نوروز در كتب فقهى و استدلالى
نويسنده:سيد محمد باقر آيت ميردامادى
در این مقاله به نوروز در کتب فقهی و استدلالی پرداخته می شود.
1ـ در صفحه 30 مجلّد سوّم كتاب من لا يحضره الفقيه مرحوم صدوق نقل مىكند:
اتى علي عليه السلام بهدية النيروز فقال عليه السلام ما هذا و قالوا يا امير المؤمنين اليوم النيروز فقال عليه السلام اصنعوا لنا كل يوم نيروز، و روى انه قال عليه السلام نيروزنا كل يوم.
در روز عيد نوروز براى حضرت على عليه السلام هديهاى آوردند حضرت سؤال كردند: اينها چيست؟ عرض كردند: يا امير المؤمنين امروز روز نوروز است و اين هديه به مناسبت نوروز است. حضرت فرمودند هميشه از اين كارها بكنند هر روزتان نوروز باد. و روايت شده كه حضرت فرمودند هر روز ما نوروز است.
2ـ و در صفحه 300 همان كتاب از امام صادق نقل مىكند كه: مردى است داراى مقام و رتبه بزرگى و در روزهاى عيد نوروز براى او هدايائى مىآورند و مىخواهند به وسيله آن هدايا به آن شخص نزديك شوند و با او آشنا گردند آيا هدايا را بپذيرد يا نه؟ حضرت فرمودند: آيا اهداء كنندگان نماز مىگذراند. عرض كردم: آرى. حضرت فرمودند: آرى بپذيرد هدايا را و به آنها هم محبت كند و كمك نمايد.
3ـ شيخ الطائفه محمد ابن الحسن الطوسى در التهذيب جلد 6 صفحه 678 عيناً همين حديث را از امام صادق عليه السلام نقل مىفرمايد.
4ـ در كتاب وسائل الشيعة نقل مىنمايد:
و اتي على عليه السلام بهدية النيروز فقال عليه السلام ما هذا فقالوا يا امير المؤمنين اليوم النيروز فقال عليه السلام اصنعوا لنا كل يوم نيروزاً(1).
براى حضرت على عليه السلام هدايائى آوردند حضرت سؤال كردند اينها چيست؟ گفتند هدايا و تحفههاى عيد نوروز است حضرت فرمودند همه روزها اين كار انجام گردد هر روزتان نوروز باد.
5ـ و در كتاب شريف دعائم الاسلام جلد 2 صفحه 326 مىفرمايد:
و عنه عليه السلام انه اهدى اليه فالوذج فقال: ما هذا قالوا يوم النيروز قال فنيروزاً ان قدرتم كل يوم يعنى تهادوا و تواصلوا في الله.
براى حضرت على عليه السلام اهدائى آوردند (فالوذج)، حضرت سؤال كردند اينها براى چيست؟ عرض كردند اهدائى روز نوروز است فرمودند: هر روز را اگر مىتوانيد نوروز قرار دهيد يعنى هر روز اهدا كنيد به يكديگر و صله بنمائيد در راه خدا.
بنا بر اين از اين چند روايت كه در كتب فقهى و استدلالى علماء بزرگ و فقهاء عاليقدر نقل شده استفاده مىشود كه در زمان حضرت على عليه السلام هم معمول بوده روز عيد نوروز بديدار يكديگر مىرفتند و هدايائى هم براى بزرگان مىبردهاند و حضرت على عليه السلام از آنها مىپذيرفته و آنها را نهى و منع نمىنموده و عملاً مردم را به اين اعمال عاطفى و محبت آميز تشويق مىفرمودهاند و اين تأييد عملى آن بزرگوار از اين روز است.
ابوريحان بيرونى روز عيد نوروز دست از كار مىكشيد.
محدث بزرگوار قمى رحمة الله در كتاب «الكنى و الالقاب» جلد 1 صفحه 78 نقل مىفرمايد:
«ابوريحان بيرونى» محمد ابن احمد الخوارزمى الحكيم الرياضى الطبيب المنجم المعروف كان فيلسوفاً عالماً بالفلسفة اليونانية و فلسفة الهنود و برع في علم الرياضيات و الفلك بل قيل انه اشهر علماء النجوم و الرياضيات و كان معاصراً لابن سينا و بينهما مراسلات و ابحاث كان اصله من بيرون بلد فى السند.
بعد از آنكه شرح مفصلى از حالات آن مرد بزرگ و دانشمند محقق نقل مىكند و مؤلفات او را نام مىبرد و اشارهاى به مسافرتهاى او براى تحصيلات عاليه مىنمايد مىنويسد:
انه كان مكبا على تحصيل العلوم منفتاً على التعقيب لا يكاد يفارق يده القلم و عينه النظر و قلبه الفكر و كان مشتغلاً في تمام الايام السنة الا يوم النيروز.
آن مرد بزرگ بسيار در تحصيل علم جدى بود و دائماً مشغول به تصنيف و تأليف كتاب بود هيچگاه قلم از دست او نمىافتاد و چشمش از مطالعه كتب و دلش از فكر و تحقيق باز نمىايستاد و تمام روزهاى دوره سال به مطالعه و تأليف و كارهاى علمى و تحقيقى اشتغال داشت و سرگرم بود مگر روز نوروز كه آن روز را تعطيل مىكرد.
با توجه به اينكه ابوريحان مرد دانشمند و محقق دقيقى بوده و از نوابغ تاريخ به شمار مىرود و كسى بوده كه عاشق مطالعه و تدريس و تأليف بوده است قطعاً تعطيل كردن او روز عيد نوروز را نمىتواند بدون دليل و جهت منطقى باشد و مىتوان يكى از دلايل اعتبار عيد نوروز را اهتمام آن مرد بزرگ به اين روز دانست.
1ـ در كتاب وسائل الشيعه جلد 2 صفحه 428 بابى را با عنوان: باب استحباب غسل يوم النيروز افتتاح فرموده و در باب روايتى نقل مىكند كه محمد بن الحسن از معلى ابن خنيس از امام صادق عليه السلام در روز نوروز كه حضرت فرمودند:
اذا كان يوم النيروز فاغتسل و البس انظف ثيابك
در روز عيد نوروز غسل بنما و بپوش بهترين و پاكيزهترين لباسهاى خود را.(2)
2ـ در كتاب المهذب كه از كتب فقهى قديمه است احمد ابن فهد از معلى ابن خنيس همين روايت را نقل مىنمايد.
3ـ در كتاب مصباح المتهجد مؤلف اين كتاب صفحه 591 نقل مىكند عن المعلى ابن خنيس:
عن مولانا الصادق عليه السلام في يوم النيروز قال: اذا كان يوم النيروز فاغتسل و البس انظف ثيابك و تطيب بالطيب طيبك.
امام صادق عليه السلام فرمودند وقتى روز نوروز رسيد شما غسل كن و بپوش پاكيزهترين لباست را و خود را خوشبو كن به بهترين عطرها.
4ـ در كتاب الجامع للشرايع صفحه 33 اغسال مستحبه را ذكر مىكند دنباله او اضافه مىفرمايد : و غسل يوم نيروز الفرس و غسل المولود.
5ـ علامه حلى در كتاب القواعد جلد اول صفحه 3 مىفرمايد:
يستحب الغسل للجمعة من طلوع الفجر الى الزوال و الغدير و المباهلة و عرفة و نيروز الفرس و غسل الاحرام.
مستحب است غسل روز جمعه از طلوع فجر تا اذان ظهر و غسل روز عيد غدير و روز مباهله با نصاراى نجران و روز عرفه و روز عيد نوروز عجم و غسل احرام.
6ـ مرحوم شهيد در كتاب الدروس صفحه 2 نقل مىفرمايد: از جمله غسلهاى مستحب:
ليلة الفطر و يومي العيدين و ليلتي نصف رجب و شعبان و يوم المبعث و المولد و الغدير و التروية و عرفة و الدحو و المباهلة و النيروز لخبر المعلى.
از جمله غسلهاى مستحب، غسل شب عيد فطر و روز عيد فطر و عيد قربان و شب نيمه رجب و نيمه شعبان و روز عيد مبعث و روز ولادت حضرت رسول اكرم و روز غدير و ترويه و عرفه و دحوالارض و مباهله و روز عيد نوروز به جهت روايت معلى ابن خنيس مىباشد.
7ـ و در كتاب البيان صفحه 4 بعد از ذكر استحباب غسل جمعه و بحث مفصل پيرامون وقت انجام او مىفرمايد:
و ليلة الفطر و العيدين و المولد و المبعث و الغدير و الدحو و المباهلة و عرفة و التروية و النيروز.
از جمله غسلهاى مستحب غسل شب عيد فطر و روز عيد فطر و قربان و روز ولادت پيامبر و مبعث آن حضرت و عيد غدير و روزهاى دحوالارض و مباهله و عرفه و ترويه و عيد نوروز است.
8ـ در كتاب الذكرى مرحوم شهيد در صفحه 23 مىفرمايد:
و ليلة نصف رجب و المبعث مشهوران و لم يصل الينا خبر فيهما و نوروز الفرس رواه المعلى بن خنيس عن الصادق عليه السلام.
از جمله اغسال مستحبه غسل نيمه رجب و 27 رجب مبعث پيامبر صلى الله عليه و آله مىباشد كه مشهور است. ولى خبرى به ما نرسيده و همچنين مستحب است غسل روز نوروز، روايت نموده استحباب آن را معلى بن خنيس.
9ـ مرحوم شهيد ثانى در كتاب «شرح لمعه» صفحه 34 نقل مىنمايد:
و كذا يستحب الغسل للجمعة و العيدين و فرادى رمضان و ليلة الفطر و ليلتي نصف رجب و شعبان و المبعث و الغدير و المباهلة و عرفة و نيروز الفرس.
و همچنين مستحب است غسل روز جمعه و عيد فطر و قربان و روزهاى فرد رمضان و شب عيد فطر و شب نيمه رجب و شعبان و عيد مبعث و روز غدير و مباهله و عرفه و نوروز عجم.
10ـ در كشف اللثام جلد 1 صفحه 11 مىفرمايد:
و نيروز الفرس كما في المصباح الشيخ و الجامع لقول الصادق عليه السلام في خبر المعلى اذا كان يوم النيروز باغتسل «الخبر».
از جمله غسلهاى مستحب غسل عيد نوروز عجم است همچنانكه در مصباح شيخ و جامع نقل كردهاند به واسطه فرمايش امام صادق عليه السلام در خبرى كه معلى ابن خنيس از آن حضرت نقل كرده كه حضرت فرمودند در روز نوروز غسل انجام ده.
11ـ در كتاب حبل المتين صفحه 80 نقل مىكند:
و هي غسل العيدين و المبعث و الغدير و النيروز و الدحو و الجمعة و المباهلة.
از جمله غسلهاى مستحب غسل روز عيد فطر و عيد قربان است و همچنين عيد مبعث و غدير و نوروز و دحوالارض و روز جمعه و مباهله با نصاراى نجران 25 ذى القعده الحرام.
12ـ در كتاب الحدائق جلد 4 صفحه 212 مىفرمايد:
و منها الغسل يوم النيروز لما رواه الشيخ في المصباح عن المعلى بن خنيس عن الصادق عليه السلام قال: اذا كان يوم النيروز فاغتسل و البس انظف ثيابك الحديث.
يعنى از جمله غسلهاى مستحب غسل عيد نوروز است به واسطه آنكه روايت كرده شيخ در مصباح از معلى بن خنيس از امام صادق عليه السلام كه فرمودند وقتى روز عيد نوروز رسيد پس غسل كن و پاكيزهترين لباسهايت را بپوش.
13ـ مرحوم علامه فهّامه شيخ محمد حسن در كتاب جواهر الكلام، جلد 5 صفحه 40 مىفرمايد :
قلت و قد بقى زيادة على ما ذكرته و ذكر المصنف بعض الاغسال الزمانية كغسل يوم دحو الارض و يوم نيروز الفرس و يوم تاسع ربيع و اما غسل النيروز فعلى المشهور بين المتأخرين بل لم اعثر على مخالف فيه لخبر معلى ابن خنيس عن الصادق المروى عن المصباح و مختصره اذا كان يوم النيروز فاغتسل الخبر.
باقى مانده است علاوه بر آنچه را ذكر كرديم بعضى غسلهائى كه زمان معينى دارد مانند غسل روز دحو الارض و روز نوروز عجم و روز نهم ربيع الاول و اما غسل روز عيد نوروز بنابر مشهور بين علماء متأخرين مستحب است و من به فتواى مخالفى در اين مورد دست نيافتم بلكه همه متأخرين اتفاق دارند بر استحباب غسل در روز نوروز به واسطه روايتى كه معلى ابن خنيس از امام صادق عليه السلام نقل كرده و در كتاب المصباح ضبط شده و مختصر آن روايت اين است كه حضرت صادق عليه السلام فرمودند وقتى روز عيد نوروز آمد تو غسل بنماى.
و دنباله اين مطلب مرحوم صاحب جواهر روايت معلى ابن خنيس را به طور تفصيل ذكر مىكند و در خاتمه مىفرمايد:
و لا وجه للمناقشة بعد ذلك في السند و غيره كما لا وجه للمعارضة بما عن المناقب.
هيچ وجهى براى مناقشه كردن در سند و غير سند اين روايت معلى ابن خنيس نيست (يعنى سند روايت صحيح است)، كما اينكه وجهى براى تعارض بين اين روايت و روايت منقول در مناقب كه از امام موسى بن جعفر عليه السلام نقل مىكند، ندارد.(3)
زيرا اين روايت منقول از موسى ابن جعفر قصور از اداء مطلب دارد و صراحت ندارد و علاوه بر اين حمل بر تقيه شده است كما اينكه عدهاى از فقهاء، همين مسئله احتمال تقيه را در مورد اين حديث دادهاند و اجمالا مرحوم صاحب جواهر از روايت معلى بن خنيس دفاع مىكند و فضيلت و برترى روز نوروز را ثابت و استحباب غسل را در آن روز فتوى مىدهد.
14ـ مرحوم شيخ بهاء الدين عاملى در كتاب جامع عباسى (صفحه 11) كه رساله عمليه ايشان بوده است مىفرمايد:
يازدهم از غسلهاى مستحب غسل روز نوروز است.
15ـ مرحوم سيد الفقهاء و المجتهدين آيت الله العظمى سيد محمد كاظم طباطبايى در عروة الوثقى جلد 1 صفحه 461 مىفرمايد:
الحادى عشر الغسل يوم النيروز
يازدهم از غسلهاى مستحب غسل روز عيد نوروز است.
16ـ در كتاب شريف المتهجد نقل مىكنند:
روى المعلى بن خنيس عن مولانا الصادق عليه السلام في يوم النيروز قال اذا كان يوم النيروز فاغتسل و البس انظف ثيابك و تطيب باطيب طيبك و تكون ذلك اليوم صائما.. الخبر.
معلى بن خنيس از امام صادق عليه السلام نقل كرده كه حضرت فرمودند: در روز عيد نوروز غسل كن و پاكيزهترين لباست را بپوش و خود را معطر كن به بهترين عطرها و در اين روز روزه بگير.
مستحب است در روز نوروز روزه گرفتن و خوانده چهار ركعت نماز بعد از نماز ظهر و عصر و بعد از نماز سجده كند و دعاء نمايد خداوند گناهان پنجاه ساله او را مىآمرزد.
2ـ و منها صوم يوم النيروز لما رواه الشيخ في المصباح عن المعلى بن خنيس عن الصادق عليه السلام قال اذا كان يوم النيروز فاغتسل و البس انظف ثيابك و تطيب بالطيب طيبك و تكون ذلك اليوم صائماً(5).
از جمله روزههاى مستحب روزه روز نوروز است همچنانكه شيخ در مصباح از معلى ابن خنيس نقل نموده است امام صادق عليه السلام فرمود هنگامى كه روز نوروز رسيد پس غسلى بنما و پاكيزهترين جامههاى خود را بپوش و به بهترين بويها خود را خشبو گردان و در اين روز روزه بگير.
3ـ و منها صوم النيروز لامر الصادق عليه السلام به و منها الصوم لقضاء الحاجة كما يظهر ممن تتبع الاخبار(6).
از جمله روزههاى مستحب روزه روز نوروز است بواسطه دستور امام صادق عليه السلام و از جمله روزه براى برآورده شدن حاجات است چنانچه از تتبع استفاده مىشود.
4ـ و منها صوم يوم النيروز للمروى في مصباح المتهجد(7).
از جمله روزهائى كه روزهاش مستحب است روزه عيد نوروز است چنانچه در مصباح روايتى نقل شده است:
5ـ كما يستفاد من النصوص ثبوت التأكد في غير ذلك (اى تأكد الصوم) كالنيروز من النصوص ثبوت التأكد في غير ذلك (اى تأكد الصوم) كالنيروز و اول يوم من المحرم و ثالثه و سابعه و التاسع و العشرين من ذى القعدة(8).
چنانچه استفاده مىشود از روايت تأكيد زياد فرموده در مورد استحباب روزه در غير از مواردى كه ذكر شد مانند روزه عيد نوروز و روزه اول محرم و سوم و هفتم و بييست و نهم ذى قعدة الحرام.
6ـ اقسام الصوم اربعة نكتفي من هذا الفصل بذكر بعض المسائل اللتي هي مورد للخلاف. اقسام الصوم اربعة: واجب و ندب و مكروه و حرام. اما المندوب منه اقسام منها اول ذي الحجة، و منها يوم النيروز (9).
روزه بر چهار قسم است و در اين فصل اكتفاء مىنماييم به ذكر مسائلى كه مورد اختلاف است روزه داراى چهار حكم است واجب و مستحب و مكروه و حرام اما روزههاى مستحب اول آنها روز اول ذى الحجه است و ديگر روزه روز عيد نوروز است.
قطعاً چنين مردان بزرگ و محققين جهان است كه قرنهاست كتابها و تأليفاتشان در حوزههاى علميه تدريس مىشود و مورد مراجعه و استفاده مراجع و مجتهدين و محققين حاضر است فتوا دادنشان به استحباب غسل و نماز و روزه و دعاهاى مخصوص در روز عيد نوروز بدون دليل متقن و مستند و محكم نمىتواند باشد و همين فتاوا دليل بر اعتبار و احترام و امتياز عيد نوروز در اسلام است.
قال شيخنا ابو جعفر في مختصر المصباح ليستحب صلوة اربع ركعات و شرح كيفيتها في يوم النيروز الفرس.
شيخ طوسى در مختصر المصباح مىفرمايد مستحب است چهار ركعت نماز در روز عيد نوروز عجم خوانده شود.
و سپس كيفيت خواندن آن را بيان مىفرمايد:
عن المعلى بن خنيس عن مولانا الصادق عليه السلام في يوم النيروز قال: اذا كان يوم النيروز فاغتسل و البس انظف ثيابك و تطيب باطيب طيبك و تكون ذلك اليوم طائماً فاذا طليت النوافل و الظهر و العصر فصل بعد ذلك اربع ركعات تقرأ في اول ركعة فاتحة الكتاب و عشر مرات انا انزلناه في ليلة القدر، و في الثانية فاتحة الكتاب و عشر مرات قل يا ايها الكافرون و في الثالثة عشر مرات سورة التوحيد و في الرابعة عشر مرات معوذتين و تسجد بعد فراغك من الركعات سجدة الشكر و تدعوا فيها يغفر لك ذنوب خمسين سنة.(10)
از معلى ابن خنيس نقل مكند كه امام صادق عليه السلام در مورد عيد نوروز فرمودند: هنگامى كه روز نوروز فرا رسيد پس غسل بكن و بپوش پاكيزهترين جامههاى خود را و خود را به بهترين عطرها معطر گردان و در اين روز روزه بگير و همين كه نماز نافله و ظهر وعصر را خواندى پس چهار ركعت نماز بخوان در ركعت اول بعد از سوره «حمد» ده مرتبه سوره «قدر» بخوان و در ركعت دوم بعد از سوره «حمد» ده مرتبه سوره «قل يا ايها الكافرون» را قرائت كن و در ركعت سوم ده مرتبه سوره مباركه «توحيد» را بخوان و در ركعت چهارم بعد از سوره «حمد» هر يك از معوذتين «سوره فلق و ناس» را ده مرتبه قرائت كن و سپس سر به سجده بگذار و سجده شكر به جا آور و براى آنچه از خدا مىخواهى دعا كن خداوند گناهان پنجاه ساله تو را مىآمرزد .
2ـ در كتاب شريف المهذب مىفرمايد:
و يستحب فيه الصيام و صلوة اربع ركعات بعد صلاة الظهرين و يسجد بعدها و يدعوا بالمرسوم يغفر له ذنوب خمسين سنه(11).
مستحب است در روز عيد نوروز روزه گرفتن و خواندن چهار ركعت نماز بعد از نماز ظهر و عصر و سپس سجده به جاى آوردن و دعاء بطور معمول كردن كه اين عمل باعث آمرزش گناهان پنجاه ساله خواهد گرديد.
3ـ مرحوم شيخ بهايى در كتاب جامع عباسى صفحه 78 مىفرمايد:
بيست و چهارم نماز روز نوروز است و آن چهار ركعت است و سلام، در ركعت اول «فاتحة الكتاب» يك نوبت و «انا انزلناه» ده نوبت، در ركعت دوم بعد از «فاتحة الكتاب» ده نوبت« قل يا ايها الكافرون»، در ركعت سوم بعد از سوره «فاتحة الكتاب» ده نوبت سوره «قل هو الله احد»، در ركعت چهارم بعد از «فاتحة الكتاب» هر يك از «قل اعوذ برب الفلق» و «قل اعوذ برب الناس» را ده نوبت و بعد از سلام به سجده رود و اين دعاء را در سجده بخواند:
اللهم صل على محمد و آل محمد الاوصياء المرضيين و صل على جميع انبيائك و رسولك افضل صلواتك و بارك عليهم بافضل بركاتك و صل على ارواحهم و اجسادهم اللهم بارك على محمد و آل محمدو بارك لنا في يومنا هذا الذي فضلته و كرمته و شرفته و عظمت خطره اللهم بارك لي فيما انعمت به علي حتى لا اشكر احداً غيرك و وسع علي في رزقي يا ذا الجلال و الاكرام.
و وقت اين نماز بعد از اتمام نماز ظهر و عصر و نافله آن است كه در اول وقت گذارده شود .
روز عيد نوروز غسل بكن و زيباترين و پاكيزهترين لباست را بپوش و بهترين و معطرترين عطرها را استعمال كن.
2ـ در كتاب مصباح المتهجد صفحه 591 از امام صادق(ع) نقل مىكند كه حضرت فرمودند:
در روز نوروز غسل بنما و پاكيزهترين لباست را بپوش و با خوشبوترين عطرها خود را خوشبو بگردان.
3ـ در كتاب حدائق جلد 4 صفحه 212 مىفرمايد:
اذا كان يوم النيروز فاغتسل و البس انظف ثيابك.
امام صادق(ع) فرمود همين كه روز نوروز رسيد پس غسل بكن و پاكيزهترين لباست را بر تن كن.
4ـ شيخ انصارى در كتاب شريف طهارة صفحه 328 مىفرمايد:
فاذا كان يوم النيروز فاغتسل و البس انظف ثيابك و تطيب باطيب طيبك.
همين كه روز نوروز رسيد پس غسل كن و پاكيزهترين جامههاى خود را بر تن كن و به بهترين و خوشبوترين بويها خود را خوشبو گردان.
مسلم است كه پوشيدن لباس نو و پاكيزه هميشه و در همه جا لازم و جزء آداب اسلام است و اختصاص به عيد نوروز ندارد. ولى فتوا دادن فقيه بزرگى مانند شيخ انصارى كه افقه فقهاء در قرن اخير است و كتب او در حوزههاى علميه تدريس و مورد مراجعه مراجع بزرگوار است . قطعاً دليل بر امتياز عيد نوروز بر روزهاى ديگر است.
عن الصادق عليه السلام قال اذا كان يوم النيروز فاغتسل و البس انظف ثيابك و تطيب باطيب طيبك و تكون ذلك اليوم صائماً .. الحديث.
2ـ و در جلد 4 حدائق صفحه 212 همين روايت عيناً نقل گرديده است.
3ـ در كتاب وسائل الشيعة جلد 7 صفحه 346 مىفرمايد:
محمد ابن الحسن في المصباح عن المعلى بن خنيس عن الصادق عليه السلام في يوم النيروز اذا كان يوم النيروز فاغتسل و البس انظف ثيابك و تطيب باطيب طيبك و تكون ذالك اليوم طائما .
4ـ در كتاب شريف المتهجد مىفرمايد:
روى المعلى بن خنيس عن مولانا الصادق عليه السلام في يوم النيروز قال: اذا كان يوم النيروز فاغتسل و البس انظف ثيابك و تطيب باطيب طيبك.
معلى بن خنيس از امام جعفر صادق عليه السلام روايت كرده كه حضرت فرمودند: هنگامى كه عيد نوروز فرا رسيد پس غسل كن و پاكيزهترين لباس خود را بپوش و به بهترين بوىها خود را معطر ساز.
.2 و در جلد 5 صفحه 288 عيناً همين حديث را نقل مىكند.
.3 (كه روز عيد نوروز منصور دوانيقى حضرت را دعوت كرد كه حضرت بنشينند و مردم بديدارشان بروند و هدايائى براى حضرت بياورند حضرت فرمودند من اخبار جدم رسول خدا را بررسى كردم و از اين عيد خبرى نديدم و اين عيد را عجم احترام مىكردند و اسلام او را محو كرد و محال است چيزى را كه اسلام محو نموده من او را تجديد كنم ولى منصور گفت اين امر سياسى است و از شما تقاضا مىكنم دعوت مرا بپذيريد و امروز را بنشينيد مردم بديدار شما بيايند حضرت نيز پذيرفتند و آن روز را با مردم ديدار و ملاقات كردند.)
.4 المهذب: ج 1 / .191
.5 الحدائق: ج 13 / ص .38
.6 كشف الغطاء: ص .324
.7 المستند: ج 2 / ص .144
.8 جواهر الكلام: ج 17 / ص .113
.9 المستند: ج 17 / ص .299
.10 مصباح المتهجد: ص .591
.11 المهذب: ج 1 / ص .191
منبع: نوروز چه روزيست؟، سيد محمد باقر آيت ميردامادى
1ـ در صفحه 30 مجلّد سوّم كتاب من لا يحضره الفقيه مرحوم صدوق نقل مىكند:
اتى علي عليه السلام بهدية النيروز فقال عليه السلام ما هذا و قالوا يا امير المؤمنين اليوم النيروز فقال عليه السلام اصنعوا لنا كل يوم نيروز، و روى انه قال عليه السلام نيروزنا كل يوم.
در روز عيد نوروز براى حضرت على عليه السلام هديهاى آوردند حضرت سؤال كردند: اينها چيست؟ عرض كردند: يا امير المؤمنين امروز روز نوروز است و اين هديه به مناسبت نوروز است. حضرت فرمودند هميشه از اين كارها بكنند هر روزتان نوروز باد. و روايت شده كه حضرت فرمودند هر روز ما نوروز است.
2ـ و در صفحه 300 همان كتاب از امام صادق نقل مىكند كه: مردى است داراى مقام و رتبه بزرگى و در روزهاى عيد نوروز براى او هدايائى مىآورند و مىخواهند به وسيله آن هدايا به آن شخص نزديك شوند و با او آشنا گردند آيا هدايا را بپذيرد يا نه؟ حضرت فرمودند: آيا اهداء كنندگان نماز مىگذراند. عرض كردم: آرى. حضرت فرمودند: آرى بپذيرد هدايا را و به آنها هم محبت كند و كمك نمايد.
3ـ شيخ الطائفه محمد ابن الحسن الطوسى در التهذيب جلد 6 صفحه 678 عيناً همين حديث را از امام صادق عليه السلام نقل مىفرمايد.
4ـ در كتاب وسائل الشيعة نقل مىنمايد:
و اتي على عليه السلام بهدية النيروز فقال عليه السلام ما هذا فقالوا يا امير المؤمنين اليوم النيروز فقال عليه السلام اصنعوا لنا كل يوم نيروزاً(1).
براى حضرت على عليه السلام هدايائى آوردند حضرت سؤال كردند اينها چيست؟ گفتند هدايا و تحفههاى عيد نوروز است حضرت فرمودند همه روزها اين كار انجام گردد هر روزتان نوروز باد.
5ـ و در كتاب شريف دعائم الاسلام جلد 2 صفحه 326 مىفرمايد:
و عنه عليه السلام انه اهدى اليه فالوذج فقال: ما هذا قالوا يوم النيروز قال فنيروزاً ان قدرتم كل يوم يعنى تهادوا و تواصلوا في الله.
براى حضرت على عليه السلام اهدائى آوردند (فالوذج)، حضرت سؤال كردند اينها براى چيست؟ عرض كردند اهدائى روز نوروز است فرمودند: هر روز را اگر مىتوانيد نوروز قرار دهيد يعنى هر روز اهدا كنيد به يكديگر و صله بنمائيد در راه خدا.
بنا بر اين از اين چند روايت كه در كتب فقهى و استدلالى علماء بزرگ و فقهاء عاليقدر نقل شده استفاده مىشود كه در زمان حضرت على عليه السلام هم معمول بوده روز عيد نوروز بديدار يكديگر مىرفتند و هدايائى هم براى بزرگان مىبردهاند و حضرت على عليه السلام از آنها مىپذيرفته و آنها را نهى و منع نمىنموده و عملاً مردم را به اين اعمال عاطفى و محبت آميز تشويق مىفرمودهاند و اين تأييد عملى آن بزرگوار از اين روز است.
ابوريحان بيرونى روز عيد نوروز دست از كار مىكشيد.
محدث بزرگوار قمى رحمة الله در كتاب «الكنى و الالقاب» جلد 1 صفحه 78 نقل مىفرمايد:
«ابوريحان بيرونى» محمد ابن احمد الخوارزمى الحكيم الرياضى الطبيب المنجم المعروف كان فيلسوفاً عالماً بالفلسفة اليونانية و فلسفة الهنود و برع في علم الرياضيات و الفلك بل قيل انه اشهر علماء النجوم و الرياضيات و كان معاصراً لابن سينا و بينهما مراسلات و ابحاث كان اصله من بيرون بلد فى السند.
بعد از آنكه شرح مفصلى از حالات آن مرد بزرگ و دانشمند محقق نقل مىكند و مؤلفات او را نام مىبرد و اشارهاى به مسافرتهاى او براى تحصيلات عاليه مىنمايد مىنويسد:
انه كان مكبا على تحصيل العلوم منفتاً على التعقيب لا يكاد يفارق يده القلم و عينه النظر و قلبه الفكر و كان مشتغلاً في تمام الايام السنة الا يوم النيروز.
آن مرد بزرگ بسيار در تحصيل علم جدى بود و دائماً مشغول به تصنيف و تأليف كتاب بود هيچگاه قلم از دست او نمىافتاد و چشمش از مطالعه كتب و دلش از فكر و تحقيق باز نمىايستاد و تمام روزهاى دوره سال به مطالعه و تأليف و كارهاى علمى و تحقيقى اشتغال داشت و سرگرم بود مگر روز نوروز كه آن روز را تعطيل مىكرد.
با توجه به اينكه ابوريحان مرد دانشمند و محقق دقيقى بوده و از نوابغ تاريخ به شمار مىرود و كسى بوده كه عاشق مطالعه و تدريس و تأليف بوده است قطعاً تعطيل كردن او روز عيد نوروز را نمىتواند بدون دليل و جهت منطقى باشد و مىتوان يكى از دلايل اعتبار عيد نوروز را اهتمام آن مرد بزرگ به اين روز دانست.
استحباب غسل در روز نوروز در كتب فقهى و اجتهادى
1ـ در كتاب وسائل الشيعه جلد 2 صفحه 428 بابى را با عنوان: باب استحباب غسل يوم النيروز افتتاح فرموده و در باب روايتى نقل مىكند كه محمد بن الحسن از معلى ابن خنيس از امام صادق عليه السلام در روز نوروز كه حضرت فرمودند:
اذا كان يوم النيروز فاغتسل و البس انظف ثيابك
در روز عيد نوروز غسل بنما و بپوش بهترين و پاكيزهترين لباسهاى خود را.(2)
2ـ در كتاب المهذب كه از كتب فقهى قديمه است احمد ابن فهد از معلى ابن خنيس همين روايت را نقل مىنمايد.
3ـ در كتاب مصباح المتهجد مؤلف اين كتاب صفحه 591 نقل مىكند عن المعلى ابن خنيس:
عن مولانا الصادق عليه السلام في يوم النيروز قال: اذا كان يوم النيروز فاغتسل و البس انظف ثيابك و تطيب بالطيب طيبك.
امام صادق عليه السلام فرمودند وقتى روز نوروز رسيد شما غسل كن و بپوش پاكيزهترين لباست را و خود را خوشبو كن به بهترين عطرها.
4ـ در كتاب الجامع للشرايع صفحه 33 اغسال مستحبه را ذكر مىكند دنباله او اضافه مىفرمايد : و غسل يوم نيروز الفرس و غسل المولود.
5ـ علامه حلى در كتاب القواعد جلد اول صفحه 3 مىفرمايد:
يستحب الغسل للجمعة من طلوع الفجر الى الزوال و الغدير و المباهلة و عرفة و نيروز الفرس و غسل الاحرام.
مستحب است غسل روز جمعه از طلوع فجر تا اذان ظهر و غسل روز عيد غدير و روز مباهله با نصاراى نجران و روز عرفه و روز عيد نوروز عجم و غسل احرام.
6ـ مرحوم شهيد در كتاب الدروس صفحه 2 نقل مىفرمايد: از جمله غسلهاى مستحب:
ليلة الفطر و يومي العيدين و ليلتي نصف رجب و شعبان و يوم المبعث و المولد و الغدير و التروية و عرفة و الدحو و المباهلة و النيروز لخبر المعلى.
از جمله غسلهاى مستحب، غسل شب عيد فطر و روز عيد فطر و عيد قربان و شب نيمه رجب و نيمه شعبان و روز عيد مبعث و روز ولادت حضرت رسول اكرم و روز غدير و ترويه و عرفه و دحوالارض و مباهله و روز عيد نوروز به جهت روايت معلى ابن خنيس مىباشد.
7ـ و در كتاب البيان صفحه 4 بعد از ذكر استحباب غسل جمعه و بحث مفصل پيرامون وقت انجام او مىفرمايد:
و ليلة الفطر و العيدين و المولد و المبعث و الغدير و الدحو و المباهلة و عرفة و التروية و النيروز.
از جمله غسلهاى مستحب غسل شب عيد فطر و روز عيد فطر و قربان و روز ولادت پيامبر و مبعث آن حضرت و عيد غدير و روزهاى دحوالارض و مباهله و عرفه و ترويه و عيد نوروز است.
8ـ در كتاب الذكرى مرحوم شهيد در صفحه 23 مىفرمايد:
و ليلة نصف رجب و المبعث مشهوران و لم يصل الينا خبر فيهما و نوروز الفرس رواه المعلى بن خنيس عن الصادق عليه السلام.
از جمله اغسال مستحبه غسل نيمه رجب و 27 رجب مبعث پيامبر صلى الله عليه و آله مىباشد كه مشهور است. ولى خبرى به ما نرسيده و همچنين مستحب است غسل روز نوروز، روايت نموده استحباب آن را معلى بن خنيس.
9ـ مرحوم شهيد ثانى در كتاب «شرح لمعه» صفحه 34 نقل مىنمايد:
و كذا يستحب الغسل للجمعة و العيدين و فرادى رمضان و ليلة الفطر و ليلتي نصف رجب و شعبان و المبعث و الغدير و المباهلة و عرفة و نيروز الفرس.
و همچنين مستحب است غسل روز جمعه و عيد فطر و قربان و روزهاى فرد رمضان و شب عيد فطر و شب نيمه رجب و شعبان و عيد مبعث و روز غدير و مباهله و عرفه و نوروز عجم.
10ـ در كشف اللثام جلد 1 صفحه 11 مىفرمايد:
و نيروز الفرس كما في المصباح الشيخ و الجامع لقول الصادق عليه السلام في خبر المعلى اذا كان يوم النيروز باغتسل «الخبر».
از جمله غسلهاى مستحب غسل عيد نوروز عجم است همچنانكه در مصباح شيخ و جامع نقل كردهاند به واسطه فرمايش امام صادق عليه السلام در خبرى كه معلى ابن خنيس از آن حضرت نقل كرده كه حضرت فرمودند در روز نوروز غسل انجام ده.
11ـ در كتاب حبل المتين صفحه 80 نقل مىكند:
و هي غسل العيدين و المبعث و الغدير و النيروز و الدحو و الجمعة و المباهلة.
از جمله غسلهاى مستحب غسل روز عيد فطر و عيد قربان است و همچنين عيد مبعث و غدير و نوروز و دحوالارض و روز جمعه و مباهله با نصاراى نجران 25 ذى القعده الحرام.
12ـ در كتاب الحدائق جلد 4 صفحه 212 مىفرمايد:
و منها الغسل يوم النيروز لما رواه الشيخ في المصباح عن المعلى بن خنيس عن الصادق عليه السلام قال: اذا كان يوم النيروز فاغتسل و البس انظف ثيابك الحديث.
يعنى از جمله غسلهاى مستحب غسل عيد نوروز است به واسطه آنكه روايت كرده شيخ در مصباح از معلى بن خنيس از امام صادق عليه السلام كه فرمودند وقتى روز عيد نوروز رسيد پس غسل كن و پاكيزهترين لباسهايت را بپوش.
13ـ مرحوم علامه فهّامه شيخ محمد حسن در كتاب جواهر الكلام، جلد 5 صفحه 40 مىفرمايد :
قلت و قد بقى زيادة على ما ذكرته و ذكر المصنف بعض الاغسال الزمانية كغسل يوم دحو الارض و يوم نيروز الفرس و يوم تاسع ربيع و اما غسل النيروز فعلى المشهور بين المتأخرين بل لم اعثر على مخالف فيه لخبر معلى ابن خنيس عن الصادق المروى عن المصباح و مختصره اذا كان يوم النيروز فاغتسل الخبر.
باقى مانده است علاوه بر آنچه را ذكر كرديم بعضى غسلهائى كه زمان معينى دارد مانند غسل روز دحو الارض و روز نوروز عجم و روز نهم ربيع الاول و اما غسل روز عيد نوروز بنابر مشهور بين علماء متأخرين مستحب است و من به فتواى مخالفى در اين مورد دست نيافتم بلكه همه متأخرين اتفاق دارند بر استحباب غسل در روز نوروز به واسطه روايتى كه معلى ابن خنيس از امام صادق عليه السلام نقل كرده و در كتاب المصباح ضبط شده و مختصر آن روايت اين است كه حضرت صادق عليه السلام فرمودند وقتى روز عيد نوروز آمد تو غسل بنماى.
و دنباله اين مطلب مرحوم صاحب جواهر روايت معلى ابن خنيس را به طور تفصيل ذكر مىكند و در خاتمه مىفرمايد:
و لا وجه للمناقشة بعد ذلك في السند و غيره كما لا وجه للمعارضة بما عن المناقب.
هيچ وجهى براى مناقشه كردن در سند و غير سند اين روايت معلى ابن خنيس نيست (يعنى سند روايت صحيح است)، كما اينكه وجهى براى تعارض بين اين روايت و روايت منقول در مناقب كه از امام موسى بن جعفر عليه السلام نقل مىكند، ندارد.(3)
زيرا اين روايت منقول از موسى ابن جعفر قصور از اداء مطلب دارد و صراحت ندارد و علاوه بر اين حمل بر تقيه شده است كما اينكه عدهاى از فقهاء، همين مسئله احتمال تقيه را در مورد اين حديث دادهاند و اجمالا مرحوم صاحب جواهر از روايت معلى بن خنيس دفاع مىكند و فضيلت و برترى روز نوروز را ثابت و استحباب غسل را در آن روز فتوى مىدهد.
14ـ مرحوم شيخ بهاء الدين عاملى در كتاب جامع عباسى (صفحه 11) كه رساله عمليه ايشان بوده است مىفرمايد:
يازدهم از غسلهاى مستحب غسل روز نوروز است.
15ـ مرحوم سيد الفقهاء و المجتهدين آيت الله العظمى سيد محمد كاظم طباطبايى در عروة الوثقى جلد 1 صفحه 461 مىفرمايد:
الحادى عشر الغسل يوم النيروز
يازدهم از غسلهاى مستحب غسل روز عيد نوروز است.
16ـ در كتاب شريف المتهجد نقل مىكنند:
روى المعلى بن خنيس عن مولانا الصادق عليه السلام في يوم النيروز قال اذا كان يوم النيروز فاغتسل و البس انظف ثيابك و تطيب باطيب طيبك و تكون ذلك اليوم صائما.. الخبر.
معلى بن خنيس از امام صادق عليه السلام نقل كرده كه حضرت فرمودند: در روز عيد نوروز غسل كن و پاكيزهترين لباست را بپوش و خود را معطر كن به بهترين عطرها و در اين روز روزه بگير.
استحباب روزه در روز عيد نوروز در كتب فقهى و استدلالى
مستحب است در روز نوروز روزه گرفتن و خوانده چهار ركعت نماز بعد از نماز ظهر و عصر و بعد از نماز سجده كند و دعاء نمايد خداوند گناهان پنجاه ساله او را مىآمرزد.
2ـ و منها صوم يوم النيروز لما رواه الشيخ في المصباح عن المعلى بن خنيس عن الصادق عليه السلام قال اذا كان يوم النيروز فاغتسل و البس انظف ثيابك و تطيب بالطيب طيبك و تكون ذلك اليوم صائماً(5).
از جمله روزههاى مستحب روزه روز نوروز است همچنانكه شيخ در مصباح از معلى ابن خنيس نقل نموده است امام صادق عليه السلام فرمود هنگامى كه روز نوروز رسيد پس غسلى بنما و پاكيزهترين جامههاى خود را بپوش و به بهترين بويها خود را خشبو گردان و در اين روز روزه بگير.
3ـ و منها صوم النيروز لامر الصادق عليه السلام به و منها الصوم لقضاء الحاجة كما يظهر ممن تتبع الاخبار(6).
از جمله روزههاى مستحب روزه روز نوروز است بواسطه دستور امام صادق عليه السلام و از جمله روزه براى برآورده شدن حاجات است چنانچه از تتبع استفاده مىشود.
4ـ و منها صوم يوم النيروز للمروى في مصباح المتهجد(7).
از جمله روزهائى كه روزهاش مستحب است روزه عيد نوروز است چنانچه در مصباح روايتى نقل شده است:
5ـ كما يستفاد من النصوص ثبوت التأكد في غير ذلك (اى تأكد الصوم) كالنيروز من النصوص ثبوت التأكد في غير ذلك (اى تأكد الصوم) كالنيروز و اول يوم من المحرم و ثالثه و سابعه و التاسع و العشرين من ذى القعدة(8).
چنانچه استفاده مىشود از روايت تأكيد زياد فرموده در مورد استحباب روزه در غير از مواردى كه ذكر شد مانند روزه عيد نوروز و روزه اول محرم و سوم و هفتم و بييست و نهم ذى قعدة الحرام.
6ـ اقسام الصوم اربعة نكتفي من هذا الفصل بذكر بعض المسائل اللتي هي مورد للخلاف. اقسام الصوم اربعة: واجب و ندب و مكروه و حرام. اما المندوب منه اقسام منها اول ذي الحجة، و منها يوم النيروز (9).
روزه بر چهار قسم است و در اين فصل اكتفاء مىنماييم به ذكر مسائلى كه مورد اختلاف است روزه داراى چهار حكم است واجب و مستحب و مكروه و حرام اما روزههاى مستحب اول آنها روز اول ذى الحجه است و ديگر روزه روز عيد نوروز است.
قطعاً چنين مردان بزرگ و محققين جهان است كه قرنهاست كتابها و تأليفاتشان در حوزههاى علميه تدريس مىشود و مورد مراجعه و استفاده مراجع و مجتهدين و محققين حاضر است فتوا دادنشان به استحباب غسل و نماز و روزه و دعاهاى مخصوص در روز عيد نوروز بدون دليل متقن و مستند و محكم نمىتواند باشد و همين فتاوا دليل بر اعتبار و احترام و امتياز عيد نوروز در اسلام است.
استحباب خواندن چهار ركعت نماز در روز نوروز در گفتار فقهاء و مراجع بزرگ شيعه
قال شيخنا ابو جعفر في مختصر المصباح ليستحب صلوة اربع ركعات و شرح كيفيتها في يوم النيروز الفرس.
شيخ طوسى در مختصر المصباح مىفرمايد مستحب است چهار ركعت نماز در روز عيد نوروز عجم خوانده شود.
و سپس كيفيت خواندن آن را بيان مىفرمايد:
عن المعلى بن خنيس عن مولانا الصادق عليه السلام في يوم النيروز قال: اذا كان يوم النيروز فاغتسل و البس انظف ثيابك و تطيب باطيب طيبك و تكون ذلك اليوم طائماً فاذا طليت النوافل و الظهر و العصر فصل بعد ذلك اربع ركعات تقرأ في اول ركعة فاتحة الكتاب و عشر مرات انا انزلناه في ليلة القدر، و في الثانية فاتحة الكتاب و عشر مرات قل يا ايها الكافرون و في الثالثة عشر مرات سورة التوحيد و في الرابعة عشر مرات معوذتين و تسجد بعد فراغك من الركعات سجدة الشكر و تدعوا فيها يغفر لك ذنوب خمسين سنة.(10)
از معلى ابن خنيس نقل مكند كه امام صادق عليه السلام در مورد عيد نوروز فرمودند: هنگامى كه روز نوروز فرا رسيد پس غسل بكن و بپوش پاكيزهترين جامههاى خود را و خود را به بهترين عطرها معطر گردان و در اين روز روزه بگير و همين كه نماز نافله و ظهر وعصر را خواندى پس چهار ركعت نماز بخوان در ركعت اول بعد از سوره «حمد» ده مرتبه سوره «قدر» بخوان و در ركعت دوم بعد از سوره «حمد» ده مرتبه سوره «قل يا ايها الكافرون» را قرائت كن و در ركعت سوم ده مرتبه سوره مباركه «توحيد» را بخوان و در ركعت چهارم بعد از سوره «حمد» هر يك از معوذتين «سوره فلق و ناس» را ده مرتبه قرائت كن و سپس سر به سجده بگذار و سجده شكر به جا آور و براى آنچه از خدا مىخواهى دعا كن خداوند گناهان پنجاه ساله تو را مىآمرزد .
2ـ در كتاب شريف المهذب مىفرمايد:
و يستحب فيه الصيام و صلوة اربع ركعات بعد صلاة الظهرين و يسجد بعدها و يدعوا بالمرسوم يغفر له ذنوب خمسين سنه(11).
مستحب است در روز عيد نوروز روزه گرفتن و خواندن چهار ركعت نماز بعد از نماز ظهر و عصر و سپس سجده به جاى آوردن و دعاء بطور معمول كردن كه اين عمل باعث آمرزش گناهان پنجاه ساله خواهد گرديد.
3ـ مرحوم شيخ بهايى در كتاب جامع عباسى صفحه 78 مىفرمايد:
بيست و چهارم نماز روز نوروز است و آن چهار ركعت است و سلام، در ركعت اول «فاتحة الكتاب» يك نوبت و «انا انزلناه» ده نوبت، در ركعت دوم بعد از «فاتحة الكتاب» ده نوبت« قل يا ايها الكافرون»، در ركعت سوم بعد از سوره «فاتحة الكتاب» ده نوبت سوره «قل هو الله احد»، در ركعت چهارم بعد از «فاتحة الكتاب» هر يك از «قل اعوذ برب الفلق» و «قل اعوذ برب الناس» را ده نوبت و بعد از سلام به سجده رود و اين دعاء را در سجده بخواند:
اللهم صل على محمد و آل محمد الاوصياء المرضيين و صل على جميع انبيائك و رسولك افضل صلواتك و بارك عليهم بافضل بركاتك و صل على ارواحهم و اجسادهم اللهم بارك على محمد و آل محمدو بارك لنا في يومنا هذا الذي فضلته و كرمته و شرفته و عظمت خطره اللهم بارك لي فيما انعمت به علي حتى لا اشكر احداً غيرك و وسع علي في رزقي يا ذا الجلال و الاكرام.
و وقت اين نماز بعد از اتمام نماز ظهر و عصر و نافله آن است كه در اول وقت گذارده شود .
استحباب پوشيدن لباس نو و زيبا در روز نوروز در گفتار مجتهدين بزرگ شيعه
روز عيد نوروز غسل بكن و زيباترين و پاكيزهترين لباست را بپوش و بهترين و معطرترين عطرها را استعمال كن.
2ـ در كتاب مصباح المتهجد صفحه 591 از امام صادق(ع) نقل مىكند كه حضرت فرمودند:
در روز نوروز غسل بنما و پاكيزهترين لباست را بپوش و با خوشبوترين عطرها خود را خوشبو بگردان.
3ـ در كتاب حدائق جلد 4 صفحه 212 مىفرمايد:
اذا كان يوم النيروز فاغتسل و البس انظف ثيابك.
امام صادق(ع) فرمود همين كه روز نوروز رسيد پس غسل بكن و پاكيزهترين لباست را بر تن كن.
4ـ شيخ انصارى در كتاب شريف طهارة صفحه 328 مىفرمايد:
فاذا كان يوم النيروز فاغتسل و البس انظف ثيابك و تطيب باطيب طيبك.
همين كه روز نوروز رسيد پس غسل كن و پاكيزهترين جامههاى خود را بر تن كن و به بهترين و خوشبوترين بويها خود را خوشبو گردان.
مسلم است كه پوشيدن لباس نو و پاكيزه هميشه و در همه جا لازم و جزء آداب اسلام است و اختصاص به عيد نوروز ندارد. ولى فتوا دادن فقيه بزرگى مانند شيخ انصارى كه افقه فقهاء در قرن اخير است و كتب او در حوزههاى علميه تدريس و مورد مراجعه مراجع بزرگوار است . قطعاً دليل بر امتياز عيد نوروز بر روزهاى ديگر است.
استحباب استعمال عطريات و خوشبو كردن خود در روز نوروز در گفتار مجتهدين بزرگ
عن الصادق عليه السلام قال اذا كان يوم النيروز فاغتسل و البس انظف ثيابك و تطيب باطيب طيبك و تكون ذلك اليوم صائماً .. الحديث.
2ـ و در جلد 4 حدائق صفحه 212 همين روايت عيناً نقل گرديده است.
3ـ در كتاب وسائل الشيعة جلد 7 صفحه 346 مىفرمايد:
محمد ابن الحسن في المصباح عن المعلى بن خنيس عن الصادق عليه السلام في يوم النيروز اذا كان يوم النيروز فاغتسل و البس انظف ثيابك و تطيب باطيب طيبك و تكون ذالك اليوم طائما .
4ـ در كتاب شريف المتهجد مىفرمايد:
روى المعلى بن خنيس عن مولانا الصادق عليه السلام في يوم النيروز قال: اذا كان يوم النيروز فاغتسل و البس انظف ثيابك و تطيب باطيب طيبك.
معلى بن خنيس از امام جعفر صادق عليه السلام روايت كرده كه حضرت فرمودند: هنگامى كه عيد نوروز فرا رسيد پس غسل كن و پاكيزهترين لباس خود را بپوش و به بهترين بوىها خود را معطر ساز.
الهوامش:
.2 و در جلد 5 صفحه 288 عيناً همين حديث را نقل مىكند.
.3 (كه روز عيد نوروز منصور دوانيقى حضرت را دعوت كرد كه حضرت بنشينند و مردم بديدارشان بروند و هدايائى براى حضرت بياورند حضرت فرمودند من اخبار جدم رسول خدا را بررسى كردم و از اين عيد خبرى نديدم و اين عيد را عجم احترام مىكردند و اسلام او را محو كرد و محال است چيزى را كه اسلام محو نموده من او را تجديد كنم ولى منصور گفت اين امر سياسى است و از شما تقاضا مىكنم دعوت مرا بپذيريد و امروز را بنشينيد مردم بديدار شما بيايند حضرت نيز پذيرفتند و آن روز را با مردم ديدار و ملاقات كردند.)
.4 المهذب: ج 1 / .191
.5 الحدائق: ج 13 / ص .38
.6 كشف الغطاء: ص .324
.7 المستند: ج 2 / ص .144
.8 جواهر الكلام: ج 17 / ص .113
.9 المستند: ج 17 / ص .299
.10 مصباح المتهجد: ص .591
.11 المهذب: ج 1 / ص .191
منبع: نوروز چه روزيست؟، سيد محمد باقر آيت ميردامادى