درمان جوش‌های ریز سر

جوش‌هایی که بر پوست سر می‌زنند دو نوع می‌باشند: نوع خشک و نوع تر، که اکثراً با خارش و گاهی نیز با سوزش خفیف همراه بوده و این نوع جوش‌ها غیر از پوست سر و بیخ موها در پشت گردن و صورت نیز در بین موهای ریش مشاهده می شوند.

برای درمان آن پاک‌سازی بدن به وسیله‌ی افتیمون، هلیله‌ی زرد و شاه‌تره لازم است، تعدیل خلط نیز ضروری خواهد بود. هم چنین گرفتن دوش متوالی روزانه و پرهیز از خوردن غذاهای محرک و غذاهایی که طبیعت آن‌ها گرم هستند و گوشت، چربی‌جات، غذاهای سرخ کرده، گوشت جوجه‌ی کبوتر، تخم‌مرغ، گوجه‌فرنگی، بادمجان، انواع فلفل و ادویه‌جات لازم است.

برای درمان آن لعاب، تخم‌کتان و لعاب تخم خطمی را در یک ظرف شیشه‌ای بریزید و روزی چند مرتبه، هر بار مقداری از آن را با دست بر محل دانه‌ها بمالید و ماساژ دهید، این کار احتیاج به حمام ندارد ولی اگر دانه‌ها خارش‌دار و مزمن بودند و برای مدتی طولانی باعث آزار شده‌اند می‌توانید به حمام بروید و با یک جسم خشک و خشن مانند کیسه‌ی حمام محکم روی آن‌ها بکشید تا وقتی که کاملاً پوست کنده شده و محتویات جوش‌ها خارج گردند، سپس قدری سرکه‌ی رقیق شده را با آب جوشانده‌ی ترشک مخلوط کنید و بمالید.

* مردار سنگ، زردچوبه، سرنج، انزروت، گوگرد زرد، کات کبود، سفیدآب قلع و مازو را به نسبت مساوی خمیر کرده و بمالید.

* اقاقیا، قنبیل، زردچوبه و مازو از هرکدام 5 گرم، تخم مورد 10 گرم و ریشه‌ی اریسا 20 گرم، همه را به نسبت مساوی نرم بسایید، بعد با 10 گرم مغز بادام تلخ کوبیده شده و مقداری سرکه خمیر کرده و بمالید.

* الکلیل کوهی، بابونه‌ی شیرازی، گل بومادران، مریم گلی و آویشن شیرازی را به نسبت مساوی بجوشانید و آب آن را به مرور میل فرمایید.

* نشادر، مردار سنگ و زاج سفید از هرکدام 5 گرم و سفیدآب قلع و تخم بارهنگ از هرکدام 10 گرم، همه را نرم بسایید، بعد با 1 لیوان گلاب و 1 لیوان سرکه مخلوط کنید و بمالید و قبل از مالیدن این دارو، باید محل خارش را با آب تنباکوی خیلی رقیق به نسبت 5 گرم در 1 لیتر آب بشویید و بعد آن داروی مالیدنی را استفاده کنید.

* 5 گرم کات کبود را با 10 گرم آرد نخود و یک فنجان ماست مخلوط کنید و بمالید.

* هر شب تعدادی آلوچه‌ی براقانی خیسانده را له کرده و بر سر ببندید و صبح بشویید.

* هر شب 10 گرم جوش شیرین را با 20 گرم سدر و کمی ماست ترش مخلوط کنید و بمالید.

* اشنان و زاج سیاه را بکوبید و با سرکه مخلوط کنید و بر سر بمالید.

* گل خطمی و گل بابونه‌ی شیرازی را نرم بسایید و با سدر مخلوط، سپس با آب غوره خمیر کرده و بر سر بمالید.

* پوست لیموترش خشک، شاه‌تره، گل خطمی، کتیرا و سدر را با هم، مخلوط کرده و بخیسانید و با آن سر را بشویید و تا مدتی نیز روی سر بماند.

* کتیرا، موم و روغن کنجد را درهم آمیخته و شب بر سر ببندید و همان شب گل خطمی، شاه تره، پوست لیموترش خشک شده، کتیرا و سدر، همه را نرم ساییده و بخیسانید و صبح سر را با آن بشویید. ضمناً خوردن ماءالشعیر، تمرهندی، آب تمرهندی، آب زرشک، رب انار، شربت انار و آب انار توصیه می‌شود، برای شستشو نیز می‌توانید از آب جوشانده‌ی برگ گردو یا آب چغندر یا آب جوشانده‌ی شاه‌تره یا آب جوشانده‌ی بومادران یا آب جوشانده‌ی گل بنفشه و یا آب جوشانده‌ی گل خطمی استفاده کنید.

هم چنین می‌توانید از داروهای زیر نیز به عنوان مالیدنی استفاده کنید: آب مرزنجوش، آب پر سیاوشان، آب قرنفل، آب تره،‌ زهره‌ی گاو، روغن گل، انقوزه‌ی پخته شده در روغن زیتون، آب زیره‌ی حل شده در پیه مرغ، مخلوط شهم حنظل در روغن زیتون، آب خرفه، سرکه، مخلوط سرکه با روغن گل و مخلوط آب شهم حنظل تازه با روغن کنجد.

درمان جوش‌های قرمز پوست

اگر بر سطح پوست بدن جوش‌های قرمز می‌زند، ضمن پرهیز از خوردن؛ چربی‌جات، غذاهای سرخ کرده، گوشت گوسفند و گاو، گوشت جوجه‌ی کبوتر، تخم‌مرغ، گردو و گوجه‌فرنگی و پرهیز از شستشو بدن با انواع صابون، شامپو و موادهای اسیدی و پوشیدن لباس‌های نایلونی و پلاستیکی، باید آب لیمو، آب هویج، آب شلغم خام و شربت آب لیمو با عسل زیاد مصرف کنید.

برای درمان آن باید آرد جو را با آب ریواس مخلوط کنید و روی آن‌ها بمالید.
 

1.  آن‌ها را با آب دم کرده‌ی جعفری بشویید.
2.  یک مشت برگ تازه‌ی هلو را بکوبید و شب‌ها روی آن ضماد کنید.
3.  هر روز 60 گرم از برگ‌های کاهو را در 1 لیتر آب بجوشانید و با آب صاف کرده‌ی آن پوست را بشویید.
4.  خیار را رنده کرده و در شیر بخیسانید و پس از چند ساعت آن شیر را بنوشید.
5.  آب پیاز خام را با سرکه مخلوط کنید و روی آن‌ها بمالید.
6.  هر روز 20 گرم برگ و گل و ساقه‌ی بنفشه‌ی فرنگی را در نیم لیتر آب سرد، 2 ساعت بخیسانید، بعد در همان آب دم کرده، سپس آب صاف کرده‌ی آن را چهار مرتبه در طول روز بنوشید و چند هفته این کار را تکرار کنید.
7.  مقداری آب لیمو را نمک بزنید و روزی سه مرتبه روی آن‌ها بمالید.
8.  همیشه در حمام سفیدآب را روی آن‌ها بمالید، مدتی صبر کنید و بعد بشویید.
9.  آن‌ها را با آب جعفری تازه بشویید، بعد تره‌ی تازه را چرخ کنید و با سماق مخلوط کرده و روی آن ها ضماد کنید.
10.  روزی یک مرتبه عسل را روی آن‌ها مالش دهید و مالش را آن قدر ادامه دهید تا کاملاً آثاری از عسل نماند.

 

درمان جوش‌های سیاه روی پوست

برای برطرف کردن جوش‌های سیاه که بر سطح پوست ظاهر می‌شوند باید شب‌ها گوجه‌فرنگی را دو نیم کرده و خوب روی آن‌ها مالش دهید و صبح روز بعد برگ تمشک تازه‌ی کوبیده شده را روی آن‌ها مالش دهید و کمی بعد بشویید.
پیدایش آکنه، نه به رنگ پوست شما مربوط می‌باشد و نه به سن و سال شما. با این حال وقتی که شما به سن بلوغ نزدیک می‌شوید، احتمال بیشتری دارد که به این وضعیت گرفتار شوید، چون در این سنین پوست شما دچار تغییراتی می‌گردد که برای بروز آکنه مستعد می‌شود.

جوش‌هایی که پهن می‌شوند:

برای برطرف کردن جوش‌هایی که روی سطح بدن ظاهر شده و پهن می‌شوند باید گرد غوره را روی آن‌ها ضماد کنید.

جوش‌های مزمن:

اگر جوش‌های سطح پوست مزمن شده‌اند، ضمن پرهیز از خوردن: گوشت گوسفند و گاو، گوشت جوجه‌ی کبوتر، غذاهای سرخ کرده، تخم‌مرغ، گوجه‌فرنگی، انواع فلفل، ادویه‌جات، شیرینی‌های قنادی و پرهیز از شستشو با انواع صابون و شامپو، باید مغز بادام تلخ را بکوبید، یا کمی روغن بادام تلخ را با سرکه و شراب مخلوط کنید و شب‌ها روی آن‌ها بمالید.

درمان جوش‌های خارش‌دار

برای برطرف کردن جوش‌هایی که خارش هم دارند، ضمن پرهیز از خوردن: گوشت گوسفند و گاو، گوشت جوجه‌ کبوتر، غذاهای سرخ کرده، تخم‌مرغ، مغز گردو، چربی‌جات، گوجه‌فرنگی، رُب گوجه‌فرنگی، انواع فلفل، ادویه‌جات، شیرینی‌های قنادی و هم چنین پرهیز از شستشو با انواع صابون و شامپو و پوشیدن لباس‌های نایلونی و پلاستیکی.

باید انار سالم را با پوست و دانه‌هایش بپزید، بعد له کرده و روی آن‌ها ضماد کنید.
 

1.  حنا را با روغن بادام تلخ مخلوط کرده، روی آن ها ضماد کنید.
2.  آلو را در سرکه بخیسانید، بعد روی آن‌ها ضماد کنید.
3.  سماق را بسایید، بعد با سرکه مخلوط کنید و روی آن‌ها بمالید.
4.  سماق را نرم بکوبید و در گلاب بخیسانید، بعد مقداری پودر کتیرا را در آن حل کرده و ضماد کنید.
5.  تخم گشنیز کوبیده را با عسل و روغن زیتون مخلوط کرده و روی آن‌ها ضماد کنید.

درمان جوش‌هایی که خارش و سوزش دارند

برای برطرف کردن جوش‌هایی که هم خارش و هم سوزش دارند، ضمن پرهیز از خوردن: چربی‌جات، گوشت گوسفند و گاو، گوشت جوجه کبوتر، غذاهای سرخ کرده، تخم‌مرغ، مغز گردو، چربی‌جات، بادمجان، گوجه‌فرنگی، انواع فلفل، ادویه‌جات، شیرینی‌های قنادی، هم چنین پرهیز از شستشو با انواع صابون و شامپو، باید آب خیار را بگیرید و بر بدن بمالید.
 

1.  عدس را نرم بسایید و با سفیده‌ی تخم‌مرغ مخلوط کرده و ضماد کنید.
2.  برگ‌های درخت توت را بکوبید و با سرکه در حمام بر بدن ضماد کنید.

درمان جوش‌هایی که تبدیل به زخم شده‌اند

برای درمان جوش‌هایی که ترکیده و تبدیل به زخم شده‌اند باید هر روز یا هر شب مورد و ماش ساییده شده را با سرکه مخلوط کرده و بر آن ضماد کنید.

جوش‌های چرکی

برای درمان جوش‌های چرکی باید هر روز نصف لیوان آب لیمو را به تنهایی یا با آب هویج، یا آب پیاز، یا آب سیر و یا آب شلغم خام مخلوط کنید و بنوشید.

گِل ارمنی، گِل قبرسی و قیمولیا را به نسبت مساوی مخلوط کنید و به اندازه‌ی نصف همه‌ی آن‌ها اقاقیا اضافه کرده، نرم بسایید و با گلاب به صورت خمیر درآورده و بر محل جوش‌ها بمالید.
 

جوش‌های آکنه

آکنه یا جوش غرور جوانی، شایع‌ترین بیماری پوستی در جهان است که اصطلاح پزشکی این وضعیت، آکنه‌ی وولگاریس (1) می‌باشد. این بیماری پوستی تقریباً تمام نوجوانان را می‌تواند به شدت‌های مختلف گرفتار سازد. هم چنین در بسیاری از افراد، آکنه برای اولین بار می‌تواند در سنین 20 تا 30 سالگی رخ دهد. شما وقتی که بر روی پوستتان، دانه‌های سرسیاه، سر سفید یا جوش‌های قرمز یا زردی را مشاهده می‌کنید و پوستتان چرب می‌شود، می‌فهمید که به آکنه دچار شده‌اید، این علایم کلاسیک آکنه می‌باشند، پیدایش آکنه، نه به رنگ پوست شما مربوط می‌باشد و نه به سن و سال شما. با این حال وقتی که شما به سن بلوغ نزدیک می‌شوید، احتمال بیشتری دارد که به این وضعیت گرفتار شوید، چون در این سنین پوست شما دچار تغییراتی می‌گردد که برای بروز آکنه مستعد می‌شود.

آن چیزی که اکثر افراد از آن اطلاع ندارند این است که چه مدت آکنه در آن ها طول می‌کشد، 15 درصد خانم‌ها حتی تا سنین حدود 40 سالگی هم هنوز از این مشکل رنج می‌برند، با این حال در مردان کمتر اتفاق می‌افتد که تا این سنین هنوز به این مشکل گرفتار باشند. صورت، گردن، سینه، پشت و شانه‌ها به علت این که دارای غدد تولید کننده‌ی چربی (غدد سباسه‌ی) بیشتری هستند، به آکنه دچار می‌شوند. تحقیقات بسیار وسیعی بر روی آکنه صورت گرفته است و متخصصین پوست، چهار عامل را در پیدایش آکنه در افراد دخیل می‌دانند که این عوامل عبارتند از:

1. به نظر می‌رسد که بدن انسان به میزان زیادی به هورمون‌های جنسی مردانه (آندروژن‌ها) حساس می‌باشد، خانم‌ها هم مانند آقایان دارای هورمون‌های جنسی مردانه هستند اما از آن جایی که مقدار این هورمون‌ها در آقایان خیلی بیشتر می باشد، اکثر آقایان به آکنه دچار می‌شوند، هورمون‌های مردانه باعث می‌شوند که غدد تولید کننده‌ی چربی در بدن بیشتر فعالیت کرده و چربی بیشتری که اصطلاحاً به آن سبوم (2) گفته می‌شود را تولید کند.

2. غدد تولیدکننده‌ی چربی بر روی سطح پوست دارای سوراخ‌ها یا منفذهای کوچکی هستند، در انتهای مجرایی که این غدد تولید کننده‌ی چربی وجود دارند، یک فولیکول موهم قرار دارد، فولیکول مو قادر است که تولید مو کند، غدد تولیدکننده‌ی چربی در نیمه راه این مجرا به آن متصل می‌شوند، این مجرا از سلول‌هایی شبیه همان سلول‌های سطح پوست تشکیل شده است، اگر شما گرفتار آکنه شده باشید، این سلول‌ها در هنگام از بین رفتن و پوسته‌ریزی، به یکدیگر چسبیده و باعث می‌شوند که مجرا باریک شود.

3. بر اثر این باریک شدن مجرا و افزایش تولید چربی (سبوم)، مجرا مسدود می‌شود که این وضعیت، نقطه‌ی شروعی برای ایجاد انواع آکنه می باشد. در این حالت، محیط بسیار مناسبی برای رشد باکتری آکنه به وجود می‌آید، این باکتری به طور طبیعی بر روی پوست افراد زندگی می‌کند و بر اثر رشد و تکثیر این باکتری عفونت و التهاب ایجاد می‌شود.

4. التهابی که بر اثر رشد و تکثیر این باکتری بروز می کند باعث تحریک سیستم دفاعی بدن شده و در نتیجه گلبول‌های سفید بدن را برای مبارزه با باکتری‌ها و ترمیم صدمات وارده به محل التهاب می‌فرستد، این گلبول‌های سفید تولید آن چیزی را می‌کنند که ما به آن اصطلاحاً چرک می‌گوییم. چرک، مایعی زرد یا سبز رنگ می‌باشد که بدن در پاسخ به التهاب، تولید می‌کند. چرک حاوی مقادیر زیادی گلبول سفید است که از جریان خون برای حمله به محل بروز التهاب می‌آیند، اما اگر مسدود شدن مجرا توسط باکتری‌ها، عفونی نشود، این انسداد مجرا به صورت یک گرفتگی مجرا باقی می‌ماند که ما اصطلاحاً به آن دانه‌ی سرسیاه (3) می‌گوییم.

آکنه یک بیماری بی‌بند و بار و لجام گسیخته است، به طوری که بعضی از مبتلایان خود به خود و بعد از اتمام بلوغ، بهبود می‌یابند و بعضی دیگر با وجود درمان، سالیان سال از آن رنج می‌برند. آکنه یک بیماری چند شکلی (پلی مرف) است و علایم ظاهری آن ممکن است محدود به یک کومدون زودگذر باشد و یا منجر به تشکیل کیست‌های شدید و انواع پیچیده‌ی این بیماری، نظیر Acne conglobata شود. آکنه به علت عوارض متعددی که در نواحی مورد ابتلا، به خصوص در صورت ایجاد می‌کند یک بیماری ناخوشایند و ناگوار است. لطفاً دقت کنید: آکنه بیماری مرموزی است که با وجود تحقیقات متعدد و پیشرفت‌های زیادی که با پیدایش داروهای جدیدتر و روش‌های درمانی مدرن‌تر و بهتر حاصل شده است، هنوز درمان مشخص و قاطعی ندارد. البته تا حدی می‌توان از آن پیش‌گیری کرد.
 

جوش آکنه‌ی معمولی:

آکنه‌ی معمولی بیماری التهابی و مزمن غده‌های سباسه‌ی پوست است که معمولاً در چهره، پشت کمر و روی سینه دیده می‌شود. علامات مشخصه‌ی آن جوش‌های چرکین، فولیکول‌های سربسته یا سرباز و یا پوستول و ناراحتی‌های پوستی دیگر هستند. هر پیاز مو دارای یک غده‌ی چربی می‌باشد که به آن غده‌ی سباسه گویند، عمل این غده‌ها تولید و ترشح چربی‌های مختلفی است که در امتداد کانال (مجرای) مو به سطح پوست راه می‌یابند. این چربی‌ها به نام سبوم می‌باشند و کار آن‌ها چرب کردن موها است و تنها نقطه‌ی بدن که عاری از غدد سباسه است کف دست‌ها و پاها می‌باشد و بیشترین محل تجمع این غدد، بینی، پیشانی و وسط سینه است. اگر به علتی کانال‌های چربی بسته شوند و چربی‌ها نتوانند آزادانه خارج گردند، در اثر تجمع آن‌ها و اکسیده شدن قسمتی از چربی‌ها در سطح پوست، آکنه و جوش‌های سر سیاه یا (کومدون‌ها) پدید می‌آیند، ممکن است در این شرایط عفونت نیز اضافه شود که باعث بروز التهاب و سرخی صورت در این نقاط می‌گردد.

چرا آکنه بیشتر در صورت ظاهر می‌شود؟ چون آکنه، مخصوص غده‌های چربی بزرگ است و بزرگ‌ترین غده‌های چربی در صورت وجود دارند، بنابراین آکنه بیشتر در صورت بروز می‌کند. ابتلا به آکنه از شیرخوارگی تا 60 سالگی ممکن است به وجود آید، ولی شایع‌ترین آن از سنین 12 تا 19 سالگی، آکنه‌ی خفیف، 18 تا 20 سالگی، آکنه‌ی متوسط 20 تا 30 سالگی و اکنه‌ی شدید است که در مردان شایع‌تر از زنان می‌باشد. لذا بدانید که جوش غرور یا آکنه بیماری شایعی است که افراد زیادی را، خصوصاً در سنین بلوغ مبتلا می‌سازد.
 

علل بروز آکنه:

تقریباً همه‌ی افراد تا حدودی با مشکل جوش‌های صورت رو به رو هستند، حتی اگر این مشکل فقط چند جوش یا دانه‌ی سرسیاه باشد. آکنه وضعیت بسیار شایعی است و ما می‌توانیم توضیحات بسیار دقیقی راجع به فعل و انفعالاتی که در پوست به وجود می‌آید و باعث ایجاد انواع جوش می‌شود، بیان کنیم. اما مسئله‌‎ای که هنوز پزشکان از آن به خوبی اطلاع ندارند این است که چرا این اتفاقات در پوست رخ می‌دهد؟ از خود سؤال می‌کنید که چرا من دچار آکنه شده‌ام؟ هنوز جواب قانع کننده‌ای پیدا نشده است. با این حال اشتباه است اگر فکر کنیم که این سؤال فقط یک جواب ساده دارد.

قطعاً عوامل ژنتیکی در بروز آکنه نقش دارند اما هنوز ژن مرتبط با آکنه شناسایی نشده است. عوامل محیطی نیز در ایجاد آکنه نقش مهمی دارند، این طور تصور می‌شود که کنترل تولید سبوم (چربی) در ایجاد آکنه مهم‌ترین عامل می‌باشد و تحقیقات بیشتر در مورد این که چرا بعضی از افراد با وجود داشتن مقادیر مشابهی از هورمون‌ها در گردش خونشان، پاسخ‌های متفاوتی می‌دهند، می‌تواند به درک پزشکان در این مورد کمک کند. باکتری پی آکنه (4) زمانی تصور می‌شد که علت اصلی بروز آکنه باشد، اما اکنون این طور فکر نمی‌شود، گرچه این باکتری نقش بسیار مهمی در روند ایجاد آکنه دارد. این باکتری به طور طبیعی بر روی پوست همه‌ی ما زندگی می‌کند‌ (همانند بسیاری از باکتری‌های دیگر) و در شرایط طبیعی باعث هیچ‌گونه مشکلی نمی‌شود.
 

آکنه‌ی روزاسه یا آکنه‌ی میانسالی:

روزاسه (5) یک نوع اختلال مزمن در پوست صورت است که معمولاً در سنین میانسالی یا در حدود 40 سالگی شروع می‌شود. این عارضه در زن‌ها می‌تواند از سنین یائسگی آغاز شود و برای همیشه باقی بماند. ضایعات آکنه‌ی روزاسه معمولاً در قسمت وسط صورت و محدود به نواحی میانی پیشانی، بینی، گونه‌ها و چانه بوده و سطوح خارجی یا اطراف پیشانی و سطوح خارجی گونه‌ها مصون می‌ماند. این عارضه در اثر گشادشدگی رگ‌های خونی پوست و به علت فعالیت بیش از حد غدد ترشح کننده‌ی چربی می‌باشد. برخلاف آکنه‌ی معمولی، انسداد مجاری غدد ترشح کننده‌ی چربی در این عارضه وجود ندارد و به همین جهت جوش‌های بسته و جوش‌های سرسیاه (6) تولید نمی‌شود اما التهاب در اطراف غدد مولد چربی که حجیم شده‌اند، موجب تشکیل جوش‌های صورت و به ندرت باعث تشکیل کیست یا کیسه‌های چرکی می‌شود. بیماری آکنه‌ی روزاسه معمولاً به تدریج پیشرفت می‌کند، به این معنی که بیمار ابتدا متوجه سرخی موقتی پوست می‌شود و پس از آن ضایعاتی از قبیل لک‌ها و اتساع رگ‌های محیطی نمایان می‌شوند و بالاخره با پیدایش جوش‌های صورت، بیمار به پزشک مراجعه می‌کند.

بیمار معمولاً دارای پوست روشن بوده و رنگ پوست گرایش به برافروختگی دارد. برافروختگی صورت به دنبال فعالیت فیزیکی، تحریک روحی، گرما و سرما بیشتر می‌شود. برافروختگی و سرخی پوست به طور مشخص در روی پیشانی، پل بینی و گونه‌ها که نواحی پروانه‌ای صورت نامیده می‌شوند نمایان می‌گردد. بعد از گذشت چندین ماه یا چندین سال به جای این نوع برافروختگی موقتی و گذرا، قرمزی پوست به صورت پایدار و دایمی نمایان می‌شود که بر روی آن جوش‌های پوستی وجود دارند.

گاهی اوقات و به ندرت در مورد نوع مزمن و شدید در مردان، غده‌های ترشح‌کننده‌ی چربی روی بینی که حجیم شده‌اند، به همراه نسوج نرم باعث تشکیل توده‌های بزرگ و پیازی شکل می‌شوند که به این حالت رینوفیما (7) می‌گویند و آن می‌تواند موجب زشتی ظاهری و شکل‌های عجیب و غریب شود. این حالت در مردها مشاهده می‌شود. در بیماری آکنه‌ی روزاسه علاوه بر پوست ممکن است چشم نیز مبتلا شود.

عوارض چشمی آن عبارتند از: ورم ملتحمه‌ی چشم، ورم قرنیه، التهاب پلک چشم به خصوص لبه‌ی آزاد آن، زخم قرنیه و بزرگ شدن آن، ریزش اشک و بالاخره اختلال در بینایی. گرفتاری چشم‌ها یک عارضه‌ی خطرناک می‌باشد. درگیری و ابتلای چشم‌ها به صورت احساس سنگ‌ریزه در چشم و یا به صورت سایر ناراحتی‌های چشمی می‌باشد. التهاب قرنیه‌ی ناشی از بیماری روزاسه ممکن است در مبتلایانی که ضایعات جلدی نسبتاً خفیفی دارند نیز اتفاق افتد.

علت به وجود آمدن روزاسه معلوم نیست ولی ممکن است در اثر استرس یا ناراحتی‌های عصبی، عفونت‌ها، کمبود ویتامین‌ها و اختلالات غدد داخلی، این بیماری تشدید شود. شیوع بیماری روزاسه نسبتاً زیاد بوده و در حدود 1% از مراجعین به درمانگاه‌های پوست به علت وجود این اختلال می‌باشد.
 

جوش‌های سر سفید

جوش‌های سرسفید یا کومدون‌های سربسته چنین به نظر می‌رسند که نوعی جوش‌های چرکی باشند، در حالی که چنین نیست. وقتی میکروکومدون‌ها بزرگ می‌شوند، از آنجایی که تورم در قسمت پشت انسداد و افزایش می‌یابد، این کومدون‌ها قابل مشاهده می‌شوند. اگر این انسداد اولیه کاملاً در عمق منفذ پوستی قرار داشته باشد، دهانه‌ی منفذ که به پوست باز می‌شود همچنان بسته باقی خواهد ماند، این وضعیت باعث بروز جوش‌های سرسفیدی خواهد شد که می‌توان آن‌ها را بر روی پوست مشاهده کرد.
 

جوش‌های سر سیاه

کومدون‌های سرباز یا جوش‌های سرسیاه را می‌توان به خوبی بر روی پوست مشاهده کرد که باعث ناراحتی افراد می‌شوند. در جوش‌های سر سیاه، انسداد در قسمت بالاتری در مجرا رخ می‌دهد، بنابراین دهانه‌ی منفذی که به پوست باز می‌شود، وسیع‌تر شده و محتویات آن قابل مشاهده می‌باشند. آن چیزی که باعث انسداد مجرا می‌شود، مخلوطی از سبوم (8) که به صورت جامد درآمده و سلول‌های مرده‌ی دیواره‌ی مجرا می‌باشد.

از آن جایی که سلول‌های مرده شبیه سلول‌های پوست می‌باشند، لذا حاوی رنگ دانه‌ای به نام ملانین هستند (ملانین باعث ایجاد رنگ افراد می‌شود). این رنگ‌دانه که در سلول‌های مرده‌ی مجاری موجود می‌باشد، هنگامی که در معرض هوا قرار می‌گیرد دچار تغییر رنگ شده و سیاه می‌شود و جوش‌های سر سیاه را درست می‌کند، بنابراین جوش‌های سر سیاه به علت آلودگی یا کثیفی ایجاد نمی‌شوند.
 

جوش‌های التهابی

کومدون‌ها می‌توانند بدون آن که مشکلی برای شما ایجاد کنند، به مدت چندین ماه و حتی چندین سال بدون آن که تغییری در آن‌ها دیده شود بر روی پوست شما باقی بمانند. با این حال اگر این کومدون‌ها بزرگ شوند و یا این که سر باز کنند، باعث بروز انواع مختلفی از جوش‌ها مثل: پاپول‌ها، پوستول‌ها، ندول‌ها و کیست‌ها می‌شوند.
 

پاپول‌ها: (9)

اگر کومدون‌ها شروع به نشت سبوم به بافت اطراف کنند، باعث بروز التهاب شده و در نتیجه جوش‌های قرمز رنگی ایجاد می‌شود. اندازه‌ی پاپول‌ها کمتر از 5 میلی متر می‌باشد و دارای هیچ‌گونه عفونت قابل مشاهده‌ای نمی‌باشند.

این پاپول‌ها را به عنوان جوش‌های سر قرمز نیز می‌شناسند. اگر میکروکومدون‌های شما پاره شوند، پاپول‌ها ایجاد می‌شوند، بدون آن که مرحله‌ی جوش‌های سرسفید یا سر سیاه را بگذرانند.
 

پوستول‌ها: (10)

پوستول‌ها نمونه‌ای از جوش‌های چرکی یا سر زرد می‌باشند و این پوستول‌ها هنگامی به وجود می‌آیند که باکتری‌های موجود بر روی پوست و درون مجرا، شروع به رشد و تکثیر کنند.
 

باقی ماندن جای جوش‌ها:

همان‌گونه که داشتن آکنه می‌تواند به اندازه‌ی کافی بد باشد، ایجاد جوش‌گاه‌های (جای جوش‌های) دایم بر روی پوست که به علت صدمه به قسمت‌های عمقی‌تر پوست به وجود آمده‌اند هم می‌تواند بد باشد. بعد از این که یک جوش بهبود می‌یابد، به جای آن یک لکه‌ی قرمز می‌ماند که اصطلاحاً به آن ماکول (11) گفته می‌شود. ماکول‌ها آخرین علامت التهاب در پوست بوده و می‌توانند تا شش ماه باقی بمانند.

جوش‌گاه دیگری که ممکن است ایجاد شود و رنگ آن قهوه‌ای است، اصطلاحاً آن را (هیپرپیگمانتاسیون) بعد از التهاب می‌نامند. بر اثر فرآیند التهاب پوست، سلول‌های حاوی رنگدانه‌ی (پیگمان) پوست تحریک شده و تیره‌تر می‌شوند.

این وضعیت ممکن است حدود 18 ماه باقی بماند و جوش‌گاه‌های واقعی معمولاً مدت بیشتری طول می کشند. این جوش‌گاه‌ها بر اثر صدماتی که به علت وجود آکنه ایجاد شده‌اند و هم بر اثر تلاشی که خود بدن برای ترمیم آسیب‌ها به عمل می‌آورد ایجاد می‌شوند.

بعضی از افراد نسبت به سایرین بیشتر مستعد بروز جوش‌گاه هستند و به آسانی به این مشکل دچار می‌شوند. روند ایجاد جوش‌گاه‌ها هنوز به خوبی مشخص نشده است اما بیشتر در مواقعی که آکنه‌های شدید همراه با ندول‌ها و کیست‌ها وجود دارند ایجاد می‌شوند. به نظر بعضی از افراد، در بعضی خانواده‌ها جوش غرور جوانی ارثی است و به هیچ صورت نمی‌توان مانع بروز آن شد، ولی باید توجه کرد که ممکن است آن خانواده‌ها به علت عادت‌های غلط غذایی یا رفتارهای عصبی و روانی و یا محیط نامناسب و مشکلات دیگر خانوادگی دچار این عارضه شده‌اند و به غلط آن را ارثی تلقی کرده‌اند. جوش‌گاه‌ها را می‌توان به دو گروه تقسیم کرد:
1- جوش‌گاه‌هایی که فرو رفته هستند.
2- جوش‌گاه‌هایی که برآمده هستند.

قبل از آن که در مورد انواع درمان‌هایی که برای جوش‌گاه‌ها وجود دارند صحبت کنم، بهتر است چند نکته را در مورد این جوش‌گاه‌ها به خاطر بسپارید. برای آن که دچار جوش‌گاه شوید حتماً هم لازم نیست که آکنه‌های شدید داشته باشید. فشار دادن و ترکاندن جوش‌ها با روش‌های غلط باعث افزایش احتمال بروز جوش‌گاه می‌شود. جوش‌گاه‌ها گاهی تا چندین سال بعد از خوب شدن آکنه باقی خواهند ماند.

درمان آکنه در مراحل اولیه‌ی آن باعث کاهش احتمال ایجاد جوش‌گاه‌ها خواهد شد و به دست آوردن نتیجه‌ی خوب از درمان جوش‌گاه‌ها مشکل می‌باشد، به خصوص اگر جوش‌گاه‌ها از نوع فرورفته باشند گاهی اوقات فقط 35 تا 50% بهبودی به دست می‌آید.

عوامل زیادی ممکن است موجب بروز جوش‌های غرور جوانی و آکنه‌ها شوند که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
1- چربی هورمونی
2- احتباس چربی
3- استرس و عصبانیت
4- تغذیه
5- عفونت
6- عوامل ارثی و ژنتیک
7- عوامل ناشناخته
8- اضطراب و پریشانی

به نظر بعضی از افراد، در بعضی خانواده‌ها جوش غرور جوانی ارثی است و به هیچ صورت نمی‌توان مانع بروز آن شد، ولی باید توجه کرد که ممکن است آن خانواده‌ها به علت عادت‌های غلط غذایی یا رفتارهای عصبی و روانی و یا محیط نامناسب و مشکلات دیگر خانوادگی دچار این عارضه شده‌اند و به غلط آن را ارثی تلقی کرده‌اند. در افراد عادی به طور متوسط، در هر سه ساعت، 1/69 میلی گرم چربی از هر 10 سانتی‌متر مربع پوست‌شان ترشح می‌شود، در حالی که این مقدار ترشح چربی در افراد مبتلا به جوش غرور جوانی در حدود 2/75 میلی گرم است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که فقط 37% از کسانی که مبتلا به جوش غرور جوانی شده‌اند دارای پوست چرب هستند. چربی پوست شرط لازم نیست، ولی بین جوش و چربی پوست ارتباط وجود دارد. جوش‌ها در مناطقی از بدن، مثل: صورت، پیشانی، گونه‌ها، پس گردن، قسمت بالای پشت و سینه ظاهر می‌شوند که مملو از غدد چربی هستند.

در این مناطق در هر سانتی متر مربع 400 تا 900 غده و در دیگر قسمت‌های بدن در هر سانتی‌متر مربع کمتر از 100 غده‌ی چربی وجود دارند. جوش غرور، ابتدا به صورت کومدون ظاهر می‌شود که مخلوطی است از کراتین و مواد چربی و موهایی که به هم پیچیده‌اند. این کومدون‌های سفید و سیاه می‌باشند. در کومدون‌های سفید، جوش به علت بسته شدن منفذ کیسه‌ی مویی، به صورت یک برجستگی روی پوست ظاهر می‌شود، که خود به خود یا با دست کاری سر باز می‌کند و چرک آن خارج می‌شود. کومدون‌های سیاه که رنگ آن‌ها به علت اکسیداسیون چربی در مجاورت هوا و رنگدانه‌های غلاف موهاست، هیچ‌گاه واکنش التهابی تولید نمی‌کنند و چربی‌ها نمی‌توانند به آسانی از میان سوراخ مویی، به سطح پوست برسند و خارج شوند.
 

عامل عفونی:

چربی پوست سرشار از تری‌گلیسیریدها است و این تری‌گلیسیریدها در مجاورت کرینه (باکتری جوش غرور) آنزیمی ترشح می‌کنند که به صورت اسیدهای چرب آزاد در می‌آید و محرک منافذ است و در نتیجه‌ غده‌ی چربی در اثر دفاع در مقابل این تحریک، بزرگ می‌شود و بر اثر بزرگ شدن، سوراخ آن بسته شده و کومدون سفید تشکیل می‌شود، کرینه (باکتری جوش غرور) و استافیلوکوک طلایی در حالت عادی روی پوست تمام افراد وجود دارند و همین استافیلوکوک طلایی است که کومدون بسته یا باز دست‌کاری شده را عفونی می‌کند.

پروپیونه باکتریوم آکنه و یا به اختصار پی.آکنه (12) می‌نامند این باکتری‌ها برای رشد و تکثیر خود، جاهای تاریک و بدون هوا را ترجیح می‌دهند، بنابراین وقتی یک منفذ پوستی مسدود می‌شود، محل مناسبی برای تکثیر این باکتری‌ها به وجود می‌آید در نتیجه خیلی سریع تعداد آن‌ها زیاد شده و تولید التهاب بیشتری می‌کنند، این التهاب باعث می‌شود که سیستم دفاعی بدن فعال شده و گلبول‌های سفید را به آن منطقه بفرستد و در نتیجه منجر به بروز جوش‌های چرکی، متورم و قرمز می‌شوند.
 

ندول‌ها و کیست‌ها

کومدون‌ها، پاپول‌ها و پوستول‌ها دارای ظاهری ناخوش‌آیند هستند و به علت تورم و التهابی که ایجاد می‌کنند، دردناک می‌باشند، اما بعد از مدتی بدون این که جای آن‌ها باقی بماند، از بین می‌روند (مگر در افرادی که پوست تیره‌ای دارند). با این حال دو نوع دیگر جوش یعنی ندول‌ها (13) و کیست‌ها (14) می‌توانند باعث بروز صدمات جدی‌تری شوند.

ندول‌ها، جوش‌های سفتی هستند که اندازه‌ی آن‌ها خیلی بزرگ‌تر از پاپول‌ها می‌باشد و تا قسمت‌های عمیق‌تری در پوست نفوذ کرده‌اند. ندول‌ها وقتی ایجاد می‌شوند که یک کومدون بزرگ پاره شود و محتویات التهابی خود (شامل گلبول‌های سفید و باکتری‌ها) را در بافت اطراف آزاد کند، در چنین مواقعی التهاب و عفونت بیشتری ایجاد شده و منجر به تورم و درد بیشتری می‌شود. ندول‌ها به قسمت‌های عمقی‌تر پوست که حاوی ساختمان‌های محافظت کننده‌ی پوست هستند، نفوذ کرده و باعث ایجاد جوش‌گاه (باقی ماندن جای جوش) و یا اصطلاحاً اسکار (15) می‌شوند.


کیست‌ها برخلاف ندول‌ها، کیسه‌های حاوی مایعی هستند که از مخلوط عفونت‌ها و باکتری‌ها تشکیل شده‌اند. کیست‌ها معمولاً فقط همراه ندول‌ها هستند و اغلب دو یا سه تا از آن‌ها در کنار یکدیگر می‌باشند. تخریب‌کنندگی کیست‌ها بیشتر از ندول‌ها می‌باشد، اما خوشبختانه میزان شیوع آن‌ها کمتر بوده و به ندرت در افراد دیده می‌شود.
 

راهنمایی برای آکنه‌های مختلف

آکنه‌ی خفیف:

معمولاً فقط نیاز به درمان با داروهای مالیدنی بر روی پوست را دارد.

آکنه‌ی متوسط:

نیاز به یک یا دو داروی مالیدنی، به همراه یک داروی خوراکی دارد.

آکنه‌ی شدید:

درمان آن مانند آکنه‌ی متوسط است اما نیاز به مراجعات مکرری به پزشک دارد تا نظارت بیشتری بر روی آن داشته باشد.
 

آکنه‌ی خیلی شدید:

این نوع آکنه همانند آکنه‌ی شدید می‌باشد اما به نظارت خیلی بیشتر پزشک نیاز دارد. از آن جایی که درمان آکنه ممکن است مدتی طول بکشد، هیچ‌گاه با مصرف چند روز از دارو و عدم بهبودی آکنه‌تان، مأیوس نشوید، برای هر درمانی حدود دو ماه صبر داشته باشید و در صورتی که تغییری در آکنه‌تان ایجاد نشد، در مورد آن با پزشک مشورت کنید تا نحوه‌ی درمان شما را تغییر دهد. با این حال اگر بهبودی در آکنه‌تان مشاهده کردید، شما باید به این درمان ادامه دهید. هیچ درمانی وجود ندارد که باعث از بین رفتن کامل آکنه شود، بنابراین بهتر است واقعیت را بپذیرید و به دنبال یک بهبودی نسبی (و نه کامل)، باشید.
 

نکات مهم برای بهبودی جوش‌های آکنه:

صورت خود را روزی دو بار با یک صابون ملایم و آبی که کمی گرم باشد (ولی نه آب داغ) بشویید. متخصصین پوست اغلب صابون داو (Dove) یا Lever 2000 را توصیه می‌کنند، اما صابون ِان جی و صابون خرچنگ و صابون گل ختمی و صابون بابونه نیز مفید خواهند بود. دست‌های خود را به دفعات بیشتری در طی روز بشویید و از دست زدن‌های بی‌مورد به صورت‌تان تا آنجایی که می‌توانید خودداری کنید- هیچ گاه جوش‌های خود را دست‌کاری نکرده و آن‌ها را فشار ندهید، زیرا با این کار احتمال ایجاد جوش‌گاه (جای جوش) بیشتر خواهد شد- حداقل دو بار در هفته موهای خود را با شامپو بشویید- شب‎‌ها هنگام خواب، موهای خود را جمع کنید تا بر روی صورت‌تان نریزد. هم چنین در هنگام روز نیز طوری به موهای‌تان فرم بدهید که بر روی صورت‌تان نریزد- هر چند گفته می‌شود که رژیم غذایی در ایجاد و یا بدتر شدن جوش‌ها نقشی ندارد، اما با این حال بعضی از افراد با خوردن بعضی از خوراکی‌های حاوی چربی زیاد، شکلات، آجیل و چیپس و... آکنه‌شان بدتر می‌شود. اگر شما هم جزو این دسته از افراد هستید، از خوردن غذاهایی که فکر می‌کنید باعث بدتر شدن جوش‌های‌تان می‌شوند خودداری کنید- از کار کردن در آشپزخانه‌هایی که خیلی گرم و مرطوب بوده و غذاهای روغنی در آن پخته می‌شود خودداری کنید- از قرار گرفتن زیاد در زیر نور خورشید پرهیز کنید- در صورت امکان از بروز استرس‌های شدید جلوگیری کنید- تمرینات ورزشی منظمی انجام دهید و بعد از این تمرینات، دوش بگیرید. ضمناً باید توجه داشت که اگر جوش‌ها تحت فشار قرار گیرند جای آن‌ها روی پوست باقی می‌ماند، لذا نبایستی آن‌ها را دست‌کاری کرد.

علت جوش در صورت یا سینه و پشت در اثر چربی پوست یا به علت کثیفی خون یا از اثر تراشیدن با تیغ یا به علت ازدیاد شهوت می‌باشد. اگر در اثر تراشیدن ریش جوش عارض می‌شود، باید پس از تراشیدن صورت بر پوست صورت ادکلن یا الکل بزنید و یا یک قطع زاج سفید درشت را با آب خیس کنید و روی صورت بسیار مالش دهید و خانم‌ها نیز پس از بند انداختن یا کندن مو با وسایل دیگر، باید چنین عمل کنند. اگر در اثر چربی پوست است، با صابون‌های مخصوص که چربی پوست را کم می‌کنند شستشو دهید و از داروهای تمیزکننده و جلا دهنده مثل آرد گرسنه، آرد باقلا و پوست تخم‌مرغ ساییده شده به عنوان مالیدنی و شستشو استفاده کنید، اگر به علت ازدیاد شهوت باشد، به مرور باید دفع شهوت کنید اگر از کثیفی خون باشد، باید با حجامت یا انداختن زالو خون را کم کرده و بدن را نیز به وسیله‌ی ایارج فیقرا و غیره پاکسازی کنید تا بهبودی حاصل شود. اگر دچار این بیماری شده‌اید ضمن پرهیز از خوردن گوشت گوسفند و گاو، گوشت جوجه‌ی کبوتر، غذاهای سرخ کرده، تخم‌مرغ، مغز گردو، چربی‌جات، گوجه‌فرنگی، شکر، نان قندی، شیرینی‌های قنادی؛ باید غذاهای رقیق و خنک و ساده، آب لیمو، آب هویج، آب زردک، ترشی‌جات، شلغم خام، جگر سیاه گوسفند، مایعات و خوراک‌هایی که طبیعت آن‌ها خنک هستند زیاد مصرف کنید.

به عنوان درمان باید چند روز پشت سر هم روزی یک مرتبه عسل را روی صورت بمالید و آن قدر مالش دهید تا بدون شستن آثار آن از بین برود و معلوم نباشد.
 

1.  گوگرد زرد و ساقه‌های گیلاس کوبیده را با پیه مذاب مخلوط کنید و بمالید.
2.  هر شب سفیدآب قلع را در سرکه حل کنید و بمالید.
3.  شب‌ها سکبینج، صمغ انجدان و اوشق را در سرکه حل کنید و بمالید.
4.  سیاه دانه را کوبیده و با سرکه شب بمالید و صبح با آب گرم بشویید.
5.  هر شب عناب و زرشک را بخیسانید و صبح ناشتا آب آن را بنوشید.
6.  نشادر را ساییده و با آب لیمو حل کنید و بر صورت بمالید.
7.  شب‌ها خربق و ریشه‌ی اریسای کوبیده را با سرکه مخلوط کرده، بمالید.
8.  هر شب مازو، گلنار فارسی، پوست انار، گِل ارمنی و صندل را نرم کوبیده و با گلاب و آب لیمو مخلوط کرده و بمالید.
9. سفیدآب قلع، گوگرد زرد، زاج سبز و نشادر را ساییده با آب لیمو مخلوط کنید و بمالید و پس از 3 ساعت صورت را بشویید، بعد الکل سفید روی آن بمالید.
10.  بادام تلخ، آرد نخود خام، کنجد، آرد باقلا و گل خطمی، همه را نرم کرده و با سرکه حل کنید، بعد گلاب هم با آن مخلوط کرده و شب‌ها به صورت بمالید.
11.  گلنار فارسی، سماق، پوست انار و مردارسنگ را نرم کوبیده، با آب لیمو مخلوط کنید و شب‌ها روی آن‌ها بمالید.
12.  آب شنبلیله یا آب جوشانده‌ی میوه‌ی کاج یا آبی که کندر در آن حل شده یا آب گلپر و یا روغن، آن‌ها را بر صورت بمالید.
13.  ریشه‌ی کبر، انزروت، ریشه‌ی انجبار، ریشه‌ی اریسا، پر سیاوش، تاج‌ریزی، جنطیانا، چوب چینی، صبر زرد، عفض یا مازو، غازیاقی و سیاه‌دانه را با آب لیمو مخلوط کنید و شب‌ها روی آن بمالید.
14.  خربق سفید 5 گرم و ریشه‌ی اریسا 20 گرم را نرم بسایید و با سرکه مخلوط کنید و بمالید.
15.  تخم کتان و گِل ارمنی از هرکدام 10 گرم و سیاه‌دانه 5 گرم، همه را بکوبید، بعد با یک فنجان سرکه حل کنید و بمالید.
16.  10 گرم سیاه دانه‌ی ساییده شده را با 25 گرم خاکستر چوب مو و یک لیوان سرکه مخلوط کنید و روزی سه مرتبه بمالید و برای شستن صورت از آب جوشانده‌ی سبوس گندم یا آب جوشانده‌ی سبوس برنج استفاده کنید.
17.  مصطکی، گِل ارمنی و انزروت از هرکدام 10 گرم و نشاسته، عدس و نخود خام از هرکدام 15 گرم، همه را نرم بسایید و هر بار یک قاشق غذاخوری از آن را با نیم فنجان شیر حل کنید و بمالید و برای شستن آن از آب جوشانده‌ی سبوس برنج یا گندم استفاده کنید.
18.  گِل ارمنی و کف دریا از هرکدام 10 گرم را نرم بسایید، بعد 10 گرم موم را در 80 گرم روغن تخم‌کتان و یا روغن بادام تلخ گرم و حل کنید، سپس داروها را با آن مخلوط کرده و بمالید.
19.  تخم‌کتان و سیاه‌دانه از هرکدام 20 گرم را نرم بکوبید، بعد با یک فنجان سرکه مخلوط کنید و بمالید.
20.  با آب جوشانده‌ی آویشن یا آب جوشانده‌ی مریم گلی و یا آب کندر بشویید.
21.  درون یک ترب سیاه بزرگ را خالی کنید و آن را از آرد عدس و آرد برنج پر کنید و به مدت سه شبانه روز نگه دارید و پس از آن آردها را خارج کرده، بعد همه را در سایه بخشکانید و هر شب مقداری از آن‌ها را خمیر کرده و بر محل بثورات بمالید.
22.  مغزهای پنبه‌دانه 25 گرم و یک عدد مروارید، هر دو را نرم بسایید، بعد با آب حل کنید و شب بر پوست بمالید و صبح بشویید.
23.  شب‌ها صندل ساییده شده را با لعاب اسپرزه خمیر کرده و بمالید.
24.  مصطکی و بوره‌ی ارمنی از هرکدام 5 گرم، انزروت 10 گرم، نشاسته 15 گرم و نخود خام و عدس از هرکدام 25 گرم، همه را نرم بسایید و هر شب مقداری از آن را با آب گرم مخلوط کنید و بمالید و صبح با آب گرم بشویید.
25.  زاج، مردارسنگ و گلنار فارسی از هرکدام 5 گرم و مازو 10 گرم، همه را نرم بسایید، بعد در یک فنجان سرکه و یک فنجان آب لیمو ترش مخلوط کنید و روزی چهار مرتبه بمالید و هرگاه می‌خواهید صورت را بشویید، از آب جوشانده‌ی آویشن شیرازی یا آب جوشانده‌ی مریم گلی یا آب جوشانده‌ی سبوس برنج و یا آب جوشانده‌ی سبوس گندم استفاده کنید. این دارو مال کسانی است که پوست‌شان چرب است، ولی اگر پوست خشک باشد باید به جای سرکه و آب لیمو هر بار کمی شیر برداشته و استفاده کنید.
26.  کندر، گلنار فارسی، خون سیاوش، گِل ارمنی و مازو از هرکدام 10 گرم و پوست انار خشک، انزروت و کف دریا از هرکدام 20 گرم، همه را نرم بسایید و اگر پوست صورت خشک باشد با یک لیوان روغن زیتون مخلوط کنید و بمالید و اگر پوست صورت چرب بود با نصف لیوان سرکه و نصف لیوان آب لیمو مخلوط کنید و بمالید.
27.  کندر و خون سیاوش را به اندازه‌ی مساوی با گل سرخ به اندازه‌ی هر دوی آن‌ها مخلوط کرده و نرم بسایید، بعد با آب لیمو ترش مخلوط کنید و بمالید.
28.  پنج گرم وسمه و 10 گرم گل سرخ را نرم بسایید، بعد با 5 گرم موم در یک فنجان روغن زیتون ریخته و گرم کنید تا حل شود و بر محل بمالید.
29.  آویشن شیرازی، بسبایج و رازیانه از هرکدام 10 گرم، ریشه‌ی اریسا، ابهل، تخم هویج، بهمن پیچ و ریشه‌ی کاسنی از هرکدام 20 گرم و مغز ناخنک 50 گرم، همه را نیمکوب کرده و بیست قسمت کنید و هر قسمت را شب در یک و نیم لیوان آب بخیسانید و صبح در همان آب بجوشانید و آب صاف کرده‌ی آن را بنوشید، بعد تفاله‌ی آن را مجدداً بخیسانید و شب باز هم بجوشانید و آب آن را بنوشید.

بدن را با آب ترشک یا آب جوشانده‌ی چوب گز و یا آب جوشانده‌ی میوه‌ی کاج بشویید.

1.  مورد، آرد نخود و آرد جو را در حمام خمیر کنید و بر پوست بمالید و برای شستن آن نیز از آب جوشانده‌ی میوه‌ی کاج یا آب جوشانده‌ی چوب گز و یا آب ترشک استفاده کنید.
2.  خون سیاوشان، مرکوروژ، حنا، سرنج، سفیدآب قلع، کات کبود و زاج سبز از هرکدام 10 گرم و گِل ارمنی، تخم مورد و گلنار فارسی از هرکدام 20 گرم، همه را نرم بسایید، بعد با یک لیوان سرکه مخلوط کنید و هر شب، اول صورت را با آب چغندر خام یا آب حنا بشویید، بعد مقداری از دارو را برای درمان جوش‌ها بمالید تا آن‌ها را خشک و درمان کند.
3.  هر روز صبح و شب صورت را با آب جوشانده‌ی بابونه بخور بدهید، بعد آب صاف کرده‌ی آن را به صورت بمالید و تا صورت رطوبت دارد کمی سفیدآب کف را بر پوست مالش دهید.
4.  کف دریا 10 گرم، گِل ارمنی، سیاه‌دانه و تخم ترب از هرکدام 20 گرم و ریشه‌ی اریسا، ریشه‌ی انجبار و تخم‌کتان از هرکدام 40 گرم، همه را نرم بسایید، بعد در مقداری آب لیمو ترش و به همان اندازه سرکه مخلوط کنید و هر بار کمی از آن را روی جوش‌ها بمالید.
5.  توت فرنگی را له کنید، بعد با شراب مخلوط کرده و شب‌ها بر پوست بمالید.
6.  سه قاشق غذاخوری اسیدبوریک را در دو لیتر آب گرم حل کنید و نگه دارید و هر بار پس از شستشو و خشک کردن، یک حوله یا دستمالی را به آب اسیدبوریک آغشته کنید و روی آن‌ها بمالید.
7.  پنج گرم مردارسنگ را نرم بسایید و در یک لیوان گلاب حل کرده و در طول روز چندین مرتبه بر پوست بمالید.
8.  ریشه‌ی نی، قسط تلخ و تخم خربزه را به میزان مساوی بکوبید و به اندازه‌ی هریک از آن‌ها آرد جو و آرد باقلا مخلوط کنید، شب‌ها با آب گرم خمیر کرده و بر پوست بمالید و صبح با آب جوشانده‌ی مریم گلی بشویید.
9.  سفیدآب کف و مردارسنگ از هرکدام 10 گرم را در یک فنجان سرکه مخلوط کنید و روزی سه مرتبه بمالید.

درمان جوش غرور پیشرفته و چرکین

برای درمان جوش‌های غرور پیشرفته و چرکین که درشت شده و به درمان ضدجوش‌ها جواب نمی دهند، ضمن پرهیز از خوردن چربی‌جات و ترشی‌جات، از شربت انار، شربت غوره و شربت آب لیمو زیاد استفاده کنید.

برای درمان آن‌ها باید سفیدآب قلع و کف دریا از هرکدام 10 گرم، برگ خشک درخت عناب 20 گرم و تخم مورد 30 گرم، همه را نرم بکوبید، بعد با یک لیوان سرکه مخلوط کرده و روزی سه مرتبه بمالید.

1.  سرنج، گوگرد زرد، کف دریا، بلوط، قنبیل، گلنار فارسی، اکسید دوزنگ، انزروت و سفیدآب قلع را به نسبت مساوی نرم بسایید، بعد با روغن تخم‌کتان مخلوط کنید و شب‌ها بر پوست بمالید و صبح با آب جوشانده‌ی سبوس برنج یا آب جوشانده‌ی سبوس گندم بشویید.
2.  برگ‌های درخت توت سفید خشک شده، آویشن شیرازی، مغز ناخنک، گل محمدی و مریم گلی را بجوشانید و هر بار با آب صاف‌کرده‌ی آن صورت را بشویید.
3.  آرد جو و سدر از هرکدام 100 گرم و بابونه‌ی شیرازی نرم شده 50 گرم، مخلوط کنید و هر شب مقداری از آن‌ها را با زرده‌ی تخم مرغ مخلوط کرده و به صورت بمالید و صبح با آب گرم بشویید.
4.  جفت، اوشق، انزروت، تخم مورد، حنا، قنبیل، سفیدآب قلع، اکسید دوزنگ و مازو از هرکدام 10 گرم و گل همیشه بهار 20 گرم، همه را نرم بسایید، بعد با یک لیوان سرکه مخلوط کرده و چند مرتبه در روز روی جوش‌ها بمالید.

 

درمان جوش‌های قرمز صورت کودکان

اگر جوش‌های ریز و قرمز رنگی بر پوست صورت کودک می‌زند، نباید صورتش را با صابون و شامپو و مواد اسیدی دیگر شستشو دهید و فقط با آب ولرم بشویید.

برای درمان آن‌ها باید نصف لیوان آب هویج خام را با نصف لیوان شیر مخلوط کنید و کمی نمک بزنید و در طول روز به مرور به او بخورانید.

* پنج گرم گل بنفشه‌ی فرنگی خشک را در یک لیوان آب جوش بریزید و شب تا صبح بخیسانید و صبح در همان آب 2 دقیقه بجوشانید، بعد آب صاف کرده‌ی آن را با یک لیوان شیر مخلوط و شیرین کرده و ناشتا به او بخورانید و هرچه از آن را مصرف نکرده در طول روز به مرور به او بدهید.
 

جوش غرور خانم‌ها

جوش‌هایی که بر پوست صورت یا بدن زنان می‌زند را باید با رازیانه درمان کرد، پودر رازیانه را هر شب روی آن‌ها بمالند و یا آب جوشانده‌ یا عرق یا عصاره‌ی آن را نیز می‌توانند بمالند. ضمناً خوردن آن نوشیدن عرق آن مخلوط شده با عرق کاسنی و عرق شاه تره نیز مفید خواهد بود.
 

درمان جوش داخل موها

برای درمان جوش‌هایی که به طور اتفاقی گه گاه داخل موها می‌زنند، ضمن پرهیز از شستشو با انواع صابون و شامپو و مواد اسیدی و نیز پرهیز از خوردن غذاهای چرب، بودار و سرخ کرده، گوشت به خصوص گوشت جوجه کبوتر، تخم‌مرغ، مغز گردو، گوجه‌فرنگی، شیرینی‌های قنادی و خوراکی‌هایی که طبیعت آن‌ها گرم است، باید آب هویج، آب زردک، شلغم خام و مایعات زیاد مصرف کنید.

ضمناً می‌توانید روغن تخم شنبلیله را روی آن‌ها بمالید.
* گِل ارمنی و گوگرد را با آب کرفس خام مخلوط کنید و با آن‌ها سر را بشویید.
* میوه و صمغ و پوست درخت کاج را بجوشانید و با آب صاف کرده‌اش سر را بشویید.
* پوست لیموترش خشک، گل ریواس، شاه‌تره، گل بنفشه، شنبلیله‌ی خشک و مورد را نرم بسایید، بعد با آب مخلوط کرده و شستشو کنید.
* سیاه دانه، تخم کلم و ریشه‌ی خیار دشتی را بکوبید، بعد با سرکه مخلوط کنید و شب‌ها بمالید.
* انیسون، رازیانه، تخم گشنیز، بابونه‌ی شیرازی، مغز ناخنک، مرزنجوش، ریوند چینی، پودر شیرین بیان، اسطوخدوس، مریم گلی، بادرنجبویه و گل بنفشه از هرکدام 15 گرم را با هم مخلوط و نیمکوب کنید، بعد پانزده قسمت کرده و هر قسمت از آن را یک روز صبح بجوشانید و قبل از صبحانه آب صاف کرده‌ی آن را بنوشید.
 

مولوسکوم کونتاژیوزوم

یک عفونت ویروسی است که باعث ایجاد جوش‌های براق متعددی به رنگ مرواریدی می‌شود. مولوسکوم کونتاژیوزوم یک عفونت ویروسی پوست است که در آن جوش‌هایی به صورت گروهی روی تنه و قسمت فوقانی بازوها و ساق‌ها ظاهر می‌شوند. این بیماری بی‌ضرر ولی مسری می‌باشد و در نتیجه‌ی تماس پوستی نزدیک پخش می‌شود. این بیماری در کودکان به ویژه آن‌هایی که دچار اگزمای آتوپیک هستند شایع‌تر است که احتمالاً دلیل آن این است که آن‌ها پوستشان را می‌خارانند و به ویروس اجازه‌ی ورود می‌دهند. در بالغین مولوسکوم‌کونتاژیوزوم معمولاً از طریق تماس جنسی منتقل می‌شود. در چنین مواردی جوش‌ها تمایل دارند که در قسمت تحتانی شکم، دستگاه تناسلی و ران‌ها به وجود آیند. این بیماری در افرادی که سیستم ایمنی آن‌ها به دلیل اختلالی همچون ایدز یا مصرف داروهای سرکوب‌کننده‌ی ایمنی ضعیف شده است شایع‌تر و شدیدتر می‌باشد.

علایم مولوسکوم‌کونتاژیوزوم 2 تا 8 هفته پس از عفونت آغاز می‌شوند، یک جوش منفرد و خارش‌دار ظاهر شده و به دنبال آن عفونت پخش می‌شود تا توده‌ای از جوش‌ها را به وجود آورد. جوش‌ها به صورت زیر هستند:

1. قطرشان تقریباً 3 تا 6 میلی متر است.
2. نرم و به رنگ سفید مرواریدی یا صورتی هستند.
3. گنبدی شکل با یک فرورفتگی کوچک در مرکز می‌باشند.

مولوسکوم‌کونتاژیوزوم دردناک نیست اما ممکن است جوش‌های بزرگ زمانی که به لباس گیر می‌کنند دچار خون‌ریزی شوند.

درمان آن:

کودکان مبتلا به مولوسکوم‌کونتاژیوزوم را معمولاً درمان نمی‌کنند زیرا درمان ممکن است باعث ایجاد اسکارهای کوچکی شود و می‌تواند دردناک باشد. این وضعیت معمولاً به طور خود به خود در عرض 12 ماه بهبود می‌یابد. در بالغین ممکن است جوش‌ها را به دلایل زیبایی بردارند. پزشک ممکن است با یک سوزن کوچک آن‌ها را سوراخ کند یا با یک فورسپس فشار دهد یا همراه با یک لایه‌ی نازک از پوست زیر جوش‌ها آن‌ها را بتراشد.

جهت جلوگیری از انتشار آن‌ها در سطح بدن جوش‌ها را نخارانید. از تماس بدنی نزدیک خودداری کنید و از حوله‌های مشترک استفاده نکنید تا سایر افراد عفونی نشوند. در صورتی که دوباره در معرض عفونت قرار گیرید یا سیستم ایمنی شما ضعیف شود این بیماری ممکن است دوباره عود کند.

جمره

جمره دانه‌های کوچکی به اندازه‌ی یک عدد نخود است که به طور پراکنده در همه‌ی سطح بدن می‌زند و با خارش شدید همراه است که موجب ناراحتی شدید می‌شود، هنگامی که خارش شروع می‌شود مانند آن است که آتشی در محل بیماری افروخته شده باشد. این دانه‌ها عفونی نبوده و اگر به علت خارش به میکروب آلوده نشوند هیچ‌گاه عفونی نخواهند شد. این بیماری بیشتر در مزاج‌های صفراوی و دموی دیده می‌شود.

برای درمان آن اگر از غلبه‌ی خون باشد، با انجام فصد یا حجامت و خون کم کردن و اگر از زیادی صفرا باشد، پاکسازی آن اساس اصلی درمان است. چه از اثر غلبه‌ی خون و چه از غلبه‌ی صفرا باشد برای پاکسازی آن باید اقدام نمود و پس از خون‌گیری و پاکسازی خلط غالب باید انار ترش را با پوست و دانه‌هایش (انار کامل) قطعه قطعه کرده و در سرکه بپزید، بعد آن‌ها را له کرده و روی قطعه‌ای پارچه‌ی تمیز بمالید و روی آن بگذارید و روزی دو مرتبه عوض کنید.
 

پی‌نوشت‌ها:

1.Acne vulgaris
2.Sebum
3.Black head
4.P.acne
5.Rosacea
6.Comedones
7.Rhinophima
8.Sebum
9.Papules
10.Pustules
11.Macule
12.P.Acnes
13.Nodules
14.Cysts
15.Scar
 

منبع مقاله :

حاجی شریفی، احمد، (1395)، دائرة المعارف گیاه درمانی ایران، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ پازدهم.