جهاد سازندگی نام نهادی است که در 27خرداد سال 1358ش، 4 ماه پس از پیروزی انقلاب اسلامی، با فرمان بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، در جهت مبارزه با فقر و محرومیت، توسعه و عمران روستایی، رشد و گسترش کشاورزی و حرکت به سمت استقلال و خودکفایی کشور تشکیل شد. در این راستا، این نهاد با هدف رفع محرومیت از روستاها و تأمین درآمد کافی و ایجاد اشتغال در روستاها و نهایتاً رشد و شکوفایی کشاورزی و خودکفایی کشور در سازندگی کشور قدم برداشت.[1] بدین ترتیب این مجموعه، توانست در خلال فعالیت خود، خدماتی را به مناطق روستایی کشور ارائه دهد.[2]

درواقع با پیروزی انقلاب اسلامی، ضرورت بازسازی روستاها و احیای کشاورزی به عنوان نخستین گام در دستیابی به آرمان و اهداف انقلاب مطرح و منجر به تأسیس نهادی مستقل و مردمی تحت عنوان «جهاد سازندگی» شد و بدین ترتیب پیام امام خمینی که در حقیقت پاسخی به نیاز اساسی روستاهای کشور برای بازسازی بود، در 27 خرداد 1358 انتشار یافت.
 

عمده‌ترین اهدافی که جهاد سازندگی از ابتدای تشکیل دنبال نموده به طور خلاصه عبارتند از:

- زدودن فقر و محرومیت از روستاهای کشور باتوجه به ابعاد گستردة ویرانی‌‌ها و محرومیت‌‌های به جا مانده از رژیم سابق پهلوی.

- حرکت به سوی استقلال و خودکفائی کشور با تلاش در جهت بهبود وضع اقتصادی و اجتماعی روستاها و مناطق عشایری از طریق توسعه کشاورزی، دامداری، صنایع روستائی و ...

- ایجاد زمینه لازم جهت رشد شخصیت والای انسانی روستائیان از طریق مشارکت و نظارت آنان در فعالیت‌های روستائی

‌‌- بسیج اقشار مختلف مردم جهت سازندگی روستاها و فراهم کردن امکان تلاش برای رشد و تکامل آنها.

لازم به تذکر است که به علت ابعاد گستردة ویرانی‌‌ها و محرومیت‌‌های به جا مانده از رژیم پهلوی، جهاد سازندگی اولویت در امر سازندگی را به روستاهای دورافتاده و محروم اختصاص داده است.
 

جهاد سازندگی به دلیل گستردگی فعالیت و تشکیلات در آذر 1362 به وزارتخانه تبدیل شد. این تغییر طی طرحی در سه فصل شامل اهداف، وظایف و مقررات عمومی در 11 ماده و 5 تبصره در جلسه روز سه‌شنبه هفتم آذر 1362 مجلس به تصویب نهایی و 10 روز بعد به تأیید شورای نگهبان رسید و از آن پس با تقسیم فعالیت خود در کمیته‌‌های مختلف شرح وظایف خود را طبقه‌بندی کرد.

مهمترین این کمیته‌ها عبارتند از:
ـ کمیته فرهنگی: بخشی از جهاد سازندگی بود که فعالیت‌های تبلیغات، تشکیل کتابخانه روستایی، آموزش‌های عقیدتی، سیاسی، امور تربیتی فکری و جسمانی، ترویج هنرهای اسلامی، فعالیت‌های اجتماعی - سیاسی را در مناطق روستایی و عشایری کشور هماهنگ می‌کرد.

ـ کمیته عمران و فنی: بخشی از جهاد سازندگی بود که کلیه امور مربوط به احداث راه‌های روستایی، ایجاد شبکه آبرسانی - برق رسانی، کلیه کارهای ساختمان عمومی، ایجاد سدهای کوتاه، تهیه برنامه‌های ارشادی مسکن و غیره، تهیه طرح‌های تربیت نیروی انسانی لازم، تدارک مصالح و ارائه خدمات فنی را اجرا، نظارت، پیگیری، هماهنگی و ارشاد می‌کرد.

ـ کمیته کشاورزی: از دیگر کمیته‌ها ، کمیته کشاورزی بود که کلیه طرحها، برنامه های تحقیقات وآموزش کشاورزی و ارائه خدمات شامل، خدمات عمومی، خدمات فنی، طرحهای بنیادی و تهیه و توزیع نهاده های کشاورزی را در دهستان یا مناطق عشایری هماهنگ، نظارت و اجرا می‌کرد.

ـ کمیته بهداشت و درمان: کمیته بهداشت و درمان نیز مسئول هماهنگی و نظارت کلیه طرح‌های بهداشتی و اجرایی بعضی از طرحهای بهداشتی و درمانی در سطح روستا و دهستان بود.[3]

پی نوشت ها