آشنايي با ساختمان ستون فقرات
نويسنده:آذر معزي-ابراهيم عباسي
منبع:راسخون
ستون فقرات يکي از شگفت انگيز ترين ساختمانهاي بدن انسان است.مهره ها نه تنها داربست اصلي بدن را تشکيل مي دهند.بلکه يکي از مجموعه هاي مهم عصبي يعني نخاع و اعصاب را در خود جاي داده اند، ساختمان اين ستون به گونه اي است که قابليت تحمل صدها کيلوبار را دارد و از طرف ديگر، به اندازه اي انعطاف پذير است که مي توان آن را بيش از 200 درجه خم کرد. طول ستون فقرات در زنان 60 سانتيمتر و در مردان 70 سانتيمتر است .ستون فقرات از 33 مهره تشکيل شده:7 مهره ي گردني، 12 مهره ي سينه اي يا پشتي، 5 مهره ي کمري، استخوان خارجي، و در آخر استخوان دنبالچه.
7 مهره مربوط به ناحيه گردن.
12 مهره مربوط به ناحيه پشت.
5 مهره مربوط به ناحيه کمر.
5 مهره ي به هم جوش خورده مربوط به ناحيه خارجي (استخوان خارجي) 4 مهره ي به هم جوش خورده مربوط به ناحيه دنبالچه (استخوان دنبالچه)
مهره هاي فوق روي يکديگر قرار گرفته و باهم مفصل مي شوند.
با وجود اين که مهره ها داراي شکلهاي پيچيده و نامنظمي هستند، اما در مجموع از دو بخش تشکيل شده اند:
1- بخش پيشين مهره را جسم مهره ناميده مي شود و لوبيايي شکل بوده، از استخوان محکمي ساخته شده است. اين بخش وزن تنه را تحمل مي کند.
2- بخش پسين مهره را«کانال مهره اي» ناميده مي شود و به صورت يک مجراي نيم دايره اي است اين بخش مسئوليت حفاظت از نخاع و اعصاب را بر عهده دارد:
همچنين بين مهره ها منافذي به نام «سوراخهاي بين مهره اي»وجود دارد که اعصاب نخاعي از ميان آنها خارج مي شوند.
درستون فقرات علاوه بر مهره ها، ماده اي ژله مانند از جنس غضروف وجود دارد که بين مهره هاي مجاور قرار گرفته و «ديسک بين مهره اي» ناميده مي شود.ديسک داراي يک بخش مرکزي نرم به نام «هسته» است که اطراف آن را حلقه هايي از جنس غضروف فيبري احاطه کرده است.
غضروف پشت، سبب خم شدن تنه به طرف عقب مي شود و عضلات شکم، سبب خم شدن تنها به طرف جلو مي شوند.
هنگامي که از پهلو به تنها نگاه کنيم، در ستون مهره ها خميدگيهايي ديده مي شود:
- برآمدگي به طرف جلو در ناحيه گردن يا «لوردوز گردني».
- برآمدگي به طرف عقب در ناحيه پشت يا «کيفوز پشتي».
- برآمدگي به طرف جلو در ناحيه کمر و خاجي يا «لوردوزکمري».
ضعف عضلات تنه، همراه با قرار گرفتن در وضعيتهاي نادرست به مدت طولاني، موجب بروز تغييرات غير طبيعي در انحناهاي ستون فقرات خواهد شد.مثلاً ضعف شکم سبب افزايش لوردوز کمري مي شود که اين امر به تدريج موجب بروز کمر درد مي گردد.
در اين مورد، حرکات ورزشي براي تقويت عضلات فوق مي تواند يکي از عوامل مهم پيشگيري از کمر درد باشد.
پس از آشنايي با ساختمان ستون فقرات، برخي از مهمترين وظايف آن را ياد آوري مي کنيم:
1- حفاظت از نخاع و اعصاب نخاعي.
2- تحمل وزن تنه و انتقال آن به اندامهاي تحتاني .
3- حفظ وضعيت تنه.
4- ايجاد حرکت در تنه.
5- جذب فشارهاي وارده به تنه.
7 مهره مربوط به ناحيه گردن.
12 مهره مربوط به ناحيه پشت.
5 مهره مربوط به ناحيه کمر.
5 مهره ي به هم جوش خورده مربوط به ناحيه خارجي (استخوان خارجي) 4 مهره ي به هم جوش خورده مربوط به ناحيه دنبالچه (استخوان دنبالچه)
مهره هاي فوق روي يکديگر قرار گرفته و باهم مفصل مي شوند.
با وجود اين که مهره ها داراي شکلهاي پيچيده و نامنظمي هستند، اما در مجموع از دو بخش تشکيل شده اند:
1- بخش پيشين مهره را جسم مهره ناميده مي شود و لوبيايي شکل بوده، از استخوان محکمي ساخته شده است. اين بخش وزن تنه را تحمل مي کند.
2- بخش پسين مهره را«کانال مهره اي» ناميده مي شود و به صورت يک مجراي نيم دايره اي است اين بخش مسئوليت حفاظت از نخاع و اعصاب را بر عهده دارد:
همچنين بين مهره ها منافذي به نام «سوراخهاي بين مهره اي»وجود دارد که اعصاب نخاعي از ميان آنها خارج مي شوند.
درستون فقرات علاوه بر مهره ها، ماده اي ژله مانند از جنس غضروف وجود دارد که بين مهره هاي مجاور قرار گرفته و «ديسک بين مهره اي» ناميده مي شود.ديسک داراي يک بخش مرکزي نرم به نام «هسته» است که اطراف آن را حلقه هايي از جنس غضروف فيبري احاطه کرده است.
غضروف پشت، سبب خم شدن تنه به طرف عقب مي شود و عضلات شکم، سبب خم شدن تنها به طرف جلو مي شوند.
هنگامي که از پهلو به تنها نگاه کنيم، در ستون مهره ها خميدگيهايي ديده مي شود:
- برآمدگي به طرف جلو در ناحيه گردن يا «لوردوز گردني».
- برآمدگي به طرف عقب در ناحيه پشت يا «کيفوز پشتي».
- برآمدگي به طرف جلو در ناحيه کمر و خاجي يا «لوردوزکمري».
ضعف عضلات تنه، همراه با قرار گرفتن در وضعيتهاي نادرست به مدت طولاني، موجب بروز تغييرات غير طبيعي در انحناهاي ستون فقرات خواهد شد.مثلاً ضعف شکم سبب افزايش لوردوز کمري مي شود که اين امر به تدريج موجب بروز کمر درد مي گردد.
در اين مورد، حرکات ورزشي براي تقويت عضلات فوق مي تواند يکي از عوامل مهم پيشگيري از کمر درد باشد.
پس از آشنايي با ساختمان ستون فقرات، برخي از مهمترين وظايف آن را ياد آوري مي کنيم:
1- حفاظت از نخاع و اعصاب نخاعي.
2- تحمل وزن تنه و انتقال آن به اندامهاي تحتاني .
3- حفظ وضعيت تنه.
4- ايجاد حرکت در تنه.
5- جذب فشارهاي وارده به تنه.