نام علمی:

Cicer arietinum L.، نام فرانسه Chiche و نام انگلیسی آن Chickpea می‌باشد. نام‌های دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی نخود و حِمَّص نامیده شده است.

تیره گیاه:

پروانه‌واران Leguminosae

نوع گیاه:

بوته

مشخصات ظاهری:

گیاهی است علفی و یک ساله به ارتفاع حدود 40 سانتی‌متر و پوشیده از تار و برگ‌های آن مرکب از حدود 17 برگچه‌ی کوچک، تخم مرغی شکل و دندانه‌دار می‌باشند. معمولاً نخود را به صورت پخته استفاده می‌کنند و روش‌های مصرف مختلف دیگری نیز دارد از جمله به صورت آرد شده و استفاده در شیرینی‌سازی و صنایع غذایی. در طول ساقه، گل دهنده و گل‌های آن به وضع منفرد و سفید رنگِ مایل به قرمز یا سفید رنگِ مایل به آبی است. میوه‌اش نیام، متورم و نوک‌تیز که در آن یک تا دو عدد دانه گرد و نوک‌تیز به رنگ نخودی وجود دارد.

طبیعت دانه (نخود):

طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت آن گرم و خشک است.

رویش جغرافیایی:

در اغلب کشورها خصوصاً در نواحی مدیترانه‌ای، آسیا، آمریکا و در ایران در اغلب نقاط به صورت دیم و آبی کشت می‌شود.

ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در نخود:

مقدار بسیار کمی آرسنیک، اسید اگزالیک، اسید استیک، اسید مالیک، لسیتین، گالاکتان، ساکارز، سلولز، املاح کمیابی نظیر بُر، لیتیوم و مس، آب، پروتئین، نشاسته، کلسیم، فسفر، آهن، سدیم، پتاسیم، مواد روغنی و ویتامین‌های PP, C, B3, B2, B1, A در آن تشخیص داده شده است.

بخش مورد استفاده:

دانه (نخود)

نحوه مصرف:

معمولاً نخود را به صورت پخته استفاده می‌کنند و روش‌های مصرف مختلف دیگری نیز دارد از جمله به صورت آرد شده و استفاده در شیرینی‌سازی و صنایع غذایی.

خواص درمانی:

تقویت کننده قوی نیروی جنسی در مردان و افزاینده اسپرم، بسیار مغذی و محرک نیروی جنسی، خون‌ساز و سرشار از مواد معدنی، اشتهاآور و چاق کننده، دفع کننده اسید اوریک و ضدعفونی کننده مجاری ادراری، متعادل کننده فشار خون و دفع کننده کرم معده (مصرف آن صبح ناشتا)، صفرابر و قبض کننده، بازکننده گرفتگی‌ها و ادرارآور قوی (آب نخود پخته شده)، مسکن مفاصل و تقویت کننده معده، تقویت کننده مو و جلوگیری کننده از ریزش آن، کاهنده چربی و قند خون و پیشگیری کننده از حوادث قلبی، تنظیم کننده عادت ماهیانه و دفع کننده رسوبات ادراری می‌باشد. در ضمن برای زردی، کک‌مک، کهیر، جوش‌های پوستی و درد سینه و ریه نیز مفید است. اگر نخود خام خیسانده آسیاب شده را همراه با آب آن و اضافه نمودن مقداری عسل به آن استفاده کنند سبب بازگشت نیروی جنسی در اشخاصی که احساس و تحرک جنسی ندارند می‌شود. چنانچه یک کیلو نخود به اضافه نیم کیلو خارخسک را در 5 لیتر شیر آرام آرام پخته تا شیر تبخیر شده سپس نخودها را از داروها جدا کرده به بسته‌های پنجاه گرمی تقسیم کرده در فریزر نگهداری کنید و روزی یک بسته آن را میل نمایید برای زوج‌هایی که نابارور می‌باشند بسیار مفید است. در استعمال خارجی آرد نخود به صورت ضماد بازکننده زخم‌های چرکین و التیام‌بخش آنها می‌باشد. تمام موارد ذکر شده باید با مشورت پزشک انجام گیرد.

تذکر:

استفاده از نخود برای افرادی که داروهای ضد انعقادی استفاده می‌کنند ممنوع و زیاده‌روی در مصرف آن سبب افزایش اسید اوریک خون می‌شود. در ضمن برای جلوگیری از ایجاد نفخ، نخود را قبل از پختن 24 ساعت در آب ولرم خیسانده سپس آب آن را دور ریخته و بپزید.
منبع مقاله :
صانعی، صمصام؛ (1395)، طبّ الصمصام -آشنایی با بیش از 400 نوع از گیاهان دارویی- (جلد دوم)، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ اول.