لقاح ربانی مطهر
مریم مقدس
چکیده:
ما اظهار و اعلان می نماییم که مریم باکره مبارک، از همان لحظه نخستین لقاح خود، از هر لکه گناه اولیه مطهر و مبرا بوده، با فیض و رحمت ویژه خدای قادر مطلق و با فضیلت شایستگی های عیسی مسیح منجی بشریت، از همان نخستین لحظه لقاح خود، از هر اثر گناه اولیه مطهر و مبرا بوده است.
 
تعداد کلمات: 966 کلمه / تخمین زمان مطالعه: 5 دقیقه
 
لقاح ربانی مطهر
نویسنده: تونی لِین  
ترجمه: روبرت آسریان
 
در اواسط دوران قرون وسطا، به تدریج این عقیده مطرح شد که مریم باکره یک زندگی عاری از گناه داشته است. آوگوستین  این احتمال را مطرح کرد که ممکن است وی مرتکب گناه نشده باشد. در قرن هفتم، ایده عاری از گناه بودن مریم باکره مورد پذیرش عام بود. اما سؤالی که مطرح می شد این بود که چه زمانی وی از گناه وارسته شده است؟ آنسلم بر این باور بود که وی با گناه اولیه به دنیا آمده بود. برنار کلروو ، بوناونتوره، و توماس آکویناس  نظرشان این بود که وقتی نطفه وی بسته شد، گناه اولیه در او وجود داشت، اما پیش از آنکه وی به دنیا آید از هر گناهی تطهیر گشت. و بالاخره دانز اسکو توس این نظر را مطرح کرد که لقاح حضرت مریم لقاح مطهر بوده است؛ یعنی از همان لحظه لقاح و نه پس از به دنیا آمدن، وی از هر گناهی مبرا و محفوظ بوده است. استدلال وی بر این اساس بود که محفوظ نگاه داشتن وی از گناه اولیه، از تطهیر کردن او از این گناه، عملی کامل تر محسوب می شود. از دید او، عیسی مسیح به عنوان نجات دهنده کامل، باید کسی را به کامل ترین طریق ممکن نجات بخشد و برای چنین نجاتی، چه کسی مناسب تر از مادر او را می توان یافت؟

  بیشتر بخوانید :   الاهیات پنج گانه مارتین لوتر

بعدها آموزه لقاح مطهر به موضوع اصلی مباحثه بین فرانسیسکنها، (یعنی فرقه ای که دانز اسکوتوس عضو آن بود) و دومینیکن ها، (یعنی فرقه ای که توماس آکویناس عضو آن بود) تبدیل گشت. مباحثه و مشاجره بین این دو گروه چنان بالا گرفت که در سال ۱۴۸۳ پاپ سیکستوس چهارم اعلام کرد که کلیسا هنوز در مورد این موضوع تصمیم قطعی نگرفته است و هیچ یک از طرفین که نظری متفاوت هم دارند بدعتکار محسوب نمی شوند. برخورد شورای ترنت نیز با این موضوع صرفا چنین بود که مریم باکره، عاری از گناه اولیه بوده است. اما در نهایت، آموزه لقاح مطهر از سوی کلیسای کاتولیک پذیرفته شد. در سال ۱۸۵۴ پاپ پیوس نهم، در یک فرمان پاپی که Ineffabilis Deus نام داشت (بنابر سنت، از آنجایی که واژه های نخستین فرمان پاپ این دو واژه بودند، این فرمان با این عنوان شناخته می شود)، آموزه لقاح مطهر را به عنوان یکی از اصول ایمانی کلیسا تعریف کرد.
 در اواسط دوران قرون وسطا، به تدریج این عقیده مطرح شد که مریم باکره یک زندگی عاری از گناه داشته است. آوگوستین  این احتمال را مطرح کرد که ممکن است وی مرتکب گناه نشده باشد. در قرن هفتم، ایده عاری از گناه بودن مریم باکره مورد پذیرش عام بود. اما سؤالی که مطرح می شد این بود که چه زمانی وی از گناه وارسته شده است؟ آنسلم بر این باور بود که وی با گناه اولیه به دنیا آمده بود. برنار کلروو ، بوناونتوره، و توماس آکویناس  نظرشان این بود که وقتی نطفه وی بسته شد، گناه اولیه در او وجود داشت، اما پیش از آنکه وی به دنیا آید از هر گناهی تطهیر گشت.
ما اظهار و اعلان می نماییم که مریم باکره مبارک، از همان لحظه نخستین لقاح خود، از هر لکه گناه اولیه مطهر و مبرا بوده، با فیض و رحمت ویژه خدای قادر مطلق و با فضیلت شایستگی های عیسی مسیح منجی بشریت، از همان نخستین لحظه لقاح خود، از هر اثر گناه اولیه مطهر و مبرا بوده است و این آموزه توسط خدا مکشوف شده و همه ایمانداران باید از صمیم قلب و پیوسته به این آموزه ایمان داشته باشند.
این بیانیه مباحثی را مطرح کرد که تنها به آموزه مریم مربوط نمی شدند. موضوع نخست آنکه این آموزه بر چه اساسی تدوین شده است؟ اساس این آموزه کتاب مقدس نبود که حتی عاری از گناه بودن مریم را تعلیم نمیدهد چه رسد که لقاح مطهر او را تعلیم دهد. به نظر می رسد که این آموزه بر اساس سنت، تدوین شده باشد؛ زیرا فرمان پاپی تصدیق می کند که «این آموزه همواره در کلیسا به عنوان آموزه ای وجود داشته که پدران ما آن را دریافت کرده اند و هر آموزهای مکاشفه شده بر آن بوده است.» در فرمان پاپی، گفته می شود که کلیسا هرگز آموزه خود را تغییر نمی دهد، چیزی از آن نمیکاهد، و چیزی بر آن نمی افزاید. چنین به نظر می رسد که در این فرمان به شهادت سنت تغییر ناپذیر استناد می شود؛ در حالی که استناد به سنت، مطلبی خلاف آنچه در آموزه بیان شده نشان می دهد. در واقع، بررسی تاریخ نشان میدهد شخصیت های بزرگی که عقایدشان بخشی مهم از این سنت را تشکیل میدهد (برای مثال آوگوستین و توماس آکویناس)، نه تنها به این آموزه باور نداشتند، بلکه صریحا آن را رد می کردند و فرمان پاپی بیانگر پیروزی اصل کلیسایی بر سنت است، نه محصول و ثمره سنت. بنابراین، اصل بیان شده در این فرمان بر چه اساسی قرار دارد؟ می توان گفت که این اصل، بر اساس توافق عامی که درباره این موضوع در کلیسای کاتولیک وجود داشت، بیان شده است. پاپ پیوس نهم در سال ۱۸۴۹ از همه اسقفهای کاتولیک درخواست کرد تا نظر خود را در این مورد بیان کنند و فرمان وی بیانگر پاسخ تأییدکننده و قاطعی بود که اسقف ها در این مورد به وی دادند. در فرمان پاپی، مبرا دانستن حضرت مریم از گناه اولیه در مصوبات شورای ترنت، به عنوان دلیلی دال بر این امر ذکر شده که کتاب مقدس و سنت با این آموزه تضاد ندارند. دلیل مثبتی نیز که در تأیید این آموزه ذکر شده، این است که در مورد این موضوع در کلیسا توافق عام وجود دارد.
 
موضوع دیگر آنکه این فرمان پاپی نه تنها منعکس کننده استناد به توافق عام کلیسا درباره این موضوع و بی توجهی به کتاب مقدس و سنت بود، بلکه همچنین بیانگر قدمی به سوی تأیید بیشتر مرجعیت مقام پاپی بود. در واقع، فرمان ۱۸۵۴ حرکتی در جهت بیان آموزه مصون از خطا بودن پاپ بود که در سال ۱۸۷۰ در شورای اول واتیکان تعریف شد. اصل دیگری که در مورد مریم بیان شد، اصل صعود وی به جلال آسمانی بود که در سال ۱۹۵۰ در فرمان بیان گشت.
 
منبع:
تاریخ تفکر مسیحی، تونی لِین، ترجمه روبرت آسریان، چاپ پنجم، فروزان روز، طهران (1396)

  بیشتر بخوانید :
  وحی در مسیحیت
  رابطه عقل و وحی در الاهیات مسیحی
  مسئله کودک آزاری در کلیسا و واکنش واتیکان

 
نسخه چاپی