فرزندان ما، در کودکی، بیشترین فشار را از سوی خانواده حس می کنند و به طور طبیعی، مطابق میل آنها عمل می کنند؛ اما وقتی به نوجوانی می رسند، روابطشان با همسالان خود، به شدت افزایش می یابد و به طور طبیعی، مطابق میل آنها عمل می کنند. منظور از اینکه می گوییم فرزندان در کودکی تحت فشار خانوادهاند، این نیست که خانواده با قهر و غضب، آنها را به کاری وادار می کند، بلکه منظور این است که سوق طبیعی زندگی برای کودک این گونه است و حرکت رودخانه زندگی به سمتی است که خانواده مایل هستند. اما همین حرکت ممکن است در نوجوانی و جوانی، برعکس شود و برای نوجوان دشوار باشد که پایبند ارزشهای خانواده باشد و در جمع دوستان، مطابق ارزش های آنان رفتار کند. در این صورت، او ازسوی دوستان فشار فراوانی را حس می کند. نوجوانی که برایش بسیار دشوار بود مقابل هنجارهای خانواده بایستد، اکنون به زحمت می تواند در مقابل همسالان خود حرکت کند. نوجوان، بیشتر وقت خود را با دوستانش سپری می کند و کمتر از قبل با خانواده ارتباط دارد. به همین دلیل، در نوجوانی و جوانی، هویت افراد را بیشتر از طریق دوستانشان می توان شناخته نوجوان رازهای زندگی خود را با دوستان در میان می گذارد و دراصل، با کمک آنها هویت خود را می یابد و گاه هویت جدیدی پیدا می کند.
دوستی و ارتباط صحیح، درس اخلاص، گذشت، تعاون، فداکاری و دین داری را به فرزندان می آموزد و از همه مهمتر اینکه یکی از نیازهای اساسی روان انسان را، که نیاز به دلبستگی و تعلق به گروه و ارتباط با همنوعان و همسالان است، تأمین می کند. انسان در هر مرحله از رشد و تحولات زندگی، محتاج گروه یا فردی است که به آن تعلق داشته باشد. این گروه، ابتدا خانواده، سپس مدرسه و دوستان، و سپس جامعه و افراد آن است. فرد، از طریق دوستان و افراد جامعه و با قضاوت آنان، به خصوصیات اخلاقی و استعدادهای خود پی می برد و در ارتباط با جامعه، آداب و رسوم اجتماعی را می آموزد. دوست و ارتباطات دوستانه باعث رشد شخصیت و کمال انسان می شود. روح و روان انسان با میل به معاشرت همنوعان خود و رفاقت با آنان و علاقه به اجتماع آمیخته و همراه شده است؛ زیرا زندگی بالنده و حقیقی، زیستن با دیگران و شریک بودن در لذتها و شادی های آنان است. بزرگترین مجازات برای فرزندان، زندان انفرادی است، زیرا آنها را از دوستان و همنوعان دور می کند.
شکسپیر می گوید: «دوست خوب و مصاحبت با او، گاه از داروی آرام بخش نیز مؤثرتر است. اگر دوست صمیمی پیدا کردی، او را مانند قلاب آهنین به خود وصل کن». همچنین سقراط می گوید: «مردم هریک آرزویی دارند؛ یکی مال و ثروت میخواهد و دیگری افتخار و مقام، ولی به عقیده من، دوست خوب از تمام اینها بهتر است». حضرت علی می فرمایند: «فرزندم.... نخست از دوست و سپس از راه و مسیر سؤال کن».
پیش از اینکه مقصد خود را مشخص سازی، همسفر خود را پیدا کن. والدین برای اینکه فرزندشان دوستانی انتخاب کند که از دو جنبه عقلی و عاطفی بهره مند باشند و از تک بعدی بودن فاصله داشته باشند، نباید در انتخاب دوست عجله کنند؛ بلکه معیارهای عقلی، شرعی و عاطفی را باهم ببینند و به عاقبت دوستی، به طور کامل توجه داشته باشند.
والدین باید به فرزندان خود بیاموزند که احساسات، تنها معیار انتخاب آنها نباشد، بهتر است به مثال انتخاب گل اشاره کنند که اگر برای خرید گل بوته ای به گل فروشی مراجعه کنیم و ببینیم از نوعی گل دو بوته وجود دارد؛ یکی با شاخ و برگ بسیار و تعدادی غنچه آماده شکوفایی، اما ریشهای سست و ضعیف، و دیگری با شاخ وبرگی کم پشت و کم غنچه، اما ریشهای قوی! حال، احساسات به ما چه می گوید؟ طبیعی است که می گوید: «آن را که شاخ و برگ بسیاری دارد، انتخاب کن»، ولی عقل می گوید: «چون ریشهاش ضعیف است و زود خشک می شود آن را انتخاب نکن».
عقل، یکی از عنایات حضرت حق به بندگان است که به آن حجت باطنی نیز می گویند.
اگر کارها طبق عقل و اندیشه صورت گیرد، به نتیجه و آینده آن می توان امیدوار بود؛ افرادی که با شخص عاقل و باتدبیر همنشین و دوست می شوند، از کمالات او بهره می برند، عقلشان به شکوفایی می رسد و کارهای خود را با موفقیت انجام میدهند. حضرت علی علیه السلام می فرمایند: همنشینی با افراد عاقل و صاحب اندیشه سالم، باعث صلاح و درستی کارها می شود.
پیش از اینکه مقصد خود را مشخص سازی، همسفر خود را پیدا کن. والدین برای اینکه فرزندشان دوستانی انتخاب کند که از دو جنبه عقلی و عاطفی بهره مند باشند و از تک بعدی بودن فاصله داشته باشند، نباید در انتخاب دوست عجله کنند؛ بلکه معیارهای عقلی، شرعی و عاطفی را باهم ببینند و به عاقبت دوستی، به طور کامل توجه داشته باشند.همچنین برای اینکه والدین، فرزند را از اهمیت احساسات در کنار عقل مطلع سازند، بهتر است به زندگی واقعی جامعه اشاره کنند که در آن عواطف، بیشتر از رفتارهای عقلی به انسان آرامش می دهد. همچنین، برای بیمار این کافی نیست که عقل به او بگوید: چاره ای جز عمل جراحی نداری؛ بلکه باید داروی مسکنی برایش تجویز شود تا آرامش را احساس کند. رعایت عقل و احساس، ما را به انتخاب صحیح و درست سوق می دهد. وقتی انتخاب صحیح باشد، دوستی پایدار می ماند .
اگر دوستی براساس تعقل، اندیشه، محبت و احساسات باشد دوام بیشتر و لذت پایدارتری خواهد داشت؛ زیرا اگر دوستی فقط براساس تعقل و خالی از عواطف باشد، لذت چندانی ندارد، ولی اگر این تعقل و اندیشه با عواطف پاک و احساسات دوستانه همراه شود، به مراتب، پایدارتر و بهتر خواهد بود. این ترکیب به ویژه درباره نوجوانان در زمینه انتخاب دوست، پسندیده است .
حضرت علی علیه السلام درباره دوستیابی صحیح میفرمایند: «کسی که بعد از بررسی و آزمایش دقیق، دوستی برگزیند، رفاقت و دوستی اش دائم و مودتش محکم خواهد بود، و هرکس بدون امتحان و دقت در احوال دیگران، دوست و برادری برگزیند، به افراد شرور و گمراه گرفتار می شود».
والدین برای اینکه در انتخاب دوست، به فرزندان خود کمک کنند، بهتر است به این سخن امام باقرة توجه کنند که می فرمایند: «با چهار گروه همنشینی و رفاقت نکن: احمق، بخیل، ترسو و دروغگو؛ زیرا احمق میخواهد به تو سود برساند، ولی صدمه می زند؛ بخیل و تنگ‌نظر از تو می ستاند، ولی به تو چیزی نمی رساند؛ ترسو به هنگام نیاز، نه تنها تو را، بلکه پدر و مادر خود را نیز تنها می گذارد و دروغگو تو را به اشتباه و خطا می اندازد».
همچنین، به فرزندان خود دوستانی معرفی کنید که دارای کرامت خانوادگی و نیک باشند. حضرت محمدصلى الله علیه وسلم می فرمایند: «خوشبخت کسی است که با افراد بزرگوار و بانجابت هم نشین و دوست شود». حضرت علی علیه السلام میفرمایند: «به نیکوکاران نزدیک شو، تا از آنان شوی و از بدکاران دوری گزین، تا از صف آنان خارج شوی». پس وجود تقوا در انتخاب دوست نقش مؤثری دارد؛ زیرا قرآن می فرماید: إن أکرمکم عند الله أتقام؛ «به درستی که باکرامت ترین شما نزد خدا باتقواترین شماست».
ادامه دارد..
منبع: خانوادۀ موفق،علی حسین زاده،چاپ دوم،مؤسسۀ آموزشی وپژوهشی امام خمینی(ره)،کاشان1391
دوستی و ارتباط صحیح، درس اخلاص، گذشت، تعاون، فداکاری و دین داری را به فرزندان می آموزد و از همه مهمتر اینکه یکی از نیازهای اساسی روان انسان را، که نیاز به دلبستگی و تعلق به گروه و ارتباط با همنوعان و همسالان است، تأمین می کند. انسان در هر مرحله از رشد و تحولات زندگی، محتاج گروه یا فردی است که به آن تعلق داشته باشد. این گروه، ابتدا خانواده، سپس مدرسه و دوستان، و سپس جامعه و افراد آن است. فرد، از طریق دوستان و افراد جامعه و با قضاوت آنان، به خصوصیات اخلاقی و استعدادهای خود پی می برد و در ارتباط با جامعه، آداب و رسوم اجتماعی را می آموزد. دوست و ارتباطات دوستانه باعث رشد شخصیت و کمال انسان می شود. روح و روان انسان با میل به معاشرت همنوعان خود و رفاقت با آنان و علاقه به اجتماع آمیخته و همراه شده است؛ زیرا زندگی بالنده و حقیقی، زیستن با دیگران و شریک بودن در لذتها و شادی های آنان است. بزرگترین مجازات برای فرزندان، زندان انفرادی است، زیرا آنها را از دوستان و همنوعان دور می کند.
شکسپیر می گوید: «دوست خوب و مصاحبت با او، گاه از داروی آرام بخش نیز مؤثرتر است. اگر دوست صمیمی پیدا کردی، او را مانند قلاب آهنین به خود وصل کن». همچنین سقراط می گوید: «مردم هریک آرزویی دارند؛ یکی مال و ثروت میخواهد و دیگری افتخار و مقام، ولی به عقیده من، دوست خوب از تمام اینها بهتر است». حضرت علی می فرمایند: «فرزندم.... نخست از دوست و سپس از راه و مسیر سؤال کن».
پیش از اینکه مقصد خود را مشخص سازی، همسفر خود را پیدا کن. والدین برای اینکه فرزندشان دوستانی انتخاب کند که از دو جنبه عقلی و عاطفی بهره مند باشند و از تک بعدی بودن فاصله داشته باشند، نباید در انتخاب دوست عجله کنند؛ بلکه معیارهای عقلی، شرعی و عاطفی را باهم ببینند و به عاقبت دوستی، به طور کامل توجه داشته باشند.
والدین باید به فرزندان خود بیاموزند که احساسات، تنها معیار انتخاب آنها نباشد، بهتر است به مثال انتخاب گل اشاره کنند که اگر برای خرید گل بوته ای به گل فروشی مراجعه کنیم و ببینیم از نوعی گل دو بوته وجود دارد؛ یکی با شاخ و برگ بسیار و تعدادی غنچه آماده شکوفایی، اما ریشهای سست و ضعیف، و دیگری با شاخ وبرگی کم پشت و کم غنچه، اما ریشهای قوی! حال، احساسات به ما چه می گوید؟ طبیعی است که می گوید: «آن را که شاخ و برگ بسیاری دارد، انتخاب کن»، ولی عقل می گوید: «چون ریشهاش ضعیف است و زود خشک می شود آن را انتخاب نکن».
عقل، یکی از عنایات حضرت حق به بندگان است که به آن حجت باطنی نیز می گویند.
اگر کارها طبق عقل و اندیشه صورت گیرد، به نتیجه و آینده آن می توان امیدوار بود؛ افرادی که با شخص عاقل و باتدبیر همنشین و دوست می شوند، از کمالات او بهره می برند، عقلشان به شکوفایی می رسد و کارهای خود را با موفقیت انجام میدهند. حضرت علی علیه السلام می فرمایند: همنشینی با افراد عاقل و صاحب اندیشه سالم، باعث صلاح و درستی کارها می شود.
پیش از اینکه مقصد خود را مشخص سازی، همسفر خود را پیدا کن. والدین برای اینکه فرزندشان دوستانی انتخاب کند که از دو جنبه عقلی و عاطفی بهره مند باشند و از تک بعدی بودن فاصله داشته باشند، نباید در انتخاب دوست عجله کنند؛ بلکه معیارهای عقلی، شرعی و عاطفی را باهم ببینند و به عاقبت دوستی، به طور کامل توجه داشته باشند.همچنین برای اینکه والدین، فرزند را از اهمیت احساسات در کنار عقل مطلع سازند، بهتر است به زندگی واقعی جامعه اشاره کنند که در آن عواطف، بیشتر از رفتارهای عقلی به انسان آرامش می دهد. همچنین، برای بیمار این کافی نیست که عقل به او بگوید: چاره ای جز عمل جراحی نداری؛ بلکه باید داروی مسکنی برایش تجویز شود تا آرامش را احساس کند. رعایت عقل و احساس، ما را به انتخاب صحیح و درست سوق می دهد. وقتی انتخاب صحیح باشد، دوستی پایدار می ماند .
اگر دوستی براساس تعقل، اندیشه، محبت و احساسات باشد دوام بیشتر و لذت پایدارتری خواهد داشت؛ زیرا اگر دوستی فقط براساس تعقل و خالی از عواطف باشد، لذت چندانی ندارد، ولی اگر این تعقل و اندیشه با عواطف پاک و احساسات دوستانه همراه شود، به مراتب، پایدارتر و بهتر خواهد بود. این ترکیب به ویژه درباره نوجوانان در زمینه انتخاب دوست، پسندیده است .
حضرت علی علیه السلام درباره دوستیابی صحیح میفرمایند: «کسی که بعد از بررسی و آزمایش دقیق، دوستی برگزیند، رفاقت و دوستی اش دائم و مودتش محکم خواهد بود، و هرکس بدون امتحان و دقت در احوال دیگران، دوست و برادری برگزیند، به افراد شرور و گمراه گرفتار می شود».
والدین برای اینکه در انتخاب دوست، به فرزندان خود کمک کنند، بهتر است به این سخن امام باقرة توجه کنند که می فرمایند: «با چهار گروه همنشینی و رفاقت نکن: احمق، بخیل، ترسو و دروغگو؛ زیرا احمق میخواهد به تو سود برساند، ولی صدمه می زند؛ بخیل و تنگ‌نظر از تو می ستاند، ولی به تو چیزی نمی رساند؛ ترسو به هنگام نیاز، نه تنها تو را، بلکه پدر و مادر خود را نیز تنها می گذارد و دروغگو تو را به اشتباه و خطا می اندازد».
همچنین، به فرزندان خود دوستانی معرفی کنید که دارای کرامت خانوادگی و نیک باشند. حضرت محمدصلى الله علیه وسلم می فرمایند: «خوشبخت کسی است که با افراد بزرگوار و بانجابت هم نشین و دوست شود». حضرت علی علیه السلام میفرمایند: «به نیکوکاران نزدیک شو، تا از آنان شوی و از بدکاران دوری گزین، تا از صف آنان خارج شوی». پس وجود تقوا در انتخاب دوست نقش مؤثری دارد؛ زیرا قرآن می فرماید: إن أکرمکم عند الله أتقام؛ «به درستی که باکرامت ترین شما نزد خدا باتقواترین شماست».
ادامه دارد..
منبع: خانوادۀ موفق،علی حسین زاده،چاپ دوم،مؤسسۀ آموزشی وپژوهشی امام خمینی(ره)،کاشان1391