ع):
هر کس که نماز را با اذان و اقامه بخواند، دو صف از فرشتگان در پشت سرش نماز می‌گزارند و کسی که نماز را با اقامه تنها بخواند یک صف از فرشتگان در پشت سرش نماز می خوانند و اندازه صف به قدر میان مشرق و مغرب است.[15]
 

نماز در مسجد

قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -: الجلوس فى المسجد لانتظار الصلوة عبادة ؛ نشستن در مسجد به انتظار نماز عبادت است . [16]

نتیجه:
از آنجا که نماز زیباترین و کامل‌ترین عمل عبادی است، علاوه بر نمازهای واجب، نمازهای مستحبی زیادی برای مشتاقان قرار داده شده و کمتر موقعیت دینی را می‌توان یافت که نماز ویژه‌ای نداشته باشد.

پیام های زینت افزاری نماز در مستحبات نماز به روایت اهل بیت علیهم السلام دسته گلی است بر سر کسانیکه به مستحبات اهمیت می دهند.

پی نوشت:
1.خویی، اجود التقریرات، ۱۳۵۲ش، ج۱، ص۱۴۳؛ حکیم، اصول العامه للفقه المقارن، ۱۹۷۹م، ص۶۲.
2.هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه، ۱۴۲۶ق، ج۱، ۳۹۷.
3.هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه، ۱۴۲۶ق، ج۱، ص۳۹۶.
4.نجفی، جواهر الکلام، دار احیاء‌التراث العربی، ج۹، ص۷۴.
5.حکیم، اصول العامه للفقه المقارن، ۱۹۷۹م، ص۶۳.
6.(کنزالعمال ، ج 7، حدیث 1887)
7.(بحارالانوار، ج 101، ص 135)
8.(میزان الحکمة ، ج 4، ص 597)
9.(وسائل الشیعه ، ج 3، ص 331)
10.(مکارم الاخلاق ، ص 42)
11.(سفینة البحار، ج 1، ص 675)
12.(جامع احادیث الشیعه ، ج 4، ص 78)
13.(ثواب الاعمال ، ص 59)
14.(ثواب الاعمال ، ص 61)
15.(من لا یحضره الفقیه، ج 1، ص 287)
16.(بحارالانوار، ج 83، ص 384)

منبع:
https://navideshahed.com/fa/news/491176
https://fa.wikishia.net/view
سایت اندیشه قم
*این مقاله در تاریخ 1401/7/27 بروز رسانی شده است
نسخه چاپی