سِس گیاهی است پیچنده و انگلی که گونه‌های مختلفی دارد. در اینجا به نام علمی و مشخصات مربوط به یک نوع سِس که به آن افتیمون گفته می‌شود اشاره شده است.

نام علمی:

Cuscuta epithymum Murr.، نام فرانسه Cuscute و نام انگلیسی آن Dodder می‌باشد. نام‌های دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، افتیمون، آفِتیمون، حماض الارنب، سِس صغیر، شکوثا و شکوث نامیده شده است. در بعضی از کتب طب سنتی افتیمون نوع ذکر شده را دواء الجنون نامیده‌اند.

تیره گیاه:

پیچک صحرایی Convolvulaceae

نوع گیاه:

بوته

مشخصات ظاهری:

گیاهی است علفی، یک ساله و پیچنده با ساقه‌هایی به شکل نخ قرمز یا قرمز مایل به زرد، منشعب، ظریف، نازک، قابل انعطاف و صاف، در طول ساقه، گل دهنده، گلهایش مجتمع و به حالت فشرده، مرکب، سفید رنگ، کدر و در بعضی موارد صورتی رنگ می‌باشند. تخم آن ریز به رنگ قهوه‌ای روشن و در بعضی موارد تیره است. افتیمون به گیاه میزبان خود حمله کرده و به آن می‌پچید و تا آخر تابستان پا به پای میزبانِ ضعیف شده رشد می‌کند. (منظور این است که افتیمون به دور گیاه میزبان خود می‌پیچد روز به روز قوی شده و میزبان خود را به مرور ضعیف می‌کند تا حدی که آن را می‌خشکاند).

طبیعت:

طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت آن گرم و خشک است.

رویش جغرافیایی:

به صورت انگل در کشتزارهای حبوبات سراسر اروپا، آسیا، شمال آفریقا و در ایران در استان‌های فارس، اصفهان، هرمزگان، کرمان، البرز، همدان، لرستان، مازندران و تهران انتشار دارد. در ضمن در جزیره‌های قشم و هرمز و در ارتفاعات جنگل پل زنگوله و کندوان نیز یافت می‌شود.

ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در ساقه و تخم گیاه:

وجود مواد کوسکوتالین و کوسکوتین در ساقه‌ی گیاه و پیگمان‌های آماربلین، کوسکوتین، یک نوع موم و روغن در تخم گیاه تشخیص داده شده است.

بخش مورد استفاده:

ساقه‌ی گیاه

نحوه مصرف:

با دستور پزشک

خواص درمانی:

ضد اسکوربوت و صفرابر، تقویت کننده حافظه و ضد مالیخولیا، ضد نفخ معده و خارج کننده انگل‌های روده، تصفیه کننده خون و اشتهاآور، آنتی بیوتیک و رفع کننده خارش‌های پوستی، برطرف کننده سستی کمر و مسکن درد مفاصل می‌باشد. در ضمن برای بیماری‌های یبوست، وسواس، جنون و کابوس نیز مفید است.

تذکر:

افتیمون برای اشخاص گرم مراج و صفراوی مزاج و همچنین برای اشخاصی که مبتلا به ورم روده می‌باشند مضر و استفاده از آن برای خانم‌های باردار در دوران بارداری ممنوع می‌باشد. در ضمن افتیمون را نباید زیاد جوشاند زیرا خواص دارویی خود را از دست می‌دهد.
منبع مقاله :
صانعی، صمصام؛ (1395)، طبّ الصمصام -آشنایی با بیش از 400 نوع از گیاهان دارویی- (جلد دوم)، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ اول.