انگلیس در مبارزه با مواد مخدر، اولویت را با قشر جوان قرار داده است
چکیده
وضعیت سوءمصرف دسته‌های مختلف موادمخدر در نقاط مختلف دنیا نشان می‌دهد که تقریباً همۀ دولت‌ها، به نحوی درگیر حل این مسئله هستند. در این مقاله، با نگاهی به وضعیت سوءمصرف موادمخدر و سیاست‌ها و تجارب کشور انگلیس در مبارزه با آن، به بررسی مقایسه‌ای نتایج و داده‌های حاصل از مطالعات در این زمینه می‌پردازیم.
تعداد کلمات 4353/ تخمین زمان مطالعه 22 دقیقه
وضعیت سوءمصرف دسته‌های مختلف موادمخدر در نقاط مختلف دنیا نشان می‌دهد که تقریباً همۀ دولت‌ها، به نحوی درگیر حل این مسئله هستند. در این مقاله، با نگاهی به وضعیت سوءمصرف موادمخدر و سیاست‌ها و تجارب کشور انگلیس در مبارزه با آن، به بررسی مقایسه‌ای نتایج و داده‌های حاصل از مطالعات در این زمینه می‌پردازیم.
تعداد کلمات 4353/ تخمین زمان مطالعه 22 دقیقه
مقدمه
کشور انگلیس طی برنامۀ ده‌ساله‌ای با اولویت دادن به قشر جوان، با هدف کاهش میزان افراد معتاد زیر 25 سال، برنامه‌های عملی خود را در این زمینه آغاز کرد. از میان مهم‌ترین عناوین مطرح‌شده در این استراتژی بلندمدت در زمینۀ کاهش عرضه، می‌توان به این موارد اشاره کرد
1) ارائۀ آگاهی‌های عمومی از طریق مجازات مستمر دلالان و عرضه‌کنندگان موادمخدر و از بین بردن بازار آن‌ها؛
2) اعمال مستمر قوانین ضد موادمخدر و در اختیار داشتن مواد توسط ارگان‌های مختلف.
اطلاع‌رسانی به جوانان، والدین و افراد مرتبط با جوانان، آموزش کودکان 5 سال به بالا، عدم پذیرش فرهنگی سوءمصرف موادمخدر، ارتقای روش‌های زندگی سالم، تضمین دسترسی به درمان، افزایش میزان اشتغال، افزایش مشارکت زندانیان در برنامه‌های درمانی و غیره از اهم فعالیت‌های انگلیس در زمینۀ کاهش تقاضا هستند... کشور انگلیس با اولویت دادن به قشر جوان با هدف کاهش درصد افراد معتاد زیر 25 سال، استراتژی و برنامه ده‌سالۀ خود را تنظیم کرده است. دولت انگلیس، به منظور کاهش میزان دسترسی به موادمخدر برای افراد بین 16 ـ 5 سال در خیابان‌ها به کاهش اراضی زیر کشت موادمخدر و کنترل عرضۀ غیر قانونی مواد شیمیایی و مواد مورد استفاده در تولید و ساخت موادمخدر اقدام کرده است؛ ضمن آن که نحوۀ انتقال موادمخدر از کشورهای تولیدکننده و تبدیل‌کننده را نیز تحت کنترل درآورده است.
از سیاست‌های نه‌گانۀ انگلیس در مبارزه با سوءمصرف موادمخدر عبارتند از: ارتقای تلاش‌های مقابله با عرضه در کشورهایی که خصر صادرات موادمخدر را به انگلیس در پی دارند؛ کاهش گسترش ساخت و توزیع موادمخدر در انگلیس و جلوگیری از رسیدن آن‌ها به واسطه‌های محلی از طریق کشفیات یا انهدام و نابودی شبکه‌های داخلی پول‌شویی و افزایش میزان اموال مصادره‌ای؛ کاهش سطوح معاملات خیابانی و میزان دسترسی به موادمخدر در جامعه و زندان‌ها؛ برقراری هم‌کاری و هم‌آهنگی کامل در بین کلیۀ سطوح ارگان‌های انتظامی و اطلاعاتی و تمرکز بر فعالیت‌های آسیب‌رسان به اجتماعات محلی و روشن بودن مکانیسم‌های فعالیت ساختارها، منابع، مسئولیت‌ها، حساب‌ها و مبنای ممیزی و ارزیابی.
1) ارائۀ آگاهی‌های عمومی از طریق مجازات مستمر دلالان و عرضه‌کنندگان موادمخدر و از بین بردن بازار آن‌ها؛
2) اعمال مستمر قوانین ضد موادمخدر و در اختیار داشتن مواد توسط ارگان‌های مختلف.
اطلاع‌رسانی به جوانان، والدین و افراد مرتبط با جوانان، آموزش کودکان 5 سال به بالا، عدم پذیرش فرهنگی سوءمصرف موادمخدر، ارتقای روش‌های زندگی سالم، تضمین دسترسی به درمان، افزایش میزان اشتغال، افزایش مشارکت زندانیان در برنامه‌های درمانی و غیره از اهم فعالیت‌های انگلیس در زمینۀ کاهش تقاضا هستند... کشور انگلیس با اولویت دادن به قشر جوان با هدف کاهش درصد افراد معتاد زیر 25 سال، استراتژی و برنامه ده‌سالۀ خود را تنظیم کرده است. دولت انگلیس، به منظور کاهش میزان دسترسی به موادمخدر برای افراد بین 16 ـ 5 سال در خیابان‌ها به کاهش اراضی زیر کشت موادمخدر و کنترل عرضۀ غیر قانونی مواد شیمیایی و مواد مورد استفاده در تولید و ساخت موادمخدر اقدام کرده است؛ ضمن آن که نحوۀ انتقال موادمخدر از کشورهای تولیدکننده و تبدیل‌کننده را نیز تحت کنترل درآورده است.
از سیاست‌های نه‌گانۀ انگلیس در مبارزه با سوءمصرف موادمخدر عبارتند از: ارتقای تلاش‌های مقابله با عرضه در کشورهایی که خصر صادرات موادمخدر را به انگلیس در پی دارند؛ کاهش گسترش ساخت و توزیع موادمخدر در انگلیس و جلوگیری از رسیدن آن‌ها به واسطه‌های محلی از طریق کشفیات یا انهدام و نابودی شبکه‌های داخلی پول‌شویی و افزایش میزان اموال مصادره‌ای؛ کاهش سطوح معاملات خیابانی و میزان دسترسی به موادمخدر در جامعه و زندان‌ها؛ برقراری هم‌کاری و هم‌آهنگی کامل در بین کلیۀ سطوح ارگان‌های انتظامی و اطلاعاتی و تمرکز بر فعالیت‌های آسیب‌رسان به اجتماعات محلی و روشن بودن مکانیسم‌های فعالیت ساختارها، منابع، مسئولیت‌ها، حساب‌ها و مبنای ممیزی و ارزیابی.
پیشگیری
سیاست اصلی پیشگیری از اعتیاد در انگلستان، مبتنی بر آموزش مهارت‌های زندگی و آموزش دربارۀ اعتیاد است. در انگلستان، اداره‌ای به نام «ادارۀ استانداردهای آموزشی» به بررسی و ارزیابی این سیاست مشغول است. بر اساس گزارش این اداره، دربارۀ آموزش اعتیاد در مدارس مشخص شد که 75 درصد دبستان‌ها و 93 درصد مدارس راهنمایی، این سیاست را به کار بسته‌اند. (سپتامبر 2000) بر همین مبنا معلوم شد که در طی این آموزش که در کلاس‌ها به دانش‌آموزان ارائه می‌شود، اکثریت آن‌ها دانش لازم را دربارۀ اعتیاد و عوارض آن به دست آورده‌اند. در 42 درصد دبستان‌ها و 95 درصد مدارس راهنمایی نیز خدماتی در زمینۀ حوادث مرتبط با مواد به متقاضیان ارائه می‌شد.
در استراتژی ده‌سالۀ کشور انگلستان نیز در راستای سیاست پیشگیری، مواردی بدین شرح پیش‌‌بینی شده است:
1) اطلاع‌رسانی به جوانان، والدین و افرادی که آن‌ها را در مورد خطرات و عواقب سوء‌استعمال موادمخدر و سایر موارد، همچون الکل و تنباکو راهنمایی و ارشاد نماید؛
2) آموزش افراد 5 سال به بالا در مورد افزایش مهارت لازم، جهت مقاومت در برابر سوءمصرف موادمخدر همچون یک روی‌کرد یک‌پارچه‌تر در قبال مسائل فردی اجتماعی و آموزش‌های بهداشتی؛
3) کمک به عدم پذیرش سوءمصرف مواد به لحاظ فرهنگی به وسیلۀ استفاده از اطلاعات و تبلیغات کارآمد یک‌پارچه در سطح ملی؛
4) ارتقای شیوه‌های سالم زندگی و فعالیت‌های مثبت، بدون سوءمصرف موادمخدر و سایر مواد مضر؛
5) طرحهای آگاهی‌دهنده و پروژه‌های مرتبط با مقررات فعلی و تضمین این امر که درس‌های آموخته‌شده در سطح گسترده منتشر و اجرا خواهند شد؛
6) استفاده از منابع پلیس برای شناسایی جرایم مرتبط با موادمخدر؛
7) ارائۀ آگاهی‌های عمومی از طریق مجازات مستمر دلالان و عرضه‌کنندگان موادمخدر و از بین بردن بازار آن‌ها؛
8) تقویت حضور جامعه از طریق پاسخ‌های جمعی به معضلات داخلی مواد مخدر و استفادۀ عینی از توانایی‌های جامعه جهت دست‌یابی به نتایجی مثبت که بر موادمخدر و افرادی متمرکزند که به بیش‌ترین شکل در معرض خطر و آسیب هستند؛
9) استفاده از ابتکارات مختلف در محیط کار در راستای دستورالعمل وزارت بهداشت برای کارفرمایان. در انگستان سه وزارتخانه در مسئولیت پیشگیری از مواد سهیم‌اند: وزارت کشور، وزارت آموزش و پرورش و وزارت بهداشت.
برای اجرای راهبرد دَه‌ساله خدمات مشاوره‌ای، پیشگیری از مواد در سطوح محلی، منطقه‌ای و ملی ارائه می‌شود. در سطح محلی این خدمات از تیم‌های عملیاتی مبارزه با سوءمصرف مواد (و الکل)، حمایت می‌کنند. اسکاتلند، ولز و ایرلند شمالی نیز وضعیت مشابهی با راه‌بردهای مجزا که در بالا ذکر شد و هم‌چنین گروه‌های مشابه هم‌آهنگ‌کنندۀ محلی دارند. در انگلیس برنامه‌های دیگری برای اجرا در مدارس در نظر گرفته شده است. نقش مدارس در ارائه و عمل به راهبرد دَه‌ساله مکمل و سازنده است. در این مدارس برنامۀ آموزشی و جامع مواد به کودکان و جوانان آموزش داده می‌شود. آموزش مواد در اجرای راهبرد دولت برای بهبود سلامت و کاهش نابرابری در سلامت نقش مهمی دارد. ادارۀ تقویم و کیفیت‌ها، اسناد تقویم ملی را تولید می‌کند که تمام مدارس موظف به پیروی از آن هستند. سند تقویم ملی تعیین می‌کند که در تقویم مدرسه باید فرصت‌هایی ارائه شود تا همۀ دانش‌آموزان مطالب مشخصی را یاد بگیرند و به انجام برسانند. در آموزش مواد و الکل باید مهارت‌های دانش‌آموزان توسعه یابد و اهمیت جست‌وجو برای انتخاب سبک زندگی، حفظ خود و دیگران، به آن‌ها توضیح داده شود.برنامه‌های سوءمصرف مواد جوانان، زیربنای مأموریت دولت را برای یک روی‌کرد منسجم به آموزش مواد، پیشگیری و خدمات درمانی برای کودکان و جوانان تشکیل می‌دهند. برون‌داده‌های عملیاتی که همۀ تیم‌های محلی باید تا سال 2004 میلادی به آن می‌رسیدند، عبارت بود از: آموزش، توصیه و مشاوره، ارائۀ اطلاعات و حمایت در زمینۀ پیشگیری از سوءمصرف مواد برای همۀ جوانان و والدین آن‌ها در داخل و خارج از مدرسه. بودجۀ آموزش و و پیشگیری از مواد، برای طرح‌ها و ابتکارات محلی و به منظور توزیع در سطح محلّی اعطا شده است. وزارت بهداشت 4 میلیون پوند (3/6 میلیون یورو) برای آموزش مواد برای سال‌های 2001 ـ 2002 اختصاص داد و برای سال‌های 2002 ـ 2003، 12/4 میلیون پوند دیگر (47/6 میلیون یورو) برای حمایت از آموزش دربارۀ مواد در مدارس مقطع ابتدایی اختصاص داد. وزارت آموزش و مهارت‌ها 14 میلیون پوند (8/22 میلیون یورو) برای آموزش مواد، الکل، تنباکو در همان دورۀ زمانی بودجه داشت که 5/7 میلیون پوند (8/11 میلیون یورو) برای آموزش مواد، الکل و تنباکو و 7/5 میلیون پوند (9/8 میلیون یورو) برای مشاوران مواد، الکل و تنباکو در مدارس و 2/1 میلیون پوند (2 میلیون یورو) برای بسته‌های آموزشی اختصاص داد. هم‌چنین، 1 میلیون پوند (6/1 میلیون یورو) به مشاوران ارتباطات واگذار شد. وزارت کشور 5/4 میلیون پوند (1/7 میلیون یورو) برای حمایت از اجرای طرح منسجم و یک‌پارچۀ محلی برای خدمات سوءمصرف مواد جوانان اختصاص داد. هیئت قضایی جوانان 7 میلیون پوند (11 میلیون یورو) برای تیم جوانان آسیب‌دیده اختصاص داد تا بتوانند برای فروشندگان جزء مواد، زمینۀ اشتغال فراهم کنند و 1 میلیون پوند دیگر نیز (6/1 میلیون یورو) برای درمان سوءمصرف مواد جوانان اختصاص داد.
در انگلیس برنامه‌های دیگری برای اجرا در مدارس در نظر گرفته شده است. نقش مدارس در ارائه و عمل به راهبرد دَه‌ساله مکمل و سازنده است. در این مدارس برنامۀ آموزشی و جامع مواد به کودکان و جوانان آموزش داده می‌شود. آموزش مواد در اجرای راهبرد دولت برای بهبود سلامت و کاهش نابرابری در سلامت نقش مهمی دارد. ادارۀ تقویم و کیفیت‌ها، اسناد تقویم ملی را تولید می‌کند که تمام مدارس موظف به پیروی از آن هستند. سند تقویم ملی تعیین می‌کند که در تقویم مدرسه باید فرصت‌هایی ارائه شود تا همۀ دانش‌آموزان مطالب مشخصی را یاد بگیرند و به انجام برسانند. در آموزش مواد و الکل باید مهارت‌های دانش‌آموزان توسعه یابد و اهمیت جست‌وجو برای انتخاب سبک زندگی، حفظ خود و دیگران، به آن‌ها توضیح داده شود.
در انگلستان برای آموزش مواد، روی‌کرد مهارت‌های زندگی دنبال می‌شود و فرصت‌هایی برای توسعۀ این مهارت‌ها در کنار افزایش معلومات و تغییر نگرش‌ها، ارائه می‌شود. هر ادارۀ آموزش محلی در مدارس مناطق خود، مسئول برنامه‌های آموزش مواد است. در تمام این اداره‌ها، شخصی مسئول پیش‌برد آموزش مواد است و به عنوان مشاور مواد با مدارس هم‌کاری می‌کند. در ادامۀ این برنامه‌ها یک «استاندارد ملی مدارس سالم» تعریف شده است که قسمت کلیدی برنامه‌ریزی را تشکیل می‌دهد. وزارت آموزش و مهارت‌ها و وزارت بهداشت و دفتر برنامه‌ریزی ملی مدارس سالم، این برنامه را هدایت می‌کنند. هیچ ارزیابی ملی از این طرح انجام نشده است، ولی توان ارزیابی برنامه در سطح محلی وجود دارد. وزارت بهداشت و تیم ملی توسعۀ پیشگیری از مواد از کار بیش از 50 مدرسۀ ابتدایی و طرحهای ارتباطی مراقبت اولیۀ بهداشتی در سراسر انگلستان در مناطق متفاوت محله‌ای حمایت می‌کند که هدفشان تثبیت حلقه‌های ارتباطی بین متخصصان، مراقبت‌های بهداشتی اولیه و محلی و مدارس ابتدایی است. این طرح از معلمانی که آموزش بهداشت را در چارچوب برنامه‌ریزی ملی مدارس سالم و با موضوع پیشگیری از سوءمصرف مواد ارائه می‌کنند، حمایت می‌کند.
57 طرح برای وارد کردن جوانان آسیب‌پذیر مناطق با جرم‌خیزی بالا در فعالیت‌های ورزشی ثبت شده است. در کاهش سوءمصرف مواد و دیگر اثرات مثبت این برنامه‌ها، شواهد امیدبخشی دیده شده است. به عنوان بخشی از برنامۀ منظم بازرسی‌ها، دفتر استانداردهای آموزش به پایش سیاست‌ها و عملیات مدارس در آموزش مواد و ادارۀ وقایع مرتبط با مواد می‌پردازد. در گزارش سپتامبر سال 2000 آمده که 75 درصد از مدارس ابتدایی و 93 درصد از دبیرستان‌ها سیاست آموزش مواد را دارند. نتایج تازه‌ترین پیمایش‌ها نشان می‌دهد که در بیشتر دروس آموزش مواد، دانش‌آموزان به سطوح کافی معلومات و فهم مواد و تأثیرات آن رسیده‌اند. سیاست‌های گفته شده برای کودکانی بود که به مدرسه می‌روند؛ هر چند کشیدن خط واضحی بین تعاریف جوانان، بالغین و کودکان مشکل است.
بر اساس قرارداد حقوق کودک سازمان ملل، به تمام افراد زیر 18 سال، کودک اطلاق می‌گردد. اداره‌های محلی براساس قانون کودک در سال 1989، دادگاه‌ها و زندان‌ها، جوانان تا سن 21 سال را کودک در نظر می‌گیرند؛ اما در راستای سیاست دولت در کاهش نابرابری در سلامت و کاهش محرومیت اجتماعی، هدف برنامه‌های جوانان و مداخلات در خارج از مدرسه هم تعریف شد. این جوانان شامل جوانان مجرم (خلاف‌کار)، بی‌خانمان‌ها، کودکان تحت مراقبت خدمات اجتماعی و محروم از مدرسه و مدرسه‌گریز بودند. بسیاری از برنامه‌ها و مداخلات محلی آموزش مواد، متمرکز بر جمعیت جوان فوق و والدین و مراقبین آن‌هاست. دامنۀ این برنامه‌ها از آموزش تا فعالیت‌های جنبی و تفریحی است که بودجۀ آن از منابع مختلف قانونی و منابع داوطلبانه تأمین می‌شود. طرح‌هایی که ذکر شدند برنامه‌های ملی هستند که به منظور تأثیر بر جوانان آسیب‌پذیر طراحی شده‌اند.
خدمات مشاوره‌ای برای جوانان 19 ـ 13 ساله از طریق شبکه‌ای از مشاوران در بخش خصوصی ارائه می‌شود که با متخصصان خدمات حمایتی دولت هم‌آهنگ شده‌اند. بودجۀ اختصاص یافته 1 میلیون پوند (6/1 میلیون یورو) است. طرح «آیندۀ مثبت»، در 57 منطقۀ محروم اجرا می‌شود که هدف آن تغییر مسیر جوانان آسیب‌پذیر از جرم و مواد، از طریق ورزش است. نتایج اولیه بسیار امیدوارکننده است و موجب کاهش جرم و مدرسه‌گریزی و افزایش آگاهی اجتماع شده است. تیم‌های جوانان آسیب‌دیده قضایی (بزه‌کار) برای پیشگیری از ارتکاب جرم مجدد کودکان و جوانان فعالیت می‌کنند. سوءمصرف الکل و مواد یکی از عوامل اصلی است که جوانان را در خطر ارتکاب جرم قرار می‌دهد. آن‌ها جوانان خلاف‌کار را مورد آزمایش سوءمصرف مواد قرار می‌دهند و در جای مناسب، به منظور پیشگیری، مداخله‌هایی می‌کنند.
در ارزیابی برنامۀ پیشگیری از سوءمصرف مواد وزارت بهداشت بر لزوم اجرای برنامه‌های پیشگیری از مواد تأکید شد. از این گذشته، ناکافی بودن برنامه‌های کوتاه‌مدت برای جوانانی که از مدرسه محروم بودند، مورد تأیید قرار گرفت. بسیاری از جوانانی که قبلاً مواد مصرف نکرده بودند، اظهار کردند که نیاز داشتند برنامه زودتر اجرا شود تا مشکلشان را بشناسند. این برنامه‌ها، برنامه‌های اختصاصی پیشگیری از مواد نیستند، اما به هر حال به دامنه‌ای از اقدامات می‌پردازند که هدفشان، حصول اطمینان از آن است که کودکان آسیب‌پذیر «شروع مطمئنی[1]» خواهند داشت و در سال‌های اولیه در مسیر درست باقی می‌مانند، در دبیرستان شکوفا می‌شوند و تا شانزده سالگی تحصیل می‌کنند.
هدف مداخلۀ «شروع مطمئن»، کار با والدین و کودکان برای ارتقای جسمی، فکری و توسعۀ اجتماعی کودکان پیش‌دبستانی، به‌خصوص کودکان محروم است. واحد جوانان و کودکان، بودجۀ کودکان را دریافت می‌کنند که بچه‌های 13 ـ 5 ساله که در خطر محرومیت اجتماعی قرار دارند، از اهداف آن هستند. 380 میلیون پوند (6/596 میلیون یورو) از این بودجه، مربوط به پیشگیری است.
در استراتژی ده‌سالۀ کشور انگلستان نیز در راستای سیاست پیشگیری، مواردی بدین شرح پیش‌‌بینی شده است:
1) اطلاع‌رسانی به جوانان، والدین و افرادی که آن‌ها را در مورد خطرات و عواقب سوء‌استعمال موادمخدر و سایر موارد، همچون الکل و تنباکو راهنمایی و ارشاد نماید؛
2) آموزش افراد 5 سال به بالا در مورد افزایش مهارت لازم، جهت مقاومت در برابر سوءمصرف موادمخدر همچون یک روی‌کرد یک‌پارچه‌تر در قبال مسائل فردی اجتماعی و آموزش‌های بهداشتی؛
3) کمک به عدم پذیرش سوءمصرف مواد به لحاظ فرهنگی به وسیلۀ استفاده از اطلاعات و تبلیغات کارآمد یک‌پارچه در سطح ملی؛
4) ارتقای شیوه‌های سالم زندگی و فعالیت‌های مثبت، بدون سوءمصرف موادمخدر و سایر مواد مضر؛
5) طرحهای آگاهی‌دهنده و پروژه‌های مرتبط با مقررات فعلی و تضمین این امر که درس‌های آموخته‌شده در سطح گسترده منتشر و اجرا خواهند شد؛
6) استفاده از منابع پلیس برای شناسایی جرایم مرتبط با موادمخدر؛
7) ارائۀ آگاهی‌های عمومی از طریق مجازات مستمر دلالان و عرضه‌کنندگان موادمخدر و از بین بردن بازار آن‌ها؛
8) تقویت حضور جامعه از طریق پاسخ‌های جمعی به معضلات داخلی مواد مخدر و استفادۀ عینی از توانایی‌های جامعه جهت دست‌یابی به نتایجی مثبت که بر موادمخدر و افرادی متمرکزند که به بیش‌ترین شکل در معرض خطر و آسیب هستند؛
9) استفاده از ابتکارات مختلف در محیط کار در راستای دستورالعمل وزارت بهداشت برای کارفرمایان. در انگستان سه وزارتخانه در مسئولیت پیشگیری از مواد سهیم‌اند: وزارت کشور، وزارت آموزش و پرورش و وزارت بهداشت.
برای اجرای راهبرد دَه‌ساله خدمات مشاوره‌ای، پیشگیری از مواد در سطوح محلی، منطقه‌ای و ملی ارائه می‌شود. در سطح محلی این خدمات از تیم‌های عملیاتی مبارزه با سوءمصرف مواد (و الکل)، حمایت می‌کنند. اسکاتلند، ولز و ایرلند شمالی نیز وضعیت مشابهی با راه‌بردهای مجزا که در بالا ذکر شد و هم‌چنین گروه‌های مشابه هم‌آهنگ‌کنندۀ محلی دارند. در انگلیس برنامه‌های دیگری برای اجرا در مدارس در نظر گرفته شده است. نقش مدارس در ارائه و عمل به راهبرد دَه‌ساله مکمل و سازنده است. در این مدارس برنامۀ آموزشی و جامع مواد به کودکان و جوانان آموزش داده می‌شود. آموزش مواد در اجرای راهبرد دولت برای بهبود سلامت و کاهش نابرابری در سلامت نقش مهمی دارد. ادارۀ تقویم و کیفیت‌ها، اسناد تقویم ملی را تولید می‌کند که تمام مدارس موظف به پیروی از آن هستند. سند تقویم ملی تعیین می‌کند که در تقویم مدرسه باید فرصت‌هایی ارائه شود تا همۀ دانش‌آموزان مطالب مشخصی را یاد بگیرند و به انجام برسانند. در آموزش مواد و الکل باید مهارت‌های دانش‌آموزان توسعه یابد و اهمیت جست‌وجو برای انتخاب سبک زندگی، حفظ خود و دیگران، به آن‌ها توضیح داده شود.برنامه‌های سوءمصرف مواد جوانان، زیربنای مأموریت دولت را برای یک روی‌کرد منسجم به آموزش مواد، پیشگیری و خدمات درمانی برای کودکان و جوانان تشکیل می‌دهند. برون‌داده‌های عملیاتی که همۀ تیم‌های محلی باید تا سال 2004 میلادی به آن می‌رسیدند، عبارت بود از: آموزش، توصیه و مشاوره، ارائۀ اطلاعات و حمایت در زمینۀ پیشگیری از سوءمصرف مواد برای همۀ جوانان و والدین آن‌ها در داخل و خارج از مدرسه. بودجۀ آموزش و و پیشگیری از مواد، برای طرح‌ها و ابتکارات محلی و به منظور توزیع در سطح محلّی اعطا شده است. وزارت بهداشت 4 میلیون پوند (3/6 میلیون یورو) برای آموزش مواد برای سال‌های 2001 ـ 2002 اختصاص داد و برای سال‌های 2002 ـ 2003، 12/4 میلیون پوند دیگر (47/6 میلیون یورو) برای حمایت از آموزش دربارۀ مواد در مدارس مقطع ابتدایی اختصاص داد. وزارت آموزش و مهارت‌ها 14 میلیون پوند (8/22 میلیون یورو) برای آموزش مواد، الکل، تنباکو در همان دورۀ زمانی بودجه داشت که 5/7 میلیون پوند (8/11 میلیون یورو) برای آموزش مواد، الکل و تنباکو و 7/5 میلیون پوند (9/8 میلیون یورو) برای مشاوران مواد، الکل و تنباکو در مدارس و 2/1 میلیون پوند (2 میلیون یورو) برای بسته‌های آموزشی اختصاص داد. هم‌چنین، 1 میلیون پوند (6/1 میلیون یورو) به مشاوران ارتباطات واگذار شد. وزارت کشور 5/4 میلیون پوند (1/7 میلیون یورو) برای حمایت از اجرای طرح منسجم و یک‌پارچۀ محلی برای خدمات سوءمصرف مواد جوانان اختصاص داد. هیئت قضایی جوانان 7 میلیون پوند (11 میلیون یورو) برای تیم جوانان آسیب‌دیده اختصاص داد تا بتوانند برای فروشندگان جزء مواد، زمینۀ اشتغال فراهم کنند و 1 میلیون پوند دیگر نیز (6/1 میلیون یورو) برای درمان سوءمصرف مواد جوانان اختصاص داد.
در انگلیس برنامه‌های دیگری برای اجرا در مدارس در نظر گرفته شده است. نقش مدارس در ارائه و عمل به راهبرد دَه‌ساله مکمل و سازنده است. در این مدارس برنامۀ آموزشی و جامع مواد به کودکان و جوانان آموزش داده می‌شود. آموزش مواد در اجرای راهبرد دولت برای بهبود سلامت و کاهش نابرابری در سلامت نقش مهمی دارد. ادارۀ تقویم و کیفیت‌ها، اسناد تقویم ملی را تولید می‌کند که تمام مدارس موظف به پیروی از آن هستند. سند تقویم ملی تعیین می‌کند که در تقویم مدرسه باید فرصت‌هایی ارائه شود تا همۀ دانش‌آموزان مطالب مشخصی را یاد بگیرند و به انجام برسانند. در آموزش مواد و الکل باید مهارت‌های دانش‌آموزان توسعه یابد و اهمیت جست‌وجو برای انتخاب سبک زندگی، حفظ خود و دیگران، به آن‌ها توضیح داده شود.
در انگلستان برای آموزش مواد، روی‌کرد مهارت‌های زندگی دنبال می‌شود و فرصت‌هایی برای توسعۀ این مهارت‌ها در کنار افزایش معلومات و تغییر نگرش‌ها، ارائه می‌شود. هر ادارۀ آموزش محلی در مدارس مناطق خود، مسئول برنامه‌های آموزش مواد است. در تمام این اداره‌ها، شخصی مسئول پیش‌برد آموزش مواد است و به عنوان مشاور مواد با مدارس هم‌کاری می‌کند. در ادامۀ این برنامه‌ها یک «استاندارد ملی مدارس سالم» تعریف شده است که قسمت کلیدی برنامه‌ریزی را تشکیل می‌دهد. وزارت آموزش و مهارت‌ها و وزارت بهداشت و دفتر برنامه‌ریزی ملی مدارس سالم، این برنامه را هدایت می‌کنند. هیچ ارزیابی ملی از این طرح انجام نشده است، ولی توان ارزیابی برنامه در سطح محلی وجود دارد. وزارت بهداشت و تیم ملی توسعۀ پیشگیری از مواد از کار بیش از 50 مدرسۀ ابتدایی و طرحهای ارتباطی مراقبت اولیۀ بهداشتی در سراسر انگلستان در مناطق متفاوت محله‌ای حمایت می‌کند که هدفشان تثبیت حلقه‌های ارتباطی بین متخصصان، مراقبت‌های بهداشتی اولیه و محلی و مدارس ابتدایی است. این طرح از معلمانی که آموزش بهداشت را در چارچوب برنامه‌ریزی ملی مدارس سالم و با موضوع پیشگیری از سوءمصرف مواد ارائه می‌کنند، حمایت می‌کند.
57 طرح برای وارد کردن جوانان آسیب‌پذیر مناطق با جرم‌خیزی بالا در فعالیت‌های ورزشی ثبت شده است. در کاهش سوءمصرف مواد و دیگر اثرات مثبت این برنامه‌ها، شواهد امیدبخشی دیده شده است. به عنوان بخشی از برنامۀ منظم بازرسی‌ها، دفتر استانداردهای آموزش به پایش سیاست‌ها و عملیات مدارس در آموزش مواد و ادارۀ وقایع مرتبط با مواد می‌پردازد. در گزارش سپتامبر سال 2000 آمده که 75 درصد از مدارس ابتدایی و 93 درصد از دبیرستان‌ها سیاست آموزش مواد را دارند. نتایج تازه‌ترین پیمایش‌ها نشان می‌دهد که در بیشتر دروس آموزش مواد، دانش‌آموزان به سطوح کافی معلومات و فهم مواد و تأثیرات آن رسیده‌اند. سیاست‌های گفته شده برای کودکانی بود که به مدرسه می‌روند؛ هر چند کشیدن خط واضحی بین تعاریف جوانان، بالغین و کودکان مشکل است.
بر اساس قرارداد حقوق کودک سازمان ملل، به تمام افراد زیر 18 سال، کودک اطلاق می‌گردد. اداره‌های محلی براساس قانون کودک در سال 1989، دادگاه‌ها و زندان‌ها، جوانان تا سن 21 سال را کودک در نظر می‌گیرند؛ اما در راستای سیاست دولت در کاهش نابرابری در سلامت و کاهش محرومیت اجتماعی، هدف برنامه‌های جوانان و مداخلات در خارج از مدرسه هم تعریف شد. این جوانان شامل جوانان مجرم (خلاف‌کار)، بی‌خانمان‌ها، کودکان تحت مراقبت خدمات اجتماعی و محروم از مدرسه و مدرسه‌گریز بودند. بسیاری از برنامه‌ها و مداخلات محلی آموزش مواد، متمرکز بر جمعیت جوان فوق و والدین و مراقبین آن‌هاست. دامنۀ این برنامه‌ها از آموزش تا فعالیت‌های جنبی و تفریحی است که بودجۀ آن از منابع مختلف قانونی و منابع داوطلبانه تأمین می‌شود. طرح‌هایی که ذکر شدند برنامه‌های ملی هستند که به منظور تأثیر بر جوانان آسیب‌پذیر طراحی شده‌اند.
خدمات مشاوره‌ای برای جوانان 19 ـ 13 ساله از طریق شبکه‌ای از مشاوران در بخش خصوصی ارائه می‌شود که با متخصصان خدمات حمایتی دولت هم‌آهنگ شده‌اند. بودجۀ اختصاص یافته 1 میلیون پوند (6/1 میلیون یورو) است. طرح «آیندۀ مثبت»، در 57 منطقۀ محروم اجرا می‌شود که هدف آن تغییر مسیر جوانان آسیب‌پذیر از جرم و مواد، از طریق ورزش است. نتایج اولیه بسیار امیدوارکننده است و موجب کاهش جرم و مدرسه‌گریزی و افزایش آگاهی اجتماع شده است. تیم‌های جوانان آسیب‌دیده قضایی (بزه‌کار) برای پیشگیری از ارتکاب جرم مجدد کودکان و جوانان فعالیت می‌کنند. سوءمصرف الکل و مواد یکی از عوامل اصلی است که جوانان را در خطر ارتکاب جرم قرار می‌دهد. آن‌ها جوانان خلاف‌کار را مورد آزمایش سوءمصرف مواد قرار می‌دهند و در جای مناسب، به منظور پیشگیری، مداخله‌هایی می‌کنند.
در ارزیابی برنامۀ پیشگیری از سوءمصرف مواد وزارت بهداشت بر لزوم اجرای برنامه‌های پیشگیری از مواد تأکید شد. از این گذشته، ناکافی بودن برنامه‌های کوتاه‌مدت برای جوانانی که از مدرسه محروم بودند، مورد تأیید قرار گرفت. بسیاری از جوانانی که قبلاً مواد مصرف نکرده بودند، اظهار کردند که نیاز داشتند برنامه زودتر اجرا شود تا مشکلشان را بشناسند. این برنامه‌ها، برنامه‌های اختصاصی پیشگیری از مواد نیستند، اما به هر حال به دامنه‌ای از اقدامات می‌پردازند که هدفشان، حصول اطمینان از آن است که کودکان آسیب‌پذیر «شروع مطمئنی[1]» خواهند داشت و در سال‌های اولیه در مسیر درست باقی می‌مانند، در دبیرستان شکوفا می‌شوند و تا شانزده سالگی تحصیل می‌کنند.
هدف مداخلۀ «شروع مطمئن»، کار با والدین و کودکان برای ارتقای جسمی، فکری و توسعۀ اجتماعی کودکان پیش‌دبستانی، به‌خصوص کودکان محروم است. واحد جوانان و کودکان، بودجۀ کودکان را دریافت می‌کنند که بچه‌های 13 ـ 5 ساله که در خطر محرومیت اجتماعی قرار دارند، از اهداف آن هستند. 380 میلیون پوند (6/596 میلیون یورو) از این بودجه، مربوط به پیشگیری است.
بیشتر بخوانید: پرتغال و مبارزه با اعتیاد
درمان
در استراتژی ده‌سالۀ کشور انگلستان، به بخش درمان توجه ویژه‌ای شده و بر استفادۀ همۀ گروه‌های اجتماعی از خدمات بهداشتی تأکید شده است. در برنامه‌های درمانی بر استفادۀ جوانان در معرض خطر از برنامه‌های درمانی تأکید شده است. به علاوه، این برنامه‌ها توسعۀ درمان مؤثر و درازمدت همۀ مجرمان موادمخدر از جمله کمک به طرح آزمایش و درمان اعتیاد را در دستور کار خود قرار داده‌اند. افزایش سواد و بهبود اشتغال معتادان سابق از طریق افزایش امور رفاهی و دیگر ابزار موجود و هم‌چنین افزایش مشارکت مصرف‌کنندگان موادمخدر، از جمله زندانیان، در برنامه‌های درمان موادمخدر که تأثیری مثبت در بهداشت و ارتکاب جرایم دارند، محور سوم این سیاست‌گذاری تحت عنوان «درمان» است.
برنامه‌های اجرایی درمان در چارچوب استراتژی ده‌سالۀ تنظیم شده و عبارتند از: ارائۀ مشاوره و کمک عملی برای پیشگیری از مصرف و امراض مرتبط با سوءمصرف، کمک به حل مسائل سوءمصرف‌کنندگان موادمخدر از طریق ارزیابی و تغییر رفتارهای آن‌ها به سمت شیوه‌های مثبت زندگی است که ارتباط تنگاتنگی با امکانات رفاهی، آموزش و اشتغال افراد دارد. هم‌چنین پاسخی یک‌پارچه، مؤثر و کارآمد به افرادی که از مشکلات موادمخدر و مسائل روحی و روانی رنج می‌برند، ارائه می‌شود. این امر نیز تضمین شده که داروهای جایگزین (همچون متادون) به طور خاص و ارائۀ خدمات پزشکی (همانند داروهای مخدر قانونی و تجویز شده) به طور عام، در راستای راه‌کارهای وزارت بهداشت، در اختیار نیازمندان قرار گیرد. طبق استراتژی درمانی انگلستان خدمات درمانی باید، به‌ویژه برای افراد زیر 25 سال، گسترش یابد. ادارۀ ملی درمان انگلستان در آوریل 2001 راه‌اندازی شد. این اداره به روند تثبیت و انتشارات استانداردهای ملی برای راه‌اندازی و ارائۀ خدمات درمانی، نظارت و رسیدگی می‌کند. یکی از شیوه‌های درمانی، درمان «عاری از مواد» در سطح ملی است.
شبکۀ موجود خدمات از ترکیب مداخلات اولیه، توصیه و مشاوره و خدمات سرپایی تشکیل شده است که مراجعان آنان بر اساس ارزیابی میزان وابستگی به یکی از این شیوه‌های درمانی، ارجاع می‌شوند. وزارت بهداشت، وابستگی به مواد را «به عنوان مشکل مزمن و عودکننده» پذیرفته است که رفع آن نیازمند اقدامات متعددی است. برنامه‌های بازتوانی اقامتی، شامل مراجعانی می‌شود که نخست از مواد، عاری شده باشند، یا سم‌زدایی انجام داده باشند. پذیرش داوطلبانه است یا خودِ فرد رجوع می‌کند، یا درمان‌گر او را به مرکز ارجاع می‌دهد، یا سیستم قضایی او را به مرکزی می‌فرستد؛ گروه و طبقۀ خاصی در اولویت نیست و ممکن است کمک هزینه درمان از طریق برخی ادارات پرداخت شود.
هزینۀ درمان مواد در سطح محلی با پول دولت مرکزی تأمین می‌شود و برای توسعۀ درمان از سازمان‌های دولتی و غیر دولتی استفاده می‌شود. مسئول خدمات درمان در مناطق، هم‌آهنگ‌کننده‌های محلی تیم‌های عملیاتی هستند که بودجۀ درمان را در دست دارند. ادارۀ ملی درمان، بر این بودجه نظارت دارد و اعتبارش را از وزارت بهداشت (شامل خدمات اجتماعی) و وزارت کشور می‌گیرد. معمولاً برنامه‌ها بلافاصله بعد از تکمیل سم‌زدایی 3 تا 12 ماه طول می‌کشد. برای ارزش‌یابی نتایج عملکرد تخصصی نظام درمانی مواد انگلستان یک ارزیابی انجام شد که نشان داد فقدان اطلاعات مطمئن و مدیریت قابل اتکا، موانعی مهم در برابر توسعۀ روی‌کرد مؤثر و در دسترس خدمات درمان هستند. (2002)
در پاسخ به نتایج فوق، چهار شاخص کلیدی اجرایی برای خدمات سوءمصرف مواد، شکل گرفت:
1) زمان انتظار؛
2) مراجعات جدید؛
3) میزان تکمیل درمان؛
4) هزینه واحد.
هدف این ارزش‌یابی، ارتقای اطلاعات در دسترس به ارائه‌کنندگان خدمات و خدمتگیرندگان و اعضای کمتیه‌هاست. در گزارش کمیتۀ برگزیدۀ وزارت کشور ذکر شده بود که پزشکان عمومی فعال در درمان معتادان فاقد آموزش، منابع و دست‌مزد کافی هستند. برنامه‌های جایگزین و نگه‌دارنده دیگر نیز طراحی شده است؛ برای مثال، درمان‌های بستری برای افرادی است که به اختلالات سوءمصرف مواد دچارند و به درمان طبی علائم محرومیت می‌پردازند. اهداف کلی برنامه‌های درمان جایگزین عبارتند از:
1) حمایت مناسب از خدمتگیرندگان تا بتوانند به زندگی عاری از مواد دست یابند؛
2) ثبات بخشیدن به وضعیت جسمی ـ روانی خدمتگیرندگان در درمان برای رفع علائم محرومیت؛
3) کاهش مصرف مواد غیر قانونی؛
4) آشنایی و حل مشکلات مرتبط با مواد؛
5) کاهش زیان‌های سوءمصرف، به‌خصوص ابتلا به ایدز، هپاتیت B و C و دیگر عفونت‌های منتقل‌شده از راه خون؛
6) کاهش زمان دوره‌های مصرف مواد؛
7) کاهش نیاز به فعالیت‌های مجرمانه برای تأمین مواد؛
8) کاهش خطر نشت داروهای تجویز‌شده به بازار غیر قانونی مواد؛
9) بهبود عملکرد فردی، اجتماعی و خانوادگی.
درمان جایگزین، در مورد افرادی نتایج مثبت داشته که داوطلبانه برای درمان مراجعه کرده باشند. در برنامه‌های کاهش زیان، مبتلایان به ایدز با علائم مشهود، بیماران جسمی و روانی شدید و زنان حامله در اولویت قرار دارند. ادارۀ ملی خدمات سلامت، هزینۀ ارائۀ درمان جایگزین را به «واحدهای درمان وابستگی به مواد»، تیم‌های درمان اجتماع‌مدار و پزشکان عمومی اختصاص می‌دهند. پذیرش از سوی مراجع، با ارزیابی کلی و ارزیابی میزان وابستگی به مواد انجام می‌گیرد و طرح درمانی و هم‌آهنگ‌کنندۀ درمان مشخص می‌شود؛ سپس حمایت‌های درمانی، اجتماعی و مشاوره ارائه می‌شود و برنامۀ درمان و مراقبت به اجرا در می‌آید. مراجعان در درمان‌های نگه‌دارندۀ متادون، هر سه‌ماه یک‌بار بازبینی می‌شوند. آزمایش ایدز و هپاتیت و واکسیناسیون هپاتیت B انجام می‌شود. پیشگیری از عود نیز، قسمتی از همۀ برنامه‌های درمان است. مراجعانی که سم‌زدایی موفق داشته‌اند، به سمت مراقبت‌های بعدی می‌روند.
برنامه‌های بستری در واحدهای روان‌پزشکی بیمارستان عمومی یا خود بیمارستان عمومی یا واحدهای اختصاصی بستری اجرا می‌شود. از میان داروهای جایگزین در انگلستان، بیشتر متادون خوراکی تجویز می‌شود (10 درصد تزریقی). برای کسانی که با متادون تثبیت شده‌اند، مورفین به ندرت تجویز می‌شود. جای‌گزین‌هایی با پایۀ کدئین، به‌خصوص دی‌هیدروکدئین، در بعضی درمانگاه‌ها استفاده می‌شود. بوپرنورفین به‌تازگی برای درمان جایگزین تأیید شده است و اونکسدین در برنامه‌های اجتماع‌مدار برای سم‌زدایی تجویز می‌شود. بعد از سم‌زدایی، نالترکسون (آنتاگونسیت دوپیوئیدی) به عنوان درمان نگه‌دارنده تجویز می‌شود. تجویز تیرودیازپین‌ها، تنها برای رفع علائم محرومیت تجویز می‌شود. در انگلستان و ولز برای درمان اولیه، آمفتامین تجویز می‌شود. مشاوره نیز به عنوان عامل مراقبت برای همۀ مراجعان انجام می‌شود. روی‌کردهای مختلف مشاوره شامل مصاحبۀ انگیزشی، روش‌های شناختی ـ رفتاری، مشاورۀ دوازده‌قدمی، خانواده‌درمانی و گشتالت است. بهترین تضمین برای مصرف صحیح متادون، مصرف تحت نظارت مستقیم فرد حرفه‌ای است.در استراتژی دَه‌سالۀ کشور انگلستان مصون نگه داشتن جامعۀ انگلیس در برابر رفتارهای ضد اجتماعی مجرمان مرتبط با موادمخدر، کاهش میزان تکرار جرایم توسط سوءمصرف‌کنندگان مواد و حتی جلوگیری از رانندگی افراد مست، به عنوان سیاست‌های کاهش زیان، ذکر شده است. دیدگاهی که در انگلستان در حال گسترش است، معتقد است سیاست مواد در نهایت همان کاهش زیان مواد است. مداخلات اختصاصی که به عنوان کاهش زیان شناخته شده‌اند، ادامۀ مصرف مواد را می‌پذیرند و اهدافی غیر از پرهیز کلی از مواد را دنبال می‌کنند.
ارزیابی نتایج، آمارها، تحقیقات و آموزش نشان می‌دهد که پیشرفت‌های مهمی در خدمات تخصصی درمانی ایجاد شده است. (گوسوپ، 2001) کاهش مسمومیت‌های ناشی از مصرف بیش از حد مواد، در درمان‌های اجتماع‌مدار و اقامتی دیده شده و رفتارهای پرخطر نظیر تزریق و تزریق مشترک و رفتار جنسی محافظت‌نشده، در مراجعین درمان نگه‌دارندۀ متادون کاهش یافته است. (گوسوپ، 2002) در بررسی بالینی در منطقه‌ای از اسکاتلند (اسکوئرز، 2002) گزارش شد که مصرف تحت نظارت، عامل مؤثر در کاهش مرگ های ناشی از متادون است. توصیه‌های برآمده از پیمایش عبارت بودند از: برگزاری جلسات آموزشی برای بیمارانی که می‌خواهند متادون را شروع کنند، اجرای برنامه‌های آموزشی و روزآمد برای پزشکان عمومی، گسترش مصرف تحت نظارت، دسترسی به خدمات تخصصی اعتیاد و آگاهی از حدود درمان و مسمومیت با متادون یا نالوکسان.
مراقبت‌های بعدی و بازپروری در انگلستان، جزء اساسی درمان محسوب می‌شود. حمایت‌های مالی، ارتقای سیاست بازار فعال کار به منظور افزایش فرصت‌های برابر و حمایت از بیماران در به دست آوردن اعتماد‌به‌نفس، تجربه و مهارت‌هایی که قابلیت اشتغال را افزایش می‌دهند، جزء سیاست‌های بازپروری در این کشور است. در سال 2001، بودجه برای تمرکز برنامه‌های درمانی بر محروم‌ترین مناطق شامل محله‌هایی با میزان اشتغال پایین و بالاترین میزان شیوع اعتیاد اختصاص یافت. نخست‌وزیر برای 000/30 مدعی بی‌کاری گفت: «40 میلیون پوند بودجۀ اعتباری در عرض سه سال به معنای آن است که آن‌ها تحت آموزش و حمایت مورد نیاز قرار خواهند گرفت، به شرط آن که پاک باشند.»
تعریف بازپروری در انگلستان، مترادف با درمان اقامتی است. خدمات بازتوانی اقامتی عمدۀ مراقبت‌های بعدی و برنامه‌های بازپروری را ارائه می‌دهند. این برنامه‌ها بیشتر در بخش‌های داوطلب و مستقل با مبنای غیرانتفاعی تداوم یافته‌اند. در حال حاضر، حدود هفتاد برنامۀ در حال اجرا و 1200 تخت در انگلستان موجود است. برنامه‌های اقامتی به صورت کوتاه‌مدت سه‌ماهه و بلندمدت شش‌ماهه هستند. بیشتر برنامه‌های بازتوانی اقامتی، بر ویژگی‌هایی تأکید می‌کنند که عبارتند از: پاک ماندن از مواد غیر قانونی در محیط درمانی کنترل شده یا نیمه کنترل‌شده، زندگی اجتماعی با دیگر مصرف‌کنندگان، تأکید بر سهیم شدن هم‌تاها در مسئولیت و مشاورۀ گروهی، مشاوره و حمایت از محور پیشگیری از عود، حمایت فردی و تقویت آموزشی، آموزش فنی‌حرفه‌ای، افزایش مهارت‌های اجتماعی و زندگی، حمایت برای اسکان و اشتغال و مراقبت‌های بعدی. از چهار راهبرد مواد در انگلستان، عمدتاً دو راهبرد درمان و پوشش حمایتی جوانان بیشتر مدنظر قرار گرفته‌اند. کل هزینه‌ها در سال‌های 2000 ـ 2001، 2/475 میلیون یورو و در 2003 ـ 2002، 8/688 میلیون یورو بود. از چهار عنصر اصلی استراتژیک، تأمین دو عنصر کاهش دسترسی و افزایش درمان، می‌توانند در دو دسته برنامه‌های سنتی کاهش عرضه و تقاضا تقسیم شوند. دو عنصر دیگر، یعنی پوشش حمایتی جوانان برای مقاومت در برابر مواد و برنامه‌های درمان اجتماع‌مدار شامل هردو حوزۀ کاهش عرضه و تقاضا می‌شوند. پژوهش در مورد برآیندهای درمان اعتیاد، طی یک دورۀ پیگیری پنج‌ساله، نشان می‌دهد که بهبود قابل توجهی در مشکلات مرتبط با مواد، بهداشت و عملکرد اجتماعی معتادان درمان شده، ظاهر شده است. در میزان مسمومیت ناشی از مواد نیز، در مقایسه با زمان قبل از درمان، کاهش قابل توجهی دیده شد. این امر به‌ویژه در مراجعانی که از روش درمان اقامتی یا درمان اجتماع‌محور استفاده کرده بودند، بیشتر مشهود بود. هم‌چنین میزان مصرف مواد، در مقایسه با قبل و بعد از درمان، کاهش قابل توجهی نشان می‌داد. در رفتارهای پرخطر، مانند تزریق، تزریق مشترک و رابطۀ جنسی محافظت نشده، در مراجعان زیر درمان با متادون و نیز درمان‌های اقامتی کاهش چشم‌گیر دیده شد. علاوه بر این، معلوم شد هر چه نظارت بیش‌تری در مراکز درمانی بر تجویز متادون صورت گیرد، میزان مرگ‌و‌میز ناشی از مصرف متادون نیز کاهش می‌یابد.
برنامه‌های اجرایی درمان در چارچوب استراتژی ده‌سالۀ تنظیم شده و عبارتند از: ارائۀ مشاوره و کمک عملی برای پیشگیری از مصرف و امراض مرتبط با سوءمصرف، کمک به حل مسائل سوءمصرف‌کنندگان موادمخدر از طریق ارزیابی و تغییر رفتارهای آن‌ها به سمت شیوه‌های مثبت زندگی است که ارتباط تنگاتنگی با امکانات رفاهی، آموزش و اشتغال افراد دارد. هم‌چنین پاسخی یک‌پارچه، مؤثر و کارآمد به افرادی که از مشکلات موادمخدر و مسائل روحی و روانی رنج می‌برند، ارائه می‌شود. این امر نیز تضمین شده که داروهای جایگزین (همچون متادون) به طور خاص و ارائۀ خدمات پزشکی (همانند داروهای مخدر قانونی و تجویز شده) به طور عام، در راستای راه‌کارهای وزارت بهداشت، در اختیار نیازمندان قرار گیرد. طبق استراتژی درمانی انگلستان خدمات درمانی باید، به‌ویژه برای افراد زیر 25 سال، گسترش یابد. ادارۀ ملی درمان انگلستان در آوریل 2001 راه‌اندازی شد. این اداره به روند تثبیت و انتشارات استانداردهای ملی برای راه‌اندازی و ارائۀ خدمات درمانی، نظارت و رسیدگی می‌کند. یکی از شیوه‌های درمانی، درمان «عاری از مواد» در سطح ملی است.
شبکۀ موجود خدمات از ترکیب مداخلات اولیه، توصیه و مشاوره و خدمات سرپایی تشکیل شده است که مراجعان آنان بر اساس ارزیابی میزان وابستگی به یکی از این شیوه‌های درمانی، ارجاع می‌شوند. وزارت بهداشت، وابستگی به مواد را «به عنوان مشکل مزمن و عودکننده» پذیرفته است که رفع آن نیازمند اقدامات متعددی است. برنامه‌های بازتوانی اقامتی، شامل مراجعانی می‌شود که نخست از مواد، عاری شده باشند، یا سم‌زدایی انجام داده باشند. پذیرش داوطلبانه است یا خودِ فرد رجوع می‌کند، یا درمان‌گر او را به مرکز ارجاع می‌دهد، یا سیستم قضایی او را به مرکزی می‌فرستد؛ گروه و طبقۀ خاصی در اولویت نیست و ممکن است کمک هزینه درمان از طریق برخی ادارات پرداخت شود.
هزینۀ درمان مواد در سطح محلی با پول دولت مرکزی تأمین می‌شود و برای توسعۀ درمان از سازمان‌های دولتی و غیر دولتی استفاده می‌شود. مسئول خدمات درمان در مناطق، هم‌آهنگ‌کننده‌های محلی تیم‌های عملیاتی هستند که بودجۀ درمان را در دست دارند. ادارۀ ملی درمان، بر این بودجه نظارت دارد و اعتبارش را از وزارت بهداشت (شامل خدمات اجتماعی) و وزارت کشور می‌گیرد. معمولاً برنامه‌ها بلافاصله بعد از تکمیل سم‌زدایی 3 تا 12 ماه طول می‌کشد. برای ارزش‌یابی نتایج عملکرد تخصصی نظام درمانی مواد انگلستان یک ارزیابی انجام شد که نشان داد فقدان اطلاعات مطمئن و مدیریت قابل اتکا، موانعی مهم در برابر توسعۀ روی‌کرد مؤثر و در دسترس خدمات درمان هستند. (2002)
در پاسخ به نتایج فوق، چهار شاخص کلیدی اجرایی برای خدمات سوءمصرف مواد، شکل گرفت:
1) زمان انتظار؛
2) مراجعات جدید؛
3) میزان تکمیل درمان؛
4) هزینه واحد.
هدف این ارزش‌یابی، ارتقای اطلاعات در دسترس به ارائه‌کنندگان خدمات و خدمتگیرندگان و اعضای کمتیه‌هاست. در گزارش کمیتۀ برگزیدۀ وزارت کشور ذکر شده بود که پزشکان عمومی فعال در درمان معتادان فاقد آموزش، منابع و دست‌مزد کافی هستند. برنامه‌های جایگزین و نگه‌دارنده دیگر نیز طراحی شده است؛ برای مثال، درمان‌های بستری برای افرادی است که به اختلالات سوءمصرف مواد دچارند و به درمان طبی علائم محرومیت می‌پردازند. اهداف کلی برنامه‌های درمان جایگزین عبارتند از:
1) حمایت مناسب از خدمتگیرندگان تا بتوانند به زندگی عاری از مواد دست یابند؛
2) ثبات بخشیدن به وضعیت جسمی ـ روانی خدمتگیرندگان در درمان برای رفع علائم محرومیت؛
3) کاهش مصرف مواد غیر قانونی؛
4) آشنایی و حل مشکلات مرتبط با مواد؛
5) کاهش زیان‌های سوءمصرف، به‌خصوص ابتلا به ایدز، هپاتیت B و C و دیگر عفونت‌های منتقل‌شده از راه خون؛
6) کاهش زمان دوره‌های مصرف مواد؛
7) کاهش نیاز به فعالیت‌های مجرمانه برای تأمین مواد؛
8) کاهش خطر نشت داروهای تجویز‌شده به بازار غیر قانونی مواد؛
9) بهبود عملکرد فردی، اجتماعی و خانوادگی.
درمان جایگزین، در مورد افرادی نتایج مثبت داشته که داوطلبانه برای درمان مراجعه کرده باشند. در برنامه‌های کاهش زیان، مبتلایان به ایدز با علائم مشهود، بیماران جسمی و روانی شدید و زنان حامله در اولویت قرار دارند. ادارۀ ملی خدمات سلامت، هزینۀ ارائۀ درمان جایگزین را به «واحدهای درمان وابستگی به مواد»، تیم‌های درمان اجتماع‌مدار و پزشکان عمومی اختصاص می‌دهند. پذیرش از سوی مراجع، با ارزیابی کلی و ارزیابی میزان وابستگی به مواد انجام می‌گیرد و طرح درمانی و هم‌آهنگ‌کنندۀ درمان مشخص می‌شود؛ سپس حمایت‌های درمانی، اجتماعی و مشاوره ارائه می‌شود و برنامۀ درمان و مراقبت به اجرا در می‌آید. مراجعان در درمان‌های نگه‌دارندۀ متادون، هر سه‌ماه یک‌بار بازبینی می‌شوند. آزمایش ایدز و هپاتیت و واکسیناسیون هپاتیت B انجام می‌شود. پیشگیری از عود نیز، قسمتی از همۀ برنامه‌های درمان است. مراجعانی که سم‌زدایی موفق داشته‌اند، به سمت مراقبت‌های بعدی می‌روند.
برنامه‌های بستری در واحدهای روان‌پزشکی بیمارستان عمومی یا خود بیمارستان عمومی یا واحدهای اختصاصی بستری اجرا می‌شود. از میان داروهای جایگزین در انگلستان، بیشتر متادون خوراکی تجویز می‌شود (10 درصد تزریقی). برای کسانی که با متادون تثبیت شده‌اند، مورفین به ندرت تجویز می‌شود. جای‌گزین‌هایی با پایۀ کدئین، به‌خصوص دی‌هیدروکدئین، در بعضی درمانگاه‌ها استفاده می‌شود. بوپرنورفین به‌تازگی برای درمان جایگزین تأیید شده است و اونکسدین در برنامه‌های اجتماع‌مدار برای سم‌زدایی تجویز می‌شود. بعد از سم‌زدایی، نالترکسون (آنتاگونسیت دوپیوئیدی) به عنوان درمان نگه‌دارنده تجویز می‌شود. تجویز تیرودیازپین‌ها، تنها برای رفع علائم محرومیت تجویز می‌شود. در انگلستان و ولز برای درمان اولیه، آمفتامین تجویز می‌شود. مشاوره نیز به عنوان عامل مراقبت برای همۀ مراجعان انجام می‌شود. روی‌کردهای مختلف مشاوره شامل مصاحبۀ انگیزشی، روش‌های شناختی ـ رفتاری، مشاورۀ دوازده‌قدمی، خانواده‌درمانی و گشتالت است. بهترین تضمین برای مصرف صحیح متادون، مصرف تحت نظارت مستقیم فرد حرفه‌ای است.در استراتژی دَه‌سالۀ کشور انگلستان مصون نگه داشتن جامعۀ انگلیس در برابر رفتارهای ضد اجتماعی مجرمان مرتبط با موادمخدر، کاهش میزان تکرار جرایم توسط سوءمصرف‌کنندگان مواد و حتی جلوگیری از رانندگی افراد مست، به عنوان سیاست‌های کاهش زیان، ذکر شده است. دیدگاهی که در انگلستان در حال گسترش است، معتقد است سیاست مواد در نهایت همان کاهش زیان مواد است. مداخلات اختصاصی که به عنوان کاهش زیان شناخته شده‌اند، ادامۀ مصرف مواد را می‌پذیرند و اهدافی غیر از پرهیز کلی از مواد را دنبال می‌کنند.
ارزیابی نتایج، آمارها، تحقیقات و آموزش نشان می‌دهد که پیشرفت‌های مهمی در خدمات تخصصی درمانی ایجاد شده است. (گوسوپ، 2001) کاهش مسمومیت‌های ناشی از مصرف بیش از حد مواد، در درمان‌های اجتماع‌مدار و اقامتی دیده شده و رفتارهای پرخطر نظیر تزریق و تزریق مشترک و رفتار جنسی محافظت‌نشده، در مراجعین درمان نگه‌دارندۀ متادون کاهش یافته است. (گوسوپ، 2002) در بررسی بالینی در منطقه‌ای از اسکاتلند (اسکوئرز، 2002) گزارش شد که مصرف تحت نظارت، عامل مؤثر در کاهش مرگ های ناشی از متادون است. توصیه‌های برآمده از پیمایش عبارت بودند از: برگزاری جلسات آموزشی برای بیمارانی که می‌خواهند متادون را شروع کنند، اجرای برنامه‌های آموزشی و روزآمد برای پزشکان عمومی، گسترش مصرف تحت نظارت، دسترسی به خدمات تخصصی اعتیاد و آگاهی از حدود درمان و مسمومیت با متادون یا نالوکسان.
مراقبت‌های بعدی و بازپروری در انگلستان، جزء اساسی درمان محسوب می‌شود. حمایت‌های مالی، ارتقای سیاست بازار فعال کار به منظور افزایش فرصت‌های برابر و حمایت از بیماران در به دست آوردن اعتماد‌به‌نفس، تجربه و مهارت‌هایی که قابلیت اشتغال را افزایش می‌دهند، جزء سیاست‌های بازپروری در این کشور است. در سال 2001، بودجه برای تمرکز برنامه‌های درمانی بر محروم‌ترین مناطق شامل محله‌هایی با میزان اشتغال پایین و بالاترین میزان شیوع اعتیاد اختصاص یافت. نخست‌وزیر برای 000/30 مدعی بی‌کاری گفت: «40 میلیون پوند بودجۀ اعتباری در عرض سه سال به معنای آن است که آن‌ها تحت آموزش و حمایت مورد نیاز قرار خواهند گرفت، به شرط آن که پاک باشند.»
تعریف بازپروری در انگلستان، مترادف با درمان اقامتی است. خدمات بازتوانی اقامتی عمدۀ مراقبت‌های بعدی و برنامه‌های بازپروری را ارائه می‌دهند. این برنامه‌ها بیشتر در بخش‌های داوطلب و مستقل با مبنای غیرانتفاعی تداوم یافته‌اند. در حال حاضر، حدود هفتاد برنامۀ در حال اجرا و 1200 تخت در انگلستان موجود است. برنامه‌های اقامتی به صورت کوتاه‌مدت سه‌ماهه و بلندمدت شش‌ماهه هستند. بیشتر برنامه‌های بازتوانی اقامتی، بر ویژگی‌هایی تأکید می‌کنند که عبارتند از: پاک ماندن از مواد غیر قانونی در محیط درمانی کنترل شده یا نیمه کنترل‌شده، زندگی اجتماعی با دیگر مصرف‌کنندگان، تأکید بر سهیم شدن هم‌تاها در مسئولیت و مشاورۀ گروهی، مشاوره و حمایت از محور پیشگیری از عود، حمایت فردی و تقویت آموزشی، آموزش فنی‌حرفه‌ای، افزایش مهارت‌های اجتماعی و زندگی، حمایت برای اسکان و اشتغال و مراقبت‌های بعدی. از چهار راهبرد مواد در انگلستان، عمدتاً دو راهبرد درمان و پوشش حمایتی جوانان بیشتر مدنظر قرار گرفته‌اند. کل هزینه‌ها در سال‌های 2000 ـ 2001، 2/475 میلیون یورو و در 2003 ـ 2002، 8/688 میلیون یورو بود. از چهار عنصر اصلی استراتژیک، تأمین دو عنصر کاهش دسترسی و افزایش درمان، می‌توانند در دو دسته برنامه‌های سنتی کاهش عرضه و تقاضا تقسیم شوند. دو عنصر دیگر، یعنی پوشش حمایتی جوانان برای مقاومت در برابر مواد و برنامه‌های درمان اجتماع‌مدار شامل هردو حوزۀ کاهش عرضه و تقاضا می‌شوند. پژوهش در مورد برآیندهای درمان اعتیاد، طی یک دورۀ پیگیری پنج‌ساله، نشان می‌دهد که بهبود قابل توجهی در مشکلات مرتبط با مواد، بهداشت و عملکرد اجتماعی معتادان درمان شده، ظاهر شده است. در میزان مسمومیت ناشی از مواد نیز، در مقایسه با زمان قبل از درمان، کاهش قابل توجهی دیده شد. این امر به‌ویژه در مراجعانی که از روش درمان اقامتی یا درمان اجتماع‌محور استفاده کرده بودند، بیشتر مشهود بود. هم‌چنین میزان مصرف مواد، در مقایسه با قبل و بعد از درمان، کاهش قابل توجهی نشان می‌داد. در رفتارهای پرخطر، مانند تزریق، تزریق مشترک و رابطۀ جنسی محافظت نشده، در مراجعان زیر درمان با متادون و نیز درمان‌های اقامتی کاهش چشم‌گیر دیده شد. علاوه بر این، معلوم شد هر چه نظارت بیش‌تری در مراکز درمانی بر تجویز متادون صورت گیرد، میزان مرگ‌و‌میز ناشی از مصرف متادون نیز کاهش می‌یابد.
کاهش آسیب
در استراتژی دَه‌سالۀ کشور انگلستان مصون نگه داشتن جامعۀ انگلیس در برابر رفتارهای ضد اجتماعی مجرمان مرتبط با موادمخدر، کاهش میزان تکرار جرایم توسط سوءمصرف‌کنندگان مواد و حتی جلوگیری از رانندگی افراد مست، به عنوان سیاست‌های کاهش زیان، ذکر شده است. دیدگاهی که در انگلستان در حال گسترش است، معتقد است سیاست مواد در نهایت همان کاهش زیان مواد است. مداخلات اختصاصی که به عنوان کاهش زیان شناخته شده‌اند، ادامۀ مصرف مواد را می‌پذیرند و اهدافی غیر از پرهیز کلی از مواد را دنبال می‌کنند. انواع بسیار متفاوتی از خدمات به عنوان کاهش زیان توضیح داده شده‌اند، اگر چه فهرست کاملی از انواع و تعداد فعالیت‌ها وجود ندارد. تعویض سوزن و سرنگ از جمله طرح تعویض سوزن توسط مؤسسات قانونی مرتبط با مواد و داروخانه‌ها که سوزن‌ها و بسته‌های بهداشتی را به مصرف‌کنندگان تزریقی می‌دهند، از برنامه‌های کاهش زیان است. گروه‌های خودیاری در انگلستان، اسکاتلند و ولز ثبت شده‌اند و اخیراً هم در ایرلند شمالی شروع به کار کرده‌اند. انگلستان در راستای شبکه‌سازی بین اقدامات کاهش زیان، مجموعه‌ای از گردهمایی‌ها را با عنوان «زیان‌کاهی را فعال و کارآمد کنیم» در سال 2001 برگزار کرد. از اهداف این برنامه مروری بر فعالیت‌های کاهش زیان، معرفی نمونه‌های موفق و ارائۀ اطلاعات از تزریقی‌ها برای منع کردن دیگران از شروع به تزریق بود. ادارۀ خدمات مشاوره و پیشگیری مواد، اطلاعاتی دربارۀ فعالیت‌های کاهش زیان را به درمان‌گران و سیاست‌گذاران ارائه می‌کند. در این سطح، دولت کمک می‌کند تا سیاست ملی به عملیات محلی برنامه‌های کاهش زیان تبدیل شود. در اتحادیه کاهش زیان انگلستان گروه فشاری، متشکل از درمان‌گران و محققان است که به دنبال شروع فعالیت‌های کاهش زیان در سطح محلی هستند و در عین حال تغییر سیاست‌ها را در سطح ملی پیگیری می‌کنند. از دیگر فعالیت‌های کاهش زیان، کار سیار است که تلاش می‌کند تا در موقعیت‌ها و مکان‌های تفریحی به مصرف‌کنندگان مواد خدمات ارائه دهد. افراد فعال در این روش، وارد محیط مصرف‌کننده می‌شوند؛ برای مثال، کارکنان حمایتی و مسئولان تعویض سوزن و سرنگ وارد خانۀ مصرف‌کننده می‌شوند. در شهر لیدز، یکی از این سازمان‌ها، خدمات ایمنی را در کلوپ‌های رقص ارائه می‌دهد. آموزش مواد برای 16 ـ 13 ساله‌ها و کاهش زیان برای سنین 17 سال به بالا از اهداف این مؤسسه است. آموزش بهداشت ایدز این خدمات را توسعه داده است. کارکنان ماهانه در ساعات 8 تا 10 شب جلساتی ارائه می‌کنند. آن‌ها در باشگاه‌ها و جشنواره‌ها حضور دارند تا فرصت‌هایی برای تقویت فهم اعضا و افراد داخل باشگاه از خطرات همراه مصرف مواد فراهم کنند. ارائۀ بروشورها، اطلاعات و اجرای برنامه‌های حمایتی از دیگر فعالیت‌های آنان است. آن‌ها اجازه می‌دهند که اعضا و افراد داخل باشگاه به آنان نزدیک شوند و تماس برقرار کنند.
اولین تلاش ملی جلوگیری از جرم، با عنوان «بگو نه و تلفن بزن[2]» در اکتبر 1995 به راه افتاد. هدف از این برنامه پیشگیری از مصرف مواد و جرم همراه آن بود. جوانان و افراد آسیب‌دیده 25 ـ 13 ساله تحت پوشش این طرح بودند. روش‌های نوینی برای عمومی کردن پیام به کار رفت که استفاده از گروه‌های پاپ در شب‌های رقص باشگاه جوانان و تورهای مدرسه بود. برای پیشگیری از بیماری‌های عفونی نیز، فعالیت‌های مختلفی صورت گرفت. سند «الگوهای مراقبت» مؤسسۀ ملی درمان، برای همۀ مراجعان فهرستی از غربال‌گری بیماری‌های مسری از راه خون دارد که در خدمت سوءمصرف مواد استفاده می‌شود. از اهداف آن ارزیابی رفتارهای خطرساز همراه با مصرف مواد و الکل و ارائۀ مداخلات برای پیشگیری از آسیب بیشتر (شامل توصیه و مشاوره و ارائه اطلاعات) است. وزارت بهداشت در سال 2002 راهنمای جدیدی برای پیشگیری از مصرف مواد، تدوین کرد که همۀ ادارات سلامت موظف بودند به پیشگیری از ترزیق و تزریق با سوزن و سرنگ مشترک بپردازند. این برنامه شامل آموزش جدید به کارکنان، ارائۀ اطلاعات و برگزاری گردهمایی‌ها بود. این برنامۀ آموزشی مهارت‌هایی را تقویت می‌کرد تا از تزریق بین مصرف‌کنندگان پیشگیری کند. در زمینۀ خدمات سیار، مصرف‌کنندگان مواد و گروه‌های در خطر، والدین سوءمصرف‌کنندگان مواد و کودکانشان تحت مراقبت قرار می‌گیرند؛ این خدمات نیازمند کار ارتباطی کمیته‌های حفاظت کودک هستند.
گروه دیگری بر ترکیب خدمات سیار با آموزش مصرف ایمن‌تر مواد متمرکز هستند. این گروه، به‌خصوص بر مصرف‌کنندگان هروئین ترک و آسیای جنوبی که بیشتر مصرف تدخینی دارند تا تزریقی متمرکزند. طبق تحقیقات این گروه، مصرف‌کنندگان هنوز از شرکای جنسی، دوستان و دیگر مصرف‌کنندگان، سرنگ مستعمل می‌گرفتند؛ البته این به معنای آن نبود که توزیع ثانویۀ وسایل استریل تزریق باید متوقف می‌شد. راهنمای درمان بالینی وزارت بهداشت اظهار می‌دارد که پزشکان باید به مصرف‌کنندگان توصیه کنند تا اصول اساسی کمک‌های اولیه و احیای قلبی ریوی را بیاموزند تا در صورت لزوم به دوستان خود کمک کنند. آموزش روش‌های احیا، به عنوان بخشی از آمادگی برنامۀ عملیاتی در نظر گرفته شده است.
از دیگر برنامه‌ها، راه‌اندازی اتاق‌های تزریق سالم است. دولت از شروع به کار اتاق‌های تزریق ایمن حمایت نمی‌کند و در حال حاضر این اتاق‌ها فقط برای کسانی در دسترس خواهد بود که هروئین برای آن‌ها تجویز شده است. برای درمان‌گرانی که در همۀ این مراحل کار می‌کنند، استانداردهای حرفه‌ای در مداخلات کاهش زیان وجود دارد.
پی نوشت:
[1]. sure start
[2]. ‘’say no and phone’’
منبع: کتاب اعتیاد در ایران، نوشته سعید مدنی قهفرخی، انتشارات ثالث، تهران، 1390.
اولین تلاش ملی جلوگیری از جرم، با عنوان «بگو نه و تلفن بزن[2]» در اکتبر 1995 به راه افتاد. هدف از این برنامه پیشگیری از مصرف مواد و جرم همراه آن بود. جوانان و افراد آسیب‌دیده 25 ـ 13 ساله تحت پوشش این طرح بودند. روش‌های نوینی برای عمومی کردن پیام به کار رفت که استفاده از گروه‌های پاپ در شب‌های رقص باشگاه جوانان و تورهای مدرسه بود. برای پیشگیری از بیماری‌های عفونی نیز، فعالیت‌های مختلفی صورت گرفت. سند «الگوهای مراقبت» مؤسسۀ ملی درمان، برای همۀ مراجعان فهرستی از غربال‌گری بیماری‌های مسری از راه خون دارد که در خدمت سوءمصرف مواد استفاده می‌شود. از اهداف آن ارزیابی رفتارهای خطرساز همراه با مصرف مواد و الکل و ارائۀ مداخلات برای پیشگیری از آسیب بیشتر (شامل توصیه و مشاوره و ارائه اطلاعات) است. وزارت بهداشت در سال 2002 راهنمای جدیدی برای پیشگیری از مصرف مواد، تدوین کرد که همۀ ادارات سلامت موظف بودند به پیشگیری از ترزیق و تزریق با سوزن و سرنگ مشترک بپردازند. این برنامه شامل آموزش جدید به کارکنان، ارائۀ اطلاعات و برگزاری گردهمایی‌ها بود. این برنامۀ آموزشی مهارت‌هایی را تقویت می‌کرد تا از تزریق بین مصرف‌کنندگان پیشگیری کند. در زمینۀ خدمات سیار، مصرف‌کنندگان مواد و گروه‌های در خطر، والدین سوءمصرف‌کنندگان مواد و کودکانشان تحت مراقبت قرار می‌گیرند؛ این خدمات نیازمند کار ارتباطی کمیته‌های حفاظت کودک هستند.
گروه دیگری بر ترکیب خدمات سیار با آموزش مصرف ایمن‌تر مواد متمرکز هستند. این گروه، به‌خصوص بر مصرف‌کنندگان هروئین ترک و آسیای جنوبی که بیشتر مصرف تدخینی دارند تا تزریقی متمرکزند. طبق تحقیقات این گروه، مصرف‌کنندگان هنوز از شرکای جنسی، دوستان و دیگر مصرف‌کنندگان، سرنگ مستعمل می‌گرفتند؛ البته این به معنای آن نبود که توزیع ثانویۀ وسایل استریل تزریق باید متوقف می‌شد. راهنمای درمان بالینی وزارت بهداشت اظهار می‌دارد که پزشکان باید به مصرف‌کنندگان توصیه کنند تا اصول اساسی کمک‌های اولیه و احیای قلبی ریوی را بیاموزند تا در صورت لزوم به دوستان خود کمک کنند. آموزش روش‌های احیا، به عنوان بخشی از آمادگی برنامۀ عملیاتی در نظر گرفته شده است.
از دیگر برنامه‌ها، راه‌اندازی اتاق‌های تزریق سالم است. دولت از شروع به کار اتاق‌های تزریق ایمن حمایت نمی‌کند و در حال حاضر این اتاق‌ها فقط برای کسانی در دسترس خواهد بود که هروئین برای آن‌ها تجویز شده است. برای درمان‌گرانی که در همۀ این مراحل کار می‌کنند، استانداردهای حرفه‌ای در مداخلات کاهش زیان وجود دارد.
پی نوشت:
[1]. sure start
[2]. ‘’say no and phone’’
منبع: کتاب اعتیاد در ایران، نوشته سعید مدنی قهفرخی، انتشارات ثالث، تهران، 1390.