پايتخت بزرگ‌ترين دولت جهان
بنا برگزارش‌هاي مشهور تاريخي شهر کوفه در سال هفدهم هجري با انتخاب سلمان و حذيفه ساخته شد ليکن بنا بر روايات متعدد اين منطقه قدمتي به عمر بشريت دارد و حتي بنا بر برخي روايات، مسجد جامع کوفه منزل پيامبراني چون حضرت آدم و نوح بوده است.
پس از اسلام، پايتختي اين شهر در دوره ی اميرالمؤمنين(علیه السلام) جايگاهي ممتازتر از پيش يافت. پس از آن در دوره ی امام مجتبي(علیه السلام) و خصوصاً شهادت سيّدالشهداء(علیه السلام) در کانون توجهات قرار گرفت. در طول سال‌هاي پس از آن تا ظهور امام عصر(علیه السلام) همواره محلّ سکونت، اجتماع و توجه شيعيان بوده است.
رسول اكرم(صلی الله علیه وآله) در حديثي طولاني خطاب به اميرمؤمنان(علیه السلام) فرمودند: «خداوند ولايت تو را به آسمان‌ها عرضه نمود، آسمان هفتم سبقت جست، پس آن را با عرش زينت بخشيد... آنگاه كوفه سبقت جست، پس آن را با وجود تو زينت بخشيد».1
امير مؤ‌منان(علیه السلام) در مورد پيوند ناگسستني خود با كوفه مي‌فرمايد: «اينجا شهر ما، جايگاه ما و اقامتگاه شيعيان ماست».2
«مركز حكومتش كوفه، مركز قضاوت و دادرسي‌اش مسجد اعظم كوفه، ستاد بيت‌المال و محل تقسيم غنايم مسلمانان مسجد سهله، محلّ مناجات و خلوتش تپه‌هاي سپيد غريّين (نجف اشرف) مي‌باشد».3
امام باقر(علیه السلام) در اين رابطه مي‌فرمايد: «گويي قائم(علیه السلام) را به چشم خود مي‌بينم كه با پنج هزار فرشته، از مكه به سوي نجفِ كوفه رفته، جبرئيل در طرف راست، ميكائيل در طرف چپ و مؤ‌منان در پيش روي آن حضرت قرار دارند. از آنجا سپاهيانش را به سوي كشورها گسيل مي‌دارد».4
ايشان در حديث ديگري فرمودند: «در حالي كه سه پرچم در كوفه به شدّت درگير است، او وارد كوفه مي‌شود. پس كوفه براي او مسخّر مي‌شود. او وارد كوفه شده، بر فراز منبرش قرار گرفته، به ايراد خطبه مي‌پردازد مردم آن‌قدر اشك شوق مي‌ريزند كه متوجّه سخنان او نمي‌شوند».5
اميرمؤمنان در ضمن يك حديث طولاني مي‌فرمايد: «آنگاه به سوي كوفه روي مي‌آورد و اقامتگاهش را در آنجا قرار مي‌دهد».6
و در فراز ديگري از اين حديث مي‌فرمايد: «او و اهل‌بيتش در رُحبَه سكونت مي‌كنند... رُحبه اقامتگاه حضرت نوح(علیه السلام) بود. آنجا سرزمين پاكيزه‌اي است و هرگز هيچ‌يك از آل محمد(علیه السلام) جز در يك سرزمين مقدس سكني نمي‌كنند و جز در يك سرزمين پاك و پاكيزه به شهادت نمي‌رسند».7
چند ماه بعد از حمله ی آمريکا به عراق، جمعي از دانشگاهيان عراقي براي بازديد و مذاکرات علمي به تهران آمده بودند. بعضي از استادان دانشگاهي که اشغالگران آمريکايي از آنان بازجويي کرده بودند، تعريف مي‌کردند: بخشي از سؤالات بازجوها با اين محتوا بوده که گفته شده کوفه و مسجد کوفه پايتخت امام زمان شماست؛ آيا الآن در آنجا دفتر و دستگاهي دارد، سامان‌دهي نيروهاي او در حال حاضر چگونه پيگيري مي‌شود و سؤالاتي از اين دست که از وجود اطلاعات جامع و دقيقي درباره ی امام عصر(علیه السلام) نزد آنان حکايت مي‌کرد.
امام صادق(علیه السلام) در اين رابطه فرمودند: «چون قائم آل‌محمد(علیه السلام) قيام كند، در پشت كوفه (نجف اشرف) مسجدي بنا مي‌نهد كه داراي هزار در است و خانه‌هاي اهل كوفه به دو نهر كربلا متصل مي‌شود».9
وقتي کوفه به صورت پايتخت دولت كريمه درآيد، همه ی مؤ‌منان در آن گرد آيند؛ چنان‌كه در احاديث فراوان به آن تصريح شده است:
«براي مردمان روزي فرا مي‌رسد كه هيچ مؤ‌مني نباشد، جز اين كه در كوفه باشد و يا دلش به سوي آن پر كشد».10
«قيامت برپا نشود جز اين كه همه مؤ‌منان در كوفه گرد آيند».11
اين روايات با توجه به آمار انسان‌ها، طول مدت حكومت حق و گستره ی حكومت آن حضرت به شرق و غرب جهان، گرد آمدن همه ی مؤ‌منان در پايتخت، از وسعت شكوهمند بي‌نظير شهر كوفه در عصر ظهور حكايت مي‌كند.
از روايات رجعت استفاده مي‌شود كه پايتخت دولت كريمه خاندان وحي در دوران رجعت نيز شهر كوفه خواهد بود، مفضّل در ضمن يك حديث بسيار طولاني از امام صادق(علیه السلام) در زمينه ی رجعت سالار شهيدان نقل مي‌كند كه فرمود:
«امام حسين(علیه السلام) با اين علم‌ها و لشكرها حركت نموده، وارد كوفه مي‌شود. آن روز بيشتر مردمان در آنجا گرد آمده‌اند، پس كوفه را سور دفاعي و مركز فرماندهي خود قرار مي‌دهد.12
در حديث ديگري از رجعت‌هاي مختلف امير مؤ‌منان، از جمله در عهد فرمانروايي امام حسين(علیه السلام) و ديدارش با اصحاب صفين در همان محل صفين، وحضور يكصد هزار نفر از اصحاب، كه سي هزار نفرشان از كوفه مي‌باشند، سخن رفته است.13 پايتخت امير مؤ‌منان(علیه السلام) نيز در دوران رجعت، نجف اشرف (ظهر كوفه) خواهد بود.14
لازم به ذکر است پيامبران فراواني در نجف و كوفه مدفون هستند، از جمله حضرت آدم و حضرت نوح، كه در داخل ضريح مقدس امير مؤ‌منان(علیه السلام) مدفون مي‌باشند.15
در پيشگويي‌هاي پيشوايان معصوم(علیه السلام) احاديث فراواني درباره ی كوفه در آستانه ی ظهور آمده است؛ از آن جمله:
ـ هنگامي كه شكافي در فرات پديد آيد و آب فرات به كوچه‌هاي كوفه برسد، شيعيان آماده ی ظهور باشند.16
ـ اي جابر، چگونه ممكن است ـ امر ظهور ـ واقع شود، در حالي كه كشت و كشتار فراوان در ميان حيره و كوفه رخ نداده است.17
ـ هنگامي كه در حجازتان آتش پديد آمد و آب در نجفتان روان گرديد، ظهور قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف)خود را اميدوار باشيد.18
ـ هنگامي كه اين نجف شما را سيل و باران فرا گيرد و در سنگ‌ها و سنگ‌ريزه‌ها آتش پديدار گردد، ظهور قائم خود را اميدوار باشيد.19
سپاه سفياني وارد كوفه مي‌شوند و احدي را فروگذار نمي‌شوند جز اين كه به قتل مي‌رسانند.20
ـ صد و سي هزار نفر به سوي كوفه گسيل مي‌دارد، كه در رَوحاء و فاروُق فرود مي‌آيند، شصت هزار نفر از آنها وارد كوفه شده، در نخيله ـ در كنار قبر حضرت هود ـ مستقر مي‌شوند و در روز عيد تهاجم مي‌كنند.21
سفياني و همراهانش خروج كرده، هدفي جز كشتن آل محمد و شيعيان آنها را در سر نمي‌پرورانند. پس لشكري را به سوي كوفه مي‌فرستد، پس گروهي از شيعيان اهل‌بيت را به قتل مي‌رسانند و به دار مي‌آويزند.22
/خ
پس از اسلام، پايتختي اين شهر در دوره ی اميرالمؤمنين(علیه السلام) جايگاهي ممتازتر از پيش يافت. پس از آن در دوره ی امام مجتبي(علیه السلام) و خصوصاً شهادت سيّدالشهداء(علیه السلام) در کانون توجهات قرار گرفت. در طول سال‌هاي پس از آن تا ظهور امام عصر(علیه السلام) همواره محلّ سکونت، اجتماع و توجه شيعيان بوده است.
رسول اكرم(صلی الله علیه وآله) در حديثي طولاني خطاب به اميرمؤمنان(علیه السلام) فرمودند: «خداوند ولايت تو را به آسمان‌ها عرضه نمود، آسمان هفتم سبقت جست، پس آن را با عرش زينت بخشيد... آنگاه كوفه سبقت جست، پس آن را با وجود تو زينت بخشيد».1
امير مؤ‌منان(علیه السلام) در مورد پيوند ناگسستني خود با كوفه مي‌فرمايد: «اينجا شهر ما، جايگاه ما و اقامتگاه شيعيان ماست».2
کوفه در آخرالزمان
پايتخت دولت كريمه مهدي موعود(علیه السلام)
«مركز حكومتش كوفه، مركز قضاوت و دادرسي‌اش مسجد اعظم كوفه، ستاد بيت‌المال و محل تقسيم غنايم مسلمانان مسجد سهله، محلّ مناجات و خلوتش تپه‌هاي سپيد غريّين (نجف اشرف) مي‌باشد».3
امام باقر(علیه السلام) در اين رابطه مي‌فرمايد: «گويي قائم(علیه السلام) را به چشم خود مي‌بينم كه با پنج هزار فرشته، از مكه به سوي نجفِ كوفه رفته، جبرئيل در طرف راست، ميكائيل در طرف چپ و مؤ‌منان در پيش روي آن حضرت قرار دارند. از آنجا سپاهيانش را به سوي كشورها گسيل مي‌دارد».4
ايشان در حديث ديگري فرمودند: «در حالي كه سه پرچم در كوفه به شدّت درگير است، او وارد كوفه مي‌شود. پس كوفه براي او مسخّر مي‌شود. او وارد كوفه شده، بر فراز منبرش قرار گرفته، به ايراد خطبه مي‌پردازد مردم آن‌قدر اشك شوق مي‌ريزند كه متوجّه سخنان او نمي‌شوند».5
اميرمؤمنان در ضمن يك حديث طولاني مي‌فرمايد: «آنگاه به سوي كوفه روي مي‌آورد و اقامتگاهش را در آنجا قرار مي‌دهد».6
و در فراز ديگري از اين حديث مي‌فرمايد: «او و اهل‌بيتش در رُحبَه سكونت مي‌كنند... رُحبه اقامتگاه حضرت نوح(علیه السلام) بود. آنجا سرزمين پاكيزه‌اي است و هرگز هيچ‌يك از آل محمد(علیه السلام) جز در يك سرزمين مقدس سكني نمي‌كنند و جز در يك سرزمين پاك و پاكيزه به شهادت نمي‌رسند».7
چند ماه بعد از حمله ی آمريکا به عراق، جمعي از دانشگاهيان عراقي براي بازديد و مذاکرات علمي به تهران آمده بودند. بعضي از استادان دانشگاهي که اشغالگران آمريکايي از آنان بازجويي کرده بودند، تعريف مي‌کردند: بخشي از سؤالات بازجوها با اين محتوا بوده که گفته شده کوفه و مسجد کوفه پايتخت امام زمان شماست؛ آيا الآن در آنجا دفتر و دستگاهي دارد، سامان‌دهي نيروهاي او در حال حاضر چگونه پيگيري مي‌شود و سؤالاتي از اين دست که از وجود اطلاعات جامع و دقيقي درباره ی امام عصر(علیه السلام) نزد آنان حکايت مي‌کرد.
گستره مكاني كوفه پس از ظهور
امام صادق(علیه السلام) در اين رابطه فرمودند: «چون قائم آل‌محمد(علیه السلام) قيام كند، در پشت كوفه (نجف اشرف) مسجدي بنا مي‌نهد كه داراي هزار در است و خانه‌هاي اهل كوفه به دو نهر كربلا متصل مي‌شود».9
وقتي کوفه به صورت پايتخت دولت كريمه درآيد، همه ی مؤ‌منان در آن گرد آيند؛ چنان‌كه در احاديث فراوان به آن تصريح شده است:
«براي مردمان روزي فرا مي‌رسد كه هيچ مؤ‌مني نباشد، جز اين كه در كوفه باشد و يا دلش به سوي آن پر كشد».10
«قيامت برپا نشود جز اين كه همه مؤ‌منان در كوفه گرد آيند».11
اين روايات با توجه به آمار انسان‌ها، طول مدت حكومت حق و گستره ی حكومت آن حضرت به شرق و غرب جهان، گرد آمدن همه ی مؤ‌منان در پايتخت، از وسعت شكوهمند بي‌نظير شهر كوفه در عصر ظهور حكايت مي‌كند.
از روايات رجعت استفاده مي‌شود كه پايتخت دولت كريمه خاندان وحي در دوران رجعت نيز شهر كوفه خواهد بود، مفضّل در ضمن يك حديث بسيار طولاني از امام صادق(علیه السلام) در زمينه ی رجعت سالار شهيدان نقل مي‌كند كه فرمود:
«امام حسين(علیه السلام) با اين علم‌ها و لشكرها حركت نموده، وارد كوفه مي‌شود. آن روز بيشتر مردمان در آنجا گرد آمده‌اند، پس كوفه را سور دفاعي و مركز فرماندهي خود قرار مي‌دهد.12
در حديث ديگري از رجعت‌هاي مختلف امير مؤ‌منان، از جمله در عهد فرمانروايي امام حسين(علیه السلام) و ديدارش با اصحاب صفين در همان محل صفين، وحضور يكصد هزار نفر از اصحاب، كه سي هزار نفرشان از كوفه مي‌باشند، سخن رفته است.13 پايتخت امير مؤ‌منان(علیه السلام) نيز در دوران رجعت، نجف اشرف (ظهر كوفه) خواهد بود.14
لازم به ذکر است پيامبران فراواني در نجف و كوفه مدفون هستند، از جمله حضرت آدم و حضرت نوح، كه در داخل ضريح مقدس امير مؤ‌منان(علیه السلام) مدفون مي‌باشند.15
در پيشگويي‌هاي پيشوايان معصوم(علیه السلام) احاديث فراواني درباره ی كوفه در آستانه ی ظهور آمده است؛ از آن جمله:
ـ هنگامي كه شكافي در فرات پديد آيد و آب فرات به كوچه‌هاي كوفه برسد، شيعيان آماده ی ظهور باشند.16
ـ اي جابر، چگونه ممكن است ـ امر ظهور ـ واقع شود، در حالي كه كشت و كشتار فراوان در ميان حيره و كوفه رخ نداده است.17
ـ هنگامي كه در حجازتان آتش پديد آمد و آب در نجفتان روان گرديد، ظهور قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف)خود را اميدوار باشيد.18
ـ هنگامي كه اين نجف شما را سيل و باران فرا گيرد و در سنگ‌ها و سنگ‌ريزه‌ها آتش پديدار گردد، ظهور قائم خود را اميدوار باشيد.19
سپاه سفياني وارد كوفه مي‌شوند و احدي را فروگذار نمي‌شوند جز اين كه به قتل مي‌رسانند.20
ـ صد و سي هزار نفر به سوي كوفه گسيل مي‌دارد، كه در رَوحاء و فاروُق فرود مي‌آيند، شصت هزار نفر از آنها وارد كوفه شده، در نخيله ـ در كنار قبر حضرت هود ـ مستقر مي‌شوند و در روز عيد تهاجم مي‌كنند.21
سفياني و همراهانش خروج كرده، هدفي جز كشتن آل محمد و شيعيان آنها را در سر نمي‌پرورانند. پس لشكري را به سوي كوفه مي‌فرستد، پس گروهي از شيعيان اهل‌بيت را به قتل مي‌رسانند و به دار مي‌آويزند.22
پی نوشت ها :
1. بحارالانوار، ج 27، ص 262؛ ج 60، ص 212.
2. تاريخ کوفه، ص 63.
3. بحارالانوار، ج 53، ص 11؛ حليـ［الابرار، ج 5، ص 384.
4. الارشاد، ج 2، ص 379.
5. الارشاد، ج 2، ص 380؛ الغيبـ［ طوسي، ص 469.
6. تفسير عياشي، ج 1، ص 165.
7. تفسير عياشي، ج 1، ص 166.
8. بحارالانوار، مجلسي، ج 53، ص 12.
9. الارشاد، مفيد، ج 2، ص 380.
10. رجال کشي، ص 24؛ خصائص الائمه شريف رضي، ص 36.
11. الغيبـ［ طوسي، ص 451.
12. مختصرالبصائر، ص 189؛ بحارالانوار، ج 53، ص 35.
13. بحارالانوار، ج 53، ص 74.
14. مختصر البصائر، ص 190.
15. وسائل الشيعه، ج 14، ص 384؛ ستدرک الوسائل، ج 2، ص 314؛
ج 10، ص 219.
16. الصراط المستقيم، ج 2، ص 258.
17. الارشاد، ج 2، ص 374؛ غيبت طوسي، ص 445؛ بحارالانوار، ج 52، ص 209.
18. الصراط المستقيم، ج 2، ص 258.
19. همان، ص 259.
20. اليقين، ص 423؛ بحارالانوار، ج 52، ص 219.
21. بحارالانوار، ج 52، ص 273؛ ج 53، ص 83.
22. تفسير العياشي، ج 1، ص 163؛ بحارالانوار، ج 52، ص 222.
/خ