خواص و کاربردگلرنگ
نويسنده:مير حيدر
به فارسي گياه را «گلرنگ»و تخم م رغ آن را «تخم كافشه»،«خسك دانه»و در گيلان «تخم كاجره»و«تخم كازيره»مي گويند.در كتب طب سنتي با نامهاي عربي آن «قرطم»و«احريض» و تخم آن را «حب العصفر»و «بذر الاحريض» نام مي برند.به فرانسوي Safran batardو به انگليسي Safflowrr گفته مي شود.گياهي است از خانواده compositaeتيره فرعي tubuliflorae،نام علمي آنCarthamus tinctorius L. مي باشد.
گلرنگ ،بومي مشرق زمين است و از نواحي عربستان برخاسته و پس زا آن به ساير مناطق دنيا منتشر شده است و امروزه در اغلب كشورها كاشته مي شود و از نظر مصارف روغن آن و ماده رنگي گلهاي ان مورد توجه است.تكثير گلرنگ از طريق كاشت دانه آن صورت مي گيرد.دانه ان را براي اينكه در جوانه زدن تسريع شود،قبل از كاشت 24 ساعت در آب مي خيسانند و معمولا در ارقام مختلفه گلرنگ پس از5-4 ماه گياه قابل بهره برداري ميشود.اين گياه در خراسان ،تفرش تبريز و برخي مناطق ديگر مي رويد.
بررسي هاي ديگري نشان مي دهد كه در گلهاي گلرنگ ماده رنگي زرد به نام سلافوريلوكارتامين و ايزوكاتامين وجود دارد.طبق نظر [روا]در آن چربي ثابت نيز وجود داردكه شامل لينولئيك اسيد،اولئيك اسيد،استاريك اسيد ،پالميتيك اسيد ،لينولينك اسيد و در آخر دو ماده رنگي به نام هاي كارتامين و كارتاميك اسيد مي باشد.
درميوه آن يك نوع آنزيم شبيه رنت و ماده رنگي خالص گلرنگ يافت مي شود.در دانه هاي آن روغن ثابتي وجود دارد كه عمدتا شامل لينولئيك اسيدو يك گليسريد استو در تجزيه ديگري وجود ميريستي نيك اسيد،آراشيديك اسيد،لينگوسويك اسيد و لينولئيك اسيد در آن تاييد شده است.[M.P.E.SE.A]
در چين معمول است از اواخر فروردين تا خرداد ماه كه گلرنگ دردوران شهور گل مي باشد،همين كه گلها باز شدند و رنگ گلبرگ ها از نارنجي به قرمز تبديل شد ،گلبرگ ها چيده مي شود و اين كار با احتياط و دقت انجام ميگيرد كه به تخمدان گل كه به ميوه تبديل مي شود صدمه اي نرسد گلبرگهاي چيده شده رادر آفتاب ويادر سايه خشك ميكنند.خوردن گلبرگها گرم كننده است و براي تسريع جريان گردش خون كمك ميكند و براي زنهايي كه عادت ماهيانه انها بدون دليل قطع شده است و يا زنهايي كه جنين مرده در رحم دارند و يا در مورد آنهايي كه ترشحات رحمي بعد از زايمان آنها ادامه دارد و همچنين براي بيماراني كه خون قي مي كنند تجويز مي شود.در هندو چين از گلهاي گلرنگ به عنوان تونيك و براي مداواي فلج وعادت ماهيانه دردناك استفاده مي شود.دانه هاي گلرنگ ميلن و مسهل است و براي استسقا و اغما و فلجهاي ناگهاني حاصله از خونريزي مغزي يا آپوپلكسي به كار مي رود.
از گلهاي خشك ان براي معالجه يرقان و از اب خيس كرده گلها براي شست و شوي چشم استفاده مي شود.
قرطم يا تخم گلرنگ از نظر طبيعت طبق نظر حكماي طب سنتي ايران گرم و خشك است و داراي خاصيت مسهلي است.از نظر خواص معتقدند كه تركيبات مغذي ان خيلي كم است . مسهل است و بلغم رقيق و اخلاط سوخته را خارج مي كند و بادهارا تحليل مي برد. اگر 20 گرم از تخم گلرنگ را گرفته كوبيده و شيره ان را بگيرند و با شكر سرخ و يا عسل بخورند و يا 40 گرم آن را بكوبند و در 250 گرم آب بجوشانند و بمالند و صاف كرده و 40 گرم شكر سرخ در آن بريزند و بخورند، به عنوان مسهل خوب عمل مي كند.
اگر شيره تخم گلرنگ را گرفته با آبي كه در آن انجير خيسانده باشند،مخلوط و با شكر و يا عسل بخورند سينه را پاك ميكند و آواز را صاف مي كند و براي اكثر بيماري هاي سينه اي سرد مفيد است.مقوي نيروي جنسي و زياد كننده اسپرمو درخشان كننده رنگ رخسار است،بادها و نفخ را تحليل مي دهد.
و ارگر آن را داخل آش ماش يا آش نخود كرده بخورند براي اعتدال اخلاط مفيد است ومسهل بلغم خام و مواد سوخته مي باشد. اگر 40 گرم شيره آن را با قند و شكر سرخ و يا عسل بخورندبراي استسقاي عمومي يا خيز عمومي بدن مفيد است و اگر كمي نمك هندي نيز در آن بريزند اثرش در ازديا ترشح ادرار بيشتر مي شود(نمك هندي كه دربازار به همين نام عرضه مي شود،در هندوستان از خاكستر برگ تعدادي از گياهان نظير كهار ،تربو توتون،موز نخود و...مي گيد مقدار خوراك 6-5 گرم است.)خوردن شير ه تخم گلرنگ كه فلوس خيار شنبر در آن حل شده باشد براي كاهش تب بلغمي بسيار موثر است.اين دارو منضج يعني اعتدال دهنده اخلاط استو اخلاط منجمد را مي گدازدو اخلاط رقيق را غليظ مي كند .به همين دليل اين دارو را نبايد بعد از شير گاو يا گوشفند خورد زيرا آن را منجمد و منعقد مي سازدو براي معده مضر است و از اين نظر بايد با انيسون و شيريني خورده شود. مقدار خوراك تخم گلرنگ 40-20 گرمو اسراف در خوردن ان مضر است و بايد كمتر از مقدار معينه براي خوراك خورده شود.جانشين ان از نظر خواص حبةالخضرا يا ميوه درخت بطم است.تخم گلرنگ را در شيسر مخلوط مي نمايند و مي خورند.معمولا در هر 500 گرم شير 40 گرم تخم گلرنگ مقشر داخل مي كنند و نصف ان را مي خورند تا عمل كند.روغن تخم گلرنگ از نظر خواص شبيه روغن گزنه است و كمي ضعيفتر از آن و همان طور شير را منعقد مي كند و به اصطلاح مي برد.و آب را جدا مي سازدو روغن نوع اهلي تابستاني ان مسهل خوبي است.
منبع:www.taamasrar.com
/خ
مشخصات
گلرنگ ،بومي مشرق زمين است و از نواحي عربستان برخاسته و پس زا آن به ساير مناطق دنيا منتشر شده است و امروزه در اغلب كشورها كاشته مي شود و از نظر مصارف روغن آن و ماده رنگي گلهاي ان مورد توجه است.تكثير گلرنگ از طريق كاشت دانه آن صورت مي گيرد.دانه ان را براي اينكه در جوانه زدن تسريع شود،قبل از كاشت 24 ساعت در آب مي خيسانند و معمولا در ارقام مختلفه گلرنگ پس از5-4 ماه گياه قابل بهره برداري ميشود.اين گياه در خراسان ،تفرش تبريز و برخي مناطق ديگر مي رويد.
تركيبات شيميايي
بررسي هاي ديگري نشان مي دهد كه در گلهاي گلرنگ ماده رنگي زرد به نام سلافوريلوكارتامين و ايزوكاتامين وجود دارد.طبق نظر [روا]در آن چربي ثابت نيز وجود داردكه شامل لينولئيك اسيد،اولئيك اسيد،استاريك اسيد ،پالميتيك اسيد ،لينولينك اسيد و در آخر دو ماده رنگي به نام هاي كارتامين و كارتاميك اسيد مي باشد.
درميوه آن يك نوع آنزيم شبيه رنت و ماده رنگي خالص گلرنگ يافت مي شود.در دانه هاي آن روغن ثابتي وجود دارد كه عمدتا شامل لينولئيك اسيدو يك گليسريد استو در تجزيه ديگري وجود ميريستي نيك اسيد،آراشيديك اسيد،لينگوسويك اسيد و لينولئيك اسيد در آن تاييد شده است.[M.P.E.SE.A]
خواص و كاربرد
در چين معمول است از اواخر فروردين تا خرداد ماه كه گلرنگ دردوران شهور گل مي باشد،همين كه گلها باز شدند و رنگ گلبرگ ها از نارنجي به قرمز تبديل شد ،گلبرگ ها چيده مي شود و اين كار با احتياط و دقت انجام ميگيرد كه به تخمدان گل كه به ميوه تبديل مي شود صدمه اي نرسد گلبرگهاي چيده شده رادر آفتاب ويادر سايه خشك ميكنند.خوردن گلبرگها گرم كننده است و براي تسريع جريان گردش خون كمك ميكند و براي زنهايي كه عادت ماهيانه انها بدون دليل قطع شده است و يا زنهايي كه جنين مرده در رحم دارند و يا در مورد آنهايي كه ترشحات رحمي بعد از زايمان آنها ادامه دارد و همچنين براي بيماراني كه خون قي مي كنند تجويز مي شود.در هندو چين از گلهاي گلرنگ به عنوان تونيك و براي مداواي فلج وعادت ماهيانه دردناك استفاده مي شود.دانه هاي گلرنگ ميلن و مسهل است و براي استسقا و اغما و فلجهاي ناگهاني حاصله از خونريزي مغزي يا آپوپلكسي به كار مي رود.
از گلهاي خشك ان براي معالجه يرقان و از اب خيس كرده گلها براي شست و شوي چشم استفاده مي شود.
قرطم يا تخم گلرنگ از نظر طبيعت طبق نظر حكماي طب سنتي ايران گرم و خشك است و داراي خاصيت مسهلي است.از نظر خواص معتقدند كه تركيبات مغذي ان خيلي كم است . مسهل است و بلغم رقيق و اخلاط سوخته را خارج مي كند و بادهارا تحليل مي برد. اگر 20 گرم از تخم گلرنگ را گرفته كوبيده و شيره ان را بگيرند و با شكر سرخ و يا عسل بخورند و يا 40 گرم آن را بكوبند و در 250 گرم آب بجوشانند و بمالند و صاف كرده و 40 گرم شكر سرخ در آن بريزند و بخورند، به عنوان مسهل خوب عمل مي كند.
اگر شيره تخم گلرنگ را گرفته با آبي كه در آن انجير خيسانده باشند،مخلوط و با شكر و يا عسل بخورند سينه را پاك ميكند و آواز را صاف مي كند و براي اكثر بيماري هاي سينه اي سرد مفيد است.مقوي نيروي جنسي و زياد كننده اسپرمو درخشان كننده رنگ رخسار است،بادها و نفخ را تحليل مي دهد.
و ارگر آن را داخل آش ماش يا آش نخود كرده بخورند براي اعتدال اخلاط مفيد است ومسهل بلغم خام و مواد سوخته مي باشد. اگر 40 گرم شيره آن را با قند و شكر سرخ و يا عسل بخورندبراي استسقاي عمومي يا خيز عمومي بدن مفيد است و اگر كمي نمك هندي نيز در آن بريزند اثرش در ازديا ترشح ادرار بيشتر مي شود(نمك هندي كه دربازار به همين نام عرضه مي شود،در هندوستان از خاكستر برگ تعدادي از گياهان نظير كهار ،تربو توتون،موز نخود و...مي گيد مقدار خوراك 6-5 گرم است.)خوردن شير ه تخم گلرنگ كه فلوس خيار شنبر در آن حل شده باشد براي كاهش تب بلغمي بسيار موثر است.اين دارو منضج يعني اعتدال دهنده اخلاط استو اخلاط منجمد را مي گدازدو اخلاط رقيق را غليظ مي كند .به همين دليل اين دارو را نبايد بعد از شير گاو يا گوشفند خورد زيرا آن را منجمد و منعقد مي سازدو براي معده مضر است و از اين نظر بايد با انيسون و شيريني خورده شود. مقدار خوراك تخم گلرنگ 40-20 گرمو اسراف در خوردن ان مضر است و بايد كمتر از مقدار معينه براي خوراك خورده شود.جانشين ان از نظر خواص حبةالخضرا يا ميوه درخت بطم است.تخم گلرنگ را در شيسر مخلوط مي نمايند و مي خورند.معمولا در هر 500 گرم شير 40 گرم تخم گلرنگ مقشر داخل مي كنند و نصف ان را مي خورند تا عمل كند.روغن تخم گلرنگ از نظر خواص شبيه روغن گزنه است و كمي ضعيفتر از آن و همان طور شير را منعقد مي كند و به اصطلاح مي برد.و آب را جدا مي سازدو روغن نوع اهلي تابستاني ان مسهل خوبي است.
منبع:www.taamasrar.com
/خ