همه نگری یهودیت از نگاه فیلون
یهودیان کل جهان را کشور خود می دانند
چکیده:
همه اقوام سرانجام قانون های موسی و شریعت او را تحسین خواهند کرد، چرا که با آمدن شریعت او قانون های سایر اقوام کم فروغ خواهد شد. قانون های موسوی در مقایسه با قانون های ملت های دیگر همچون خورشید در برابر ستاره ها است.
 
تعداد کلمات: 1470 کلمه / تخمین زمان مطالعه: 7 دقیقه 

همه نگری یهودیت از نگاه فیلون
نویسنده:رضا گندمی نصر آبادی

کاهنان و روحانیون دیگر اقوام فقط برای ملت، شهروندان و آشنایان خود دعا و قربانی می کنند، در حالی که کاهن اعظم یهودیان برای همۀ اقوام و انسان ها، و حتی برای بخش هایی از طبیعت مانند زمین و آب نیز دعا و قربانی می کنند، زیرا یهودیان کل جهان را کشور خود می دانند. همه اقوام سرانجام قانون های موسی و شریعت او را تحسین خواهند کرد، چرا که با آمدن شریعت او قانون های سایر اقوام کم فروغ خواهد شد. قانون های موسوی در مقایسه با قانون های ملت های دیگر همچون خورشید در برابر ستاره ها است. فقط قوم بنی اسرائیل و یهودیان می تواند خطای بت پرستی نوع بشر را تصحیح کنند. یونانیان و بربرها هرچد گام هایی چند در زمینه خداشناسیی برداشته اند، اما در کوران راه به دست دردهای بنی اسرائیل نیاز دارند تا دچار لغزش و اعوجاج نشوند.
 
قوم یهود برتر از دیگر اقوام است. چنانکه یک نفر بر کل شهروندان و یک شهر بر دیگر شهرها برتری دارد، قوم یهود نیز از سایر اقوام برتر است و در مقام مقایسه، حکم آن همچون نسبت سر به تن است. قوم یهود یگانه  قومی بود که حاضر شد برای حفظ سنت ها و مناسک دینی و نیز باور به خدای یگانه  و همچنین سنت شفاهی از همه دارایی، هستی و حتی عزیزترین افرادش بگذرد، در حالی که دیگر اقوام هم رنگ حاکم رومی شدند و سنت های خود را به دست فراموشی سپردند. همه اقوام به سنت ها، عادات و مناسک خود احترام می گذارند و در رعایت آنها می کوشند، اما این داستان دربارۀ بنی اسرائیل صورتی دیگر به خود گرفته است؛ چرا که ایشان در عنفوان جوانی فرمان های الهی  را پاس می دارند و به گونه ای به آنها پای بدند که گویی تصاویر این فرمان ها در نفس ایشان حک شده است. قوم برگزیده همانند جهان است وقانون ها وشریعت این قوم نیز همانند قانون‌های جهان است. بایسته است که بهترین قانون  برای جهان وضع شود. خدا به منزله قانون‌گذار از میان انسان های متفکر و اهل تأمل قوم یهود را برای جهان برگزید.

  بیشتر بخوانید :   نقش مذهب در زندگی آمریکایی

 فیلون با تأکید بسیار بر دوست داشتن همنوع در یهودیت، در برابر اتهام بیزاری یهودیان از سایر اقوام و حتی از قوم خودشان (اتهام مردم گریزی) دفاع می کند، چراکه محبت خدا از را محبت به مردم ثمر می دهد. دو فضیلت توبه و نجابت (اصالت خانوادگی) بهانه‌ای می شود تا فیلون از نودینی بحث کند. غیریهودی برای یهودی شدن باید شرک و چندگانه  پرستی را ترک گوید، خدای راحل را تصدیق و عبادت کند و رفتارش بر پایه بهترین فضایل باشد. فیلون با تأکید بر اصالت خانوادگی، نو دینان را با یهودیان مادرزاد برابر می داند و در واقع آنها را برتر از کسانی می داند که فقط به نحو موروثی  یهودی اند. فضیلت و مراعات احکام و قانون  ها به یهودی متولد شدن ارتباطی ندارد، چنان که آدم، قابیل، عیسو و فرزندان ابراهیم به جز اسحاق این را اثبات کردند، بلکه فضیلت موضوعی است مربوط به قلب. وقتی مراعات شریعت هلاک باشد دربارۀ انسان ها بر پایۀ شایستگی هایشان داوری خواهد شد، نه شایستگی های پدرانشان.
 ابن جبرول در ضمن اشعارش در کتاب تاج شاهانه _به عبری کتر ملخوت _از بزرگی و کمال عقلانی خدا سخن گفته و به وجود هیچ گونه رابطه خاص بین خدا و اسرائیل یا اصولا دین وحیانی خاصی اشاره ندارد. ابن جبیرول بر این نکته تأکید دارد که تمام کسانی که در جست وجوی خدا هستند، ولو به صورت ناقص، قادر خواهند بود عظمت و بزرگی خدا را بشناسند. ابن جبیرول در کتاب سرچشمه حیات چنان کلی و بدون اشاره به دین خاص سخن گفته که تا قرن نوزدهم گمان نمی رفت نویسنده این کتاب یهودی باشد. ترجمه کتاب مذکور به لاتینی در سده دوازدهم به تشویق اسقف اعظم تولدو به دست مسیحیان صورت گرفت نه یهودیان. زیرا آنها هیچ اثر و نشانه ای از کتاب مقدس  عبرانی و سنت یهودی در آن نیافتند. کتاب فوق در محافل مسیحی قرون وسطا با استقبال چشم گیری روبه رو شد. محافل مسیحی نویسنده آن را یک فیلسوف عرب مسلمان یا مسیحی می دانستند.
 سعدیا گائون، رهبر یهودیان ساکن در عراق و نخستین فیلسوف یهودی، در مقدمه کتاب الأمانات و الاعتقادات نگرشی را مطرح کرده که از آن همه نگری استفاده می شود. او از منابع چهارگانه  شناخت بحث می کند. نخست سه منبع شناخت تجربی، عقلی و قیاسی، یا استدلالی، را به بحث می گذارد و سپس منبع چهارم را که همان سنت است. از نظر وی، سه منبع نخست بین همه مشترک است و اختصاص به یهودیان ندارد. تمام مردم از هر قوم و نژادی می توانند به شناخت عقلانی از خدای واحد و وحی دست یابند، و سنت در خدمت تقویت این نوع شناخت عقلانی از خدا است. از نظر او، نمی توان طبیعت توحیدی اسلام و مسیحیت را انکار کرد، زیرا آنها خدای خالق را با اوصاف حیات، قدرت و علم قبول دارند. او در بحث از تثلیث مسیحی مسیحیان را به چندگانه  پرستی متهم نمی کند، بلکه خدای آنها را صورت منحرفی از توحید می داند. سعدیا گائون از قائلآن به تثلیث به اهل توحید یاد می کند. بحیا بن باقودا نیز در کتاب الهدیة الی فرائض القلوب بدون آنکه بین یهودیان و غیریهودیان فرق بگذارد از همه با عنوان اهل توحید نام برده است. یهودا هلوی در کتاب خزری، هنگامی که نظر نمایندۀ مسیحی را در حضور پادشاه خزر ذکر می کند، به نقل از آن مسیحی او را اهل توحید می خواند. ابن میمون نیز در دلالتة الحاثرین از کسانی که فهم درست فلسفی از اوصاف خدا دارند به اهل توحید یاد می کند.
 
سعدیا گائون در بند هفتم از مقاله سوم کتاب باورها و اعتقادات می گوید بنی اسرائیل با شریعتشان شناخته می شوند و خدا گفته است آنها تا وقتی که آسمان ها و زمین برقرار است وجود خواهند داشت. بنابراین، شریعت آنها برقرار خواهد ماند. از نظر او، فقط اسرائیل در روز رستاخیز مردگان به رهایی اطمینان دارد.
 
ابن جبیرول
ابن جبیرول ( ١٠٢٠ - ١٠٥٨ م.)، شاعر و فیلسوف یهودی، نوعی همه نگری را ترویج می کرد. او در ضمن اشعارش در کتاب تاج شاهانه _به عبری کتر ملخوت _از بزرگی و کمال عقلانی خدا سخن گفته و به وجود هیچ گونه رابطه خاص بین خدا و اسرائیل یا اصولا دین وحیانی خاصی اشاره ندارد. ابن جبیرول بر این نکته تأکید دارد که تمام کسانی که در جست وجوی خدا هستند، ولو به صورت ناقص، قادر خواهند بود عظمت و بزرگی خدا را بشناسند. ابن جبیرول در کتاب سرچشمه حیات چنان کلی و بدون اشاره به دین خاص سخن گفته که تا قرن نوزدهم گمان نمی رفت نویسنده این کتاب یهودی باشد. ترجمه کتاب مذکور به لاتینی در سده دوازدهم به تشویق اسقف اعظم تولدو به دست مسیحیان صورت گرفت نه یهودیان. زیرا آنها هیچ اثر و نشانه ای از کتاب مقدس  عبرانی و سنت یهودی در آن نیافتند. کتاب فوق در محافل مسیحی قرون وسطا با استقبال چشم گیری روبه رو شد. محافل مسیحی نویسنده آن را یک فیلسوف عرب مسلمان یا مسیحی می دانستند.
 
یهودا هلوی
یهودا قهلوی حدود ١٠٧۵ م. در یک خانوادۀ فرهیخته یهودی در شهر تولدو و به دنیا آمد و در ١١٤١ م. بنا به قولی در سرزمین مقدس  از دنیا رفت. او یکی از بزرگ ترین عبری سرایان یهودی است. سروده های او، به ویژه اشعاری که دربارۀ صهیون و سرزمین موعود سروده، مهم ترین اثر از زمان کتاب مقدس  یا کتاب مزامیر داوود به این سو است، و همچنان در محافل و مجالس یهودی خوانده می شود. در اهمیت هلوی همین بس که او یکی از چند عبری سرایی است که مورد  توجه محافل صهیونیستی است و عمده مطالب کتاب او با نام خزری در صدد توجیه برگزیدگی بنی اسرائیل و متفاوت بودن ایشان از نظر دین، زبان و سرزمین است. او با بهره گرفتن از قاموس واژگان شیعی (زیدیه، اسماعیلیه و امامیه) به خصوص نظریۀ امامت، در این راه سعی بلیغ کرده است. از طرفی، همین کتاب و فلسفه تدوین آن، تفسیر عرقی از برگزیدگی بنی اسرائیل را با تردید مواجه می کند. مطالب زیر با محوریت این دو نکته سامان یافته است.
 
هلوی کتاب خزری را به عربی نوثست و بعدها ابن تیبون آن را به عبری ترجمه کرد. عنوان کامل آن کتاب برهان و استدلال در دفاع از ایمان تحقیرشده است. این کتاب حد فاصل سال های 1130 تا 1140 م. نوشته شده و از قرن دوازدهم به بعد به کتاب خزری معروف شد. این کتاب فلسفی است و تمرکزش بر این موضوع است که قوم یهود یگانه  واسطه بین خدا و مخلوقات است، و در آخرالزمان ملت های دیگر همه به دین یهود خواهند گروید. گرویدن خزرها نمونه و نشانه ای از آن واقعه به شمار می آید. کتاب خزری بازسازی تخیلی حادثه ای است که  حد فاصل سال های ٧٨٦ و ٨٠٩ م. در زمان پادشاهی بولان بر قوم خزرها رخ داده است. منبع الهام هلوی در نگارش کتاب مکاتبات حسدای بن شپووت،`وزیر خلیفه اموی در اسپانیا، با یوسف شاه پادشاه خزرها بوده است. قوم خزر ترک زبان و ساکن ولگا و کریمه بودند. هلوی در این بازسازی تخیلی که در قالب محاوره تصویر شده، علاوه بر پادشاه، عالم مسیحی، عالم مسلمان، یک فیلسوف و حاخام یهودی را طرف بحث و مناظره قرار داده، بحث ها را به گونه ای سامان داده است که سرانجام به پیروزی و غلبه یهودیت و یهودی شدن پادشاه و قوم خزرها منتهی شود. هلوی در نخستین کتاب از پنج کتاب خزری به تفصیل دربارۀ این موضوع سخن گفته است؛ او به اشتباه زمان این رخداد را چهار صد سال قبل تخمین زده است.
 
منبع :
 رویکرد یهودیت به ادیان دیگر، رضا گندمی نصر آبادی  ، انتشاران دانشگاه ومذاهب ، قم 1394 شمسی
 

  بیشتر بخوانید :
  ادعای جهان شمولی ادیان
  تکثیر ادیان
  باز خوانی نقش دین در توسعه

 
 
نسخه چاپی