در گلابى مقدار زیادى فیبرهاى غذایىِ قابل حل و غیر قابل حل وجود دارد که براى کاهش کلسترول و کمک به رفع یبوست مفید است. فیبر غیر قابل حلّ موجود در گلابى، «لاینین» (Linin) نام دارد که براى کاهش کلسترول مؤثر است و نظیر سایر فیبرهاى غیر قابل حل، مانند سبوس گندم، به رفع یبوست نیز کمک مى‌کند.
تعداد کلمات 1591/ تخمین زمان مطالعه 8 دقیقه
رسول خدا(ص) فرمودند: «... گلابى بخورید و به زنان حامله بخورانید؛ فرزندان‌تان نیکو مى‌شوند.»[3] ایشان هم‌چنین فرمودند: «الکُمَّثرى یُحیِی القَلبَ»؛[4] گلابى، قلب را زنده مى‌کند.
از امام على(ع) روایت شده است: «الکُمَّثرى یَجلُو القَلبَ و یُسَکِّنُ أوجاعَ الجَوفِ»؛[5] گلابى، قلب را جلا مى‌دهد و دردهاى درون را تسکین مى‌بخشد.
امام صادق(ع) فرمودند:
کُلُوا الکُمَّثرى فَإِنَّهُ یَجلُو القَلبَ و یُسَکِّنُ أوجاعَ الجَوفِ بِإِذنِ الله تَعالى؛[6] گلابى بخورید که به اذن خداوند، دل را جلا مى‌دهد و دردهاى درون را تسکین مى‌بخشد.
ایشان هم‌چنین به مردى که از دردى در قلب خود نزد ایشان اظهار ناراحتى کرد، فرمود: «کُلِ الکُمَّثرى»؛[7] گلابى بخور!
در گلابى مقدار زیادى فیبرهاى غذایىِ قابل حل و غیر قابل حل وجود دارد که براى کاهش کلسترول و کمک به رفع یبوست مفید است. فیبر غیر قابل حلّ موجود در گلابى، «لاینین» (Linin) نام دارد که براى کاهش کلسترول مؤثر است و نظیر سایر فیبرهاى غیر قابل حل، مانند سبوس گندم، به رفع یبوست نیز کمک مى‌کند؛ علاوه بر این، در گلابى نوعی فیبر قابل حل در آب به نام «پکتین» نیز وجود دارد که آن هم براى کاهش کلسترول مفید است. در یک عدد گلابى متوسط، در حدود چهار گرم فیبر وجود دارد؛ بنابراین، با مصرف دو گلابى در روز، 32 درصد فیبر مورد نیاز روزانۀ بدن انسان تأمین مى‌شود.
گفتنی است، قسمت عمدۀ فیبر گلابى در پوست و بلافاصله زیر پوست آن است و اگر با پوست خورده شود، از تمام فیبر آن استفاده شده است. مادۀ مهم دیگرى که در گلابى موجود است، عنصر (Boron) است که به افزایش جذب کلسیم و در نتیجه، جلوگیرى از پوکى استخوان، به‌خصوص براى زنان در دوران یائسگى کمک فراوانى مى‌کند.
معمولاً موادى که براى استخوان‌ها نافعند، براى مغز نیز مفیدند؛ گلابى از میوه‌هایى است که براى تقویتِ حافظه و تمرکز حواس نیز مفید است. در هر گلابىِ متوسط، حدود 3/0 میلى‌گرم عنصر (Boron) وجود دارد که اگر پنج وعده در روز خورده شود، تقریباً مقدار (Boron) مورد نیاز بدن انسان تأمین مى‌شود.[8]
ترکیبات شیمیایى گلابی
برگ‌هاى جوان درخت گلابى، موادى مانند تانن، گلوکوزید و هیدروکینون دارند؛ برگ‌هاى خشک درخت گلابى، اسیداورسولیک دارد و دانۀ گلابى، ماده‌اى به نام «آمیگدالین» و مقدارى روغن دارد.میوۀ درخت گلابى، مخروطى‌شکل، گوشت‌دار، شیرین و یا ملس و آب‌دار است. از تمام قسمت‌ها‌ى گلابى، مانند برگ‌هاى جوان، پوست ساقه و میوۀ آن استفادۀ طبى به عمل مى‌آید.[9]
فهرست خواصّ طبى گلابى
گلابى از نظر طبّ سنتى ایران، گرم و تر است.ـ سنگ مجارى ادرار را دفع مى‌کند.
ـ آرام‌بخش و تب‌بُر است.
ـ ادرارآور است و بوى بد را از بین مى‌برد و باعث مى‌شود رنگ ادرار، روشن شود.
ـ هنگامى که دفع ادرار مشکل است و شخص قطره قطره ادرار مى‌کند، خوردن گلابى بهترین داروست.
ـ در رفع عفونتِ مجراى ادرار، مؤثر است.
ـ اسیداوریک را از بدن دفع مى‌کند.
ـ تقویت‌کنندۀ بدن است.
ـ قابض و در عین حال، ملیّن است.
ـ تقویت‌کنندۀ قلب و دستگاه هاضمه است.
ـ تشنگى را برطرف مى‌کند.
ـ سوزش مثانه و مجراى ادرار را درمان مى‌کند.
ـ چون قند گلابى، فروکتوز است، بنابراین آن‌ها‌یى که مبتلا به بیمارى دیابت هستند، مى‌توانند از آن استفاده کنند و براى آن‌ها مضر نیست.
ـ براى دفع سموم بدن، بسیار مؤثر است.
ـ براى پایین آوردن فشار خون باید مدت چند روز فقط گلابى مصرف کنید و غذاى دیگرى نخورید؛ البته این رژیم باید تحت نظر دکتر انجام گیرد و با اجازۀ پزشک متخصص باشد.[10]
بیشتر بخوانید: معرفی گلابی و خواص درمانی آن
خواصّ سایر قسمت‌ها‌ى درخت گلابى
برگ و شکوفۀ درخت گلابى از نظر طبّ سنتى ایران، سرد و خشک است.ـ شکوفۀ درخت گلابى، تقویت‌کنندۀ معده است و خون‌ریزى و اسهال را بند مى‌آورد.
ـ در ورم چشم، از ضماد شکوفۀ گلابى استفاده کنید.
ـ تخم گلابى، ضد کرم معده و روده است.
ـ دم‌کردۀ برگ گلابى، براى رفع اسهال مفید است.
ـ براى رفع ناراحتى‌هاى پروستات و مجارى ادرار، از دم‌کردۀ برگ‌هاى جوان درخت گلابى استفاده کنید؛ بدین منظور، صد گرم از آن را در یک لیتر آب جوش بریزید، مقدارى گلابى را تکه‌‌تکه کنید و همراه با چند قطعه پوستِ سیب داخل آن بیندازید و بگذارید حدود بیست دقیقه بماند. از این دم‌کرده، سه فنجان در روز بنوشید.
ـ براى دفع سنگ کلیه، پنجاه گرم برگ گلابى را با پنجاه گرم پوست سیب در یک لیتر آب جوش بریزید، به مدت بیست دقیقه دم کنید و آن را به تدریج بنوشید.
ـ براى شست‌وشوى زخم‌ها، پنجاه گرم پوست ساقۀ درخت گلابى را در یک لیتر آب بریزید و بگذارید چند دقیقه بجوشد؛ سپس آن محلول را با پنبۀ استریل روى زخم‌ها شست‌وشو دهید. [11]
خواصّ دیگر گلابی
ـ از امام صادق(ع) روایت شده است:الکُمَّثرى یَدبَغُ المَعِدَةَ و یُقَوّیها هُوَ وَ السَّفَرجَلُ سَواءٌ و هُوَ عَلَى الشِّبَعِ أنفَعُ مِنهُ عَلَى الرّیقِ و مَن أصابَهُ طَخاءٌ فَلیَأکُلهُ یَعنی عَلَى الطَّعامِ؛[12] گلابى، معده را مى‌پالاید و تقویت مى‌کند و با بِهْ، در [خواص] هم‌گون است. خوردنش روى غذا، سودمندتر است تا چاشت‌ناخورده. هر کس هم که احساس سنگینى مى‌کند، از آن بخورد؛ یعنى روى غذا بخورد.[13]
ـ گلابى، براى امراضى که قوا را تحلیل مى‌برد، مانند کم‌خونى و ضعیف بودن، مفید است.
ـ آب گلابى براى اطفال بسیار مفید است.
ـ بزاق را زیاد مى‌کند، درمان رعشه است و اعصاب را تسکین مى‌دهد.[14]
ـ موقع شام اگر یک گلابى را با پوست بخورید، شب‌ادرارى شما زیاد خواهد شد.
ـ اگر پوستِ دو گلابى را مدت یک ربع دم کرده و بخورید، خواصّ خود گلابى را دارد.
ـ صد گرم برگ تازه و جوانِ درخت گلابى را اگر مدت بیست دقیقه در آب دم کنید، دم‌کرده‌اش ادرارآور بوده و به‌خصوص در وَرَم مثانه، مصرف آن تجویز شده است.[15]
ـ کسانى که مبتلا به روماتیسم یا نقرس هستند، گلابى براى آن‌ها فوق‌العاده مفید است.[16]
ـ تانن و املاح پتاسیم که در گلابى هست، اسیداوریک را به هر اندازه که باشد، حل مى‌کند؛ به همین جهت، براى افراد مبتلا به درد مفاصل فوق‌العاده مفید است.[17]
ـ اگر دم‌کردۀ برگ‌هاى تازۀ درخت گلابى، به قدر دَه گرم در یک لیتر آب، که به آن پوست خشک سیب گَرد‌شده اضافه کنید، برای دردهاى قولنج و تصلب شرایین، مفید و مؤثر است.[18]
ـ افراد مبتلا به فشارخون، اگر مرتب گلابى بخورند و بدن آن‌ها مواد غذایى این میوه را جذب کند، خون آن‌ها تصفیه شده و نتیجۀ خوبى دارد.[19]
ـ در صورتی که گلابى رسیده خوب جویده شود، سوء‌هاضمه را درمان می‌کند و مدرّ و ملین است.[20]
ـ آب گلابى، مسهلی قوى است و داراى ویتامین‌هاىB و C و مقدارى هم ویتامین A است.
ـ گلابى را باید با پوست خورد، چون مقدارى منگنز دارد.[21]
ـ گلابى، اعصاب را آرام، اعمال غدد داخلى را تقویت، خون را تصفیه کرده و کلیه‌ها را به راه انداخته و روده‌هاى تنبل را تحریک می‌کند و بیماری‌ها‌ى گلو، ضعف عمومى، کم‌خونى و سِل را سودمند است.
ـ گلابىِ در آفتاب خشک‌شده که مقدار زیادى «گلوسید» دارد، منبع انرژى بوده و سرد‌شدۀ جوشاندۀ 40ـ50 گرمِ آن در یک لیتر آب، ملین و مبرد خوبى است.
ـ گلابى را هم مى‌توانید پیش یا پس از غذا بخورید و هم با غذا میل کنید، ولى کسانى که لینت مزاج دارند، پس از غذا بخورند، بهتر است.
ـ روزانه چهار ـ پنج لیوان خوردن جوشاندۀ چنددقیقه‌اىِ 40 ـ50 گرم برگ درخت گلابى در یک لیتر آب، براى ضدعفونى کردن مثانه و وَرَم آن، وَرَم پروستات و سنگ کلیه نافع است و اگر پوست آن را پنجاه گرم در یک لیتر آب بجوشانند، براى شستن زخم‌هاى سمج و مزمن مفید است.
ـ هرچند بهتر است سیب و گلابى را با پوست خورد، ولى اخیراً با سم‌پاشی‌هایى که مى‌شود، بهتر است اول به خوبى آن‌ها را بشویند تا هنگام پوست کندن، مقدارى از سموم با کارد وارد آن نشود، ولى باید دانست که پوست گلابى نیز مانند سیب، ویتامین‌هاى بیشترى، مخصوصاً A و دیاستازها دارد.
ـ صد گرم گلابى، 63 کالرى حرارت ایجاد مى‌کند. برخى، به وجود «ارسنیک» در گلابى قائل بوده و بدین جهت، آن را ضدّ رعشه دانسته‌اند و منگنزِ آن را مقوّى دیاستازها محسوب داشته‌اند.
ـ گلابى، میوۀ نشاط‌آور و تقویت‌کنندۀ قواى فکرى است و در تعادل انفعالات شیمیایىِ بدن و در تحریک عضلۀ قلب و انعقاد خون بسیار مؤثر است، زیرا کلسیم فراوان در آن موجود است.
ـ چون داراى پتاسیم است، لذا براى دفع سموم و حفظ تعادل یون‌هاى خون و فعالیت کلیه‌ها، ضرورى است و به خاطر وجود آهن در آن، براى یکى از ارکان‌ها‌ى زندگى ما در به وجود آمدن خون و گلبول‌هاى قرمز، بسیار لازم است.
ـ گلابی، منیزیم و فسفر دارد که در حفظ تعادل و نشاط و فعالیت فکرى ما، ضرورت حیاتى دارند.
ـ گلابى با داشتن انواع ویتامین‌ها، به نشاط و تن‌درستىِ ما کمک مى‌کند و با وجود مقدار زیادى پتاسیم در آن، موجب بهتر سوختن موادّ چربى شده و نمى‌گذارد موادّ اسیدى و چربىِ خون بالا رود و چون خاصیت لینت و ادرارآورى دارد، عمل شست‌وشو را انجام مى‌دهد و باعث دفع سموم مى‌شود. موادّ هیدرات کربن یا قند گلابى، از «لوولز» و «گلوکز» تشکیل یافته و به خوبى در بدن جذب مى‌شود، ولى مبتلایان به وَرَم روده بهتر است آن را به صورت پخته و کمپوت میل کنند.[22]
نمایش پی نوشت ها:
[1]. آسمان و جهان (ترجمه کتاب السماء و العالم بحارالانوار، ج54)، ج10، ص16.
[2]. همان.
[3]. جامع أحادیث الشیعة، ج26، ص660.
[4]. مستدرک الوسائل، ج16، ص405، ح20345.
[5]. الخصال، ص632، ح10؛ تحف‌العقول، ص122 و فیه «أوجاعه» بدل «أوجاع الجوف»؛ مکارم‌الأخلاق، ج1، ص379، ح1265 و بحارالانوار، ج66، ص168، ح6.
[6]. الکافی، ج6، ص358، ح1؛ المحاسن، ج2، ص371، ح2296 و بحارالانوار، ج66، ص174، ح32.
[7]. طبّ الأئمّة لابنی‌بسطام، ص135.
[8]. دانش‌نامۀ طب اهل‌بیت(ع)، ص238.
[9]. همان، ص240.
[10]. دانش‌نامۀ طب اهل‌بیت(ع)، ص240.
[11]. دانش‌نامۀ طب اهل‌بیت(ع)، ص241.
[12]. الکافی، ج6، ص358، ح2؛ مکارم‌الأخلاق، ج1، ص379، ح1266 و بحارالانوار، ج66، ص177، ح37.
[13]. در مکارم‌الأخلاق فقط صدر حدیث، آمده است.
[14]. اعجاز خوراکی‌ها، ص221.
[15]. میوه‌ها و سبزی‌هاى شفابخش، ص187.
[16]. همان.
[17]. همان.
[18]. گل‌ها و گیاهان شفابخش، ص140.
[19]. میوه‌ها و سبزی‌هاى شفابخش، ص187.
[20]. اسرار خوراکی‌ها، ص116 و 231.
[21]. اعجاز خوراکی‌ها، ص139.
[22]. دائرة‌المعارف بزرگ طب اسلامى، ج5، ص112.
کتابنامه:
ـ قرآن کریم.
ـ جمعى از نویسندگان، کتب طبى انتزاعى، بی‌جا، ناشر دیجیتالی: مرکز تحقیقات رایانه‌ای قائمیه اصفهان، بی‌تا.
ـ حاجى‌شریف، احمد، اسرار گیاهان دارویى، تهران: حافظ نوین، چهارم، 1386.
ـ دریایى، محمد، دانش‌نامۀ طب اهل‌بیت(ع) بر اساس طب الأئمه(ع)، تهران: پیام کتاب، اول، 1388.
ـ صانعى، صفدر، همیشه لاغر و سلامت باشید، تهران: حافظ نوین، دوم، 1386.
ـ عباس‌نژاد، محسن، قرآن و طب، مشهد: مؤسسه انتشاراتى بنیاد پژوهش‌هاى قرآنى حوزه و دانشگاه، اول، 1385.
ـ محمدى‌رى‌شهرى، محمد، دانش‌نامۀ احادیث پزشکى، قم: دار‌الحدیث، ششم، 1385.
ـ مفضل‌بن‌عمر، توحید مفضل؛ شگفتی‌هاى آفرینش، ترجمۀ: نجفعلى میرزایى، قم: هجرت، پنجم، 1377.
ـ میرحیدر، حسین، معارف گیاهى، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامى، هفتم، 1385.
ـ ا‌بن‌بابویه، محمد‌‌بن‌‌على(شیخ صدوق)، علل الشرائع، ترجمه: محمدجواد ذهنى تهرانى، قم: انتشارات مؤمنین، اول، 1380ش.
ـ ا‌بن‌بابویه، محمد‌‌بن‌‌على(شیخ صدوق)، الخصال، قم: جامعه مدرسین، اول، 1382ش.
ـ بن‌‌على(شیخ صدوق)، پاداش نیکی‌ها و کیفر گناهان (ترجمۀ ثواب الأعمال)، قم: دفتر انتشارات اسلامی، اول، 1381ش.
ـ من لا یحضره الفقیه، تهران: دار الکتب الاسلامیه، اول، 1367ش.
ـ عیون أخبار الرضا(ع)، تهران: نشر صدوق، اول، 1378ق.
ـ احمد‌‌بن‌‌محمد‌‌بن‌‌خالد، المحاسن، قم: دار الکتب الاسلامیه، دوم، 1371ق.
ـ بروجردى، آقاحسین، منابع فقه شیعه (ترجمه جامع الأحادیث الشیعه)، ترجمه: عده‌اى از فضلا، تهران: فرهنگ سبز، اول، 1386.
ـ پاینده، ابو‌القاسم، نهج‌الفصاحه، تهران: دنیای دانش، چهارم، 1382ش.
ـ تمیمى آمدى، عبد‌الواحد‌‌بن‌‌محمد، تصنیف غرر‌الحکم و درر‌الکلم، قم: دفتر تبلیغات اسلامی، اول، 1366ش.
ـ تمیمى آمدى، عبد‌الواحد‌‌بن‌‌محمد، غرر‌الحکم و درر‌الکلم، تحقیق و تصحیح: سیدمهدى رجائى، قم: دار الکتاب الإسلامی، دوم، 1410ق.
ـ حلوانى، حسین‌‌بن‌‌محمد‌‌بن‌‌حسن‌‌بن‌نصر، نزهة الناظر و تنبیه الخاطر، قم: بنیاد امام مهدی(ع)، اول، 1408ق.
ـ حمیرى، عبدالله‌‌بن‌‌جعفر، قرب الإسناد، تحقیق و تصحیح: مؤسسة آل‌البیت(ع)، قم: مؤسسة آل‌البیت(ع)، اول، 1413ق.
ـ دیلمى، حسن‌بن‌‌محمد، إرشاد القلوب إلى الصواب، قم: شریف الرضی، اول، 1412ق.
ـ قطب‌الدین راوندى، سعید‌‌بن‌‌هبة‌الله، الدعوات، قم: انتشارات مدرسه امام مهدى(ع)، 1407ق.
ـ محمدی ری‌شهری، محمد، منتخب میزان‌الحکمه، قم: دار الحدیث، 1387.
ـ حر عاملى، محمد بن حسن، وسائل‌الشیعه، تحقیق و تصحیح: مؤسسة آل‌البیت(ع)، قم: مؤسسة آل‌البیت(ع)، اول، 1409ق.
ـ طبرسى، حسن‌‌بن‌‌فضل، مکارم الأخلاق، تهران: دوم، 1365ش.
ـ طوسى، محمد‌‌بن÷حسن، الأمالی، قم: دار‌الثقافه، اول، 1414ق.
ـ کراجکى، محمد‌‌بن‌‌على، گنجینۀ معارف شیعه إمامیه (ترجمۀ کنز‌الفوائد و التعجب)، تهران: فردوسی، اول، بى‌تا.
ـ کلینى، محمد‌‌بن‌یعقوب‌‌بن‌‌اسحاق، الکافی، تهران: دار الکتب الإسلامیه، چهارم، 1407ق.
ـ کوفى اهوازى، حسین‌‌بن‌سعید، زاهد کیست؟ وظیفه‌اش چیست؟ (ترجمۀ الزهد)، قم: نور السجاد(ع)، اول، 1387ش.
ـ مجلسى، محمد‌باقر، بحار‌الأنوار، بیروت: دار احیاء التراث علمی، دوم، 1403ق.
ـ مجلسى، محمدتقى‌بن‌مقصودعلى، لوامع صاحبقرانى (مشهور به شرح فقیه)، قم: اسماعیلیان، دوم، 1414ق.
ـ نورى، حسین‌‌بن‌محمدتقى مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، تحقیق و تصحیح: مؤسسة آل‌البیت(ع)، قم: مؤسسة آل‌البیت(ع)، اول، 1408ق.