چکیده
اینکه آتش بازی از کجا شروع شد و آیا اینکه مواد منفجره ی فعلی مولود همان مواد آتش زا و بی خطریست که برای آتش بازی به کار برده میشد یا که جریان چیز دیگریست، سوالی ست که کمتر مورد توجه قرار میگیرد و معمولا با ذهنیتی غلط با آن مواجه میشویم. دانستن پیشینه ی آتش بازی های امروزی امریست که میتواند لذت تماشای آتش بازی را چند برابر کند.

تعداد کلمات :‌1341 / تخمین زمان مطالعه : 6 دقیقه

چهارم جولای به عنوان روز استقلال ما در سال 1777جشن گرفته میشد
امروزه آتش بازی نماد جشن در سرتاسر جهان است. از زمان چین باستان تا دنیای فعلی، آتش بازی بسیار پیشرفت کرده است. آتش بازیهای اولیه، ترقه های باروتی، شروعی ساده و بی  آلایش داشت و چیزی بیشتر از صداهای ترق ترق عوام پسندانه نبود، ولی نحوه ی جدید آتش بازی قادر است که رنگارنگی و صدا و سیمای متنوعی خلق کند.

نحوه ی کار آتش بازی
پیش از ورود به تارخچه ی آتش بازی، نحوه ی آتش بازی دارای اهمیت است. هر وسیله ی آتش بازی شامل یک ترقه ی هوایی (که در آسمان منفجر میشود) است. بر اساس نشریه ی جامعه ی شیمیایی آمریکا، این ترقه لوله یا استوانه ایست که شامل باروت و دهها نیام یا غلاف ریز است. هر یک از این غلافها یک "ستاره" نامیده میشود. اندازه ی قطر هر یک از این ستاره ها یک تا یک و نیم اینچ (3 تا 4 سانتی متر) است و شامل:
سوخت
یک عامل اکسید کننده
یک همبست گر (شیمیایی)
نمک آهن یا اکسید های آهن برای رنگی کردن
 
وسیله ی آتش بازی دارای فتیله ای هم هست که آتش زده میشود تا باروت مشتعل گردد. هر ستاره نقطه ای در لحظه ی افنجار وسیله ی آتش بازی ایجاد میکند. وقتی رنگین سازها داغ میشوند، اتم هایشان جذب انرژی میکند و سپس همانطوری که مازاد انرژی خود را به محیط میدهند نور تولید میکنند. مواد شیمیایی متفاوت، مقدار متفاوت انرژی تولید میکند که باعث ایجاد رنگ های متفاوت میشود.

بر اساس وبسایت دانشگاه شیمی ویسکوزین مدیسونِ پروفسور بسام ز-شخاشیری (در مقاله ی: رنگ آتش بازیها از کجا میاید):
به عنوان مثال، وقتی سدیم نیترات داغ شود، الکترون های داخل اتم های سدیم جذب انرژی میکنند و ملتهب میشوند. همانطوریکه الکترون ها از بالا به پایین میایند، انرژی خود را هم تخلیه میکنند. این انرژی در حدود 200 کیلوژول در هر مول (الگوی سنجش مواد شیمیایی)، یا انرژی نور زرد است.
 
بر اساس ای سی ای، برخی از رنگهای آتش بازی اینگونه ساخته میشوند:وسیله ی آتش بازی دارای فتیله ای هم هست که آتش زده میشود تا باروت مشتعل گردد. هر ستاره نقطه ای در لحظه ی افنجار وسیله ی آتش بازی ایجاد میکند. وقتی رنگین سازها داغ میشوند، اتم هایشان جذب انرژی میکند و سپس همانطوری که مازاد انرژی خود را به محیط میدهند نور تولید میکنند. مواد شیمیایی متفاوت، مقدار متفاوت انرژی تولید میکند که باعث ایجاد رنگ های متفاوت میشود.
رنگ آبی از ترکیبات کلراید مس است.
قرمز حاصل نمک های استرونسیم، استرونسیم کربونات و نمک های لیتیوم است.
ارغوانی بخاطر مخلوط ترکیبات آبی ساز مس و قرمز ساز استرونسیم است.
رنگ نارنجی حاصل نمک های کلسیوم و کلسیوم کلراید است.
سبز از ترکیب باریوم کلراید و دیگر ترکیبات باریوم به وجود میاید.
 
سرآغاز آتش بازی
بسیاری از مورخین بر این باورند که منشا آتش بازی را باید در چین جستجو کرد. این در حالیست که برخی استدلال میکنند که اصلی محل تولد آتش بازی، خاور میانه یا هند میباشد. بر اساس نظریه موسسه ی آمریکایی تحصیلات و مواد ایمنی ترقه سازی، میدانیم که حدود 800 سال بعد از میلاد، کیمیاگران چینی پتاسیوم نیترات، گوگرد و  زغال چوب را مخلوط کردند و باروت خام را ایجاد کردند. البته این چیزی نبود که آن کیمیاگران به دنبالش بودند. در واقع آنها به دنبال نسخه ای برای زندگی جاودان بودند ولی بهرحال چیزی که آنها اختراع کردند، دنیا را متحول کرد. وقتی چینی ها متوجه شدند که چه چیزی ساخته اند، بر این باور شدند که این انفجار باعث دور کردن اهریمن خواهد شد.

برای ساخت برخی از ابزارهای آتش بازی، چینی ها نوعی جدید از باروت را در چوبهای پرتابی قرار دادند و به درون آتش پرتاب کردند که باعث ایجاد شعله ای بزرگ شد. بعد از این جریان، آتش بازی تکامل یافت. لوله های کاغذی جای تیرهای نی را گرفت و به عنوان مثال بجای انداختن لوله ها در آتش، مردم فتیله هایی که از دستمال کاغذی ساخته شده بود را مورد استفاده قرار دادند.  

در قرن دهم، چینی ها دریافتند که با این باروت میتوانند بمب بسازند و بنابر این آنها ترقه ها رابه تیرهای کمان که به سمت دمت پرتاب میکردند، متصل کردند. بعد از گذشت 200 سال، آتش بازیها تبدیل به راکت هایی شد که بدون استفاده از تیر و کمان قادر بود بر سر دشمن فرودآید. این پدیده هنوز هم در نمایشهای آتش بازی مورد استفاده است.
 
گسترش و فراگیرشدن آتش بازی
در سال 1295، مارکوپلو آت بازی را از آسیا به اروپا آورد (هرچند بر اساس نظریه ی اسمیسونیان، احتمالا اروپاییان با باروت در طول جنگ های صلیبی آشنایی پیدا کرده بودند). بر اساس نظریه ی اسمیسونیان، سپس در حدود قرن 13، باروت و دستور تهیه آنها توسط دیپلماتها، کاوشگران و راهبان فرانسیسکان راهشان به اروپا و کشورهای عربی گشوده شد. از آنجا، غرب شروع به توسعه ی این ابزار به سمت سلاح هایی شد که ما امروزه آنرا در غالب توپ و تفنگ میشناسیم. مردم جهان غرب هنوز ایده ی اولیه ی آتش بازی را در خاطر دارند و با وجود این، در جشنها و مراسم، آنرا بکار میبرند. دلقک ها هم در دوران میانه ی اروپا (قرون وسطی)، مردم را با این وسیله سرگرم میکردند.
 

در انگلستان، حاکمان از آتش بازی برای سرگرم کردن هوادارانشان استفاده میکردند. اولین آتش بازی شاهانه احتمالا در جشن عروسی هِنری هفتم در سال 1486 اتفاق افتاد. اجرای تاجگذاری جیمز دوم بسیار دلنشین بود و در آن به بازیگر با آتش مقام شهسواری داده شد. بالاتر از این، سزار پیتر بزرگ روسی، برای بزرگداشت تولد فرزندش، 5 ساعت آتش بازی ممتد به راه انداخت.
 
آموزش هنر آتش بازی
بر اساس سایت تاریخ،  در دوره ی رنسانس، مدارس ترقه بازی (یا آتش بازی)، در سرتا سر اروپا سربرآورد. این مدارس دانش آموزان مشتاق را آموزش میداد تا چگونه انفجارهای پیچیده خلق کنند. در ایتالیا، آتش بازیها بطور بخصوصی رایج و مشهور بودند، و در 1830، مردم این کشور، تجارت مقادیری آهن و مواد دیگر بهبود دهنده ی نور آتش بازی و نیز موادی که اشکال خلاق از آتش بازی میساخت را رسمی کردند.

آنها نهیاتا رنگهای بیشتری را هم برای آتش بازی افزودند. تا آن زمان، همه ی انواع آتش بازی نارنجی رنگ بود. ایتالیایی ها مخلوطی ساختند از مواد شیمیایی مختلف که باعث ساخت و تولید آتش بازیهایی شد که خیلی به آتش بازیهای عصر نوین نزدیک بود. آنها استرونسیوم را برای رنگ قرمز، باریوم را برای سبز، مس را برای آبی و سدیم را برای زرد استفاده کردند.
 
سفر به دنیای کنونی
همینطور که اروپاییان به دنیای جدید پا گذاشتند، دستور ساخت آتش بازی ها هم به دنیای جدید گام نهاد. براساس سایت تاریخ برخی میگویند کاپیتان جان اسمیت، در سال 1608، اولین نمایش را برای آمریکاییان اجرا کرد. در 4 جولای 1777، در سالروز همایش قاره ای که اعلامیه ی استقلال را تصویب کرد، آتش بازیها به یکی از مراسم 4 جولای تبدیل شد.

سال قبل از این، جان آدامز در نامه ای نوشت: " این روز به عنوان بارزترین روز در تاریخ آمریکا بیاد خواهد ماند. بچاست که باور کنم که نسلهای بعدی هم این را به عنوان یک جشنواره ی سالانه جشن بگیرند. باید این واقعه با جلال و شکوه به خاطر آورده شود... آتش بزرگ و نورافشانی (آتش بازی)... از انتهای یک اقلیم تا دیگر اقلیم، از این زمان تا بی نهایت". پیش بینی او درست بود، و این رسم در 1777 تا سالهای بعد از آن ادامه یافت.

بخاطر مسخره بازی و شیطنت آتش بازی، هر کسی با آن سرو کار ندارد. بر اساس اسمیتسونیان، در سال 1731، رود آیلند قانون "پایان شیطنت و بازیگوشی" برای منع آتش بازی را شکست. در دهه ی 1890، بقیه ی ایالات و برخی شهرها هم قوانینی برای تعدیل و کنترل اینکه کجاها میتوان آتش بازی کرد را به وجود آوردند. امروزه، بسیاری شهرها و ایالات هنوز قوانین حکومتی خود را برای استفاده از آتش بازی دارند.

براساس سایت تاریخ، هنوز هم در تجارت آتش بازی، چین از همه ی کشورهای  دنیا مواد آتش بازی بیشتری میسازد و صادر میکند.