چکیده:
یک عقیده اجتماعی به علت اینکه منطقی است واقعیت نمی یابد و به مرحله اجرا در نمی آید، بلکه به اتکای داده های فرهنگی و سیاسی و شرایط اقتصادیست که مشروعیت پیدا میکند و عملی می شود. در یک نظریه اجتماعی محتوای طبقاتی و اجتماعی تعیین کننده است نه ظاهر بیانی؛ محتوای طبقاتی یک نظریه اجتماعی، زیربنا و اساس نهادهای فرهنگی، سیاسی و اقتصادی حامل و مجری نظریه است.
 
تعداد کلمات: 1202 کلمه / تخمین زمان مطالعه: 6 دقیقه

 نویسنده: شاپور رواسانی

 نظریاتی که در باب مسائل اجتماعی بیان می گردد بازتاب و محصول شرایط اقتصادی، فرهنگی و سیاسی و به طور کلی اجتماعی هر جامعه معین در دوره تاریخی معین است و مراد از ارائه آنها کوشش در جهت یافتن پاسخ برای حل تضادهای معینی است که در جامعه وجود دارد تا جامعه در کل به مرحله بالاتری برسد و تکامل یابد.
 چنین بی توجهی در باب دولت نیز وجود دارد. محتوای اجتماعی و طبقاتی دولت در یک جامعه برده داری با محتوای طبقاتی و اجتماعی آن در یک جامعه سرمایه داری و محتوای اجتماعی و طبقاتی دولت در یک جامعه سرمایه داری با محتوای اجتماعی و طبقاتی دولت در یک جامعه مستعمراتی کاملا متفاوت است و بدین سبب روابط افراد با دولت در دایره مدنی نیز در این جوامع و شیوه های تولید الزاما متفاوت خواهد بود.
یک عقیده اجتماعی به علت اینکه منطقی است واقعیت نمی یابد و به مرحله اجرا در نمی آید، بلکه به اتکای داده های فرهنگی و سیاسی و شرایط اقتصادیست که مشروعیت پیدا میکند و عملی می شود. در یک نظریه اجتماعی محتوای طبقاتی و اجتماعی تعیین کننده است نه ظاهر بیانی؛ محتوای طبقاتی یک نظریه اجتماعی، زیربنا و اساس نهادهای فرهنگی، سیاسی و اقتصادی حامل و مجری نظریه است.
 
اگر مجموعه تضادهای یک جامعه معین را صورت مسئله بدانیم راه حلی که ارائه می شود باید متناسب و با توجه به داده ها و عوامل سازنده همان صورت مسئله باشد وگرنه آنچه به عنوان حل و پاسخ ارائه می شود، ممکن است فاضلانه باشد اما حل مسئله نخواهد بود.
 
آنچه در باب جامعه مدنی از جانب صاحب نظران ارائه می شود از نکاتی که بدانان اشاره شد مستثنی نیست. در بررسی مسئله «جامعه مدنی»، مانند هر مفهوم و مقوله اجتماعی دیگر باید به طور دقیق و مشخص به این نکته توجه شود که آنچه جوامع دوران باستان را از جوامع فئودال و جوامع سرمایه داری و این همه را به طور عمده از جوامع مستعمراتی جدا میکند، تفاوتی است که این جوامع در شیوه تولید، صورت بندی اجتماعی و لذا محتوای اجتماعی و شکل تضادها دارند و به این جهت تعاریفی که در رابطه با این جوامع در باب جامعه مدنی و نیروها و نهادهای اجتماعی آنها ارائه شده و می شود ناگزیر متفاوت است و باید هم متفاوت باشد (این امر در باب سایر مسائل اجتماعی هم صادق است. با توجه به این نکته می توان گفت که تعاریف ارائه شده در باب جامعه مدنی «پیچیده» یا «سردرگم» نیست، بلکه متفاوت است و این تفاوتها نتیجة وجود تفاوت در زمینه های تاریخی و اجتماعی جوامع مختلف و یک جامعه معین در دوره های مختلف است؛ گرچه ممکن است در پاره ای موارد ظاهر و شکل بیانی تعاریف شبیه یا حتی یکسان باشد.
کوشش برای تعمیم تعاریفی که در جوامع معین در دوره های تاریخی معین و در شرایط شیوه تولید معین از جامعه مدنی ارائه شده یا می شود، به سایر جوامع با بکار بردن پوسته لفظی و ظاهر بیانی و بدون توجه به هسته و مصادیق اجتماعی و طبقاتی آنها حاصلی جز سردرگمی و شرکت در یک بحث پایان ناپذیر و بی نتیجه نخواهد داشت و چیزی جز کلید گم شده در داخل خانه، جستجوی در خارج از خانه نیست.