بینی و بیماری‌های آن
 بینی و بیماری‌های آن

نویسنده: احمد حاجی شریفی

 

دستگاه تنفس دستگاهی است كه به وسیله‌ی آن هوا وارد بدن و خارج می‌گردد. اهمیت تنفس بر كسی پوشیده نیست زیرا همه كس می‌داند كه انسان می‌تواند چندین روز بدون آب یا غذا زنده بماند ولی قدرت و نیرو ندارد كه دو یا پنج دقیقه نفس نكشد. پس هوا را می‌توان مثل غذا؛ البته مهم‌تر از آن، برای بدن لازم دانست. منتها غذایی جامد یا مایع نیست بلكه به صورت گاز خواهد بود كه تركیبی است از اكسیژن و ازت. اگر در محل زندگی اكسیژن كم شود خفگی ایجاد می‌كند.

عمل بینی:

عملكرد اصلی بینی این است كه هوا را قبل از رسیدن به نای و ریه‌ها از نظر درجه‌ی حرارت، رطوبت و پاكیزگی تهویه و آن را از وجود ذرات آلاینده پاك سازی می‌كند. بینی طبیعی، تمام اعمال فوق را به طور كامل انجام می‌دهد. درجه‌ی حرارت هوا، میزان رطوبت و تمیزی آن اهمیت بسیاری در انجام تنفس درست دارد. به طور كلی بینی عضوی حساس است و هنگامی كه نتواند وظایف فوق را به خوبی انجام دهد، سینوس‌ها و دستگاه تنفسی استعداد بیشتری برای ابتلا به عفونت‌ها پیدا می‌كنند.
در اثر سرماخوردگی و زكام وظایف بینی مختل و در اثر آن عفونت سینوس‌ها مبدأ و محل زایش اكثر بیماری‌های ریوی می‌گردد. به طور كلی بینی در معرض تغییرات مداوم حرارت، رطوبت و هم‌چنین ذرات موجود در هوا قرار دارد. به همین دلیل اعمال مختلفی را باید انجام دهد كه به كمك شاخك‌ها صورت می‌گیرد. این شاخك‌ها سطحی وسیع و پوشیده از مخاط را به وجود می‌آورند. یكی از عارضه‌های بینی، انسداد آن است كه معمولاً در هنگام دراز كشیدن تشدید می‌شود. اگر هنگام دراز كشیدن و خوابیدن از یك طرف بدن دچار انسداد بینی شدید باید مجدداً به طرف دیگری بخوابید تا رفع شود.

خارش نوك بینی

اگر نوك بینی و جانب بیرونی آن خارش داشته باشد. به علت سرماخوردگی، چایمان و زكام خواهد بود كه باید به منظور برطرف كردن آن از ویتامین C و داروهای سرماخوردگی استفاده كنید و به آن بخور داده شود و لااقل حدود 18 ساعت نیز استراحت كامل، راحت و آزاد داشته باشید.

بزرگی كرنه‌های بینی

برای درمان بزرگی كرنه‌های بینی، مرمكی، براده‌ی آهن و اشنان را به نسبت مساوی مخلوط و بسیار نرم بكوبید. بعد با كمی روغن زیتون مرهم درست كنید سپس یك قطعه پنبه‌ی آغشته به آن را داخل بینی قرار دهید.
• زرنیخ سرخ 0/5 و براده‌ی مس 1 گرم را در نصف فنجان سركه حل كنید و به وسیله‌ی پنبه‌ای آن را در بینی قرار دهید.
• مرمكی و سماق را به طور مساوی بسیار نرم بسایید بعد در سركه حل كنید. سپس یك قطعه پنبه‌ی كوچك را به آن آغشته و در سوراخ بینی قرار دهید.
• كات كبود، گِل ارمنی، سفیدآب قلع و سرنج را به نسبت مساوی بسایید و با كمی سركه مخلوط كرده بعد به وسیله‌ی قطعه‌ای پنبه كه به آن آغشته كرده‌اید داخل بینی قرار دهید.
• زرآوند مدحرج، مازوج، زاج سبز، كندش و مرمكی را مساوی نرم بسایید بعد در ظرف مسی سفید نشده ریخته و روی آن سركه بریزید. آنقدر بپزید تا به صورت عسل درآید بعد یك قطعه پنبه را به آن آغشته و در مجرای بینی قرار دهید.

بدبویی بینی

گاهی در اثر عفونت سینوس‌ها یا به علت خورده شدن تیغه‌ی وسط بینی و سوراخ شدن آن و گاهی به علت عفونت قفسه‌ی صدری یا ریه‌ها یا معده بدبویی بینی ایجاد می‌شود كه باید ابتدا علت را كشف و بعد به درمان پرداخت. ضمناً نسخه‌های زیر نیز در مورد بدبویی بینی مؤثر خواهد بود.
• سنبل یا عود یا سعد كوفی را بسیار نرم بسایید و هر بار كمی از آن را داخل بینی بكشید. همچنین خردل و صبر زرد را به نسبت مساوی بسیار نرم بسایید و در سكنجبین مخلوط و در گلو غرغره كنید.
• كلپوره، بابونه‌ی شیرازی و آویشن شیرازی را به نسبت مساوی مخلوط و بجوشانید. با آب آن داخل گلو غرغره كنید.
• جعده، میخك، سنبل الطیب، صبر زرد، اقاقیا، مرمكی و عفض را به نسبت مساوی بسیار نرم بسایید و مفرداً یا مركباً در بینی بكشید و با آب پونه‌ی رقیق نیز مرتباً استنشاق كنید.
• دارچین، میخك، بسباسه و جوزهندی از هركدام 10 گرم همه را مخلوط و بسیار نرم بسایید. بعد با 500 گرم عسل مصفی مخلوط و هر روز صبح، ظهر و شب هر مرتبه یك قاشق شربت خوری از آن را میل كنید.
• سنبل و قرنفل را با هم بپزید و آب صاف كرده‌ی آن را در بینی استنشاق كنید. بعد پونه را نرم بسایید و كمی از گرد آن را در بینی بكشید.

باد دماغ شدگی اطفال

اگر در بینی گاهی بیماری ایجاد شود كه مانع از تنفس گردد، در عرف می‌گویند فلانی باد دماغ شده است. این حالت در نوزادان بیشتر عارض می‌شود. برای درمان آن شب‌ها هنگام خوابیدن روغن بنفشه بادام را داخل بینی بچكانید.
• خاكشیر تلخ را در آتش بریزید و دود آن را داخل بینی بدهید تا باز شود.
• عناب را در آتش بیندازید تا بسوزد و یا آن را در میله‌ای فرو كنید و روی حرارت آتش بسوزانید و دود آن را بر بینی دهید تا مرتفع شود.
• هر صبح، ظهر و شب هر بار یك قطره روغن بنفشه بادام در بینی بچكانید.
• افراد بزرگسال می‌توانند كمی انفیه یا یك نوع گرد دماغ را در بینی بكشند تا به وسیله‌ی انفیه چند عطسه كنند و در اثر عطسه كردن باد دماغ آن‌ها برطرف می‌شود.

پاروسمی

پاروسمی یك نوع بیماری بینی است؛ یعنی این كه در حس بویایی اختلال ایجاد می‌شود. این بیماری طوری است كه تفسیرهای نادرست از بوها را ارائه می‌دهد. كسی كه دچار این بیماری شده باشد اغلب اوقات از بوهای آزاردهنده شكایت دارد؛ یعنی گاهی بوی پَر سوخته‌ی مرغ یا بوی زباله یا بوهای فاسد و آزاردهنده‌ی دیگری را احساس می‌كند كه با مصرف داروهای خوراكی پاك كننده‌ی سر و مغز و استنشاق انفیه تخفیف می‌یابد.

آنوسمی

آنوسمی یك نوع بیماری است كه در نتیجه‌ی انسداد ساده‌ی بینی كه مانع رسیدن جریان هوا به ناحیه‌ی بویایی بالای بینی می‌شود به وجود می‌آید. نحوه‌ی آغاز آنوسمی معمولاً به طور ناگهانی است. بیمار ممكن است یك روز دارای حس بویایی طبیعی باشد اما روز بعد به این عارضه دچار شود. یك عفونت ساده نیز ممكن است باعث این بیماری شود. كسانی كه حنجره‌ی آنان به علت بیماری سرطان برداشته شده است نیز دچار آنوسمی خواهند بود. اما ساده‌ترین توضیح برای این امر فقدان جریان هوا در بینی خواهد بود. نحوه‌ی آزمایش و عملكرد بویایی این است كه چشم‌هایتان را ببندید و شخص دیگری قهوه،‌ شكلات، توتون، آمونیاك، عطر و غیره را جدا جدا و با فاصله جلوی بینی شما بگیرد و شما بوی آن‌ها را تشخیص دهید تا از سلامت بویایی خود مطلع گردید. بیمار آنوسمی قادر به تشخیص بوی قهوه نیست اما در برابر آمونیاك از خود واكنش نشان می دهد.

ضعف بویایی

برای درمان ضعف بویایی (در اصل تقویت بویایی) مقداری زعفران را در ظرفی كوچك و سربسته بریزید و روزی چند مرتبه درب آن را باز كرده و بو كنید. مجدداً درب آن را ببندید و برای مرتبه‌های دیگر همراه داشته باشید.

از بین رفتگی حس شامه

اگر در حس شامه مشكل ایجاد شده است ماءالاصول یا ایارج فیقرا را هر روز كمی میل كنید.
• هر روز كمی مرمكی نرم شده را در آب انجیر پخته مخلوط و با آن غرغره كنید.
• در حمام با آب جوشانده‌ی مخلوط مرزنجوش و درمنه‌ی تركی سر را شستشو دهید و كمی از آن را هم در بینی بكشید.
• آب چغندر خام یا آب جوشانده‌ی اذان الفار یا آب جوشانده‌ی سداب یا آب دم كرده‌ی پونه‌ی رقیق را در بینی استنشاق كنید.
• پنج گرم سیاه دانه را در 1 لیوان آب بجوشانید و آب صاف كرده‌ی آن را در بینی بكشید.
• یك گرم سیاه دانه‌ی كوبیده شده را در 1 قاشق روغن زیتون ریخته و هر بار 2 یا 3 قطره در بینی بچكانید.
• یك مثقال مرزنجوش را در 1 لیوان آب بجوشانید و با آب صاف كرده‌ی آن را روزی 4 مرتبه استنشاق كنید.
• استوخدوس هندی و گل زرفا از هركدام 6 مثقال، رازیانه و پر سیاوشان از هركدام 4 مثقال و غازیاقی 2 مثقال همه را مخلوط و نیم كوب كنید. هر صبح و شب هر مرتبه 1 قاشق غذاخوری آن را در یك و نیم لیوان آب بجوشانید تا حدود یك لیوان آب باقی بماند بعد آن را صاف و شیرین كرده و بنوشید.

پیش‌گیری از سرماخوردگی بینی

اگر در فصل زمستان بینی شما دچار سرماخوردگی می‌شود در اوایل زمستان هر سال، برف اول و دوم و سوم كه می‌بارد (چه فاصله نزدیك و چه فاصله طولانی ببارد) باید به اندازه‌ی یك مشت از آن را جمع كرده و بر غضروف بینی و اطراف آن بمالید تا از سرماخوردگی پیش‌گیری كند و در طول زمستان دچار سرمازدگی نشوید.

آب ریزش بینی

برای جلوگیری و درمان آب ریزش بینی توصیه می‌شود كه تا پایان آخرین علایم این بیماری درمان را ادامه دهید و از خوردن پنیر و گردو پرهیز كنید و آبِ به شیرین و خام بنوشید.
• هر مرتبه یك قاشق غذاخوری مرزنجوش را در یك لیوان آب بجوشانید و روزی 5 تا 6 مرتبه مقداری از آن را داخل بینی بكشید.
• آویشن شیرازی، بابونه‌ی شیرازی و تخم گشنیز از هركدام 1 مثقال، گل بنفشه و مغز ناخنك از هركدام 2 مثقال، بادرنجبویه 3 مثقال، مرزنجوش و استوخدوس هندی از هركدام 4 مثقال، پر سیاوشان 10 مثقال همه را مخلوط و نیم‌كوب كنید. سپس به 10 قسمت مساوی تقسیم و هر شب 1 قسمت از آن را در یك و نیم لیوان آب جوش بخیسانید. صبح در همان آب آن را بجوشانید و بخور دهید. بعد آب آن را صاف و شیرین كرده و بنوشید. تفاله‌ی آن را مجدداً شب بخیسانید و صبح باز هم بجوشانید و بخور دهید بعد آب صاف و شیرین كرده‌ی آن را بنوشید.
• هر روز صبح و عصر هر بار 5 گرم بابونه و 5 گرم مرزنجوش را بجوشانید و با آن بخور دهید. بعد آب آن را صاف و شیرین كرده و بنوشید و انگشت شصت پاها را با یخ سرد كنید تا آب ریزش قطع شود.
• گلنار فارسی، سورنجان مصری، پوست هلیله‌ی زرد، ‌هلیله‌ی سیاه، كندر خوراكی، انقوزه، سكبینج و مرمكی از هركدام 10 گرم، مقل ازرق و صبر زرد از هر كدام 3 گرم همه را مخلوط و بسیار نرم بسایید. بعد با كمی آب مرطوب و به صورت خمیر سفتی درآورده و قرص‌هایی به اندازه‌ی 1 عدد نخود بسازید. پس از خشك كردن هر صبح، ظهر و شب هر بار 1 تا 2 عدد میل كنید.
• هلیله‌ی زرد و حضض از هركدام 2/5 گرم نرم بسایید بعد با 10 گرم پیه آب شده‌ی مرغ آمیخته و در بینی بمالید.
• میخك، حضض واگیر تركی هر سه را به نسبت مساوی بسیار نرم بسایید و هر روز كمی از آن را در بینی بكشید.
• مرمكی 3 گرم، زعفران 2 گرم، زرآوند و قسط شیرین از هركدام 5 گرم، دارچین، اذخرمكی و ریوند چینی از هركدام 10 گرم، انیسون 20 گرم، تخم كرفس 30 گرم، همه را مخلوط و نرم بسایید، بعد با 250 گرم عسل مخلوط كنید و هر صبح، ظهر و شب قبل از غذا 1 قاشق شربت خوری از آن را میل كنید.

خون‌ریزی از بینی

به خون‌ریزی از بینی رعاف نیز می‌گویند. خون‌ریزی بینی اكثراً در كودكان مرسوم است. اما خون‌ریزی معمولاً خود به خود ایجاد می‌شود و خفیف است. خون‌ریزی‌ها معمولاً عادی هستند اما گاهی اوقات در افراد بالای 50 سال خطرناك است. در این گروه سنی، خون‌ریزی ممكن است از قسمت پشتی بینی صورت گیرد و به سختی قابل نگه داشتن و توقف باشد، اما اگر خون فرو داده شود ممكن است خون‌ریزی مشاهده نشود.
علت خون‌ریزی از بینی كم شدن قدرت انعقاد خون است و گاهی در اثر دستكاری كردن جدار داخلی بینی و یا در اثر ضربه یا به دنبال تب و گاهی اوقات به علت بالا رفتن فشار خون می‌باشد. شایع‌ترین علت خون‌ریزی از بینی، خشكی بیش از حد مخاط یا نقص داخلی عروق خونی خواهد بود.
بیماران دریافت كننده‌ی شیمی درمانی یا بیماران مبتلا به لوسمی ممكن است دچار خون‌ریزی از بینی شوند و در بسیاری از موارد علت خون‌ریزی از بینی مبهم است. گاهی دمای خشك سبب دلمه بستن بر روی مخاط بینی می‌شود و با برداشته شدن دلمه یا دستكاری كردن یا فین كردن بینی، مخاط می‌شكند و عروق كوچك باز می‌شود و خون جاری می‌شود.
اگر شما دچار خون‌ریزی بینی شده‌اید باید با فشار دادن دو طرف آن و تنفس از دهان از خون‌ریزی جلوگیری كنید و باید از تنفس شدید از بینی و یا خالی كردن آن با فشار زیاد خودداری كنید چون ممكن است لخته‌ی به وجود آمده را جدا كنید و خون ریزی مجدداً تكرار شود. كمك‌های اولیه و فردی معمولاً برای توقف خون‌ریزی كافی است. اگر جداره‌ی بینی خشك و ترك خورده باشد مالیدن پمادهای مرطوب كننده و یا استفاده از سرم نمكی ممكن است مانع تكرار این خون‌ریزی شود. اگر خون‌ریزی برای مدت نیم ساعت یا بیشتر ادامه پیدا كرد باید به پزشك مراجعه كنید.
برای درمان آن انزورت، مردار سنگ و پر سیاوشان را به نسبت مساوی نرم بسایید بعد با مقداری گلاب و سركه مخلوط و روزی 3 مرتبه در بینی بچكانید.
• لعاب تخم شنبلیله را با كمی سركه و كمی آب جوش مخلوط و در بینی بچكانید.
• براده‌ی آهن 1 گرم و پوست خشك انار 2 گرم. هر دو را بكوبید و در نصف فنجان سركه بریزید بعد پنبه‌ای را به آن آغشته و داخل بینی قرار دهید. برای شستن بینی هم از مخلوط سركه و گلاب استفاده كنید.
• قدری كارتُنك (تارهای خانه‌ی عنكبوت) كه در سقف‌ها یا كناره‌های منزل یا مكان‌های كهنه‌ساز بیشتر یافت می‌شود را جمع و داخل بینی بگذارید تا خون بند بیاید.
• حدود 2 مثقال اسفند را در 1 لیوان آب آن قدر بجوشانید تا چند قطره آب باقی بماند. بعد آب آن را صاف و بگذارید تا سرد شود. سپس به وسیله‌ی قطره چكان در بینی بچكانید، خون بند می‌آید.
• یخ و سركه را بر پیشانی بمالید و یا روی آن قرار دهید.
• بایستید و قدری پنبه یا پارچه یا كاغذ یا مقوا زیر لب بالا بین دندان‌ها و لب قرار دهید و دست‌ها را بالا بگیرید تا خون بند بیاید.
• یك گرم آدرنالین را با 20 گرم آب مقطر مخلوط و چندین مرتبه آن را استنشاق كنید.
• عصاره‌ی غوره را در بینی بچكانید.
• كندر را نرم بسایید بعد با آب تره‌ی تازه مخلوط و در بینی بچكانید.
• آب تره‌ی تازه را با سركه به نسبت مساوی مخلوط و روی پیشانی بمالید.
• پنبه‌ای را به آب لیمو آغشته و داخل بینی قرار دهید.
• خون خشك خروس را نرم بسایید و در بینی بكشید.
• آب پیاز را بگیرید و با آب لیمو به نسبت مساوی مخلوط و چند قطره داخل بینی بچكانید.
• كمی كافور را با كمی شیره‌ی گرز خشخاش مخلوط و در بینی بمالید.
• با كمپرس آب سرد ملاج و پشت گردن را ماساژ دهید.
• شقایق را بسیار نرم بسایید و در بینی بكشید بعد گِل ارمنی و نشاسته را با سركه مخلوط و در بینی بمالید.
• در صورتی كه مو ندارید یا بسیار كوتاه است، مقداری گچ را با سركه خمیر كنید و بر سر بمالید. پس از مالیدن خون بند می‌آید.
• شكوفه‌ی زردآلو را بجوشانید بعد پنبه‌ای را به آب آن آغشته و داخل بینی قرار دهید.
• مقداری مازو را بسیار نرم بسایید بعد به وسیله‌ی شیء لوله‌ای باریكی شخص دیگری داخل بینی‌تان فوت كند.
• آب ریحان تازه را بگیرید و با سركه و مقداری كمی كافور مخلوط و در بینی بچكانید.
• سی گرم برگ و شاخه‌ی خشك گزنه را در نیم لیتر آب 5 دقیقه بجوشانید و 10 دقیقه هم آن را دم كنید. آب آن را صاف و با نبات شیرین و هر صبح، ظهر و شب هر مرتبه یك فنجان از آن را بنوشید.
• ریشه‌ی اریسا و مازو را بسیار نرم بسایید بعد با كندر ساییده، چدروا و زاج سبز با هم بپزید. آب آن را صاف كنید، سپس خون سیاوش را نرم بسایید و روی آن بپاشید. آنگاه مقداری آب گشنیز تازه با آن مخلوط و در بینی بمالید یا پنبه‌ای را بر آن آغشته و داخل بینی قرار دهید.
• به اندازه‌ی یك دانه باقلا خون خشك جوجه‌ی كبوتر را داخل بینی بمالید.
• پانزده گرم پوست خشك ساقه‌های درخت بلوط را در یك و نیم لیتر آب سرد خیس كنید. 2 گرم زاج سفید به آن اضافه و آن قدر بجوشانید كه آب آن به نیم لیتر برسد. در جای خنك نگه دارید و موقع خون دماغ به وسیله‌ی پنبه‌ای بینی را با آن بشویید و یا داخل بینی بكشید و پنبه‌ی آغشته به آن را داخل بینی قرار دهید.
• نیم مثقال كافور را با یك عدد پوست تخم مرغ نرم بسایید بعد با یك عدد تخم مرغ كامل (زرده و سفیده) خام مخلوط و بر روی ملاج ضماد گذارید و مدتی بعد بردارید. دیگر خون دماغ تكرار نمی‌شود.
• در صورتی كه خون‌ریزی شدید بود به نحوی كه بند آمدن آن به طول انجامید، قدری محلول آنتی پرین 1% را در بینی استنشاق كنید. اگر این كار چندین مرتبه تكرار شود خون بند خواهد آمد.
• یك عدد آمپول آدرنالین را روی قطعه‌ای پنبه بشكنید تا كاملاً پنبه به دارو آغشته شود و آن را داخل بینی قرار دهید و جلوی بینی را با چسب بچسبانید. خون بند خواهد آمد.
• یك گرم زاج سفید را با 5 گرم نشاسته مخلوط بسایید و گاه به گاه كمی از آن را در بینی بكشید.
• پنج گرم تخم ریحان كوهی یا تخم شربتی را در كمی آب بجوشانید بعد پنبه‌ی آغشته به آن را داخل بینی قرار دهید.

جوش یا زخم داخل بینی

گاهی در اثر كثافات و میكروب‌های مخلوط در هوا و یا گرد و غبار و یا دست آلوده به كثافات و یا كندن موهای داخل بینی، نوعی خشكی و زخم در جدار دیواره‌های بینی ایجاد می‌شود. اگر فوری جلوگیری و درمان نشود ممكن است در اثر سهل‌انگاری و بی مبالاتی مبدل به زخم قوی‌تر شود كه مدتی گرفتار آن خواهید بود، حتی در بعضی مزاج‌های حار و كسانی كه خون‌شان كثیف است گاهی ممكن است زخم به این كوچكی و كم اهمیتی تبدیل به خوره شود و آن موقع است كه سال‌های درازی باید خوره‌ی بینی تحمل شود.
برای جلوگیری از این نوع جوش‌ها باید هر روز مجرای بینی را كاملاً با آب نیم گرم (ملایم، ولرم) شستشو دهید. در مواقع بروز این مشكل از انگشت كردن در داخل بینی و خارش آن (هر چند كه ناراحت كننده باشد) به كلی خودداری كنید. برای برطرف كردن آن هر روز 2 گرم اسید بوریك را در یك فنجان آب مقطر حل كنید و صبح،‌ ظهر و شب در بینی استنشاق كنید.
• هر صبح، ظهر و شب داخل بینی را با روغن بادام تلخ چرب كنید.
• روزی سه مرتبه روغن پنیسیلین را داخل بینی بمالید.
• صبح‌ها هنگام بیدار شدن از خواب انگشت خود را تمیز بشویید و به وسیله‌ی انگشت، آب دهان خود را داخل بینی بمالید. یا آن آب دهان را كف دست بریزید و در بینی استنشاق كنید. چند روز كه تكرار شود بهبودی حاصل می‌گردد. زیرا از حكمت پروردگار صبح‌ها كه انسان از خواب بیدار می‌شود آب دهان مملو از مواد پنیسیلین می‌باشد كه در بن دندان‌ها جای گیر شده است و اگر داخل بینی مالیده شود جمیع میكروب‌های داخل بینی را نابود می‌سازد و بدین جهت زخم بهبود می‌یابد.
• گشنیز تازه را بكوبید یا چرخ كنید و با فشار آب آن را بگیرید بعد با كمی سركه مخلوط و با آن داخل بینی را شستشو دهید.
• رب انار و یا آب غلیظ انار را با كمی عسل مخلوط و داخل بینی بمالید.

عفونت بینی

برای رفع عفونت بینی هر روز مقداری بابونه‌ی شیرازی را بجوشانید و با آب صاف كرده‌ی آن داخل بینی را شستشو دهید.

دمل داخل بینی

برای رفع دمل داخل بینی مشمع اصلاح را بر روی دمل بچسبانید.
• كشمش كولی را بكوبید و به صورت خمیر كه درآمد روی دمل بگذارید.
• مقداری اسپرزه‌ی كوبیده را در كمی آب خیس كنید. پس از چند ساعت خیس كردن به صورت خمیر در می‌آید. در یك تكه پارچه‌ی تمیز ریخته و دور پارچه را جمع و از خارج روی بینی بگذارید.
• چهار مثقال شیر خشت را در 1 لیوان آب هندوانه مخلوط و ناشتا بنوشید.

دمل چركی بینی

اگر بینی به دمل چركی مبتلا شده است مشمع اصلاح را بر روی دمل بچسبانید تا بهبود حاصل شود.
• اسپرزه‌ی كوبیده را چند ساعت در مقداری آب خیس كنید و به صورت خمیر كه درآمد میان پارچه‌ای بریزید به طوری كه پارچه دور اسپرزه‌ها را بگیرد و آن پارچه را روی دمل قرار دهید تا فروكش كند.
• كشمش كولی را بكوبید تا به صورت خمیر درآید و روی دمل بگذارید تا سرباز كند و عفونت آن خارج شود و بهبود یابد.
• چهار مثقال شیر خشت را در یك لیوان آب هندوانه مخلوط كنید و صبح ناشتا بنوشید.

غده‌ی داخل بینی

درد اخل بینی غده‌هایی ایجاد می‌شود كه امروزه آن را پیستوئید می‌نامند. علت به وجود آمدن آن‌ها حرارت مزاج و كثیفی خون می‌باشد. برای رفع آن ابتدا باید حرارت مزاج را برطرف كنید و بعد خوراكی‌هایی كه خون را صاف می‌كند مصرف كنید تا باعث بهبودی غده‌های داخل بینی گردد مانند: انجیر، توسرخ، ازگیل، هندوانه، خیار، گیلاس، آلبالو، ترب، ‌سیر، پیاز، كاهو، تمشك، اخترزغال، كشمش، عناب، زرشك، آب زردك، آب هویج (صبح ناشتا)، چغندر، كرفس، شوید، مرزه، آرتیشو، غازیاقی، ترشك، برگ تازه‌ی كاسنی، شلغم پخته، آب انار، لیمو شیرین، آب لیموترش، آب پرتقال، انگور فرنگی، انگور زرد و رسیده (بین دو غذای روزانه)، گریپ فروت، توت فرنگی، توت سرخ، توت وحشی (صبح ناشتا)، آش تمرهندی، آش آب غوره، عرق كاسنی، عرق بید، عرق بنفشه، عرق نیلوفر، عرق شاه تره، آب دم كرده‌ی ریشه‌ی كاسنی، ریشه‌ی ترشك، ریشه‌ی باباآدم، برگ یا ریشه‌ی گزنه، برگ درخت فندق، گل تازه‌ی همیشه بهار.

پولیپ بینی

رشد دیواره‌ی نرم ترشح كننده‌ی مخاط بینی به طور غیرطبیعی را پولیپ می‌نامند. این بیماری معمولاً در بالغین رایج است. رشدی كه در دیواره‌ی ترشح كننده‌ی مخاط بینی به وجود می‌آید به نام پولیپ بینی شناخته می‌شود. دلیل اصلی این پولیپ‌ها ناشناخته است. هرچند این بیماری معمولاً در افرادی كه آسم و یا رینیت (حالتی كه در آن دیواره‌ی داخلی بینی و حلق متورم می‌شود) دارند شایع‌تر است. با وجود این كه پولیپ‌ها به ندرت در كودكان به وجود می‌آیند اما گاهی در كودكانی كه به طور ارثی به سیستیك فیبروزیس (1) مبتلا هستند به وجود می‌آیند.
علایم پولیپ‌های بینی معمولاً در طی چندین ماه بروز می‌كند. شدت علایم بستگی به تعداد و اندازه‌ی پولیپ‌ها دارد و عبارتند از:
• گرفتگی بینی به دلیل انسداد توسط پولیپ.
• كاهش قدرت بویایی.
• در بعضی حالات آب ریزش از بینی به دلیل افزایش مقدار ترشح مخاط.
اگر كانال‌های كوچكی كه موكوس را تخلیه می‌كنند به وسیله‌ی پولیپ‌ها بسته شوند و سینوس‌ها ملتهب گردند، پولیپ‌های بینی ممكن است باعث سینوزیت‌های مكرر شوند.
اگر پزشك به این بیماری مشكوك باشد اما نتواند آن‌ها را به آسانی ببیند ممكن است برای شما آندوسكوپی بینی را تجویز كند. اگر تعداد و اندازه‌ی پولیپ را نتوان به وسیله‌ی آندوسكوپی هم تعیین كرد، می‌توانید از سی تی اسكن استفاده كنید و اگر فقط یك پولیپ وجود داشته باشد، می‌توان یك نمونه‌ی كوچك از آن را برداشت و زیر میكروسكوپ برای آزمایش سرطان بررسی كرد. پولیپ‌های كوچك بینی را می‌توان به وسیله‌ی اسپری كورتیكواستروئید (2) بینی كه در مدت چند هفته پولیپ را از بین می‌برد، برطرف كرد. پولیپ‌های بزرگتر را می‌توان در هنگام عمل آندوسكوپی برطرف كرد. اسپری كورتیكواستروئید هم‌چنین ممكن است برای چندین ماه بعد از جراحی هم مورد استفاده قرار گیرد تا مانع از بازگشت بیماری شود. در حالت‌های شدیدتر یك دوره كورتیكواستروئید خوراكی نیز ممكن است تجویز شود.

انحراف تیغه‌ی بینی

حالتی غیرعادی در قسمتی كه دو حفره‌ی بینی را از هم جدا می‌كند، انحراف تیغه‌ی بینی نام دارد كه معمولاً در هنگام تولد وجود دارد و این انحراف در مردان رایج‌تر است. به این دلیل كه مردان به ورزش‌ها و مشاغل پُر برخورد بیشتر می‌پردازند. لذا انجام ورزش‌های پر برخورد مانند فوتبال عامل خطرآفرینی خواهد بود. گاهی اوقات دیواره‌ی غضروفی و استخوانی كه دو حفره‌ی بینی را از هم جدا می‌كند و تیغه‌ی بینی (3) نامیده می‌شود، كمی تغییر حالت داده و یا انحراف می‌یابد اما مشكلی را به وجود نمی‌آورد.
البته در بعضی افراد این دیواره تغییر شكل زیادی داده و یك سمت بینی را مسدود و تنفس را دچار مشكل می‌كند این عیب گاهی اوقات با خُرخُر كردن همراه است. این بیماری به صورت خفیف معمولاً در ابتدای تولد وجود دارد. در سایر حالات این بیماری به دلیل ضربه به بینی مثلاً بر اثر سقوط یا جراحت‌های ورزشی و غیره به وجود می آید.
انحراف شدید بینی ممكن است عامل مهمی در بالا بردن خطر سینوزیت باشد. اگر شما انحراف بینی، كه باعث تكرار سینوزیت و یا مشكلات تنفسی می‌شود دارید ممكن است پزشك برایتان جراحی را الزامی بداند. این انحراف ممكن است به وسیله‌ی صاف كردن و یا برداشتن استخوان و غضروف برطرف شود. عمل جراحی معمولاً به وسیله‌ی بی حسی موضعی و یا بی هوشی صورت می‌پذیرد و معمولاً موفقیت‌آمیز می‌باشد.

خشكی لب‌ها

برای برطرف كردن خشكی لب‌هایتان روزی سه مرتبه روی آن روغن وازلین بمالید.
• روی لب‌ها پماد روغن انگور را روزی سه مرتبه بمالید.
• یك قطعه از شُش گوسفند را به سیخ بكشید و كباب كنید و آن را روی لب‌ها بمالید.

ترك یا قاچ لب‌ها

ترك و قاچ لب‌ها در اثر حرارت جگر ایجاد می‌شود. برای درمان آن شب‌ها مقداری بِه دانه را در كمی آب جوش بخیسانید و صبح‌ها لعابی كه از آن تولید شده است را روی لب‌ها مالش دهید و هر روز هم پسته‌ی وحشی بخورید تا برطرف شود.

چاك گوشه‌ی لب

چاك گوشه‌ی لب در اثر حرارت جگر و كلیه‌ها است. لذا باید هر روز آش جو، آش عدس، آش آب غوره، آش تمر،‌ آش آب نارنج، آش با جو و گشنیز و برگ چغندر، آب غوره، آب عناب، چغندر، برگ چغندر، كاهو، زرشك، آب جوشانده‌ی تخم كاسنی بخورید و برای درمان سریع‌تر روزی سه مرتبه روی آن وازلین بوریكه یا روغن پنی سیلین یا گلیسیرین یا پماد هادكس یا پیه بُز آب شده بمالید.
• هر روز صبح مقداری تخم كاسنی را بجوشانید و آب آن را صاف و شیرین كرده، بنوشید.
• كمی روغن حیوانی را با كمی موم عسل به طور مساوی در ظرفی روی آتش گرم كنید تا مخلوطی یكنواخت به دست آید و بعد كمی سفیدآب روح را روی آن‌ها بپاشید و هم بزنید و روزی سه مرتبه كمی از آن بر موضع بمالید.
• چند روز صبح هنگام بیدار شدن از خواب و قبل از صرف صبحانه شیئی فلزی كه در سرمای بیرون از اتاق بوده و سرد است یا شیئی فلزی كه قبلاً در یخچال یا فریزر گذاشته‌اید را روی آن بگذارید و 5 دقیقه نگه دارید.

تب خال

ویروس هرپس سیمپلكس (تب خال) شدیداً مسری بوده و باعث بروز اختلالات متعددی می‌شود كه مشخصه‌ی آن‌ها تاول‌های كوچك و دردناك بر روی پوست و غشاهای مخاطی می‌باشد كه اكثراً در اطراف لب و یا آلت تناسلی ایجاد می‌شود. ویروس هرپس سیمپلكس (تب خال) ‌بر اثر تماس مستقیم با این تاول‌ها انتقال می‌یابد.
یك بار آلوده شدن به این ویروس باعث می‌شود كه این ویروس در عصب‌ها به صورت مخفی باقی بماند و در هنگام استرس و یا بیماری دوباره فعال شده و بیمار را دچار تب خال سازد. این بیماری در افراد مبتلا به ایدز و دچار كاهش ایمنی به طور شایع‌تر و شدیدتری رخ می‌دهد.
دو نوع از این ویروس وجود دارد. نوع یك كه معمولاً باعث عفونت لب‌ها، دهان و صورت می‌شود و نوع دو كه باعث عفونت‌هایی در آلت تناسلی می‌گردد. اكثر افراد تا هنگام بزرگسالی به ویروس هرپس سیمپلكس نوع یك مبتلا می‌شوند. در اكثر موارد، عفونت اولیه باعث هیچ‌گونه علامتی نمی‌شود. با این حال بعضی از كودكان ممكن است دچار تاول‌هایی در داخل دهان‌شان شوند. پس از یك بار گرفتاری این ویروس در سیستم عصبی مخفی شده و هرچند وقت یكبار خود را به صورت تب خال نشان می‌دهد.
ویروس هرپس سیمپلكس نوع دو معمولاً از طریق فعالیت جنسی منتقل می‌شود و باعث بروز تاول‌هایی در منطقه‌ی تناسلی می‌گردد. این ویروس نیز همانند تب خال ساده‌ی صورت به طور مكرر بروز می‌كند. عفونت نوع دو را می‌توان از ظاهر و محل ایجاد تاول‌ها تشخیص داد. تب خال‌های كوچك و خفیف را معمولاً می‌توان به راحتی با مصرف پمادها یا كرم‌ها یا داروهای گیاهی خوراكی یا مالیدنی‌های مختلف ضدویروس درمان كرد. با این حال در صورت بروز تاول در منطقه‌ی تناسلی یا انواع شدید و عود كننده‌ی آن نیاز به درمان با داروهای ضدویروسی خوراكی وجود دارد.
تب خال‌ها، اغلب روی پوست اطراف لب‌ها ایجاد می‌شوند. بدین ترتیب كه:
-ناحیه‌ی مبتلا شروع به احساس سوزن سوزن شدن می‌كند.
-یك یا چند مجموعه از تاول‌های كوچك و دردناك به وجود می‌آید و پوست اطراف، دچار التهاب می‌شود.
-تاول‌ها می‌تركند و دلمه می‌بندند.
-معمولاً تاول‌ها در عرض 10 تا 14 روز فروكش می‌كنند.
اگر تب خال‌ها عود كنند معمولاً دوباره در همان نواحی قبلی روی صورت ظاهر می‌شوند.

اقدامات لازم:

احتمال دارد بتوانید با استفاده از یك كِرم ضد ویروسی مثل آسیكلوویر جلوی حملات شدید را بگیرید اما باید كِرم را به محض پیدایش اولین علایم به كار برید. در بعضی موارد داروهای ضدویروس خوراكی ممكن است تجویز شوند. هرچند درمان بلافاصله می‌تواند جلوی حملات را بگیرد اما ویروس در سیستم باقی مانده و علایم ممكن است بارها عود كنند. اگر دچار تب خال‌های مكرر می‌شوید سعی كنید از پوست‌تان در برابر عوامل بروز تب خال مثل آفتاب سوختگی یا باد سرد محافظت كنید. جهت به حداقل رساندن خطر انتشار ویروس از لمس تاول‌ها و بوسیدن اجتناب ورزید. لازم است بدانید كه گاهی اوقات رابطه‌ی جنسی دهانی می‌تواند باعث انتقال ویروس از دهان به دهان یا دستگاه تناسلی شود.

پی‌نوشت‌ها:

1.Cystic Fibrosis
2.Corticosteroid
3.Septumnasd Nasal

منبع مقاله :
حاجی شریفی، احمد، (1395)، دائرةالمعارف گیاه درمانی ایران، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ پانزدهم.
 
نسخه چاپی