توصیه های مقام معظم رهبری به مداحان اهل بیت سلام الله علیهم

شعر مجالس عزادارى بايد سر تا پا معرفت باشد

مسأله‏ى فرهنگى، معرفت درست است. كارى كنيد كه آن‏جايى كه مجموعه‏ى بچه‏هاى حزب‏اللهى يك مجلس عزادارى تشكيل مى‏دهند، شعرشان سر تا پا معرفت باشد؛ من اين را الآن نمى‏بينم. شعر، سر تا پا درس باشد. از چه كسى استفاده كنيم؟ از شاعر خوب؛ از متفكر خوب؛ از بهترين و زيباترين شعرها استفاده كنيد؛ نه عوامانه. با تشخيص چه كسى؟ با تشخيص شعرشناس؛ نه با تشخيص مدير. مدير ممكن است اصلاً شعر سرش نشود. هر كار يك متخصص دارد. با تشخيص شعرشناس، با تشخيص متخصص مذهبى و دينى، نوترين، زيباترين و عاليترين معارف را در دست و بال بچه‏هاى حزب‏اللهى بيندازيد.(1)

شادابى فكر و آميختگى آن با عواطف

هيأت، نماد تجمع عاطفى و فكرى بر محور شخصيت حسين‏بن‏على (عليه‏السّلام) است؛ مجلس عزادارى و دسته‏ى سينه‏زنى است؛ اسمش را هرچه مى‏خواهند، بگذارند. مراد اين است كه گروهى دور هم جمع مى‏شوند و پايه‏ى كارشان بر عواطف و فكر - هر دو - است؛ عواطفِ تنها نيست، انديشه‏ى خشك بى‏عاطفه هم نيست. اگر عواطفِ تنها باشد، اثربخش نيست و در واقعِ زندگى اثر نمى‏گذارد. اگر انديشه و فكر، خشك و بى‏عاطفه باشد، ماندگارى و نفوذ و گستردگى نخواهد داشت. شادابى فكر به آميختگى آن با عواطف است. محور هم وجود مقدس اباعبداللَّه (عليه‏الصّلاةوالسّلام) است؛ يك سرچشمه‏ى خشك نشدنى؛ دريايى كه انسان هرگز نمى‏تواند به عمق آن برسد؛ از عاطفه و فكر، هر دو.(2)

چگونگی آهنگ مداحی

در آهنگ‏هایى كه اسمش را آهنگ پاپ مى‏گذارند، من مخالفتى با لهجه‏هاى خودمانى ندارم؛ اما چرا انسان تقلید كند؟ این همه مایه‏ى ابتكار در درون انسان وجود دارد؛ برود از فلان گوینده‏ى بى‏سروپاى مثلاً اسپانیایى یا آرژانتینى تقلید كند كه مثلاً چه بشود؟! آن هم در مفاهیمِ به این مهمى. آدم با یك چیز مهمل، مستمع را معطل كند؛ جوان را بیخود معطل و سرگرم كند؛ اینها درست نیست. مضامین باید همراه با فكر، همراه با عمق، همراه با معرفت و همراه با عاطفه باشد؛ یعنى صیقل و لعاب عاطفه حتماً در آن وجود داشته باشد تا شیرین شود.(3)

مدح ائمه‏ى هدى‏ (عليهم‏السلام)يك ارزش است

شما برادران عزيز مداح كسانى هستيد كه از زبان و حنجره‏ى شما امواج نورانى و معطر مديحه‏ى دختر پيغمبر و ائمه‏ى هدى‏ (عليهم‏السلام) ساطع مى‏شود و در دل مخاطبانتان مى‏نشيند؛ اين خيلى ارزش است. ....رتبت مداحى و منبر مداحى يكى از باشرافت‏ترين رتبه‏ها و منبرهاست. در اين زمينه ما خيلى صحبت كرده‏ايم، كه ديگر نمى‏خواهيم تكرار كنيم. امروز هم بحمداللَّه اقبال مردم و جوان‏ها به نواى مداحان، اقبال خوبى است. مى‏بينيد مردم، استقبال مى‏كنند، علاقه نشان مى‏دهند، اجتماع مى‏كنند، صحبت مى‏كنند، پول مى‏دهند؛ اين يك موقعيت است. موقعيت وقتى حساس شد، وظيفه حساس و خطير مى‏شود.(4)

خطاى ما سنگين‏تر و سخت‏تر است

اگر ما خطايى انجام دهيم، خطاى ما مثل خطاى مردمِ عادى نيست؛ سنگين‏تر و سخت‏تر است. اگر ما خداى نكرده كسى را به وادى ضلالت و گمراهى انداختيم، با عمل مشابهِ ديگرى تفاوت دارد. مداح‏ها بدانند چه مى‏خوانند و چه مى‏گويند. صداى خوش، آهنگ قشنگ، موقعيت ممتاز، تريبون خوب، اقبال فراوان؛ امروز هم كه جوانها بحمداللَّه جامعه و كشور ما را با صفاى دلِ خودشان مصفا كرده‏اند - اين همه جوان در اين كشور وجود دارد - همه متوجه شماست. شما چه مى‏خواهيد به مردم بدهيد؟ اين‏كه من هميشه روى آنچه مى‏خوانيد و آن‏چنان كه مى‏خوانيد - در جلسه‏ى مداح‏ها و با افراد گوناگون - تأكيد مى‏كنم، به‏خاطر اين حساسيت است.(5)

استفاده‏ى از مدح‏ها و تمجيدهاى بى‏معنا، مضر است

چيز ديگرى كه بنده در بعضى از خوانندگان جلسات مداحى اطلاع پيدا كردم، استفاده‏ى از مدح‏ها و تمجيدهاى بى‏معناست، كه گاهى هم مضر است. فرض كنيد راجع به حضرت اباالفضل (سلام‏اللَّه‏عليه) صحبت مى‏شود؛ بنا كنند از چشم و ابروى آن بزرگوار تعريف كردن؛ مثلاً قربون چشمت بشم! مگر چشم قشنگ در دنيا كم است؟ مگر ارزش اباالفضل به چشمهاى قشنگش بوده؟! اصلاً شما مگر اباالفضل را ديده‏ايد و مى‏دانيد چشمش چگونه بوده؟! اينها سطح معارف دينى ما را پايين مى‏آورد. (6)

استفاده‏ى از مدح‏ها و تمجيدهاى بى‏معنا، مضر است

يك وقت شاعرى در يك قصيده‏ى سى، چهل بيتى اشاره‏يى هم به جمال حضرت اباالفضل مى‏كند؛ آن يك حرفى است؛ ما نبايد خيلى خشكى به خرج دهيم و سختگيرى كنيم؛ اما اين‏كه ما همه‏اش بياييم روى ابروى كمانى و بينى قلمى و چشم خمار اين بزرگواران تكيه كنيم، اين‏كه مدح نشد؛ در مواردى ضرر هم دارد؛ در فضاهايى اين كار خوب نيست.(7)

منبر و مداحىِ خالى از معارف ممنوع

نبايد بگذاريد منبرِ ده دقيقه‏يى يا بيست دقيقه‏يى شما از معارف خالى بماند. امسال ديدم بعضى از برادران مداح در ماه محرم و در دهه‏ى فاطميه بحمداللَّه اين نكته را رعايت كرده بودند. در منبر مداحى حتماً در اول، فصلى اختصاص بدهيد به نصيحت يا بيان معارف به زبان زيباى شعر. اصلاً رسم مداحى از قديم اين‏طورى بوده است؛ الان يك مقدار آن رسم‏ها كم شده. مداح در اول منبر يك قصيده، يك ده بيت شعر - كمتر، بيشتر - فقط در نصيحت و اخلاق، با الفاظ زيبا خطاب به مردم بيان مى‏كرد؛ مردم هم مى‏فهميدند و اثر هم مى‏گذارد.(8)

استفاده از شعرهاى خوب و شعراى بزرگ

يك‏ وقت يكى از برادران مداح مى‏گفت ما اگر از شعرهاى خوب و شعراى بزرگ شعرى انتخاب كنيم، مردم نمى‏فهمند؛ بنابراين مجبوريم از اين شعرها استفاده كنيم. اين‏طورى نيست؛ من اين را قبول ندارم. وقتى با زبان شعر با مردم حرف بزنيد، هرچه شعر پيچيده هم باشد، وقتى مداح با هنر مداحى خود توانست اين را كلمه كلمه به مردم القاء و مخاطبه كند، در دل مردم اثر مى‏گذارد. ما غزليات زيادى داريم. شما به ديوان صائب نگاه كنيد. من يك وقت چند بيت از اين اشعار را تصادفى انتخاب كردم و به بعضى از برادرهاى مداح گفتم روى اينها كار كنيد. ديوان صائب غزلهاى بسيار خوب و مفيدى دارد كه در دلها اثر مى‏گذارد. ديگران هم از اين‏گونه اشعار دارند. بعضى از شعرا - كه امروز هم بحمداللَّه در شعرها آمده بود - درباره‏ى عبادت و خضوع و جهاد و تضرع و انفاق و جهاد ائمه (عليهم‏السّلام) بيانات خيلى خوب و زيبايى داشتند. شعر را از لحاظ هنرى، سطح خوب انتخاب كنيد؛ چون اثرگذار است. شعر خوب و شعر هنرى، همان خاصيت عمومى هنر را دارد.(9)

از آهنگ‏هاى نامناسب در مداحى استفاده نكنید

من شنیده‏ام در مواردى از آهنگ‏هاى نامناسب استفاده مى‏شود. مثلاً فلان خواننده‏ى طاغوتى یا غیرطاغوتى شعر عشقىِ چرندى را با آهنگى خوانده؛ حالا ما بیاییم در مجلس امام حسین و براى عشاق امام حسین، آیات والاى معرفت را در این آهنگ بریزیم و بنا كنیم آن را خواندن؛ این خیلى بد است. خودتان آهنگ بسازید. این همه ذوق و این همه هنر وجود دارد. یقیناً در جمع علاقه‏مندان به این جریان كسانى هستند كه مى‏توانند آهنگ‏هاى خوبِ مخصوص مداحى بسازند؛ آهنگ عزا، آهنگ شادى.(10)

آهنگ شادى از آهنگ عزا جداست

... الان معمول شده كه براى روزهاى عید جلساتى تشكیل مى‏دهند. بنده مخالف این كار نیستم؛ بد هم نیست كه دست می‌زنند. البته اگر از رادیو بشنویم - كه بنده خودم گاهى از رادیو شنیده‏ام - و شعر را درست گوش نكنیم، خیال مى‏كنیم دارند سینه مى‏زنند! هم لحن، سینه‏زنى است؛ هم آن دستى كه مى‏زنند، مثل زدن روى سینه است. این چه شادى‏یى شد؟! اگر براى روزهاى شادى، آهنگ‏هاى مناسب - نه آهنگ‏هاى مبتذل، نه آهنگ‏هاى طاغوتى، نه آهنگ‏هاى حرام - و شیوه‏هاى خوب انتخاب كنند، مؤثرتر و بهتر است. این‏طور نباشد كه چون به روضه‏خوانى عادت كرده‏ایم، روز شادى هم كه مى‏ خواهیم حرف بزنیم، لحنمان بشود لحن روضه‏خوانى. قدیم‏ها مى‏گفتند فلانى هرچه مى‏خواند، مثنوى درمى‏آید؛ هر آهنگى را كه شروع كند، مثنوى مى‏شود! این‏طورى نباشد.(11)

حرف های سست و بدون استناد مضر است

مسأله‏ى عزادارى‏ها هم كه اشاره كردند، مطلب بسیار مهمى است و تا حدود زیادى متوجه به خود ماست. شكى نیست كه در مواردى در عزادارى‏ها حرفهاى غیرواقعى و غلط و خرافى گفته مى‏شود؛ لیكن اگر فرض مى‏كردیم هیچ حرف غلطى هم به آن معنا بیان نشود، اما وقتى حرف صحیح ولى سست و بدون استناد به یك مدركِ درست گفته شود، یا حرفى كه ایمان مردم را متزلزل كند و در باور مخاطبان نگنجد، گفته شود، این هم مضر است. امروز ما این همه در كشور مسأله داریم. یك منبر تبلیغاتىِ بسیار مهم عبارت است از همین جلسات حسینى و حسینیه‏ها و سینه‏زنى‏ها و دستجات مذهبى. از این منبر، والاترین معارف و فورى‏ترین و لازم‏ترین مطالب را مى‏شود بیان كرد؛ اما اگر ما این را به چیزهاى موهوم یا موهون مصروف كنیم، به‏هیچ‏وجه مصلحت نیست.(12)
منابع و مآخذ:
1.فرازی از بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار با فرماندهان بسيج‏ - 8/9/1383
2.فرازی از بيانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در ديدار هيأت رزمندگان اسلام‏ - 3/6/1384
3. فرازی از بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار هیأت رزمندگان اسلام‏ - 3/6/1384
4. فرازی از بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در سالروز ولادت حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) - 5/5/1384
5. فرازی از بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در سالروز ولادت حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) - 5/5/1384
6. فرازی از بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در سالروز ولادت حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) - 5/5/1384
7. فرازی از بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در سالروز ولادت حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) - 5/5/1384
8. فرازی از بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در سالروز ولادت حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) - 5/5/1384
9. فرازی از بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در سالروز ولادت حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) - 5/5/1384
10. فرازی از بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در سالروز ولادت حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) - 5/5/
11. 1384 فرازی از بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در سالروز ولادت حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) - 5/5/1384
12. فرازی از بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار اعضاى مجلس خبرگان رهبرى - 27/12/1383
منبع: . www.khamenei.ir