معده خانه‌ای است كه اكثر بیماری‌ها از آن جا سرچشمه می‌گیرند. رسول اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرموده‌اند: منشاء بسیاری از بیماری‌ها را باید بدی و اختلال در امر گوارش دانست.
معده كیسه‌ای است كه بین دنده‌های چهار و پنج و شش، به طرف قسمت چپ بدن انسان قرار گرفته و غذا در آن انباشته می‌شود. یعنی پس از آن كه در مراحل اولیه؛ یعنی دهان و دندان با كمك بزاق، غذا به صورت خمیر نسبتاً رقیق درآمد و قوه‌ی بلعیه آن را به جانب حلق رساند و از مجرای حلق وارد لوله‌ای به نام مری گردیده و پس از طی آن مسیر داخل معده می‌شود. پس از این كه غذا به مرور وارد معده شد، در آنجا می‌ماند تا با حركاتی كه معده انجام می‌دهد، مواد غذایی با شیره‌ی ترشی كه از جدار معده ترشح می‌شود، مخلوط شده و پس از تغییراتی به صورت مایع رقیقی به روده‌ی اثنی عشر (دوازدهه) كه ابتدای روده باریك است وارد می‌شود. سپس اثنی عشر مایعی به نام صفرا بر آن ترشح می‌كند كه شیره‌ی لوزالمعده نامیده می‌شود. پس از تغییرات زیاد، قسمت قابل ملاحظه‌ی آن از طریق دیواره‌ی روده‌ی باریك جذب می‌شوند و بقیه مواد به روده‌ی فراخ وارد می‌گردند. در روده‌ی فراخ نیز قسمت اعظم آب آن جذب می‌شده و باقیمانده كه فشرده و مازاد است به صورت مدفوع از بدن خارج می‌گردد.

حفظ سلامت دستگاه گوارش

برای حفظ سلامت دستگاه گوارش باید از مصرف چای، قهوه، نوشابه‌های گازدار، نوشیدن مایعات در حین صرف غذا پرهیز كنید.

تنظیم دستگاه گوارش

برای تنظیم كار دستگاه گوارش گه گاه و یا لااقل هفته‌ای یك مرتبه مقداری شكر تیقال یا آب آلبالو یا آب زرشك سیاه و آب غوره بخورید.

تقویت دستگاه گوارش

برای تقویت دستگاه گوارش گاهی، كمی دارچین یا آب دم كرده‌ی بادآورد میل كنید.
* نعناع و پر سیاوش را بجوشانید و آب آن را صاف و شیرین كنید و بنوشید.
* گه گاه پانزده گرم دانه‌های رازیانه را در یك لیتر آب جوش دم كنید و همراه با هر غذای روزانه یك فنجان آب آن را میل كنید.
* بیست گرم برگ و ساقه‌های گلدار مریم گلی را در یك لیتر آب جوش، 10 دقیقه دم كرده، آب ان را صاف و با عسل شیرین كنید. هر روز صبح ناشتا یك فنجان بنوشید.

تقویت معده

برای تقویت معده باید از این خوراكی‌ها بیشتر استفاده كرد:

انار شیرین با هسته و پولپ و پرده‌های میانی آن، به شیرین و خام، بالنگ پخته، مربای بالنگ، گلابی، خرماخرك، مغز بادام بوداده، گریپ فروت، سیب درختی، انجیر، سنجد، مربای هویج، مربای بهارنارنج، شربت سیب یا كمپوت سیب، سكنجبین به لیمو یا شربت به لیمو، شربت به، هل، زعفران، جوزبویا، فلفل فرنگی، زردچوبه، ریحان، پنیر، موسیر، زیره‌‌ی سیاه، شوید، تخم گشنیز، خلال نارنج، كوبیده‌ی خولنجان، مغز فندق، جویدن سقز.
اگر میل دارید با مصرف دارو معده را تقویت كنید، آب دم كرده‌ی رقیق شاه تره یا آب دم كرده‌ی برگ كاسنی یا آب دم كرده‌ی كاكوتی یا آب دم كرده‌ی آویشن كوهی یا آب جوشانده‌ی اكلیل كوهی یا آب دم كرده‌ی برگ سوسنبر یا آب دم كرده‌ی گل رازك یا تخم كرفس كوبیده با شكر مخلوط شده را میل كنید.
* پانصد گرم شكوفه‌های خرمای نر را در یك لیتر آب بجوشانید تا آب آن به حدود نصف رسد، بعد آب آن را صاف و هم وزن آن شكر اضافه و قوام آورید. صبح، ظهر و شب، هر مرتبه دو قاشق غذاخوری از آن را میل كنید.
* هر بار 5 قطره اسانس ترخون را روی یك حبه قند بچكانید و بخورید.
* هر روز صبح، قبل از صبحانه یك كف دست پوست هلیله‌ی زرد كه با قند ساییده شده باشد را در دهان بریزید و بخورید.
* سی گرم ریشه‌ی كاسنی را با 10 گرم بادآورد در یك لیتر آب جوش دم كنید و آب صاف كرده‌ی آن را به مرور بنوشید.
* ده گرم زنجبیل را در یك لیتر آب جوش دم كنید و گاه گاهی یك قاشق سوپ خوری از آن را بنوشید.
* گاهی یك قطعه آهن كه در كوره یا روی آتش تند سرخ شده باشد را در آب بیندازید و آن آب را بنوشید.
* مقداری كرفس را بكوبید و در پارچه یا دستمالی تمیز بپیچید و داخل آب انگور یا شراب انگور بیندازید تا خوب مواد آن مخلوط شود و آن را گه گاهی بنوشید.
* هر روز 10 گرم تخم بالنگ را بجوشانید و با آب آن شربت درست كنید و بنوشید.
* گل محمدی و افسنطین از هركدام 5 مثقال را مخلوط و در یك لیتر آب بپزید و آب آن را صاف، سپس با 200 گرم شكر مخلوط و بجوشانید تا قوام آید. صبح، ظهر و شب هر مرتبه یك قاشق غذاخوری از آن را میل كنید.
* عود بلیسان و قرنفل از هركدام 10 گرم، تخم زردك و تخم شبت از هركدام 30 گرم همه را نرم بسایید و بعد با 500 گرم عسل مخلوط كنید و هر روز صبح، ظهر و شب هر مرتبه یك قاشق شربت خوری از آن را میل كنید.
* یك مرغ سیاه بزرگ پیر را بكشید و احشاء داخلی آن را خالی كرده و با میخك، زیره‌ی سیاه، هل، ریشه‌ی جوز، آلو، مغز گردو، مغز فندق، مغز بادام و یك استكان برنج، داخل آن را پر كنید و با سوزن و نخ بدوزید و خوب بپزید بعد گوشت و آب آن را در طول دو، سه روز میل كنید.
* اقاقیا، صندل سرخ و صندل سفید از هركدام 10 گرم، ریشه‌ی انجبار 40 گرم همه را نرم بسایید و هر روز صبح، ظهر و شب هر مرتبه یك قاشق شربت خوری از آن را در دهان بریزید و با آب بخورید.

* تقویت معده‌های سرد:

جهت تقویت معده‌های سرد از زنجبیل، داروفلفل، خرماخرك، زعفران، هل، جوز بویا، فلفل فرنگی، زردچوبه، خولنجان استفاده كنید.

* تقویت معده‌های گرم:

برای تقویت معده‌های گرم از آب لیمو، سماق، تمرهندی، ریحان، آب دم كرده‌ی برگ كاسنی، عرق كاسنی، آب دم كرده‌ی شاه تره یا عرق شاه تره استفاده كنید.

* تقویت قوه‌ی ماسكه:

برای تقویت قوه‌ی ماسكه كه عامل نگهدارنده غذا در معده می‌باشد، باید نعناع و پر سیاوش را به نسبت مساوی دم كنید و صبح، ظهر و شب، هر بار كمی از آب آن را بنوشید.

* تمیز كردن معده:

برای تمیز كردن معده از شیرین بیان، سكنجبین، بزوری حار و آب جوشانده‌ی اكلیل كوهی استفاده كنید.

برودت و سردی معده

گاهی در اثر نوشیدن بیش از حد آب خنك و سرد یا مایعات یا بستنی یا هندوانه یا دوغ سرد و امثال اینها معده سرد می‌شود. پیه‌های داخلی منجمد و بسته خواهد شد. دستگاه گوارش، هم چنین ترشحات غدد و اطراف معده سرد شده و دیگر نمی‌تواند مأموریت خود را درست انجام دهد. لذا شخص، مبتلا به دل درد سخت می‌شود. گاهی ممكن است خود به خود خیالات مختلف او را احاطه كند، مثلاً گمان می‌كند آپاندیس و امثال این‌ها است، در صورتی كه فقط سردی و برودت معده می‌باشد.
برای درمان آن هلیله‌ی سیاه، آمله‌ی مقشر، زنجبیل، سیاه دانه، هل قراب، زنیان، زیره‌ی سبز، بسبایج و جنطیانای رومی از هركدام10 گرم را مخلوط و نرم بسایید. با كمی عسل به صورت خمیر سفتی درآورده و قرص‌هایی به اندازه‌ی فندق درست كنید. صبح، ظهر و شب هر مرتبه یك عدد از آن را در دهان قرار دهید و با آب بخورید.
* هر روز صبح، نان با پنیر و نعناع و ترخون تازه بخورید.
* هر روز صبح نان با پنیر و خرما بخورید.
* قاریقون، افتیمون، آمله‌ی مقشر و نبات مصری را به طور مساوی مخلوط كنید و نرم بسایید. هر صبح ناشتا یك قاشق شربت خوری از آن را در دهان بریزید و با آب میل كنید.
* ریشه‌ی جعفری تازه را مثل كله كاهو پوست كنده و بخورید.
* هر روز آویشن شیرازی، مرزنجوش و مریم نخودی از هركدام 5 گرم را مخلوط و دم كنید. آب آن را با عسل شیرین كنید و بنوشید.
* هر روز 5 مثقال گز خونساری را در آب گرم حل كنید و میل فرمایید.
* یك قاشق چای خوری جوش شیرین را در نیم فنجان آب سرد حل كنید و بنوشید.
* سنبل الطیب و بسبایج از هركدام نیم مثقال بجوشانید. آب آن را صاف و با عسل شیرین كنید و بنوشید.
* زنیان، زیره‌ی سبز و بادیان از هركدام 4 مثقال را با 150 گرم نبات ساییده، مانند قائوت روزی یك قاشق غذاخوری میل كنید.
* قدری گز خونساری، شكر قرمز، گز علفی و ترنجبین را مخلوط و شیاف درست كنید و از عقب به خود برگیرید.
* شكم را با روغن كرچك چرب كنید و حوله‌ی داغ روی آن ببندید یا كیسه‌ی آب گرم بگذارید.
* نبات را در آتش نیم سوز كنید و بسایید و در گلاب مخلوط و با كمی آب بخورید.
* هفتاد و پنج گرم شیره‌ی انگور را با آب حل كنید و بخورید.
* قی كنید و بعد از قی كردن یك استكان آب جوش با نبات بخورید.
* یك مثقال افتیمون را بجوشانید و آب آن را با نبات بخورید.
* گل بابونه، گل بومادران، بادرنجبویه، مرزنجوش و مریم نخودی از هركدام 5 گرم را مانند چای دم كنید و به مدت سه روز و هر روز دو بار از آن را میل كنید.
* سیاه دانه، شنبلیله، كنجد و زیره‌ی سبز را روی نان بپاشید و بپزید و بخورید. (هفت روز این كار را تكرار كنید).
* هلیله‌ی سیاه كوبیده را از شبی 1 عدد بخورید و هر شب یك عدد اضافه كنید تا به 40 عدد برسد و دوباره برعكس، تا به یك عدد برسد.
* یك مرغ بومی سیاه و پیر را بكشید و احشاء داخل آن را خالی كنید و بشویید. زیره‌ی سیاه 20 گرم، میخك، هل، ریشه‌ی جوز از هركدام 5 گرم، آلو، مغز گردو، مغز پسته، مغز بادام، مغز فندق از هركدام 50 گرم و یك فنجان برنج داخل آن بریزید تا پر شود و درب شكم را با سوزن و نخ بدوزید. و خوب بپزید و گوشت و آب آن را در طول سه روز بخورید.
* بادیان، زنیان، مغز گردو، نبات لاهور از هركدام 4 مثقال مخلوط و نرم بسایید و روزی یك قاشق غذاخوری صبح‌ها ناشتا بخورید.
* سه نخود زعفران، 2 مثقال فرنجمشك، 2 مثقال تخم ریحان كوهی، 100 گرم گلاب و 100 گرم عرق بید تهیه كرده و همه را مخلوط و نرم بسایید. 100 گرم عسل را به آن اضافه كنید. بعد گلاب و عرق بیدمشك را با آن مخلوط كنید. هر روز صبح، ظهر و شب 2 قاشق غذاخوری از آن را بخورید.
* 40 روز، هر روز صبح ناشتا یك قاشق شربت خوری عسل بخورید.
* بسفایج و هل قراب از هركدام 1 مثقال بجوشانید. آب آن را صاف و شیرین سازید و صبح قبل از صرف صبحانه بنوشید.
* جنطیانای رومی و بسبایج از هركدام 1 مثقال بجوشانید، آب آن را صاف و با عسل شیرین كنید و بنوشید.

حرارت معده

برای رفع حرارت و گرمی معده باید از آب زرشك، رب غوره، رب بِه ترش، لعاب بِه دانه، آب اسفرزه، سكنجبین با خاكشیر و یخ، آب دم كرده‌ی گل بابونه، آب جوشانده‌ی ریشه‌ی شیرین بیان استفاده كنید.

ضعف معده

ضعف معده از رطوبت:

برای برطرف كردن ضعف معده كه در اثر رطوبت و سردی باشد باید از مصطكی، زنیان، زنجبیل و دارفلفل استفاده كرد.
ضمناً می‌توانید شش نخود زعفران و 2 گرم مرمكی، زرآوند و قسط شیرین از هركدام 5 گرم، ریوند چینی، دارچین و اذخرمكی از هركدام 10 گرم، عصاره‌ی شیرین بیان و انیسون از هركدام 20 گرم و تخم كرفس 30 گرم، همه را نرم بسایید و قبل از هر غذا یك قاشق شربت خوری از آن را با آب میل كنید.

ضعف معده از خلط گرایی:

اگر ضعف معده در اثر خلط گرایی باشد، مربای هندوانه مؤثر خواهد بود.

ضعف معده از حرارت:

برای برطرف كردن ضعف معده كه از گرمی و حرارت باشد باید از بِه، سماق، آب لیمو، تمرهندی، یا آب تمرهندی و لعاب اسفرزه استفاده شود.

ضعف معده از پُرخوری:

در مورد ضعف معده كه از اثر زیاده روی در مصرف غذا باشد، رژیم انگور بهترین روش درمان خواهد بود. بدین طریق كه هر روز به جای صبحانه، انگور یا آب انگور فراوان بخورید و تا ظهر هیچ چیز دیگری میل نكنید.
* پنجاه گرم اگیر تركی را بسیار نرم بكوبید، بعد با مقداری عسل مخلوط كنید و در جایی نسبتاً گرم نگه دارید و پس از مدتی ماندن هر صبح، ظهر و شب بعد از غذا یك قاشق شربت خوری میل شود.
* اسارون، سنبل خطایی، مصطكی، زعفران، طباشیر هندی، دارچین، اذخرمكی، قسط شیرین، تخم گشوث، تخم كرفس، تخم كاسنی، زرآوند طویل، قرنفل، حب بلیسان، عود بلیسان، هیل قراب و عود هندی همه را به نسبت مساوی مخلوط و هم وزن همه‌ی آن‌ها گل محمدی اضافه كنید و نرم بسایید، بعد با عسل مخلوط كنید. همه روزه صبح، ظهر و شب، قبل از هر غذا یك قاشق شربت خوری از آن را میل فرمایید.
* زنجبیل، آمله مقشر، پوست هلیله‌ی زرد، پوست هلیله‌ی كابلی و هلیله‌ی سیاه از هركدام 10 گرم، شقاقل، بهمن سرخ، بهمن سفید و تودری سرخ و سفید از هركدام 20 گرم، مغز تخم زبان گنجشك 40 گرم، همه را بسیار نرم بكوبید، بعد كنجد، مغز بادام شیرین و مغز پسته‌ی خام از هركدام 200 گرم را نرم بكوبید و با یك كیلو عسل مخلوط و هر روز صبح، ظهر و شب و هر بار یك قاشق شربت خوری از آن را میل كنید.

بیماری‌های جهاز هاضمه

برای درمان بیماری‌های جهاز هاضمه هر روز یك قاشق غذاخوری گل بابونه‌ی شیرازی را دم كنید، آب آن را صاف و شیرین كرده و بنوشید.
* بیست گرم سوسنبر را در یك لیتر آب جوش دم كنید و بعد از هر غذا یك فنجان از آب آن را بنوشید.
* یك سفیده‌ی تخم مرغ تازه و خام را بدون زرده، در ظرفی آنقدر هم بزنید تا كف كند. بعد از پارچه‌ی نازكی بگذرانید، سپس به تدریج دو تا سه قاشق آب جوشیده‌ی خنك شده به آن اضافه كنید و مجدداً هم بزنید برای طعم بهتر آن كمی آب لیمو و مقداری شكر اضافه كرده و بخورید.
* پر سیاوش، بابونه‌ی شیرازی، پوست هلیله‌ی زرد، شاه تره، افسنطین، گل نیلوفر، سورنجان، ریشه‌ی اریسا، ریشه‌ی شیرین بیان، زیره‌ی كرمانی و بادرنجبویه از هركدام 10 گرم همه را مخلوط و نیم كوب كرده، به 12 قسمت مساوی تقسیم كنید، هر قسمت از آن را در یك روز صبح بجوشانید و آب صاف كرده‌ی آن را قبل از صبحانه بنوشید.

قولنج معده:

برای درمان قولنج معده، زعفران شش نخود، مرمكی 2 گرم، قسط شیرین و زرآوند از هركدام 5 گرم، ریوند چینی، دارچین و اذخرمكی از هركدام 10 گرم، انیسون، تخم كرفس و عصاره‌ی شیرین بیان از هركدام 20 گرم همه را مخلوط و نرم بسایید. قبل از هر وعده غذای روزانه یك قاشق شربت خوری از آن را با آب میل فرمایید.

درمان كولیت:

برای درمان كولیت معده، زعفران شش نخود، مرمكی 2 گرم، قسط شیرین و زرآوند از هركدام 5 گرم، ریوند چینی، دارچین و اذخرمكی از هركدام 10 گرم، انیسون، تخم كرفس و عصاره‌ی شیرین بیان از هركدام 20 گرم همه را مخلوط و نرم بسایید و قبل از هر وعده غذای روزانه یك قاشق شربت خوری از آن را با آب میل فرمایید.
* پنجاه گرم اگیر تركی را بسیار نرم بكوبید و با مقداری عسل مخلوط كنید و در جای نسبتاً گرم نگه دارید و هر صبح، ظهر و شب بعد از هر غذا یك قاشق شربت خوری میل شود.

زیاد كردن اسید معده:

برای زیاد كردن اسید معده، سیر، سركه، پرتقال، سیب درختی، گوجه فرنگی، فلفل سبز را با هم مخلوط و میل كنید. هم چنین عسل با آب سرد قبل از غذا یا انگور فرنگی فراوان با شكر صبح ناشتا، بسیار مفید است.

كم كردن اسید معده:

برای كم كردن اسید معده، خوردن كمی عرق نعناع بعد از غذا مفید می‌باشد.

تسكین آروغ

بعضی افراد عادت دارند كه بعد از تناول غذای روزانه مرتب آروغ بزنند. این عمل را هواخوری می‌نامند كه ادامه‌ی آن باعث گشادی معده خواهد شد ضمن اینكه برای خود او و اطرافیانش عمل ناپسندی به شمار می‌رود. این مرض نزد كسانی كه غذا به تعجیل می‌خورند و هنگام صرف غذا و جویدن، دهان خود را نمی‌بندند یا هنگام غذا خوردن صحبت می‌كنند یا مایعات گازدار می‌نوشند، بیشتر پیش می‌آید. به این شكل غذا خوردن و یا صحبت كردن مقداری هوا وارد معده می‌شود كه ایجاد آروغ می‌كند. لذا به عنوان درمان اولاً نكات فوق را كاملاً رعایت و مقداری بادیان و گل قند را مخلوط، بسایید و بعد از هر غذا كمی از آن میل كنید.
* هل قرابی را نرم بسایید و بعد از هر غذا كمی از آن را با مقداری گلاب مخلوط كنید و بخورید.
* هر روز 10 گرم برگ نعناع خشك یا چند شاخه نعناع تازه را بجوشانید و آب صاف كرده‌ی آن را سه قسمت كنید و پس از هر غذا یك قسمت از آن را بنوشید.
* پونه‌ی خشك و هل قرابی را با هم بسایید و بعد از هر غذا كمی از آن را با مقداری گلاب مخلوط كنید و بخورید.
* افسنطین، سنبل رومی، آبنوس، اذخرمكی، شوید، تخم كرفس، كرویا، زیره، مشك، دار فلفل، سیر همه را با هم یا چند عدد از آن‌ها را بسایید و با مقداری عسل و سركه مخلوط كنید و بخورید.
* پر سیاوش و نعناع را به طور مساوی بجوشانید و آب آن را پس از هر غذا یك فنجان بنوشید.
* بعد از غذا 1 مثقال كندر خوراكی و 1 مثقال زیره‌ی سیاه را مخلوط بسایید و كفلمه كنید.
* زنجبیل و فلفل سیاه از هركدام نیم مثقال، برگ سداب و گِل ارمنی از هركدام 1 مثقال همه را بكوبید و بعد با یك فنجان عسل مخلوط كنید و سه بار در روز بخورید.

سكسكه

سكسكه مكش ناگهانی و بی اختیار هوا می‌باشد كه همراه با صدای خاصی است. تقریباً هر فردی گاهی اوقات سكسكه خواهد داشت. معمولاً این عمل فقط چند دقیقه طول می‌كشد و دلیل خاصی ندارد.وقتی شما سكسكه می‌كنید، ماهیچه‌هایی كه برای عمل دم استفاده می‌كنید- به خصوص دیافراگم- به طور ناگهانی منقبض می‌شود و نفس كشیدن ناگهانی را به دنبال می‌آورد كه با بسته شدن بی اختیار حلق همراه است و همین عمل صدای سكسكه را به وجود می‌آورد. سكسكه حتی قبل از تولد نیز به وجود می‌آید و نوزادان داخل رحم نیز سكسكه می‌كنند كه این شاید به دلیل آماده شدن برای تنفس باشد.
گاهی اوقات هیچ عامل خاصی برای سكسكه وجود ندارد. اگر این حالت زیاد تكرار شود، ممكن است به سبب تحریك فیزیكی دیافراگم و یا اعصابی باشد كه آن را كنترل می‌كنند. این چنین تحریكاتی ممكن است به سبب مشكلات معده و دستگاه گوارش، مانند: اشباع غیرعادی معده به دلیل یك انسداد باشد. در حالت‌های نادر، سكسكه علامتی برای عدم تعادل جدی مواد شیمیایی بدن كه در اثر نارسایی‌هایی مانند: از كار افتادن كلیه یا كبد به وجود می‌آیند، می‌باشد.
راه حل‌های خانگی بسیاری برای برطرف كردن سكسكه وجود دارند، مانند: نگاه داشتن نفس و یا نوشیدن سریع یك لیوان آب یا بلعیدن یك قطعه یخ یا بلعیدن یك قطعه نان خشك. ولی اگر سكسكه‌ی شما باقی ماند و مرتباً تكرار شد، پزشك می‌تواند برای شما دارویی كه دیافراگم شما را سست و آرام می‌كند را تجویز كند.
برای رفع سكسكه می‌توان از این خوراكی‌ها استفاده كرد: زیره، كرفس، پونه، آب شوید تازه، پسته، نعناع با مصطكی، نعناع با رب ترش، پیاز رنده شده با عسل، آب دم كرده‌ی بهارنارنج، آب دم كرده‌ی برگ درخت نارنج، آب دم كرده‌ی گل حلوا. اگر سكسكه ادامه داشت برای تسكین آن می‌توانید صبح ناشتا یك قاشق چای خوری دارچین را در دهان بریزید و بخورید. در ضمن از خوردن بِه ترش پرهیز كنید.
* مقداری تخم شبدر را دم كنید و آبش را بخورید.
* هر نیم ساعت یك عدد مغز بادام تلخ را ببلعید.
* كندر خوراكی و زیره را با هم بكوبید و هر بار 1 مثقال از آن را كفلمه كنید.
* پوست درخت بِه را بكنید و قسمت بیرونی آن را بتراشید و دور بریزید. قسمت سفید آن را پس از خرد كردن در یك لیوان آب آن قدر بجوشانید تا آب آن به نصف برسد، سپس آب صاف كرده‌اش را بنوشید.
* تخم كرفس را بجوشانید و هر چهار ساعت یك فنجان از آب آن را بنوشید.
* صبح، ظهر و شب هر مرتبه یك عدد شیردان گوسفند پخته را بخورید.
* هل قراب و رازیانه از هركدام 10 گرم بسایید و با مقداری گلاب مخلوط كنید و پس از هر غذا یك قاشق غذاخوری از آن را بخورید.
* آب سیرابی را با گلاب مخلوط كنید و هر ساعت یك فنجان بنوشید.
* زنبجیل و فلفل سیاه از هركدام نیم مثقال، برگ سداب و گِل ارمنی از هركدام 1 مثقال، همه را مخلوط و بكوبید. بعد با یك فنجان عسل مخلوط و سه بار در روز بخورید.

تحریكات معده

در صورت وجود تحریكات معده از خوردن چای، قهوه و نوشابه‌های گازدار یا الكلی پرهیز كنید تا بهبود یابد.

تُخَمه

برای رفع تُخَمه از مصرف گیلاس، زردآلوی نارس، ریوند چینی پرهیز كنید. و از خوراكی‌هایی كه ضد تُخَمه است بیشتر استفاده كنید، مانند: آب لیمو، آب به، پیاز خام یا پخته، دارچین و نمك، آب دم كرده‌ی شاه تره، آب دم كرده‌ی آویشن شیرازی و هم چنین می‌توانید روی هر غذا مقداری تره بخورید.
* نیم فنجان آب گشنیز تازه را با شكر شیرین كنید و بنوشید.
* 30 گرم گل همیشه بهار را در یك لیتر آب بجوشانید و بعد 10 دقیقه هم دم كنید. آب آن را صبح، ظهر و شب، هر بار یك فنجان بنوشید.
* یك قاشق چای خوری پودر عصاره‌ی شیرین بیان را در دهان بریزید و با آب میل كنید.

ترشی معده

برای رفع ترشی معده باید از خوردن جوش شیرین، ادویه‌جات، سس، پنیر، ماهی، گوشت، انواع كنسرو و غذاهای مانده پرهیز كنید. به عنوان درمان بعد از غذا مقداری عسل را با آب گرم مخلوط كنید و بخورید.
* آب سیب زمینی خام یا شیره‌ی سنجد كوبیده شده یا آب جوشانده‌ی ریشه‌ی شیرین بیان بنوشید.
* سی گرم گل رازك را در یك لیتر آب جوش 10 دقیقه دم كنید و آب آن را به مرور بنوشید.
* سی گرم برگ خشك بارهنگ را در نیم لیتر آب به مدت سه دقیقه بجوشانید، 15 دقیقه هم دم كنید، سپس صاف نمایید. آب آن را با عسل شیرین و روزی سه فنجان بنوشید.
* سی گرم آویشن را در یك لیتر آب جوش 12 دقیقه دم كنید. بعد از هر غذا یك فنجان از آب آن را شیرین كرده و بنوشید.
* پنجاه گرم برگ تمشك خشك را در یك لیتر آب سرد بخیسانید، بعد 10 دقیقه بجوشانید، سپس به مدت 10 دقیقه نیز آن را دم كنید. بین هر دو غذای اصلی، یك فنجان از آب آن را بنوشید.

تهوع یا استفراغ

برای جلوگیری از تهوع یا استفراغ یا قی كردن باید از خوردن شاهی، سركه‌ی گرم كرده، شیر مانده، نان مانده و كپك زده، انواع كنسرو، انواع ساندویچ و پیتزا پرهیز كنید. و از خوراكی‌هایی كه از تهوع و استفراغ یا قی جلوگیری می‌كنند بیشتر استفاده كنید، مانند: آب بِه خام، آب لیمو، شربت بِه لیمو، آب دم كرده‌ی شكوفه‌ی درخت بِه، شربت سیب، پرتقال، آلبالو، خرمای سبز و كال، انار ترش، تمرهندی، آب زرشك، شربت زرشك، دانه‌های داخل به، مربای به با نعناع، نعناع سبز و تازه، سنجد، گرد غوره، ترشی پیاز، آب پیاز با سكنجبین، آب جوشانده‌ی ریشه‌ی شیرین بیان، شاه دانه، تخم شوید، فرنجمشك، هل، رب بِه ترش، بادیان.
جهت جلوگیری از استفراغ یا قی كردن، بذر رازیانه را بجوشانید، آب آن را با عسل شیرین كنید و بخورید.
* سماق نیم كوب شده را با زیره‌ی سیاه مخلوط كنید و بخورید.
* سی گرم گل تیول را در یك لیتر آب بجوشانید، بعد 10 دقیقه دم كنید، سپس صاف كرده، آب آن را با عسل شیرین كنید و روزی سه تا پنج استكان به نوبت بنوشید.
* سیب ترش خشك كرده را نرم بكوبید، بعد بو داده و با آب انار مخلوط كنید و بخورید.
* مقداری آلوی بخارای تازه را له كنید و روی شكم ضماد كنید.
* سیب سرخ رنده شده را با عسل مخلوط كرده و بخورید.
* گل انار را با برگ مو بپزید و بر شكم بمالید.
* انار ترش و شیرین را با پیه آن بكوبید و با قند بجوشانید و آب آن را بخورید.
* آب بِه بدون پوست و تخم را بگیرید. یك پنجم وزن آب بِه، قند اضافه كنید و بجوشانید تا قوام آید و به مرور هر بار مقداری از آن بخورید.
* نعناع كوبیده را با آب انار ترش یا رب انار مخلوط كنید و بخورید.
* سوسنبر را در شراب بخیسانید و بخورید.
* عصاره‌ی پونه را با سكنجبین و رب انار مخلوط كنید و بخورید.
* بالنگ بدون پوست را بجوشانید و آب آن را بنوشید.
* 10 گرم خلال نارنج را نرم بسایید و با آب مخلوط كنید و بخورید.
* زرآوند طویل، حب القار، جنطانای رومی و مرمكی از هركدام 1 مثقال، نرم بسایید بعد با یك استكان عسل مخلوط كنید. روزی سه بار و هر مرتبه به اندازه‌ی یك عدد نخود بخورید.
* آب سیب و آب زرشك از هركدام یك لیوان، آب لیمو شیرین نصف لیوان و شكر 250 گرم همه را مخلوط كنید و خوب بجوشانید تا قوام آید. صبح، ظهر و شب و هر مرتبه یك فنجان از آن را بنوشید.

استفراغ در وسایل نقلیه:

برای جلوگیری از استفراغ در وسایل نقلیه یا هنگام بازی در شهربازی، یك لیوان آب پرتقال بنوشید و ریحان تازه را گه گاهی بو كنید و مقداری از آن را هم در دهان بجوید.

استفراغ قبل از غذا:

اگر قبل از خوردن غذا استفراغ می‌كنید باید از آب گوشت گاو یا گوشت پرندگان استفاده كنید. پودر گشنیز خشك شده را روی غذاهای روزانه بپاشید و بخورید. قبل از شروع استفراغ و پیش از مصرف غذا بهتر است از آب میوه یا آش سماق یا آب انار یا آب بِه یا آب غوره استفاده كنید.

استفراغ از تب:

اگر در اثر تب استفراغ كردید، ساعت به ساعت یك قاشق، شربت نیلوفر میل كنید.

استفراغ از یرقان:

اگر در اثر یرقان دچار استفراغ می‌شوید، هر روز دو عدد لیمو را با پوست به صورت سكه برش دهید و در یك لیتر آب بریزید و بگذارید حدود دو ساعت بماند، بعد آب آن را صاف و در طول روز به تدریج میل كنید.

استفراغ از سودا یا بلغم:

برای رفع استفراغ و تهوع در مزاج سودا و یا بلغمی، پوست سبز پسته، نعناع خشك، گل محمدی، عود هندی، مصطكی رومی، زرشك خشك، قرنفل، قرفه، زیره‌ی كرمانی، سنبل الطیب و فرنجمشك را به نسبت مساوی مخلوط كنید و بسیار نرم بسایید. هر بار یك قاشق شربت خوری از آن را كفلمه كرده و یا با مقداری سكنجبین مخلوط كنید و بخورید.

استفراغ با خون:

اگر استفراغ همراه با خون باشد (قی الدم)- مقصود خونی است كه مبدأ آن زخم‌های معده و اثنی عشر یا در اثر پاره شدن یكی از عروق معده یا اثنی عشر باشد- اولاً باید از خوردن غذا منصرف شوید و استراحت كامل كنید، از تحرك زیاد و كارهای سخت و سنگین خودداری كنید، كمی آب غوره را با آب تره مخلوط كنید و بخورید یا از كندر یا گلنار فارسی یا مازو یا گل ارمنی به صورت ساییده شده و به طریق كفلمه استفاده كنید.

نفخ و گاز معده

اگر مبتلا به نفخ و گاز معده هستید باید از خوردن قند، شكر، چای، تخم مرغ، ماهی، خیار، نعناع، آب غوره و نوشابه‌های گازدار پرهیز كنید. در ضمن از خوراكی‌هایی كه ضدنفخ و گاز معده است، بیشتر استفاده كنید، مانند: ‌پرتقال شیرین، تره، انیسون، تخم شوید، آب دم كرده‌ی شوید، خلال نارنج، آب دم كرده‌ی پوست لیمو.
به عنوان درمان 4 مثقال دانه‌های اسفند را بكوبید، بعد با 500 گرم عسل مخلوط و صبح، ظهر و شب و هر مرتبه یك قاشق شربت خوری از آن را میل كنید.
* زنیان، بادیان، تخم كرفس، تخم شوید و انیسون را مساوی نرم بكوبید. صبح، ظهر و شب، هر مرتبه یك قاشق شربت خوری از آن را كفلمه كنید.
* خولنجان و زیره‌ی كرمانی از هركدام 10 گرم، تخم كرفس، زنیان و بادیان از هركدام 20 گرم، ریشه‌ی كرفس و ریشه‌ی بادیان از هركدام 40 گرم، همه را نیم كوب كنید. صبح، ‌ظهر و شب هر بار یك قاشق غذاخوری از آن بجوشانید و آب آن را بنوشید و یا همه را نرم بسایید و صبح، ظهر و شب هر مرتبه یك قاشق شربت خوری از آن را در دهان ریخته و با آب میل كنید و یا با آب سرد مخلوط كنید و بخورید.
* هر بار یك قاشق غذاخوری تخم هویج یا تخم زردك ساییده شده را كفلمه كنید.
* بیست گرم بادیان نیم كوب شده را در یك لیتر آب جوش دم كنید و با هر غذای روزانه یك فنجان آب آن را بنوشید.
* نانخواه، زنیان و تخم كرفس را به نسبت مساوی مخلوط و نرم بكوبید و بعد از هر غذای روزانه یك قاشق شربت خوری از آن را كفلمه كنید.
* پنجاه گرم برگ خشك تمشك را در یك لیتر آب سرد بخیسانید، بعد 5 دقیقه بجوشانید و 15 دقیقه هم آن را دم كنید. آن را صاف كرده و روزی سه فنجان به ترتیب صبح، ظهر و شب بنوشید.
* كنجد، سیاه دانه و دانه‌های اسفند از هركدام 1 مثقال را بجوشانید و صاف كنید. هر روز صبح، ظهر و شب و هر مرتبه یك قاشق چای خوری از آب آن را میل كنید.

رطوبات منجمده در معده

گاهی ممكن است معده به یبوست مبتلا نباشد ولی رطوبات منجمده در معده به حدی زیاد شوند كه معده را سرد كرده و ترشیدگی غذا، باد گلو و كف بلغم از گلو خارج شود، اكثراً با ترُشابه مخلوط و گاهی بدون اراده به صورت آب در دهان بیاید یا از دهان خارج شود. این حالت به معده‌هایی كه دچار جانور شده‌اند شباهت دارد، در صورتی كه جانور در معده و روده نخواهد بود و فقط سردی و رطوبات منجمده می‌باشد. نحوه‌ی معالجه‌ی آن به قرار زیر خواهد بود:
* به مدت 40 روز صبح ناشتا یك قاشق شربت خوری عسل بخورید.
* هر روز صبح قبل از صبحانه 1 مثقال هل قراب و 1 مثقال بسبایج را نیم كوب كرده، بجوشانید و آب آن را صاف كنید و بنوشید.
* كلپوره و آویشن شیرازی را مخلوط كنید. هر روز 10 گرم از آن را مانند چای دم كنید سپس آب آن را صاف و با عسل شیرین ساخته، بنوشید.
* آمله‌ی مقشر، قاریقون، نبات مصری و افتیمون شامی را به نسبت مساوی مخلوط كنید و نرم بسایید. صبح، ظهر و شب، هر مرتبه یك قاشق شربت خوری از آن را كفلمه كنید.
* ریشه‌ی جعفری تازه را تهیه كنید و پوست رویش را بكنید و مغز آن را مانند كله كاهو بخورید.
* صبح‌ها نان با پنیر و نعناع و ترخون تازه و یا با شوید و ریحان تازه بخورید.
* رازیانه، زنیان، مغز گردوی سفید و نبات لاهوری را به طور مساوی ساییده و مخلوط كنید. هر صبح ناشتا یك قاشق غذاخوری از آن را میل كنید.
* بسفایج و جنطیانای رومی را به نسبت مساوی مخلوط و نیم كوب كنید. روزی یك قاشق شربت خوری از آن را بجوشانید. آب صاف كرده‌ی آن را با عسل شیرین سازید و بنوشید.
* خرمای سیاه را تا 12 روز، روز اول یك عدد، روز دوم دو عدد، به همین ترتیب هر روز یك عدد اضافه كنید تا روز دوازدهم به 12 عدد برسد و بعد روزی یك عدد كم كنید تا به یك عدد برسد. یا چهل روز صبح ناشتا چند عدد خرمای سیاه میل كنید.
* زنیان، بادیان، زیره‌ی سبز، زیره‌ی سیاه، تخم خشخاش و نبات را مساوی نرم بكوبید و هر صبح ناشتا یك قاشق غذاخوری از آن را میل كنید.
* هر روز 30 گرم گز خونساری را در مقداری آب جوش حل كنید و بخورید.
* مریم نخودی، بادرنجبویه، مرزنجوش، گل بابونه‌ی شیرازی و گل بومادران از هركدام 10 گرم مخلوط و نیم كوب كنید. آن را 10 قسمت كرده، صبح و عصر، هر بار یك قاشق از آن را مانند چای دم كنید و آب صاف كرده‌ی آن را با عسل شیرین ساخته، بنوشید.
* دانه‌های اسفند، كنجد و سیاه دانه را به نسبت مساوی مخلوط كنید و روزی یك قاشق شربت خوری از آن را بجوشانید و آب صاف كرده‌ی آن را با عسل شیرین كنید و روزی سه بار بنوشید.
* شنبلیله‌ی خشك، زیره‌ی سبز، كنجد و سیاه دانه را به مقدار زیاد روی نان در موقع پخت بپاشید و آن نان را بخورید. پس از چند مرتبه مصرف چنین نانی، رطوبات معده مرتفع خواهد شد.
* یك مرغ بومی سیاه پیر را بكشید و احشاء داخل آن را خارج كنید. میخك و ریشه‌ی جوز از هركدام 5 گرم، زیره‌ی سیاه 20 گرم، 20 عدد آلو، مغز گردو، مغز پسته خام، مغز فندق خام، مغز بادام خام از هركدام 50 گرم، به صورت نیم كوب شده و برنج یك فنجان، همه را در شكم مرغ بریزید و آن را با سوزن و نخ بدوزید. مرغ را در ظرفی گذاشته، كمی آب، 5 عدد برگ بو، كمی زعفران و گلاب به آن اضافه كنید و خوب بپزید. و آن را در طول سه روز میل كنید.

یبوست و سنگینی معده

اگر دچار یبوستی شده‌اید كه در اثر غلبه‌ی صفرا و زردآب بود، ابتدا صفرا را برطرف كنید و به عنوان درمان 50 گرم شیر خشت را در یك لیتر آب هندوانه حل كنید و به مرور بنوشید.
* یك سیر خاكشیر را با یك سیر سكنجبین مخلوط كنید و بخورید.
* یك قطعه صابون را مانند شیاف استفاده كنید یا با آب صابون تنقیه كنید.
* ده مثقال گل خطمی را بجوشانید و با آب صاف كرده‌ی آن تنقیه كنید.
* گز علفی، شكر سرخ، گل خطمی و خاكشیر را به نسبت مساوی بجوشانید و با آب صاف كرده‌ی آن تنقیه كنید.
* دو سیر خاكشیر را در دو لیتر آب سیرابی ریخته و بجوشانید تا مقدار 5 سیر از آب آن باقی بماند، آن را میل كنید.
* ریشه‌ی مویانه، گزعلفی و شكر سرخ از هركدام 4 مثقال را مخلوط كنید و بجوشانید و آب صاف كرده‌ی آن را صبح ناشتا میل كنید.
* مغز فلوس 12 مثقال، گل بنفشه، گل خطمی، مغز ناخنك و گل پنیرك از هركدام 2 مثقال، عناب نیم كوب 12 دانه، داروها را بجوشانید و آب صاف كرده‌ی آن را میل كنید. بسیار كاركن مفیدی است. برای زایل نمودن بوی فلوس و رفع ناراحتی بعد از خوردن داروها مختصری پیاز بخورید.
* برای نرم شدن معده باید، مقدار 5 مثقال عناب را با گل بنفشه، گل پنیرك، تاج ریزی، گل خطمی سفید، خارخاسك و شاه تره، از هركدام 1 مثقال بجوشانید و آب صاف كرده‌ی آن را میل كنید.
در این روز غذا باید سوپ، آش روان و رقیق و یا آب گوشت و شیر باشد. یا آشی تهیه كنید از اسفناج، برگ چغندر، عدس، برنج و مقداری آب غوره داخل آن ریخته تا عصر آن روز، مزاج اجابت كرده و معده از سنگینی نجات می‌یابد.
تذكر این كه، آش آب غوره در مزاج‌های حاد و صفراوی نقش بسیار مهمی را در سلامتی شخص بازی می‌كند. آش تمرهندی نیز كاركن بسیار مفیدی است.
* گل بنفشه، گل خطمی، گل پنیرك، تاج ریزی، گل نیلوفر، خارخاسك از هركدام 2 مثقال، عناب نیم كوب 16 دانه، گز علفی و شكر سرخ از هركدام 4 مثقال بجوشانید، بعد آن را صاف كرده و مقدار 8 مثقال ترنجبین در آب آن شیره كشیده و میل كنید. با مصرف آن حرارت بدن خاموش می‌شود، مزاج كار كرده، اخلاط زاید و انگل‌های معده دفع می‌گردد و خون هم صاف می‌شود.
* گز علفی، شكر سرخ و خاكشیر از هركدام 8 مثقال بجوشانید و میل كنید.
* گرمك را نصف كنید و در هر قسمت آن 4 مثقال شكر سفید بریزید و آن را آب تراش كنید و بخورید، معده یك یا دو دست اجابت خواهد كرد.
* صبح ناشتا مقدار یك كیلو كاهو و یك لیوان آب سرد بعد از آن میل كنید و به پشت بخوابید. شكم خود را از زیر دنده‌ها آرام آرام به جانب پایین مالش دهید. این عمل را سه تا چهار روز تكرار كنید، به كلی مزاج صاف و معده به كار خواهد افتاد.
* گلابی رنده شده را با شكر، یا ماست خالص را با شكر سفید میل كنید كه بسیار مسهل است. ماست خالص، معده را دباغی كرده و كلسیم بدن اضافه می‌شود، در اخبار و احادیث وارد است كه خوردن ماست عمر را نیز زیاد می‌كند.
* كره‌ی گاو سالم را صبح ناشتا میل كنید، مسهل است.
* سی مثقال عناب را بجوشانید بعد صاف كنید. آب آن را شب از اتاق خارج و در هوای آزاد بگذارید كه ایاز و نسیم صبح گاهی بر آن بِوَزَد و صبح ناشتا آن را میل كنید.
* سه كیلو خربزه را به عنوان شام و به جای غذا (بدون نان) میل كنید.
* دو كیلو پرتقال شیرین و آب دار را به جای شام میل كنید، مسهل قوی و بدون ضرر است.
* فلوس 20 مثقال، خاكشیر، گز علفی، تاج ریزی، عناب نیم كوب و خطمی خبازی از هركدام 4 مثقال بجوشانید و صاف كنید. 8 مثقال روغن بادام خالص بر روی آن بریزید و میل كنید. بعد از آن دو یا سه استكان عرق بید با نبات میل كنید. ثفل و باقی مانده‌ی آن را قدری آب بریزید و عصر همان روز مجدداً بجوشانید و بعد به وسیله‌ی صافی آب آن را صاف كرده و تنقیه كنید. ضمن اینكه مسهل خوبی است بسیار برای حرارت جگر و تصفیه خون و منظم كردن دستگاه گوارش نافع می‌باشد و اشتها را هم زیاد می‌كند.
* كسانی كه مبتلا به یبوست دائم می‌باشند، با تمام غذاهای خود برگ ترب زیاد میل كنند. برگ ترب برای بزرگسالان و سالخوردگان بسیار مفید است و اشتهاآور هم هست. ولی برگ ترب را اشخاص مبتلا به زخم معده نباید میل كنند و كسانی كه معده‌ی آن‌ها بزرگ و متورم است از خوردن برگ ترب اجتناب ورزند زیرا معده را بزرگ می‌كند.
* دوازده مثقال روغن زیتون را با یك استكان آب گرم، مخلوط و تنقیه كنید.
* روغن گلیسیرین را با آب صابون مخلوط كرده و تنقیه كنید. مزاج به سهولت عمل می‌كند و خوردن پارافین مایع برای آسان كردن عمل معده نیز مؤثر است.

صدا كردن شكم

صدا كردن شكم از غذاهای نفاخ:

صدا كردن شكم اگر در اثر مصرف غذاهای نفاخ ایجاد شود باید از خوردن این نوع غذاها پرهیز شود و به عنوان درمان آن، بعد از صرف غذا مقداری گل قند را با گلاب بخورید.

صدا كردن شكم از سردی مزاج:

اگر صدا كردن شكم در اثر سردی مزاج باشد باید آویشن شیرازی و نعناع خشك از هركدام 20 گرم، بابونه‌ی شیرازی، اگیر تركی، زنیان، رازیانه، تخم شوید، زیره و دارفلفل از هر كدام 10 گرم همه را مخلوط و 10 قسمت كنید. هر قسمت را یك روز بجوشانید و آب آن را صاف و با عسل شیرین و صبح ناشتا بنوشید.
* پوست هلیله‌ی زرد، هلیله‌ی سیاه، آمله‌ی مقشر، ریوند چینی، صبر زرد، سكبینج، رازیانه، سنامكی و گل محمدی از هركدام 5 گرم همه را مخلوط كنید و بسیار نرم بسایید و بعد با كمی آب مرطوب كرده تا به صورت خمیر سفتی درآید. سپس قرص‌هایی به شكل گلوله و به اندازه‌ی یك عدد نخود بسازید و هر صبح، ظهر و شب دو عدد میل كنید.

دل به هم خوردگی

برای رفع دل به هم خوردگی، گلابی یا آب زرشك مفید می‌باشد. ضمناً می‌توانید هل یا تخم شبدر را دم كنید و آب آن را بنوشید.
* 10 گرم خلال نارنج خشك را نرم بسایید و با مقداری آب بخورید.

دل به هم خوردگی در وسایل نقلیه:

اگر در وسایل نقلیه یا اسباب بازی‌های بزرگ الكتریكی دچار دل به هم خوردگی می‌شوید، ‌باید از آب پرتقال، آب سیب درختی، آب لیمو، آب دم كرده‌ی سبوس برنج، خرما، كشمش، كاهو، پیاز خام، ماهی، جگر و گوشت زیاد استفاده كنید.
* مقداری افتیمون ساییده شده همراه داشته باشید و هنگام دل به هم خوردن یك قاشق چای خوری از آن را در دهان بریزید و با آب بخورید.
* هنگام ورود به وسایل نقلیه یا وسایل بازی الكتریكی، آب لیمو یا چای یا قهوه بنوشید.

دل به هم خوردگی از تغییر آب و هوا:

اگر دل به هم خوردگی در اثر تغییر آب و هوا باشد باید كاهو بخورید تا برطرف شود.

دل به هم خوردگی همراه با سردرد:

اگر دل به هم خوردگی با سردرد همراه باشد، مقداری گل پامچال را دم و آب آن را صاف و شیرین كنید و بنوشید.

دل به هم خوردگی تشنجی:

داروی دل به هم خوردگی‌های تشنجی، نعناع سبز است كه اگر تازه‌ی آن بسیار مصرف شود خوب است و اگر میسر نبود خشك آن را دم كنید و آبش را بنوشید.

دل پیچك

اگر به دل پیچك مبتلا شده‌اید مواظب باشید كه موز كال نخورید و از خوراكی‌هایی كه دل پیچك را تسكین می‌دهند بیشتر استفاده كنید. مانند نعناع سبز، عرق نعناع، مغز بادام شیرین، روغن بادام شیرین، شربت زرشك، كرفس شلغمی، سیاه دانه‌ی كوبیده شده با عسل، رنده شده‌ی سیب سرخ با عسل، تخم تره‌ی بوداده، مغز گردوی كباب شده، ‌آب دم كرده‌ی مریم گلی با نبات.

دل به هم خوردگی كودكان

برای رفع دل پیچك نوزادان از آب هویج یا آب زردك صاف كرده یا روغن بادام شیرین استفاده كنید.

ضدعفونی كردن معده

برای ضد عفونی كردن معده، مقدار كمی سیر یا گیلاس یا پرتقال یا آب جوشانده‌ی پوست پرتقال و نارنج یا مصرف گل لادن داخل سالاد مفید خواهد بود.

پاك كردن دستگاه گوارش

برای پاك كردن دستگاه گوارش از سموم، حب القار، زرآوند، جنطانای رومی و مرمكی هركدام 5 گرم، همه را بكوبید و با یك فنجان عسل مخلوط كنید. هر صبح، ظهر و شب به اندازه‌ی 2 عدد نخود از آن را میل كنید.

روده‌ی بزرگ

روده‌ی بزرگ انسان را می‌توان به طناب بلندی تشبیه كرد كه از قسمت‌هایی كوتاه و به شكل مقطع (به شكل سوسیس) تشكیل شده است. روده‌ها در انتهای قسمت‌های سوسیس مانند، به هم می‌پیوندند. روده دارای بندهایی از عضله است كه این بندها قابلیت انقباض و انبساط دارند، درواقع این بندهای عضلانی مانند دریچه‌ای در انتهای هر قسمت قرار گرفته‌اند كه هم زمان با هم باز و بسته می‌شوند و مدفوع به سمت جلو رانده می‌شود. یعنی چنان چه قسمتی باز شود، قسمتی دیگر بسته می‌شود و ماهیچه‌ها منقبض و مدفوع به جلو رانده می‌شود. روده‌ها مانند یك تسمه‌ی نقاله، مدفوع نیمه مایع را به شدت به جلو می‌رانند. اگر همه‌ی عوامل درست عمل كنند مدفوع به سرعت از كولون خارج می‌شود و عمل دفع به راحتی انجام می‌گیرد. موفقیت در این نقل و انتقال به سه عامل بستگی دارد:
1) قطر روده تا حد امكان عریض شود. هر قدر روده گشادتر شود مدفوع سریع‌تر جریان می‌یابد (حفظ قطر طبیعی كولون).
2) حفظ حالت سیال و پر آب بودن مدفوع (محتویات روده، مایع یا حداقل نیمه مایع باشد) ‌تا جذب آب از جدار كولون موجب سخت و خشك شدن آن نشود.
3) تخلیه‌ی مدفوع بلافاصله پس از احساس آمادگی برای دفع، تا از خشك شدن و سفت شدن آن جلوگیری شود.
اگر همه‌ی عوامل درست و به موقع عمل نكنند نتیجه‌ای متفاوت حاصل می‌شود. یعنی اگر پس از هضم غذا محتویات روده متراكم شود و شكم كار نكند (پس مانده‌های گوارش به آهستگی و تنبلی از كولون عبور كند)‌ به مرور زمان كولون ضعیف‌تر شده و قطر آن كمتر می‌شود، در نتیجه مدت زمان حمل و نقل مدفوع طولانی می‌شود. طبیعی است حجمی كه از یك لوله‌ی 10 سانتیمتری به راحتی عبور كند، از یك لوله‌ی 3 سانتیمتری به سختی عبور خواهد كرد. همچنان كه مدت زمان توقف پس مانده‌ی گوارش در كولون بیشتر می‌شود، آب بیشتری نیز از آن جذب دیوار كولون شده و محتویات مدفوع سفت‌تر و سخت‌تر می‌شوند. این عوامل باعث می‌شود تا فشار زیادی بر روده وارد گردد، در این موقع مشكل اساسی شروع می‌شود. ابتدا دیواره‌ی روده كه خیلی محكم هم نیست در نازك‌ترین قسمت خود به صورت تاول‌هایی به شكل بادكنك پلاستیكی نازك درمی‌آید و برآمدگی پیدا می‌كند و قابلیت انعطاف خود را از دست می‌دهد و دیگر به حالت اولیه‌ی خود باز نمی‌گردد. در نتیجه شخص به جای روده‌ای با دیواره‌ی صاف و عریض، دارای روده‌ی باریكی می‌شود كه در طول آن كیسه و برآمدگی زیادی قرار گرفته است و بدین جهت شخص دچار مشكلات گوناگون خواهد شد.

سلامت روده‌‌ها

جهت حفظ سلامت روده‌ها باید پیاز یا لوبیا كمتر مصرف كنید و میوه‌جات و سبزی‌جات تازه بیشتر استفاده كنید و آب نیز بیشتر بنوشید.

ضدعفونی كردن روده‌ها

به منظور ضدعفونی كردن روده‌ها از میكروب (میكروب زدایی)؛ آب هویج، آب پرتقال، آب ترم خام، آب شلغم، انجیر، كاهو، كلم،‌ پیاز، تره، ناردانه، بادیان، انیسون، جعفری و شكر سرخ استفاده كنید.
* با آب جوشانده‌ی ریشه‌ی خطمی تنقیه كنید.
* آویشن شیرازی و مشك ترامشیع را داخل ماست بریزید و بخورید.
* پوست پرتقال یا نارنج را بجوشانید، بعد آب آن را صاف و شیرین كنید و بنوشید. یا خلال نارنج را نرم بكوبید و با آب بخورید.

پاك كردن روده‌ها

برای پاك كردن روده‌ها آب شلغم، آب هویج و آب ترب مفید می‌باشد.

تقویت روده‌ها

برای تقویت روده‌ها لیمو، انجیر، فندق، زغال اخته، پوست شكوفه‌ی خرمای نر، خولنجان، زیره‌ی سیاه، تخم ریحان، ریحان تازه، كلم و دم كرده‌ی نعناع مفید خواهد بود.

پیش گیری از بیماری‌های روده‌ای

برای حفظ صحت روده‌ها و تمامی دستگاه گوارش باید گه گاهی از تخم شربتی یا تخم بالنگو یا زیره یا لعاب اسفرزه یا یكی از داروهای ملین استفاده شود.

تنبلی روده‌ها

برای برطرف كردن تنبلی روده‌ها باید سیب درختی را با پوست خوب بجوید و بخورید یا هر بار 12 عدد آلوی سیاه خشك را به وسیله‌ی كارد یا قیچی زخمی یا تكه تكه كنید و حدود 1 ساعت در آب گرم بخیسانید و در همان آب یك تا سه ساعت روی آتش ملایم بجوشانید. سه مرتبه آن را با آب گرم عوض كنید و تا گرم است آن آلوچه‌ها را بخورید. تا چند روز این كار را قبل از صرف ناهار و هم چنین شام تكرار كنید.

زیاد كردن ترشحات روده:

برای زیاد كردن ترشحات روده‌ای، خوردن گوجه فرنگی مؤثر خواهد بود.

نرم كردن روده‌ها:

برای نرم كردن روده‌ها كمی كتیرای مفتولی را با مقداری شكر نرم بسایید و با روغن بادام شیرین مخلوط كنید و بخورید.

نفخ و گاز روده

در این مورد باید از خوردن تخم مرغ، ماهی، خیار، نعناع، آب غوره، قند، شكر و چای پرهیز كنید. از خوراكی‌هایی كه برای نفخ، باد و گاز معده مفید است بیشتر استفاده كنید، مانند گلپر، اگیر تركی، آب دم كرده‌ی مریم گلی، آب دم كرده‌ی اسطوخدوس، شربت گل قند، آب دم كرده‌ی پوست لیموی تازه یا پوست لیموی خشك، آب دم كرده‌ی افسنطین، آب دم كرده‌ی آویشن شیرازی، آب دم كرده‌ی بابونه‌ی شیرازی، كوبیده‌ی زنیان، جوز هندی كوبیده شده، تخم شوید كوبیده شده یا آب دم كرده‌ی آن.
برای رفع نفخ و گاز روده، به مقدار 10 گرم دانه‌های اسفند را بكوبید و با 250 گرم عسل مخلوط كنید. صبح، ظهر و شب و هر مرتبه یك قاشق شربت خوری از آن را میل كنید.
* زنیان، بادیان و تخم كرفس از هركدام 20گرم، ریشه‌ی كرفس و ریشه‌ی بادیان از هركدام 40 گرم، خولنجان و زیره‌ی كرمانی از هركدام 10 گرم، همه را نیم كوب كرده و صبح، ‌ظهر و شب و هر مرتبه یك قاشق شربت خوری از آن را بجوشانید سپس آب آن را صاف و شیرین كنید و بعد از غذا بنوشید. یا همه‌ی داروهای بالا را نرم بسایید و روزی سه قاشق شربت خوری آن را كفلمه كنید.
* بیست گرم رازیانه‌ی نیم كوب شده را در یك لیتر آب جوش دم كنید و بعد از هر غذای روزانه یك فنجان از آب آن را میل كنید.

كولیت روده

برای درمان این بیماری باید دارچین، میخك، دارفلفل، اسارون، اگیرتركی، قرفه، زنجبیل و هیل قرابی از هركدام 5 گرم، سنبل خطایی، رب اصل سوس و سنبل الطیب از هركدام 10 گرم، همه را نرم بكوبید، سپس با 250 گرم عسل مخلوط كنید. هر روز صبح، ظهر و شب و هر مرتبه یك قاشق شربت خوری از آن را میل كنید.

گِل خوردن

تمایل به خوردن گِل، گچ و مهر نماز و غیره كه در كودكان و بیشتر در بانوان باردار مشاهده می‌شود، باید هرچه سریع‌تر درمان شود، زیرا به كم خونی و به دنبال آن به بیماری‌های جبران ناپذیری دچار خواهند شد.
برای درمان آن اول باید با تمرین، این عادت ناپسند را ترك كنید و نیز 10 گرم نمك و 20 گرم تخم شوید و 20 گرم تخم ترب را مخلوط و نرم بسایید، بعد آن را با 500 گرم عسل مخلوط كنید و هر روز صبح یك قاشق شربت خوری از آن را میل كنید.
* بلوط، هلیله‌ی سیاه، پوست هلیله‌ی زرد، آمله مقشر و انیسون از هركدام 20 گرم را با هم مخلوط كرده و نرم بسایید، بعد با 500 گرم عسل مخلوط كنید و هر روز صبح یك قاشق شربت خوری از آن را میل فرمایید.
* قاقله‌ی صغار، قاقله‌ی كبار، كبابه‌ی چینی و بسباسه از هركدام 10 گرم را با هم مخلوط كنید و نرم بسایید و بعد آن را با 500 گرم خاكه قند یا قند ساییده شده مخلوط كرده، هر صبح،‌ ظهر و شب یك قاشق شربت خوری از آن را كفلمه كنید.
* روزی یك مثقال تخم كرفس كوبیده شده را در یك لیوان آب بریزید و دو یا سه قاشق عسل را با آن مخلوط و سه بار در روز میل كنید.
* پس از مصرف هر وعده غذای روزانه 3 تا 5 گرم مصطكی ساییده شده بخورید.
* زیره و مصطكی از هركدام 10 گرم، زنیان 20 گرم، همه را مخلوط كنید و نرم بسایید و هر روز صبح ناشتا یك قاشق چای خوری از آن را كفلمه كنید.
* آمله‌ی مقشر، پوست هلیله‌ی زرد، سعد كوفی و زیره‌ی سیاه از هركدام 10 گرم، انیسون و نعناع خشك از هركدام 20 گرم، همه را نرم بكوبید و بعد آن را با 500 گرم نبات ساییده شده، مخلوط كنید. صبح، ‌ظهر و شب و هر مرتبه یك قاشق شربت خوری كفلمه كنید.
* مقداری زیره‌ی سیاه را در سركه بریزید تا به مدت 24 ساعت بماند، سپس آن را از سركه خارج كنید و بخشكانید سپس نرم بسایید و هر صبح، ‌ظهر و شب، هر بار یك قاشق شربت خوری كفلمه كنید.
* زنجبیل، میخك، هل قراب، عود هندی، جوز هندی و خلال نارنج از هركدام 5 گرم، مصطكی رومی 10 گرم، زعفران 2 گرم و قند 250 گرم، همه را نرم بسایید و صبح، ‌ظهر و شب هر مرتبه یك قاشق شربت خوری از آن را كفلمه كنید.
* زنان بارداری كه مبتلا به ورم یا فشار خون نباشند می‌توانند بعد از هر وعده غذای روزانه چند عدد بادام شور یا پسته‌ی شور میل كنند و نیز مقداری نشاسته را بو دهند و هرگاه میل به خوردن گِل پیدا كردند به جای آن مقداری از آن نشاسته‌ها را میل كنند.

مشكلات مربوط به ناف

برآمدگی ناف اطفال:

برای درمان برآمدگی ناف اطفال، مرزه و زیره‌ی سیاه را نرم بسایید بعد با كمی روغن زیتون مخلوط كرده و بر آن ضماد كنید.

پیه گرفتگی دور ناف:

گاهی در اثر خوردن چربی‌های زیاد، غذاهای قوی مانند قلوه، دنبه‌ی زیاد، روغن‌های فاسد و خراب، معده و به طور كلی دستگاه گوارش از دفع چربی‌های زیاد عاجز شده و كیسه‌ی صفرا پُر می‌شود. در نتیجه دور ناف گاه و بی گاه درد می‌گیرد و انسان احساس ناراحتی می‌كند به طوری كه گاهی خود بیمار در اشتباه می‌افتد و گمان می‌كند كه دور ناف را آب گرفته است، در صورتی كه آب ناف نیست و علت آن چربی زیاد است. در این صورت باید برای كم كردن چربی‌ها درصدد برآیند و خوراك و غذاهایی كه اسید معده را افزایش می‌دهند بیشتر مصرف كنند تا به مرور پیه دور ناف برطرف گردد.
اگر دچار پیه گرفتگی دور ناف شده‌اید باید چند روز متوالی روزی سه كیلو توت فرنگی تازه را بخورید و مدتی از خوراكی‌های زیر بیشتر استفاده كنید مانند:
آب غوره، آب زرشك، آب لیمو، آب انگور، آب گرمك، آب طالبی، آب خربزه، آب پرتقال، آب نارنگی و گلابی.

زخم ناف اطفال:

برای درمان زخم ناف اطفال، گلنار فارسی، بلوط، مازو، گِل ارمنی، كندر، فوفل، قرص كمر و مرمكی را به نسبت مساوی مخلوط كنید. بعد بسیار نرم بسایید و روی آن بپاشید تا خشك شود.
هنگامی كه خیلی خشك شد كمی از آن داروها را با كمی روغن نباتی مخلوط كنید و بمالید.

آب دور ناف:

علت آب گرفتگی دور ناف نوشیدن آب سرد در حمام یا مكان‌های گرم می‌باشد. برای درمان آن اگر زنبورهای زرد را روی ناف بگذارید تا نیش بزنند آب گرفتگی دور ناف به كلی رفع خواهد شد. ضمناً بعضی از دلالان حمام عمومی در این مورد تخصص دارند و در حمام آب ناف را خواهند كشید.

انواع انگل

انگل‌های دستگاه گوارش انواع و اقسام مختلف دارند. از قبیل كرم دراز، كرم قلاب‌دار، كرم‌های ریز سوزنی، كرم‌های پهن، كرم كدو، كرم ژیاردیا، كه در دستگاه گوارش (روده‌ها) زندگی می‌كنند. برای دفع انگل هر نوعی كه باشد باید سیاه دانه‌ی كوبیده را با سركه مخلوط كنید و روزی سه مرتبه بخورید.
* آب شیره‌ی كُنار را میل كنید.
* ریشه‌ی درخت موز را خرد كنید، بجوشانید و آبش را بنوشید.
* ریشه‌ی درخت انار، ریشه‌ی درخت توت، شنبلیله‌ی خشك و برگ درخت هلو از هركدام 10 مثقال نیم كوب كرده و به 5 قسمت مساوی تقسیم كنید. هر قسمت از آن را شب در آب گرم بخیسانید و صبح در همان آب بجوشانید بعد نصف آب صاف كرده‌ی آن را قبل از صبحانه و نصف دیگر را بعد از صبحانه بنوشید.
* حنضل، بوره‌ی ارمنی و سیاه دانه را مخلوط كرده و نرم بسایید، بعد با سركه خمیر و بر جدار شكم ضماد كنید.
* ریشه‌ی شیرین بیان، گل محمدی، سنامكی، شاه تره، افسنطین، تاج ریزی، بومادران، مغز ناخنك، بادیان، درمنه تركی، آویشن شیرازی، گل نیلوفر، بادرنجبویه، شنبلیله‌ی خشك، ریشه‌ی درخت انار و ریشه‌ی درخت توت از هركدام 3 مثقال نیم كوب و مخلوط كنید بعد به 10 قسمت مساوی تقسیم كرده، هر قسمت از آن را شب در آب جوش بخیسانید و صبح در همان آب بجوشانید و آب صاف كرده‌ی آن را پس از شروع صبحانه بنوشید.
* در صورت پرهیز از نان و برنج و مواد نشاسته‌ای، چهار روز آش قارا (قرقروت) بخورید و روز پنجم نان با دوغ و گل سرخ بخورید. بعد از آن مقداری گل قند میل كنید و شب ششم 1 مثقال خلال نارنج را با مقداری شكر بكوبید و بخورید (قبل از خوردن خلال نارنج حتماً باید یك لقمه نان یا یكی دو قاشق غذا بخورید و بعد پوست نارنج را مصرف كنید).
* عود بلیسان و قرنفل از هركدام 10 گرم، تخم كرفس و مصطكی رومی از هركدام 20 گرم، تخم زردك و تخم شبت از هركدام 30 گرم همه را نرم بسایید بعد با 500 گرم عسل مخلوط كنید و هر روز صبح، ظهر و شب هر مرتبه یك قاشق شربت خوری از آن را میل كنید.

انگل ریز مقعد (ژیاردیا)

برای كشتن و برطرف كردن انگل‌های ریز مقعد باید هر روز آش آلو یا آش آلوچه یا آش سماق یا آش قارا (قرقروت) میل كنید. هم چنین باید 5 گرم شاه تره، 10 گرم آویشن شیرازی، 15 گرم گل بومادران و 20 گرم درمنه‌ی تركی همه را مخلوط كنید. هر صبح، ظهر و شب هر بار یك قاشق غذاخوری آن را بجوشانید و آبش را پس از خوردن یك لقمه غذا یا یكی دو قاشق غذا بنوشید.
* پوست و شهم حنضل را با قنبیل مساوی مخلوط كنید و نرم بسایید. شب‌ها هنگام خوابیدن یك قاشق چای خوری از آن را با كمی مایع زَهره‌ی گاو مخلوط كنید. پنبه‌ای را بر آن آغشته و به صورت شیاف استعمال كنید. این عمل را یك هفته ادامه دهید.
* باقلا خشك، قنبیل، تخم كلم و درمنه‌ی تركی را به نسبت مساوی بسایید. هر شب كمی از آن را با كمی زَهره‌ی گاو مخلوط كنید. پنبه‌ای را خوب به آن آغشته و هنگام خوابیدن به صورت شیاف استعمال كنید و هفت شب تكرار شود.
* آب برگ درخت شفت آلو، آب برگ درخت انار و آب برگ درخت توت را مساوی مخلوط كنید سپس مقداری صبر زرد را در آن حل كنید و چند شب هنگام خوابیدن پنبه‌ای را خوب به آن آغشته و به صورت شیاف استعمال كنید.
* مغز ناخنك، گل بومادران، بابونه‌ی شیرازی، برگ سداب و برگ درخت شفت‌آلو از هركدام 5 گرم. درمنه‌ی تركی و ریشه‌ی انار از هركدام 10 گرم. صبر زرد 2/5 گرم همه را مخلوط كنید و بسیار نرم بسایید. بعد در نیم لیتر آب جوش حل كنید و پس از سرد شدن با آن تنقیه كنید و ساعتی خود را نگه دارید و سپس دفع كنید.
* پودینه و برگ درخت شفت آلو و تخم خطمی از هركدام 5 گرم نرم بكوبید بعد در آب جوش حل كنید و پس از سرد شدن تنقیه كنید.
* حنا، قنبیل و بورق از هركدام 5 گرم. صبر زرد 2/5 گرم همه را با كمی آب گرم حل كنید تا به صورت خمیر سختی درآید و هر شب هنگام خواب كمی از آن را شیاف كنید.
* شب‌ها هنگام خوابیدن قرقروت بسیار ترش را باریك كرده و به داخل نشست فرو كنید و بخوابید.
* روزی دو مرتبه هر بار 5 گرم ریواس را بجوشانید و آبش را بنوشید.
* شب‌ها با آب جوشانده‌ی ریشه‌ی انار تنقیه كنید.
* پس از هر دستشویی یا روزی سه مرتبه محلول پرمنگنات ضعیف را درب مقعد بمالید. به خصوص شب هنگام خواب.
* وسمه، حنا، برگ هلوی خشك، صبر زرد و سرنج همه را مساوی نرم بكوبید و با پیه بز مخلوط كنید. بعد شیاف‌هایی ریز درست كنید و هر شب موقع خواب یك دانه به نشست فرو كنید تا مرض كرمك برطرف شود.
* مغز بادام تلخ و مغز هسته‌ی هلو را بسوزانید و بسایید و بعد شیاف سازید. شب‌ها هنگام خواب به خود استعمال كنید.
* افسنطین رومی را بجوشانید و صاف كنید و آب آن را تنقیه كنید.
موقع خواب با آب نمك تنقیه كنید.
* شب هنگام خواب محل مقعد را با نفت بشویید و بعد قطعه پنبه‌ای را نفتی كنید و داخل مقعد فرو كنید.
* شب هنگام خواب پنبه‌ای را مثل كله قند درست كنید و به مركُركُرم آغشته كرده و به نشست فرو كنید.
* برگ هلوی تازه را بكوبید، بفشارید و آبش را بگیرید و شب‌ها با قطره چكان داخل مقعد بچكانید.
* شهم حنضل، افسنطین و مویز از هركدام 5 مثقال نرم بكوبید و شیاف‌هایی بسازید و هر شب یكی از آن‌ها را استعمال كنید.
* شب‌ها هنگام خواب صبر زرد، سیاه دانه و نخود را نرم بسایید و پنبه‌ای را در آب نمك خیس كنید و در پودرها بزنید تا تمام آن‌ها به پنبه بچسبد و استعمال نمایید و آنقدر تكرار كنید تا به كلی برطرف شود.
* سیاه دانه، گِل ارمنی، مغز هسته‌ی زردآلو، مغز هسته‌ی شفت آلو و شهم حنضل را مخلوط كنید و نرم بسایید و با قطران و زَهره‌ی گاو مخلوط و شیاف بسازید و شب‌ها به خود استعمال كنید.
لازم به تذكر است كه تخم انگل از داخل توالت یا توسط دست‌های آلوده به میكرب كه اكثراً لای ناخن‌ها می‌ماند انتقال می‌یابد. لذا توصیه می‌شود كه همیشه پس از اجابت مزاج و هنگام خارج شدن از توالت داخل و اطراف سنگ توالت را تمیز و حتی ضدعفونی كنید و مهم‌تر این كه ناخن‌ها را همیشه كوتاه كنید و همیشه پس از طهارت دست‌ها را با صابون یا مواد شوینده‌ی دیگر خوب شستشو دهید تا تخم انگل به دیگران و یا خود شما سرایت نكند.

انگل معده

برای كشتن و دفع كردن انگل‌های معده شاه تره 5 گرم، آویشن شیرازی 10 گرم، گل بومادران 15 گرم، درمنه‌ی تركی 20 گرم همه را مخلوط كنید و هر صبح، ظهر و شب یك قاشق غذاخوری از آن را بجوشانید. آب آن را پس از خوردن یك لقمه یا یكی دو قاشق غذا بنوشید.
* صد گرم كشمش را بكوبید تا به صورت خمیر در آید بعد 5 گرم صبر زرد را با آن مخلوط كنید. هر صبح، ظهر و شب به اندازه‌ی یك فندق از آن را قبل از غذا میل كنید.
* هر روز صبح ناشتا یك فنجان آب شاهی تازه را بگیرید و بنوشید.
* هر روز صبح ناشتا 10 گرم تخم گلابی خشك شده را نرم بسایید و بخورید.
* شب مقداری نخود را در سركه بخیسانید و صبح ناشتا بخورید و در طول روز هیچ چیزی دیگری نخورید.
* معده را از اخلاط پاك كنید و یك ساعت پس از آن 10 گرم خلال نارنج ساییده شده را با كمی آب بخورید.
* سه روز صبح ناشتا هر روز 10 مثقال قارا (قرقروت) را در آب جوش حل كنید و بخورید.
* روزی دو نخود انقوزه را در كپسول‌های خالی بریزید و در شروع صرف غذا بخورید.
* برگ هلوی خشك، افسنطین رومی، درمنه‌ی تركی و گل زرد از هركدام 1 مثقال بجوشانید و صبح ناشتا میل كنید و ناهار آش قرقروت و یا آش آلوچه بخورید.
* افسنطین رومی، شاه تره، گل زرد و ریشه‌ی درخت عرعر از هركدام 1 مثقال بجوشانید و آب آن را بخورید.
* قارچ كوهی خشك را حداقل 4 مثقال شب موقع خواب بخورید.
* زیره‌ی سبز را بكوبید و با آب كرفس یا سركه مخلوط كنید و بخورید.
* صبح ناشتا سركه‌ای كه از شراب درست شده است را بنوشید یا 10 گرم تخم كلم را نرم بسایید و بخورید.
* چند روز صبح ناشتا مقداری سركه بخورید.
* گل هلو یا ریشه‌ی درخت شاه توت یا پوست درخت شاه توت یا برگ‌های درخت زردآلو یا ریشه‌ی درخت بادام یا هر پنج قلم را با هم بجوشانید و آب آن را بخورید.
* درمنه‌ی تركی، افسنطین رومی، ریشه‌ی انار و ریشه‌ی توت را از هركدام 1 مثقال بجوشانید و آب آن را صبح ناشتا بنوشید.
لازم به توضیح است كه هنگام درمان باید از خوردن این خوراكی‌ها پرهیز كنید: چربی، شیرینی، نان، برنج، مواد نشاسته‌ای، تخمه‌ی خام، گوشت گاو و غذاهای مانده. و از خوراكی‌هایی كه ضد انگل است بیشتر استفاده كنید مانند آب هویج، شربت زرشك.

كرم معده‌ كودكان

* برای رفع كرم معده كودكان 20 تا 30 گرم آب برگ كلم را بگیرید و به او بدهید.
* در تمام سوپ‌هایی كه به كودك می‌دهید یك حبه سیر بیندازید.
* برگ، گل و مغز هسته‌ی هلو را مخلوط و نرم بكوبید و با آب خمیر نمایید. بعد روی شكم كودك ضماد كنید.

پیش گیری از انگل روده

برای كشتن و دفع انگل‌های روده‌ای، صبح ناشتا 500 گرم توت فرنگی بخورید و تا ظهر هیچ چیز دیگری میل نكنید.
* صبح و شب هر مرتبه 30 گرم حبه‌های سیر را در یك و نیم لیوان آب یا شیر به مدت20 دقیقه بجوشانید بعد آن سیر و مایع را میل كنید.
* هر روز صبح، ظهر و شب هر مرتبه یك حبه سیر را ریز رنده كنید و با یك قاشق شكر مخلوط و قبل از غذا میل كنید.
* سه روز صبح ناشتا هر مرتبه 10 گرم خلال نارنج ساییده شده را با آب بخورید.

انگل روده‌ی كودكان

اگر می‌خواهید كودك‌تان دچار انگل نشود مواظبت كنید كه گِل نخورد و اگر دچار انگل روده شده است هسته‌های لیمو را نرم بسایید و با كمی قند مخلوط كنید و هر روز صبح یك قاشق چای خوری آن را به او بخورانید.
* با حبه‌های سیر پوست نكنده گردن بندی درست كنید و روی لباس كودك به گردن او بیاویزید. (اگر روی پوست بدن مالیده شود زخم و سوزش ایجاد می‌كند).
* برگ‌های تازه‌ی درخت آلو را بكوبید بعد با كمی سركه و كمی دوده‌های لوله بخاری مخلوط و شب‌ها پایین شكم طفل ضماد كنید.

كرم كدو

اگر می‌خواهید دچار كرم كدو نشوید از خوردن قند و كاهو و سبزیجات نشسته پرهیز كنید. اگر دچار كرم كدو شده‌اید هر روز والك بخورید و به مدت سه روز متوالی صبح‌ها فقط شیر بنوشید و خوراكی دیگری میل نكنید. در این سه روز از غذاهای شیرین، چرب، غلیظ، غذاهای سفت و نان، برنج و مواد نشاسته‌ای پرهیز كنید و غذای روزانه را كم كنید. هر خوراكی كه مصرف می‌كنید آن را ترش یا همراه با ترشی‌جات میل كنید.
در مزاج‌های گرم، غذاهای خنك مانند سوپ آلو یا آلوچه‌ی براقانی یا سوپ سبزیجات، آب غوره و آش قرقروت مصرف كنید. از ترشی‌های مختلف مانند آب لیمو، آب غوره، سركه و قارا در طول روز گاه گاهی استفاده كنید و روزانه به جای آب خوردن از شربت سكنجبین ترش مزه یا آب جوشانده‌ی پوست یا ریشه‌ی درخت توت یا آب جوشانده‌ی ریشه‌ی درخت انار ترش یا آب جوشانده‌ی سماق بنوشید. زیرا تمامی آن‌ها بی حس كننده‌ی كرم و قاتل آن‌ها هستند. بهتر آن است كه برای از بین بردن كرم و تخم آن هر شب هنگام خواب یك قاشق چای خوری سیاه دانه‌ی ساییده شده را با دو قاشق غذاخوری سركه در نصف لیوان آب مخلوط كنید و بنوشید.
* قاریقون و افتیمون از هركدام 5 گرم، تربدمجوف، برنگ كابلی و آمله‌ی مقشر از هركدام 10 گرم، درمنه‌ی تركی 20 گرم، همه را مخلوط كنید و به 6 قسمت مساوی تقسیم كنید. صبح، ظهر و شب هر مرتبه یك قسمت از آن را همراه با آب یا شیر میل كنید.
* درمنه‌ی تركی، برنگ كابلی و آمله‌ی مقشر از هركدام 15 گرم. تربدمجوف، باقلای مصری، قنبیل و ریشه‌ی سرخس از هركدام 10 گرم مخلوط و بسایید و به نُه قسمت مساوی تقسیم كنید. صبح و شب هر بار یك قسمت از آن را همراه با یك لیوان شیر میل كنید.
* قبل از هر غذا 10 عدد بادام تلخ یا مغز گردو بخورید و 10 گرم ریشه‌ی انار نیم كوب شده و 20 گرم سماق را بجوشانید و پس از خوردن یك لقمه غذا یا یكی دو قاشق غذا آب صاف كرده‌ی آن را بنوشید.
* گل افسنطین بدون ساقه‌هایش، تربدمجوف و قاریقون از هركدام 5 گرم، برنگ كابلی و گِل ارمنی از هركدام 10 گرم، همه را نرم بسایید و با 10 عدد مغز گردوی كوبیده شده مخلوط كنید. بعد به سه قسمت مساوی تقسیم كنید و هر صبح ناشتا یك قسمت از آن را با دوغ بخورید.
* هر صبح و شب 5 گرم گل زوفا و 10 گرم ریشه‌ی درخت توت نیم كوب شده را بجوشانید و آب آن را بنوشید.
* هشت الی ده روز صبح‌ها ناشتا هویج را ریز رنده كنید و به جای صبحانه بخورید.
* هر روز 50 گرم ریشه‌ی درخت شاه توت را نیم كوب كنید و با 20 گرم برگ خشك شده‌ی درخت هلو یا 15 عدد برگ تازه‌ی آن، بجوشانید و آب آن را صبح بنوشید.
* هر روز 50 گرم برنگ كابلی را نرم بسایید و با آب دوغ و گل سرخ ساییده شده مخلوط كنید و قبل از صبحانه میل فرمایید.
* به مدت 18 ساعت هیچ چیزی میل نكنید، بعد 2 كیلو اسفناج را بپزید و نمك بپاشید و بخورید.
* هر صبح و شب هر مرتبه 25 گرم تخم خرفه را بجوشانید و آب و دانه‌ها را با هم بخورید.
* كپسول 500 خالی را پر از انقوزه كنید و هر صبح، ظهر و شب 1 عدد میل كنید.
* بیست گرم مغز تخم كدوی سفید را نرم بكوبید بعد با یك لیوان آب جوش مخلوط كنید و خوب هَم بزنید و میل كنید.
* یك سیر بزرگ را پوست كنده و رنده كنید بعد در شیر بجوشانید، آن را صبح ناشتا بخورید و تا ظهر هیچ چیز دیگری نخورید و آن قدر این كار را تكرار كنید تا به كلی تمام كرم دفع شود.
* شصت گرم روغن گردو را در سالاد سیب زمینی بریزید و به جای شام شب بخورید و این كار را چند شب ادامه دهید. برای خارج شدن كرم در حمام یا مكانی خیلی گرم بروید و در تشت آب ولرم بنشینید تا كرم خارج گردد. به او اصلاً دست نزنید تا تماماً خارج شود، قبل از نشستن در تشت دو لیوان آب شلغم بخورید.
* شصت گرم پوست ریشه‌ی انار را بكوبید و در 75 گرم آب، 6 ساعت بخیسانید، و بعد بجوشانید تا حجم آن به نیم لیتر برسد. آب صاف كرده‌ی آن را سه قسمت كنید و هر قسمت را به فاصله‌ی یك ساعت و نیم میل كنید. پس از تمام شدن آن 2 ساعت صبر كنید و بعد یك مسهل بخورید و منتظر دفع كرم كدو بشوید.
* هر روز گل حلوا را بجوشانید و آب آن را بخورید.
* تخم نیلوفر، تربد سفید، قسط تلخ، افسنطین، شهم حنضل و سعد كوفی از هركدام 1 مثقال، قنبلیله و برنگ كابلی از هركدام 2 مثقال، نخود مصری یا نخود معمولی 5 مثقال، همه را بسیار نرم بكوبید بعد با یك استكان عسل مخلوط كنید و 5 شب موقع خواب آن‌ها را بخورید.
* پانزده روز صبح ناشتا هر روز یك قاشق سوپ خوری روغن فندق را بخورید.
* پنجاه گرم مغز تخمه كدوی كوبیده را با 30 گرم روغن مایع كرچك و 40 گرم عسل مخلوط و در یك لیوان شیر حل كنید. صبح ناشتا بخورید و تا وقتی كه سر كرم هنوز از جای خود حركت نكرده است این كار را تكرار كنید.

كرم كدوی اطفال

برای رفع كرم كدوی اطفال 10 تا 20 گرم پوست ریشه‌ی انار را بسایید و در 75 گرم آب، 6 ساعت بخیسانید بعد بجوشانید تا حجم آن نصف شود. آب صاف كرده‌ی آن را سه قسمت كنید و هر 1/5 ساعت یك قسمت آن را به طفل بخورانید. 2 ساعت پس از تمام شدن آن‌ها یك مسهل به او بدهید و منتظر آمدن كرم كدو بمانید.

عطش

خیار، خربزه، گرمك، طالبی، آب به، كنار، زردآلو، قیسی خشك، آب هندوانه، آب لیمو، انار شیرین، آلو، هلو، آب هویج، سكنجبین، مربای هلیله، شربت لیمو، شربت نارنج، مربای آمله، شربت انگور فرنگی با آب قند، شربت انار، شربت سیب، ریواس، شربت آب غوره، مربای هندوانه، شربت زرشك، خاكشیر یخ مال به صورت شربت، ماءالشعیر، انجیر، اسفناج پخته، آب تره، آب كدو، كاهو، شیرین بیان، سه پستان، زنجبیل پرورده، شیره‌ی تخم خرفه، تمرهندی، قرقروت، عرق كاسنی، عرق بید، سركه، رب غوره، مغز تخم كدو، آب زرشك، آب دم كرده‌ی گل نیلوفر، بو كردن گلاب، همگی رفع عطش می‌كنند.
اما بهتر است كه شیره‌ی تخم خرفه را بگیرید و با دوغ بی نمك مخلوط و بنوشید.
* یك قطعه صدف یا نقره‌ی خالص را در دهان نگه دارید.
* آب پرتقال و شربت قند را مساوی مخلوط كنید و بنوشید.
* آلوچه‌ی براقانی خشك و مویز از هركدام 200 گرم، تمرهندی 100 گرم، سه پستان 20 عدد و عناب زخمی كرده 50 عدد. پوست هلیله‌ی زرد، تخم كشوث، افسنطین رومی و گل بنفشه از هركدام 10 گرم، گل محمدی 20 گرم، گل خطمی، گل پنیرك، رازیانه و صندل زرد از هركدام 5 گرم، همه را مخلوط كنید و بعد نیم كوب كرده و به 10 قسمت مساوی تقسیم كنید. هر قسمت را یك روز صبح بجوشانید بعد 10 گرم ترنجبین در آن حل كنید سپس آب آن را صاف و نیمی از آن را صبح و نیم دیگر را عصر همان روز بنوشید.
* ماءالشعیر، آب كدوی خام، لعاب اسفرزه و آب هندوانه را با هم مخلوط كنید و بنوشید.
* كشك الشعیر، اسفناج كوبیده و پودر ماش پوست كنده را با هم مخلوط كنید و بخورید.
* چهار گرم گرده‌ی شكوفه‌های خرمای نر را با آب بخورید.
* یك فنجان آب لیمو را در نیم لیتر آب بریزید. چند حبه قند را محكم بر قسمت خارجی پوست لیمو بمالید و در آن آب حل كنید و بنوشید.
* مغزهای تخم كدو را بكوبید و شیره كش كنید. و با كمی شیره مخلوط و بپزید و بنوشید.
* تخم خرفه، صمغ غربی، نشاسته، كتیرا، تباشیر هندی و صندل سفید همه را نرم بكوبید. مغز تخم كدو و تخم خیار را نیز جداگانه كوبیده بعد همه را مخلوط كنید سپس با كمی لعاب اسفرزه به صورت خمیر سفتی درآورده و قرص‌هایی به شكل گلوله و به اندازه‌ی یك نخود بسازید. هر بار 5 عدد از آن را با شربت زرشك میل فرمایید.
* بادیان را نرم بكوبید سپس با آب گرم مخلوط كنید و بخورید.
* تخم خرفه و تباشیر هندی كوبیده شده را با عرق كاسنی و آب سیب درختی مخلوط كنید و بخورید.
* شیره‌ی تخم خرفه را با سركه مخلوط كنید و در دهان نگه دارید.
* لیمو، كاكنج و پر سیاوشان از هركدام 5 گرم، گل بنفشه 10 گرم، قرقات 20 گرم، عناب نیم كوب شده و زرشك از هركدام 100 گرم. آلوچه‌ی براقانی 250 گرم، همه را مخلوط و 20 قسمت كنید. هر قسمت را شب در یك و نیم لیوان آب جوش بخیسانید و صبح در همان آب بجوشانید. بعد آبش را صاف كرده و بنوشید. تفاله‌های آن را نیز مجدداً خیسانده و عصر همان روز باز بجوشانید و آبش را مصرف كنید.

عطش از مصرف خوراكی‌ها:

اگر علت عطش از خوردن گوشت یا ادویه‌جات یا خوراكی‌های عطش آور باشد باید مقداری شاه توت بخورید تا برطرف گردد.

عطش از حصبه:

اگر هنگام بیماری حصبه، عطش ایجاد شده باشد، دائماً به جای آب خوردن از لعاب اسفرزه استفاده كنید یا آب انگور فرنگی را بگیرید و با مقداری قند شربت درست كنید و بنوشید.
منبع‌مقاله: حاجی شریفی، احمد، (1395)، دائرةالمعارف گیاه درمانی ایران، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ پانزدهم. منبع مقاله :
متن منابع