تاریخ در کار پلیب  درونمایه ی معینی دارد
 

نویسنده: رابین جورج کلینگوود
برگردان: علی اکبر مهدیان

تاریخ در کار پلیب مانند همه ی مورخان واقعی، درونمایه ی معینی دارد؛ او حکایتی برای گفتن دارد، حکایت چیزهای درخور توجه و به یادماندنی، یعنی فتح جهان به دست روم. ولی او این حکایت را از نقطه ای بیش از ۱۵۰ سال قبل از زمان نگارش آغاز می کند، به طوری که گسترهی عرصه ی او به جای یک نسل، پنج نسل است. توانایی او در انجام این کار به این واقعیت مربوط است که در روم کار میکرد و مردم روم آگاهی تاریخی کاملا متفاوتی از آگاهی تاریخی یونانیان داشتند. تاریخ برای آنان به معنی تداوم بود؛ میراثی از گذشته ی نهادها که در نهایت دقت به همان شکلی که به دست آنها رسیده بود حفظ شده بود؛ قالب ریزی زندگی بنا بر طرح عادات نیاکان. رومیان که از پیوند خود با گذشته عمیقا آگاه بودند، در حفظ یادگارهای آن دقت میکردند؛ آنان برای هدایت زندگی شان نه فقط تصاویر نیاکان خود را به سان نماد مشهور حضور مداوم و نظاره گر اجدادشان در خانه نگاه می داشتند، بلکه سنت های باستانی تاریخ یکپارچه ی خودشان را به حدی که نزد یونانیان ناشناخته بود، حفظ میکردند.

این سنت ها بی تردید تحت تأثیر این گرایش اجتناب ناپذیر قرار داشتند که میخواست خصوصیتهای جمهوری اخیر روم را به تاریخ ایام دورتر آن نسبت دهد. ولی پلیب، با ذهن نقاد و فلسفی خود، در مقابل خطرات تاریخی آن تحریف، حالت دفاعی به خود گرفت؛ به این ترتیب که روایت خود را فقط از جایی آغاز کرد که مراجع او، به عقیده ی خودش، قابل اطمینان شدند: و هنگام استفاده از این منابع هرگز نگذاشت قومی انتقادی اش به خواب برود. ما مفهوم تاریخ جهانی و ملی را مدیون رومیان هستیم که مثل همیشه تحت تعلیم ذهن هلنی کار میکنند؛ تاریخی که در آن قهرمان داستان روح مداوم و یکپارچه ی یک خلق است و در آن طرح اصلی داستان، وحدت جهان تحت رهبری آن خلق است. حتی در اینجا، ما به مفهوم تاریخ ملی، آن چنان که خودمان آن را می فهمیم (شرح حال کامل یک خلق از آغاز حقیقی آن) نرسیده ایم. از نظر پلیب، تاریخ روم با رومی آغاز می شود که اکنون کاملا بالیده و بالغ است و در راه فتوحات خویش آماده ی پیش رفتن است. این مسئله ی دشوار که روح ملی چگونه به وجود می آید، هنوز مطرح نشده است. از نظر پلیب، روح ملی حاضر آماده و مفروض، یو کیمین تاریخ، جوهر تغییر ناپذیری است که شالودهی تمامی تحولات را تشکیل میدهد. درست همان طور که یونانیان نمی توانستند حتی به امکان طرح مسئله ای بیندیشند که ما باید از آن به عنوان مسئله ی خاستگاه قوم هلنی یاد کنیم، در نزد پلیب نیز مسئله ی خاستگاه قوم رومی وجود ندارد؛ اگر او سنت های مربوط به پایه گذاری روم را می دانست، که بی تردید می دانست، آنها را به آرامی از میدان دید خود می زدود، چنانکه گویی در پی نقطه ای قرار داشتند که علم تاریخ، آن طور که او درک می کرد، از آن آغاز می شد.